MOET U S NACHTS OOK OPSTAAN?

Transcriptie

1 MOET U S NACHTS OOK OPSTAAN? Spreek erover met uw arts! Informatiebrochure opgesteld door:

2 MOET U S NACHTS OOK OPSTAAN? Spreek erover met uw arts! Wanneer kan u best een arts raadplegen? Als u s nachts vaak moet plassen en overdag voortdurend moe bent vanwege een slechte nachtrust, wordt het tijd om naar de arts te gaan. Wellicht heeft het probleem een simpele verklaring - en een simpele oplossing. Het is belangrijk om nocturie serieus te nemen, want een slechte nachtrust heeft invloed op hoe we ons voelen. Als u niet goed bent uitgerust, bent u tot minder in staat. Slechte nachtrust leidt tot een verminderde weerstand en u kunt u minder goed concentreren.

3 Inhoud Wat is nocturie? 3 Wat zijn normale volumes drinken en plassen? 4 Welke problemen kan een arts onderzoeken? 5 Hoe wordt bepaald of u een nachtelijke urine overproductie hebt? 6 Welke invloed hebben drinken en eten op nachtelijke polyurie? 7 Hoe kan u de plaskalender invullen? 8 Plaskalender 9-10 Tips 11 Verklarende woordenlijst 12 Notities

4 Wat is nocturie? Nocturie (of nycturie) is een ander woord voor s nachts wakker worden om te plassen. Deze klacht komt geregeld voor, even vaak bij mannen als bij vrouwen. Nocturie komt vaker voor naarmate we ouder worden. Meer dan de helft van de vijftigplussers moet ten minste eenmaal per nacht opstaan om te plassen. Vele mensen denken dat het heel normaal is dat naarmate men ouder wordt, we s nachts meer moeten opstaan om te plassen. Dit hoeft niet zo te zijn. Bij het verouderen veranderen zowel ons slaappatroon als de werking van onze blaas en nieren, maar nocturie heeft vaak ook andere oorzaken. 3

5 Wat zijn normale volumes drinken en plassen? De hoeveelheid vocht die u precies nodig hangt af van uw leeftijd, fysieke inspanning, de buitentemperatuur, uw eten en uw gezondheidstoestand. Een volwassene heeft gemiddeld 1,5 tot 2 liter per dag aan vocht nodig in de vorm van drinken. Vocht is nodig om voedingsstoffen in het lichaam op te nemen en te transporteren. Afvalstoffen en het teveel aan vocht plast u weer uit. Normaal gesproken produceert het lichaam 1 à 2 liter urine per dag. Als alles naar behoren werkt, wordt meer dan 70-80% van alle urine overdag geproduceerd. Vanuit de nieren wordt de urine naar de blaas gevoerd. Zodra de blaas vol is, voelen we aandrang om te plassen. Het volume van een normale plasbeurt varieert tussen de 350 en 500 ml. Overdag plast een volwassene gemiddeld 4 tot 6 keer. s Nachts moeten we normaal gezien kunnen doorslapen zonder te plassen. Hiervoor zorgt het hormoon vasopressine. Dit hormoon concentreert de urine tijdens de nacht. Mannen Nieren Vrouwen Nieren Blaas Blaas Prostaat 4

6 Welke problemen kan een arts onderzoeken? De arts kan een aantal onderzoeken uitvoeren en een gepaste behandeling opstarten na vaststelling van de volgende elementen: evaluatie van het drink- en eetpatroon, hormoonstoornissen, blaas- en prostaatproblemen, urineweginfecties, nierproblemen, hartproblemen. Wanneer polyurie (overproductie van urine) en/of polydipsie (overmatig veel drinken) worden vastgesteld dan kan u verwezen worden voor nazicht van mogelijke suikerziekte. Blaasstoornissen Indien u blaasopslag- of blaasledigingsproblemen hebt, wordt u eerst urologisch nagezien om de oorzaak daarvan vast te stellen. U kan dan behandeld worden met verschillende types medicatie (vb. anticholinergica, α-blockers, 5α-reductase inhibitoren,...), naargelang de oorzaak. Nachtelijke polyurie Wanneer nachtelijke polyurie wordt vastgesteld, worden blaasstoornissen (vb. het ongecontroleerd samentrekken van de blaas) en/of prostaatproblemen nagegaan. Het zou ook kunnen dat de nieren 's nachts (te) veel urine aanmaken. 5

7 Hoe wordt bepaald of u een nachtelijke urine overproductie hebt? s Nachts wordt er normaal 20 tot 30% van alle urine geproduceerd. De hoeveelheid nachtelijk geproduceerde urine kan gemeten worden met behulp van een zogenaamd plaskalender. Daarin wordt bijgehouden hoe vaak iemand moet plassen en welk volume er per keer geplast wordt (voor meer informatie zie de sectie hoe kan u de plaskalender invullen?). De nachtelijk geproduceerde urine wordt bepaald door: het volume van de plasbeurten na het slapengaan op te tellen met het volume van de eerste plas na het opstaan. Indien dit volume groter is dan 20-30% van de 24-uren productie, spreekt men van nachtelijke polyurie, ofwel nachtelijke overproductie van urine. > 20-30% van de 24-uren urineproductie s nachts tijdens de slaap Nachtelijke polyurie 6

