Praktische urologie in de huisartspraktijk

Transcriptie

1 Inhoud Praktische urologie in de huisartspraktijk Ronny Pieters Verpleegkundig specialist urologie UZ Gent Voorzitter vzw Urobel (met dank aan Prof. Everaert, Urologie, UZ Gent) Urinaire katheters Intermittente sondage en zelfsondage De nefrostomiekatheter Urinaire incontinentie Mictiedagboek Incontinentiemateriaal voor dames Incontinentiemateriaal voor heren Urinaire katheters bacteriuria urinary tract infection catheterisation method patients (n) N/100 days normalised incidence N/100 days normalised incidence none suprapubic condom intermittent indwelling Incidence of bacteriuria and urinary infection in 128 patients with spinal cord injury according to method of urinary tract drainage (level 2) 1

2 Retrospective study, 9 years follow-up, n=61 N = 149, retrospective study, follow-up 68 months (level 2) 27% symptomatic infections 22% stone formation 21% reflux 6% scarring Conclusion: more complications then or reflex voiding (mid-long term follow-up) but less then in older publications SP SP UC SP 2

3 indwelling catheters UTI prevention preventive measures short term effect long term effect aseptic placement + 0 closed system + 0 desinfections bladder 0 0 rinsing bladder 0 0 cleansing meatus 0 0 frequent changes 0 0 increased diuresis 0 0 antibiotics + 0 Silver/AB coating + 0 Literature summary on preventive measures for UTI in patients with indwelling catheters (level 1a) Tijdens operatie en in de postoperatieve periode: ingrepen in de uro genitale regio Operaties langer dan 3 uur opvolgen van de diurese tijdens een operatieve ingreep opvolging van de diurese (elke 2 uur of minder) noodzakelijk is bij een kritieke patiënt bij acute of chronische retentie voor de instillatie van geneesmiddelen in de blaas wanneer een eenmalige katheterisatie niet mogelijk is bij bepaalde onderzoeken en intra abdominale drukmeting in een palliatieve of een terminale fase om de patiënt meer comfort te bieden bij immobiliserende abdominale, wervel of orthopedische letsels om de wondheling te bevorderen bij wonden in de bekken of peri anale regio bij incontinente patiënten De indicaties zijn vrij ruim weergegeven en vergen een kritische reflectie bij elke beslissing tot het plaatsen van een verblijfskatheter. Tevens vraagt elke plaatsing van een verblijfskatheter automatisch het voorzien van het dagelijks in vraag stellen of de indicatie nog aanwezig is. (vb post operatief op PACU) Het verwijderen van een verblijfskatheter vereist ook een medische opdracht!!!! In de literatuur wordt een voorkeurdikte niet expliciet vermeld of is er eerder sprake van een zo klein mogelijke katheter. In deze richtlijn is gekozen voor een Charrière 16 omvolgende redenen: Het plaatsen van een iets dikkere/stijvere katheter vergemakkelijkt het plaatsen omdat je beter aanvoelt dat het plaatsen vlot verloopt of dat er weerstand is Het plaatsen van een verblijfskatheter is een techniek die veel verpleegkundigen slechts heel sporadisch uitvoeren. Een katheter Charrière 16 maakt de techniek gemakkelijker Een katheter Charrière 16 vergemakkelijkt een vlotte afloop van de urine, ook bij langere duur Er is in de literatuur geen tegenindicatie te vinden voor een katheter met Charrière 16 3

