Jaarverslag SOCIAAL VERTAALBUREAU BRUSSEL ONTHAAL VZW. SVB.BO - Cellebroersstraat Brussel

Transcriptie

1 Jaarverslag BRUSSEL ONTHAAL VZW SOCIAAL VERTAALBUREAU SVB.BO - Cellebroersstraat Brussel

2 De activiteiten van het Sociaal Vertaalbureau van de vzw Brussel Onthaal en le Service d Interprétariat Social de l asbl Bruxelles Accueil konden maar waargemaakt worden via de steun van verschillende overheden en de inzet van de vele medewerkers sociaal vertaler/tolk, waarvoor onze dank! - Fedasil, Minister van Maatschappelijke Integratie, Maggie De Block - Vlaamse Gemeenschap, Minister van Inburgering, Mr Bourgeois Vlaamse Gemeenschapscommissie, Welzijn en Gezondheid, Mevr Grouwels - Actiris - C.O.C.O.F., Cohésion sociale

3 j a a r v e r s l a g Sociaal Vertaalbureau Service d interprétariat social Dolmetscherstelle Social interpreter s service Brussel Onthaal vzw Cellebroersstraat 16, 1000 Brussel Tel. : 02/ Fax : 02/ svb.bo@skynet.be Webstek : PRK :

4 VOORAF 3 1. De wieg stond in Brussel Onthaal Open Deur ; Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl bestaan 15 jaar op 1 oktober Positionering en organisatie van Brussel Onthaal vzw/ Bruxelles Accueil asbl Evolutie in de positionering van BO/ BA Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Personeelsbezetting Financiering van de dienstverlening Een netwerk van tolken en vertalers Sociaal tolken en vertalen in een meertalig Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3.1. Wat is sociaal tolken en vertalen? Wat is STV in Vlaanderen en tweetalig Brussel? Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil in Registreren in Algemene statistische cijfers Aanbod tolken ter plaatse Aanbod schriftelijk vertalen Aanbod telefoontolken Eerstelijnsdienst nieuwkomers in Brussel De website online Het netwerk van sociaal tolken en vertalers in Prestaties van dit netwerk in Vlaams register van gecertificeerde tolken/vertalers en inzet van gecertificeerde tolken in tweetalig Brussel Statuut van de sociaal tolken/vertalers Ondersteuning en begeleiding door kwaliteitsmedewerkers (rekruteren, toeleiding naar het kwaliteitstraject COC/ Vorming en ontmoeting, nieuwsbrief) Sensibiliseren van gebruikersorganisaties Evaluatie 2012 en toekomstperspectieven Afkortingen 52 1

5 9. BIJLAGEN 9.1. Organigram Overzicht van de gebruikers van het tolken ter plaatse Geleverde taalcombinaties bij het tolken ter plaatse Overzicht van de gebruikers van het schriftelijk vertalen Geleverde taalcombinaties bij het schriftelijk vertalen Overzicht revisie/taaltesten/revisiemodel Overzicht van de gebruikers van het telefoontolken Geleverde taalcombinaties bij het telefoontolken 75 2

6 VOORAF Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl vierden in 2012 hun vijftiende verjaardag. Daar stonden we met gepaste trots bij stil. Want in alle rust bleven Brussel Onthaal en Bruxelles Accueil ook vorig jaar goed presteren. Maar een gezonde organisatie kijkt toch vooral naar de toekomst. Wat brengt morgen? Brussel Onthaal en Bruxelles Accueil zijn nu nog kleine dynamische verenigingen, verscholen tussen de grotere organisaties. Een mooie en nuttige paddestoel onder de eiken. Moet Brussel Onthaal morgen opgaan in een Extern Verzelfstandigd Agentschap (EVA) voor inburgering en integratie? We kijken er behoedzaam tegen aan. Wat met het vrijwilligerswerk? Wat met onze federale verankering? En wat met onze unieke positie in onze mooie hoofdstad? Wat met onze stille verstandhouding met de Franstaligen? Op het moment dat ook Franstalig Brussel de grote omslag maakt en het nut van inburgering en integratie uitspreekt dreigt voor Brussel de goedbedoelde Vlaamse krachttoer. Dat twee grote taalgemeenschappen Brussel zouden kunnen besturen is een (Vlaamse) denkfout. Brussel is Brussel. En daarom hopen we dat de bewindslui in onze hoofdstad deze EVA-dynamiek omzetten in een soepel Brussels inburgeringsbeleid. Met respect voor de organisaties en de mensen die dat beleid op de werkvloer waarmaken De Raad van Bestuur van Brussel Onthaal vzw/bruxelles Accueil asbl 3