8 Welke invloed hebben drinken en eten op nachtelijke polyurie? Cafeïne (in thee en koffie) stimuleert de productie van urine. Beperk de inname van cafeïne voor het slapengaan, dit kan u helpen om 's nachts minder op te moeten staan om te gaan plassen. Alcohol kan eveneens de overmatige productie van nachtelijke urine beïnvloeden. De spijsvertering stimuleert de urineproductie, laat op de avond eten is dus af te raden. Overmatig drinken net voor het slapengaan kan aanleiding geven tot nachtelijke polyurie. 7

9 Hoe kan u de plaskalender invullen? Uw arts kan u vragen een plaskalender in te vullen. De plaskalender geeft een goed beeld van hoeveel u gedurende een etmaal drinkt en weer uitplast, en over de verhouding van de urineproductie overdag ten opzichte van s nachts. Het is een handig hulpmiddel dat uw arts kan gebruiken om inzicht te krijgen in uw situatie. 1. Slapen-Ontwaken Noteer het tijdstip van naar bed te gaan met de bedoeling in slaap te vallen. Noteer het tijdstip van ontwaken met de bedoeling op te staan. 2. Vochtinname Noteer het tijdstip van elke vochtinname. Noteer het volume van elke drank die u inneemt. Het volume van een kop is ongeveer 150 ml en van een glas ongeveer 200 ml. Noteer ook het type drank vb. koffie, thee, soep of andere dranken. 3. Volume plassen Noteer het tijdstip van elke plasbeurt. Meet het volume (de hoeveelheid) van elke plasbeurt. Elke type maatbeker kan hiervoor gebruikt worden. 4. Urineverlies Vink de kolom aan indien u niet in de mogelijkheid was het volume te meten. 8

10 Plaskalender DAG 1 datum: datum: Uur Volume? Type drank? Volume plassen Urineverlies Eerste plasbeurt van de ochtend niet meetellen Uur Volume? Type drank? Eerste plasbeurt van de ochtend niet meete NACHT 1 NACHT 2 dag 1 dag 2 Totaal ml Tijdstip van te gaan slapen met de bedoeling in slaap te vallen:. Totaal ml Tijdstip van te gaan slapen met de bedoeling Tijdstip van ontwaken met de bedoeling op te staan:. 1 STE OCHTENdPlAS (dag 2) Tijdstip van ontwaken met de bedoeling op 2 de OCHTENdPlAS (dag 3) 9 Totaal ml Totaal ml

11 DAG 2 datum: DAG Volume plassen Urineverlies len Uur Volume? Type drank? Volume plassen Urineverlies Eerste plasbeurt van de ochtend niet meetellen NACHT 3 dag 3 in slaap te vallen:. Totaal ml Tijdstip van te gaan slapen met de bedoeling in slaap te vallen:. te staan:. Tijdstip van ontwaken met de bedoeling op te staan:. 3 de OCHTENdPlAS (dag 4) Totaal ml 10

12 Tips Bij nachtelijke polyurie worden de volgende tips meegegeven: Drink voldoende overdag (1 à 2 liter), vooral in de voormiddag en in het begin van de namiddag. Matig en beperk het drinken voor het slapengaan. De spijsvertering stimuleert de urineproductie; best niet eten vlak voor het slapengaan. Beperk het cafeïne- en alcoholverbruik voor het slapengaan, dit kan helpen om s nachts minder op te moeten staan. Indien uw benen overdag opzwellen, rust na het middageten met de benen wat omhoog op een kussen. Gebruik steunkousen of een verband bij gezwollen benen. Er kan u aangeraden worden in de (late) namiddag een diureticum (vochtafdrijver) in te nemen. Er kan u aangeraden worden s avonds desmopressine in te nemen, een synthetisch vervangmiddel van het natuurlijke antidiuretisch hormoon ADH. 11

13 Verklarende woordenlijst Antidiuretisch hormoon: een natuurlijk hormoon dat we aanmaken en dat de hoeveelheid vocht in de urine bepaalt. Een synoniem is vasopressine. desmopressine: een synthetisch vervangmiddel van het natuurlijke antidiuretisch hormoon vasopressine. Desmopressine wordt s avonds toegediend, 1 uur voor het slapengaan. Er wordt aangeraden niet meer te drinken 1 uur voor de inname tot 8 uur na de inname van desmopressine. Nachtelijke polyurie: nachtelijke overproductie van urine. Oorzaken kunnen liggen in o.a. gewone ouderdom, hartdecompensatie, nierinsufficiëntie, of als men s nachts niet genoeg vasopressine produceert. Nocturie/nycturie: plassen tijdens de nacht. Nachtelijke polyurie is de belangrijkste oorzaak van nocturie. Andere oorzaken kunnen liggen aan blaasproblemen of prostaatproblemen (bij de man). Plaskalender: Op een plaskalender kan men invullen hoeveel men drinkt en plast. Het geeft de arts een beeld over de vochtinname, de blaascapaciteit, de verhouding van de urineproductie overdag ten opzichte van s nachts. Polydipsie: overmatig veel drinken (> 3 liter op 24 uur). Polyurie: overproductie van urine. Vasopressine: dit hormoon wordt in de hersenen geproduceerd en zorgt dat er in de nieren water wordt opgenomen waardoor er minder water in de urine terecht komt (en u dus minder urine aanmaakt). 12

14 13 Notities

15 Notities 14

16 NOC/511/2017BE met de steun van BAU vzw - Kroonlaan Brussel FERRING nv - Capucienenlaan 93C Aalst