4 Het ontsmetten van de eikel, penis en/of urethra opening wordt verlaten. Studies tonen aan dat grondig reinigen een voldoende voorbereiding biedt om op een steriele manier te kunnen katheteriseren. Waar bij intermittente katheterisatie het voldoende is om de katheter in te brengen tot er afloop van urine is, wordt bij het plaatsen van een verblijfskatheter bij de man aangeraden om de katheter tot aan de bifurcatie in te brengen. Deze techniek maakt het opblazen van de ballon in het prostaat of sfinctercomplex weinig waarschijnlijk. Bij het katheteriseren van een man is het gebruik van een degelijk glijmiddel een noodzakelijke voorwaarde om te katheteriseren. Spoelen? Spoelen? Bij verstopping van een urinaire verblijfskatheter is het belangrijk een onderscheid te maken tussen een verstopping die veroorzaakt wordt door debris of klonters in de blaas of verstopping die zich in de katheter zelf bevindt. Bij patiënten met hematurie, met zeer vuile, vlokkige urinekan men er van uitgaan dat de afloop van de urine zal verhinderd worden door bloed, vlokken die zich in de blaas bevinden. Om dit te verhelpen kan je een manuele blaasspoeling uitvoeren. Met gedoseerde kracht spuit je 50 ml steriel water in de blaas en zuigt die met kracht onmiddellijk terug aan. Je blijft die techniek herhalen tot het spoelvocht helder is. Bevindt de verstopping van de katheter zich in de katheter zelf (aangeladen katheter, voorgeschiedenis van verstopte katheter, vorige katheter opengeknipt en veel debris in de katheter) dan kan het gebruik van een aanzurend middel helpen om de biofilm in de katheter op te lossen. Bij een ph hoger dan 6,8 kan er een oplossing van 30cc citroenzuuroplossing in de katheter ingebracht worden. De katheter wordt 5 minuten afgeklemd. Dan laat men de katheter terug aflopen om na 5 minuten de 1e handeling nog eens te herhalen Op die manier kan men voorkomen dat de katheter verstopt. Dit doet men best preventief bij patiënten bij wie de katheter vrij vlug verstopt. Dit kan men dan 2x per week herhalen elke week opnieuw. Gaat dit goed kan men na enkele weken proberen nog maar 1x per week te spoelen. De citroenzuuroplossing zorgt ervoor dat de kristallen opgelost worden en de urine terug wat aangezuurd wordt. Dit gebeurt steeds op voorschrift van de arts. Evidentie over de effectiviteit is beperkt, de praktijk toont aan dat bij sommige patiënten dit de levensduur van de katheter kan verlengen. Bij het eerste spreken we van een blaasspoeling, bij de tweede techniek van een katheterspoeling. PUBS 4

5 Wat? Een sonde, met of zonder ballon, die, door de buikwand, rechtstreeks in de blaas geplaatst wordt. (ook cystostomie genoemd.) Indicaties: Afleiding van urine van langere duur ( >4 à 6 weken) (anders trans urethrale sonde) Urethrastrictuur in voorgeschiedenis (sonde via de urethra niet mogelijk) Acute retentie met vermoeden van urethraproblematiek (bekken#) Bepaalde urologische ingrepen Verwarde patiënt (anders ballon door sfincter) soorten: cystofix (zonder ballon) vlottere plaatsing punch out detrusor hematurie vasthechten huid, geen ballon Dislocatie Dunnere sonde (ch 10 12) 2 soorten: ballonsonde moeilijker plaatsing zeer volle blaas splijten detrusor geen punch out minder hematurie ballonsonde geen occasionele dislocatie Filmke Wisselen van suprapubische katheter: Op voorschrift van arts Technisch hverpleegkundige verstrekking (B2 akte) die enkel kan gebeuren op medisch voorschrift. Fistel moet er zijn 1 e wissel moet door arts gebeuren Met verblijfsonde met ballon

6 Bij verwijderen oude sonde Kan ballon niet leeglaten Vullen met H 2 O geen fysiologisch (migratie door wand) Ventiel afknippen Mandrin in ballonleiding Ballon vullen met hoeveel? Siliconesonde verliest water Bij verwijderen oude sonde Krijg sonde er niet uit Kraagje Bij plaatsen nieuwe sonde Krijg sonde er niet in Er komt geen urine Pat klaagt van pijn, plasdrang Diepte van de sonde afklemmen of continue afloop? Als continue afloop: beenzak en s nachts doorkoppelen