7 1. De wieg stond in Brussel Onthaal Open Deur ; Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl bestaan 15 jaar op 1 oktober 2012 Op 1 oktober 2012 vierden Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl, samen met de tolken/vertalers en de gebruikers/ partners, hun 15jarige dienstverlening sociaal tolken en vertalen in de Beursschouwburg te Brussel. Naar aanleiding van deze gebeurtenis werd een brochure over dit jubileum opgemaakt. Aan de hand van een aantal teksten uit deze brochure, willen we in dit jaarverslag het verhaal van die 15 jaar dienstverlening vertellen De wieg stond in Brussel Onthaal Open Deur Het Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw bestaat vijftien jaar. Zijn wieg stond, zoals de naam al duidelijk maakt, in Brussel Onthaal vzw. Naar burgerlijke maatstaven is het kind dus nog te jong om volwassen genoemd te worden. Dat klopt echter niet, want er werd al langer vertaald en getolkt binnen de tweetalige vzw Brussel Onthaal - Open Deur/Bruxelles Acceuil - Porte Ouverte, een initiatief dat op zes december 1971 het levenslicht zag. Sinterklaas zat er voor iets tussen, want de vzw vestigde zich in een klein huisje tussen de winkels in de Taborastraat, die tegen de zijgevel van de Sint-Niklaaskerk aanleunen. Brussel Onthaal Open deur vzw. Tien jaar later werd daar de eerste vertaalactiviteit geregistreerd, maar dat zegt niet alles. Mgr. Bernard Vanden Berghe, medeoprichter van Brussel Onthaal - Open Deur, herinnert zich dat er vanaf het begin vreemdelingen om de een of andere vertaling kwamen vragen. Daarvoor werd dan een beroep gedaan op oud-missionarissen uit verschillende overzeese gebieden. Het ging daarbij niet alleen om het vertalen van documenten. Soms was er onvoldoende kennis in huis om een cliënt te verstaan en moest iemand worden opgebeld, 4

8 die telefonisch kon tolken. In bepaalde gevallen was het nodig om iemand te begeleiden naar een administratieve dienst, een dokter of een kliniek. Dat het niet eenvoudig was, illustreert het volgende verhaal. Creools Op een dag belt een ziekenhuis met de mededeling dat er een patiënt is binnengebracht, die op straat was gevonden. De vrouw sprak een onverstaanbare taal, het leek op een Frans dialect. Was ze dronken of gedrogeerd? Na een lange zoektocht en verschillende pogingen van Brussel Onthaal om haar telefonisch met een tolk in contact te brengen, bleek ze Creools te spreken. Dat is een pidgintaal die onder meer op de Seychellen, het eiland Réunion en het eiland Mauritius wordt gesproken een eenvoudige omgangstaal op basis van het Frans of een andere West-Europese taal. Het was een dag zoeken, maar uiteindelijk bleek de vrouw gewoon ziek en kon ze in haar taal verder geholpen worden dankzij een oud-missionaris. Het moet duidelijk zijn: vanaf het begin behoorden vertaal- en tolkactiviteiten tot het werkterrein van Brussel Onthaal - Open Deur vzw. En dat precies omdat het luik Brussel Onthaal zich hoofdzakelijk tot de vreemdelingen richtte. In de woorden van Mgr. Bernard Vanden Berghe: Hen inlichten over de bestaande gemeenschappen van vreemdelingen, hen oriënteren bij hun huisvestingsproblemen, hen helpen bij het vinden van werk of bij administratieve en financiële moeilijkheden. In het begin van de jaren 80 van de vorige eeuw nam de toestroom van Arabisch sprekende mensen in Brussel toe. Reden voor de vzw om een maatschappelijk werkster aan te werven die deze taal machtig was. Dat is dan ook de tijd waarin de eerste vertaalactiviteiten werden geregistreerd: van september tot december 1981 achtenzestig in het totaal. Het jaar daarop piekte het aantal aanvragen tot 374. Dat is meer dan één per dag. Het was de tijd waarin ayatollah Khomeini in Iran de Islamitische Republiek had uitgeroepen en Irak een oorlog met zijn buurland was begonnen die tot juli 1988 zou duren. Een uit Iran verbannen religieus verrichtte in 1987 een tijdlang vertaal- en tolkwerk voor Iranese vluchtelingen die toen massaal binnenstroomden. Ondertussen had Marianne Scheppers, een twee jaar eerder aangeworven maatschappelijk werkster, zich de Spaanse taal eigen gemaakt, zodat ze heel wat Latijns-Amerikaanse vluchtelingen te woord kon staan. Zij leidt sinds 1997 het verzelfstandigde Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw. Oost-Europa en het Midden-Oosten Met de almaar aanzwellende toestroom van immigranten en vluchtelingen was het politici ook stilaan duidelijk geworden, dat ze niet langer lijdzaam konden toezien en voor adequate opvang dienden te zorgen. 5

9 In ijltempo werd het Klein Kasteeltje ingericht voor de opvang van eerst driehonderd, heel snel vijfhonderd asielzoekers. (Bob Pleysier, Het Klein Kasteeltje: een kwart eeuw asielopvang, 2011). Er kwam wat kunst- en vliegwerk aan te pas en de eerste asielaanvrager werd er in de nacht van 14 november 1986 opgenomen. Een en ander droeg ook bij tot een gevoelige stijging van de vertaal- en tolkactiviteiten van Brussel Onthaal vzw. In het jaar 1987 werden 788 aanvragen geregistreerd, meer dan het dubbel van het jaar daarvoor. Daarbij ging het om bijna vijftig talen, met als grote uitschieter het Perzisch: 264 aanvragen, een aantal dat een jaar later al snel tot onder de honderd daalde. Midden 1988 was er dan ook een einde gekomen aan de oorlog tussen Irak en Iran. De val van de Berlijnse muur in november 1989 opende dan weer voor heel wat Oost-Europese vluchtelingen en migranten de poort naar het Westen, waardoor niet alleen de vertaalaanvragen maar ook de gevraagde talen een stijging ondervonden. In 1996, het jaar voordat het Sociaal Vertaalbureau op eigen benen ging staan en elders onderdak zocht, steeg het aantal talen tot zestig. Daaronder nam het Russisch een belangrijk aandeel in, gevolgd door een aantal andere talen uit Oost-Europa. Voor de niet- Europese talen komt het leeuwendeel van de aanvragen uit het Midden-Oosten. Het Arabisch blijkt na het Russisch de meest gevraagde taal. De aanvragen om te vertalen of te tolken kwamen ondertussen niet enkel van individuen die bij Brussel Onthaal vzw langskwamen, maar ook van instellingen zoals het Klein Kasteeltje en OCMW s uit heel het land die met vreemdelingen te maken kregen. Het is duidelijk dat daarvoor het bestand van oud-missionarissen al lang niet meer volstond. Het vrijwilligersbestand werd dan ook aangevuld met anderen die een of andere taal machtig waren. Onder hen bevonden zich mensen die eerder door Brussel Onthaal geholpen waren en nu uit dankbaarheid voor overgekomen landgenoten wilden zorgen, maar ook studenten van tolkenscholen die hun kennis aan de praktijk wilden toetsen. Soms boden ook medewerkers van internationale instellingen of multinationale bedrijven die het huis hadden leren kennen, hun diensten aan. Met de onophoudelijke toename van vertaalactiviteiten werd het huisje aan de Taborastraat te klein en liepen de vertaalactiviteiten de andere werkzaamheden van Brussel Onthaal - Open Deur in de weg. De ruimte voor het onthaal op de benedenverdieping raakte stilaan verstopt. Een verhuizing drong zich op. Die kreeg in oktober 1997 haar beslag. 6