7 Sonde loopt niet af: Positiecontrole (zit sonde nog goed?) Trajectcontrole Spoelen (preventief?) Patiënt toch via normale weg plast: Sonde verstopt? UWI? Spasmen? Intermittente sondage zelfsondage Intermittente sondage zelfsondage Prevention UTI no measures useful level 1a no difference between clean, sterile, nurse sterile Getliffe K, 2007 (systematic review) non touch technique? Abstract ICS 2011 Glasgow Goessaert et al Intermittente sondage zelfsondage How frequent What is a normal micturition frequency? 4 7/d Each catheterization is input of bacteria! Each catheterization is rinsing out bacteria Depends on urine production and voiding diarry (nocturnal polyuria) More frequent when UTI (Level 2 3) Nocturnal bladder emptying decreases Koff UTI S, 2005 (Level 2) Conclusion: both interval and volume matter Intermittente sondage zelfsondage Zelfsondage 7

8 De nefrostomiekatheter De nefrostomiekatheter De nefrostomiekatheter De nefrostomiekatheter JJ katheter Incontinentiemateriaal Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Urine incontinentie in de huisartsenpraktijk. Dr. S. Tollet Dr. J. Vanschoenbeek Huisartsenpraktijk Loksbergen 8

9 Doelstelling Wie is bekend met deze diagnose? Verhouding tot literatuur en echt aantal patiënten? t Hoe kwam diagnose tot stand? Welke factoren zorgen voor een onderdiagnose? Studiepopulatie Vrouwen >45 jaar met GMD met diagnose incontinentie in GMD bevraging bij consultatie gedurende 2 mnd heeft u ooit last van ongewild urineverlies? verliest u soms wat urine bij hoesten of niezen? heeft u soms moeite uw water op te houden? Dossierstudie Bij 27/393 (6,8%) patiënten is diagnose terug te vinden (393= vrouwen>45j met GMD) 20/27 diagnoses uit anamnese maar heel summier. Ernst, hulpmiddelen en kiné slecht genoteerd medicatie, technische onderzoeken en chirurgie goed genoteerd. Enquêtes bij consultatie (n=209) 110 op 209 patiënten (52,6%) positief, waarvan 98 nieuwe diagnoses. Enquêtes bij consultatie (n=209) Aangepast zorgtraject Ja Zorgpad inco Initieel zorgtraject Triage Neurogeen lijden of kwetsbare oudere? Gespecialiseerde zorg noodzakelijk? Conclusies urine incontinentie ondergediagnostiseerd in huisartsenpraktijk 6,8% t.o.v. 52,6% 98 nieuwe diagnoses op 2 maand tijd consultatie vnl door jongere patiënt met stressinco Onderzoeken en gegevensverzameling Gespecialiseerde onderzoeken (nieturodynamische) Behandeling(en) diagnose Urodynamische Gespecialiseerde diagnose behandeling(en) Gespecialiseerd zorgtraject Evaluatie Evaluatie Klacht(en) nog aanwezig én patiënt wenst verdere behandeling? Ja Klacht(en) nog aanwezig én patiënt wenst verdere behandeling? Ja Opvolging door huisarts Opvolging door huisarts en/of uroloog 9

10 Plas en drankschema 24 uur 48 uur Uur 7u00 8u00 9u00 10u00 11u00 Het mictiedagboek Hoeveelheid Aandrang Activiteit Urineverlies Drinken: geplast hoeveelheid en soort drank Het mictiedagboek continentiedossier Mictiedagboek Anamnese Voorbijgaande factoren Gespecialiseerd verpleegkundigen Continentiekliniek 12u00 57 Incomateriaal voor dames Incomateriaal voor heren 10

11 Incomateriaal voor heren Urobel vzw 11