10 Een antwoord op noden De wieg van het Sociaal Vertaalbureau stond in Brussel Onthaal - Open Deur vzw, een kerkelijk initiatief van het decanaat Brussel-Centrum met steun van de kerkelijke overheid van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Door professionalisering van het sociaal vertaalwerk en de subsidiëring ervan door de overheid zijn op dit vlak ook veranderingen aan de gang, waarover verder in deze brochure te lezen valt. In een terugblik op het gepresteerde werk zegt Mgr. Vanden Berghe die eind dit jaar honderd wordt: De vertaal- en tolkactiviteiten in het kader van Brussel Onthaal - Open Deur zijn ontstaan als een antwoord op vragen die ons werden gesteld. De dienst is na een aantal jaren zelfstandig geworden omdat de noden zo groot bleken. Met de gewijzigde maatschappelijke en politieke situatie zijn nog nieuwe ontwikkelingen te verwachten. Wij moeten dat ondersteunen, zelfs als we het initiatief uit handen moeten geven. De kerk heeft als taak noden in de samenleving op te sporen, er zo mogelijk een antwoord op te geven en de overheid erop te attenderen. Ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het Sociaal Vertaalbureau schreef George Strasser, de toenmalige voorzitter van de Raad van Bestuur, in het jaarverslag 2007 van het Sociaal Vertaalbureau: Op dit punt van de geschiedenis aangekomen, past veel dankbaarheid. In de eerste plaats aan vzw Brussel Onthaal - Open Deur. Zij is vooral de organisatie die ons verwijst naar ons geloof waarvan de naastenliefde een essentieel element is. En hij besloot dat de instelling te midden van alle structureringen het kompas gericht moet houden op de eigen doelstelling: gericht zijn op wat de mens in nood ons vraagt. Latijn is een zelden gevraagde taal bij Brussel Onthaal. Laten we daarom tot slot het Sociaal Vertaalbureau ad multos annos! toewensen. (Th. C. Madder) 7

11 Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl bestaan 15 jaar Wat vooraf ging Maar eigenlijk bestaan Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl al veel langer: begin jaren 70 start de tweetalige vzw Brussel Onthaal - Open Deur / Bruxelles Accueil - Porte Ouverte asbl. Halverwege de jaren tachtig is de toevloed van asielzoekers - vooral uit Iran zo groot dat de opvangdiensten die mensenstroom niet aan kunnen. Asielzoekers worden opgevangen in hotels. Voor die mensen start Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil met de uitbouw van een netwerk van tolken en vertalers. Ex-coöperanten, mensen uit de buitenlandse gemeenschappen en priesters zorgen voor het onthaal van de vluchtelingen. Ze maken hen wegwijs in het kluwen van Belgische wetten en regels en helpen hen bij hun eerste stappen in onze samenleving. Een nieuw project... Op 1 oktober 1997 precies 15 jaar geleden start een nieuw project. Het Sociaal Vertaalbureau gaat volledig autonoom functioneren van de bestaande vzw s. Sinds de eerste officieel geregistreerde vertaling in 1981 is er heel veel werk verzet. Elk jaar stijgt het aantal aanvragen, tot meer dan 1500 in Dankzij de voortdurende zoektocht naar vrijwillige vertalers en tolken en ook door de creativiteit van het team kan de dienstverlening uitgroeien tot iets unieks in België. Veel voormalige vluchtelingen bieden zich aan om hun landgenoten te helpen, ook oud-missionarissen en buitenlandse studenten zijn bereid om hun talenkennis ter beschikking te stellen van vluchtelingen. De dienst helpt vooral mensen die het niet breed hebben en geen beroep kunnen doen op betalende tolk- en vertaaldiensten. De nieuwe vzw concurreert dus nauwelijks of niet met commerciële vertaalbureaus. Eerste doelstelling is het vergemakkelijken van de communicatie tussen buitenlanders (migranten, vluchtelingen, tijdelijke passanten) en Belgen (particulieren, maar ook verenigingen en de overheid). Als je afgaat op de talen die bij de vertaaldienst worden gevraagd, kan je de hele geschiedenis reconstrueren van de internationale crisissen en van de vluchtelingenstromen die die veroorzaken. Dat eerste jaar zijn er bijna contacten, vooral asielzoekers uit Rusland, Armenië, Ethiopië, Syrië en Congo doen een beroep op Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl. 8

12 ... met een vaste waarde. Al vanaf het tweede jaar blijkt Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil een schot in de roos. De lokalen in de Zuidstraat zijn al snel te klein. Er komt een formele samenwerkingsovereenkomst tussen tolken/vertalers en Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil. Belangrijk daarin is kwaliteit, beroepsgeheim, anonimiteit, vorming en documentatie. Stuk voor stuk waarborgen voor de permanente zorg voor specialisatie en professionalisering. Daarnaast verschuift de dienstverlening meer en meer naar de tweedelijn: het zijn nu vooral organisaties (gebruikers) die beroep doen op Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil om de dienstverlening voor hun klanten te verbeteren. In de loop van de volgende jaren stijgt het aantal contacten: in 1999 zijn het er al 4.370, een verdubbeling van het voorgaande jaar. Er wordt vooral via de telefoon getolkt, Russisch en Albanees zijn overbevraagd. Nog in 1999 krijgt Brussel Onthaal voor het eerst subsidies van de Vlaamse Gemeenschap en Maatschappelijke Integratie. De eerste nieuwsbrief verschijnt met informatie voor de tolken en vertalers. Met de professionalisering van de dienst komt ook de vraag naar materiële ondersteuning onder vorm van werkruimte voor vertalers, documentatie, woordenboeken, terminologie, enzovoorts. Een nieuw millennium: nieuwe uitdagingen is een echt boomjaar, met meer dan 8500 contacten, een verdubbeling in vergelijking met In april verhuist Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil naar de St-Jorissite in de Cellebroersstraat. Er komen meer telefoonlijnen, want het telefoontolken blijft groeien. Bijna een kwart van de aanvragen komt van OCMW s. De werkruimte is groter, de medewerkers hebben eigen bureaus. Het tolken ter plaatse daalt. Na eerdere contacten met de Foyer en het Vlaams Minderheden Centrum om partnerschappen te ontwikkelen, wordt er uiteindelijk in 2000 voor gekozen om alle tolkopdrachten ter plaatse door te verwijzen naar Ciré- Interprétariat. Sociaal versus professioneel? De hele geschiedenis van Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil wordt gekenmerkt door de professionalisering van het sociaal tolken. Dat blijkt al uit de gebruikte terminologie. We gebruiken nu bv. de algemeen gangbare termen uit de sector, in de beginperiode hebben we nog ons eigen taaltje voor de begrippen. We hebben het dus niet meer over de begintaal, maar over de brontaal. Of nog: tolken met begeleiding, is vervangen door de gangbare term: tolken ter plaatse. Er komt ook een betere omkadering voor de vrijwilligers, die 90 procent van de dienst uitmaken. Vrijwilligers worden aangezet om het kwaliteitstraject van COC te volgen. Dat is 9

13 niet altijd gemakkelijk, maar voor Brussel Onthaal wel noodzakelijk. Er is de nieuwsbrief, elk jaar organiseert Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil een ronde tafelevaluatie, er zijn de vormings- en ontmoetingsactiviteiten. In 2002 introduceren we het evaluatieformulier voor de tolkprestaties, er komen taalverantwoordelijken, nieuwe kandidaten worden nog beter gescreend en in onze database staan nu ook gegevens over de opleiding van de tolken en vertalers. Nieuwe Franstalige tolken moeten voortaan deelnemen aan lessen over deontologie, die maandelijks georganiseerd worden. Het blijft een zoeken naar vrijwilligers, daarom versterkt Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil zijn promotie in Brussel. De uitdaging is niet min: Brussel Onthaal moet een Brussels netwerk bieden van opgeleide tolken en vertalers dat een eigen plaats inneemt in het Belgische tolken vertaallandschap. Geld, geld, geld Ondanks de sociale functie van de dienst blijft erkenning, bevestiging en vooral betoelaging van de dienstverlening door de overheid niet evident. Tot 1999 krijgt Brussel Onthaal geen subsidies. Maar ook daarna gaat het om jaarlijkse projectsubsidies. Een stresserende situatie voor het personeel, dat nooit zeker is van zijn job. Die onzekerheid piekt in 2009: alle personeelsleden zitten in vooropzeg, omdat een belangrijke subsidiërende overheid dat jaar niet over de brug komt. Uiteindelijk valt alles weer in de plooi maar het zoeken naar subsidies op de verschillende niveaus blijft een tijdrovende bezigheid. De cijfers Sinds 2000 worden de cijfers minutieus bijgehouden: het aantal tolk- en vertaalprestaties (zie figuur - 1), het aantal vrijwilligers en de gevraagde talen. 10

14 Figuur 1 (telefoon)tolk- en vertaalprestaties Telefoontolken Tolken ter plaatse Scriftelijk vertalen 1ste lijn Daaruit blijkt duidelijk dat Brussel Onthaal en Bruxelles Accueil zich voortdurend positioneren en professionaliseren. Er wordt ingespeeld op de noden van de gebruikers. Het telefonisch tolken is verdubbeld op 10 jaar tijd met een dip tussen 2001 en 2002 wanneer Ba-bel zijn telefonische tolkendienst oprichtte. Tolken ter plaatse stijgt vooral vanaf 2005 tot dan worden deze opdrachten doorverwezen naar het Franstalige Ciré Interprétariat als Bruxelles Accueil in een soort onder-aanneming werkt met het Ciré- Interprétariat. In 2007 stopt deze samenwerking en verzorgt Brussel Onthaal tolkopdrachten ter plaatse onder eigen naam en in het Nederlands. Het schriftelijk vertalen is door de jaren heen verminderd. In de beginjaren vertaalt Brussel Onthaal ook nog voor organisaties en mensen in Vlaanderen, vanaf 2009 en 2010 beschikken de meeste Vlaamse Sociaal tolk- en vertaaldiensten over een eigen aanbod sociaal vertalen. Opdrachten uit Vlaanderen worden daardoor schaarser. Bruxelles Accueil vertaalt nog wel op vraag van de opvangcentra voor asielzoekers Fedasil en Rode Kruis in Wallonië en Brussel. In de beginperiode werkt Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil vooral voor individuen, vanuit het christelijke uitgangspunt dat mensen moeten geholpen worden (zie figuur - 2). 11

15 Figuur 2 verhouding gebruikers versus individuen Gebruikers Individuen Dat blijkt duidelijk uit de cijfers. In 1997 is 73 procent van de opdrachten voor individuen (of 1092 contacten), tegenover 27 procent voor organisaties. In de loop van de jaren verschuift die eerstelijnshulp naar de tweedelijn. Dat gaat gepaard met een andere visie: niet het individu zelf maar de hulpverlener moet er voor zorgen dat mensen de nodige hulp krijgen. Waar de verdeling in 1999 nog ongeveer is, is de evolutie echt duidelijk in 2000: met bijna 61 procent contacten met organisaties, tegenover 39 procent contacten met individuen. Elk jaar stijgt het verschil. De meeste vertalingen en tolkopdrachten gaan van het Russisch naar het Frans en dat is in de loop van die 15 jaar niet veranderd (zie figuur -3). 12

16 Figuur 3- top 3 van de gevraagde taalcombinaties FAR/FRA ARM/FRA SLW/FRA ALB/NDL ROE/FRA RUS/NDL ALB/FRA NDL-FRA ARA-FRA RUS-FRA Was in het begin de eerste plaats het Russisch en de tweede plaats nog het Arabisch, dan nemen nadien vooral Oost-Europese de talen die plaats in: Albanees, Sloveens, Roemeens, Armeens. Het aantal vrijwilligers stijgt elk jaar (zie figuur - 4) prestaties prestaties Figuur 4 13

17 Vrijwilligers prestaties Maar het aantal prestaties stijgt niet proportioneel: in 2000 verzorgen 245 verschillende vrijwilligers prestaties, dat zijn 18 prestaties per vrijwilliger. In 2011 verzorgen 512 verschillende vrijwilligers prestaties of 24 prestaties per vrijwilliger. Grenzen aftoetsen Al sinds zijn ontstaan gaat Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil op zoek naar partners. In 2001 start de Vlaamse Centrale Tolkendienst Ba-bel. Brussel Onthaal springt onmiddellijk op de kar en biedt aanvullende dienstverlening aan en maakt de vormingen van Ba-bel toegankelijk voor de vrijwilligers. De coördinator van Brussel Onthaal maakt deel uit van het advies- en bestuursorgaan van Ba-bel. De andere grote uitdaging is de samenwerking tussen Franstaligen en Nederlandstaligen. Er is behoefte aan een gemeenschappelijke visie en een ondersteunende structuur. Die overkoepelende structuur komt er in 2004 onder impuls van toenmalig federaal minister Arena. Via een Equal project komt er Europees geld om Fosovet-Cofetis op te starten. Het initiatief is geen lang leven beschoren. Van 2004 tot 2008 is Cofetis-Fosovet een naam die meer aan een wielerploeg doet denken dan aan een federale ondersteuningsstructuur - operationeel, pas in 2012 wordt de structuur definitief ontbonden. Het verschil in visie en beleid tussen Frans- en Nederlandstaligen is te groot om verder samen te gaan. De medewerkers van Brussel Onthaal en Bruxelles Accueil blijven met een kater: het heeft hen geen geld of betere dienstverlening opgebracht, maar wel heel veel tijd en energie gekost... 14

18 Besluit In die 15 jaar is er heel wat veranderd bij Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil. Grote veranderingen, geleidelijke veranderingen, nauwelijks merkbare veranderingen. Zo is het interculturele bemiddelen van de beginjaren verschoven naar sociaal tolken en vertalen. Er is de verschuiving van eerste- naar tweedelijn. Waar in het begin vooral individuen een beroep deden op Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil zijn dat nu vooral organisaties. Brussel Onthaal/Bruxelles Accueil zijn ook niet meer gratis. Klanten betalen een kleine forfaitaire bijdrage voor de dienstverlening. Het is duidelijk dat er ons ook de volgende jaren nog heel wat uitdagingen wachten: de verdere professionalisering, de structurering van de subsidies en de samenwerking met andere partners, zowel in de sociaal vertaal- en tolksector als in de bredere sector van de hulpverlening. Wordt dus zeker vervolgd. Tot over 15 jaar... (Mieke Van Dessel) 15

19 2. Positionering en organisatie van Brussel Onthaal vzw/ Bruxelles Accueil asbl 2.1. Evolutie in de positionering van BO/ BA Zowel B0 als BA hebben zich sinds 1997 permanent moeten positioneren in het kader van de evoluties in de structurering van het sociaal tolken en vertalen in België; van wisselende beleidsopties van verschillende overheden en hun financieringsbeleid; van vrijwilligerswerk en een ontwikkeling van een beroep sociaal tolk/vertaler; van Brussel en Vlaanderen; ten opzichte van BA en de SETIS Bxl - Wallon. BO en BA streven waar mogelijk naar een maximale behoeftedekking en zullen waar nodig een aanvullend vrijwilligersaanbod blijven organiseren. BO en BA willen noden op het terrein blijvend in kaart brengen. In 2012 verstevigde Brussel Onthaal vzw verder zijn positie als de Nederlandstalige decentrale sociaal vertaal- en tolkendienst voor het tweetalig (meertalig) Brussels Hoofdstedelijk Gewest met een kernaanbod tolken ter plaatse en schriftelijk vertalen voor Nederlandstalige en tweetalige gebruikersorganisaties. De professionalisering van deze kerntaken werd onder andere ondersteund door een nog verhoogde inzet van gecertificeerde tolken en vertalers in het BHG, ondanks het feit dat de gebruikersoverheden nog niet voorzagen in bijdragen voor de tolkuurprijs en vertaalregelprijs. In 2012 bleef BO zich ook verder inzetten voor het aanvullend vrijwilligerswerk voor telefoontolken, m.n. aanvullend op de werking van Ba-bel (vanaf 1 mei 2012 stelde Ba-bel de dienstverlening telefoontolken opnieuw open voor de LOI s mits het betalen van de tolkuurprijs); voor telefoontolken t.b.v. de opvangcentra voor asielzoekers van Fedasil, Rode kruis en kleinschalige opvang via NGO s; voor het schriftelijk vertalen daar waar de vertaaldiensten in Vlaanderen geen aanbod hebben; voor een sporadisch tolken ter plaatse in Vlaanderen bij gebrek aan een alternatief. In 2012 voerde Bruxelles Accueil asbl een evaluatie uit van de eerstelijnspermanentie voor nieuwkomers in Brussel» waar individuele taalondersteuning centraal staat. Deze evaluatie 16

20 en reflectie leidden tot activiteiten in 2013 nl. een uitbreiding van de openingsuren; opmaak van een sensibiliseringsfolder en een aanvullend aanbod tolken ter plaatse op het aanbod van de Setis Bxl (niet meer enkel beperkt tot de taal waarover de Setis Bxl niet beschikt). Ook BA, evenals BO, bleef verder inzetten, door middel vanhet netwerk van vrijwillige tolken en vertalers, op een aanbod telefoontolken voor opvangcentra voor asielzoekers, en op een aanbod schriftelijk vertalen voor diezelfde opvangstructuren Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Voor een geïntegreerd beleid van BO en BA hebben hun Raden van Bestuur in 2012 nog steeds eenzelfde samenstelling van bestuursleden, nl.: George Strasser (voorzitter), Claude Castiau (deken), Marie-Paule Moreau (Brussel Onthaal Open Deur vzw), Anne Dussart (Caritas International), Svetlana Vogeleer- Aloushkova (Docente Marie Haps) Thibaut Cardon (vrijwilliger, vertaler). Verder werden in 2012 nieuwe kandidaten voor deze Raden van Bestuur aangetrokken, nl Sarah De Hovre (Pag-asa) en Dirk De Vis (vrijwillige tolk). De Raden van Bestuur werden versterkt door externe personen, nl. Bob Pleysier als extern deskundige, Marianne Scheppers als coördinator BO/BA en Norbert Vanden Eden als extern boekhouder. De RvB van BO/BA zal verder nadenken over de toekomstige samenstelling van de Algemene Vergaderingen m.n. in het kader van de positionering van beide vzw s en de evoluties op het terrein in meertalig Brussel en België. De Raden van Bestuur BO/BA kwamen bijeen op: 21/01/ /03/ /05/ /09/ /12/2012 en de Algemene Vergadering BO/BA op 07/05/ Personeelsbezetting De coördinatie van beide vzw s werd in 2012 uitgevoerd door een afgevaardigd personeelslid met DAC-statuut van de tweetalige vzw Brussel Onthaal- Open Deur/ Bruxelles Accueil Porte Ouverte asbl, Taborastraat Brussel en dit sinds oktober De Coördinator 17

21 werd bijgestaan door een adjunct-coördinator om de uitbouw van de dienstverlening sociaal tolken en vertalen maximaal te garanderen. Het team van BO/BA bleef in 2012 vrij stabiel (zie in bijlage 1 het organigram 2012), wat ten voordele was van de dienstverlening, expertise en continuïteit. Op het teamniveau was er regelmatig overleg en afstemming (teamvergaderingen, gericht overleg, denk- en evaluatie dag, informeel overleg) en aftoetsen bij de RvB. De boekhouding, intern verwerkt door eigen boekhouder, werd door een externe boekhouder van EUROCEF gereviseerd. De tolk Albanees /Frans werd na de afloop van de art 60- tewerkstelling bij het OCMW van Schaarbeek (eind augustus), in oktober deeltijds aangeworven als (telefoon) tolk maar deze tewerkstelling bleek financieel niet haalbaar te zijn. Een van de matchers voor het telefoontolken, kreeg bijkomende taken nl. telefoontolken en tolken ter plaatse, vanwege het grotendeels wegvallen van de LOI s voor het telefoon-tolken, zodat er plots tijd vrij kwam voor deze bijkomende tolkactiviteiten. De eerstelijnspermanentie voor Nieuwkomers in Brussel bleef ook in 2012 versterkt worden met de vrijwilligster Linde. Verschillende stagiaires van hogescholen kwamen ons in de loop van het jaar versterken met hun stage vertaler/tolk. Zij werden ingezet op alle (telefoon)tolk- en vertaalactiviteiten zodat ze zoveel mogelijk ervaring konden opdoen. Voor BA waren dit : Stela : 13/02/ /04/2012 ISTI Russisch-Frans-Engels Karima : 10/09/ /12/2012 ISTI - Russisch-Frans-Engels 18