Verkiezingen 2012 PGM3 HANDLEIDING RESULTATENBEHEER DIGITALE STEMMING. Versie 0.6

Transcriptie

1 Verkiezingen 2012 PGM3 HANDLEIDING RESULTATENBEHEER DIGITALE STEMMING Versie 0.5 Technische helpdesk (deze softwaretoepassing, pc s en netwerk): 015/ Algemene helpdesk (wetgeving en procedures): 02/ Versie 0.6

2 1 INHOUD 2 INLEIDING Juridische of administratieve vragen? Problemen met de toepassing? Resultatenbeheer: procesoverzicht voor gemeenten die digitaal stemmen Hoe beginnen? Belangrijke controles alvorens PGM-applicaties op te starten Opstarten van de virtuele pc Bureaublad virtuele pc Kleinere hoofdbureaus met 1 voorzitters-pc Grotere hoofdbureaus met meerdere pc s (1 voorzitters-pc + 1 of meerdere invoer-pc s) RESULTATENBEHEER Invoer Opstarten resultatentabellen Connectiviteitstesten Invoeren van stemresultaten via de witte USB Stick Voorbereidende stappen Status van de getelde stembureaus Inlezen van de stemresultaten RESULTATENBEHEER Zetelberekening en Proces-verbaal Opstarten resultaten (pv) Gebruik van eid Connectiviteitstesten Hoofdscherm Tabellen van algemene telling Zetelberekening en toewijzing Proces-verbaal Pv Gemeenteraad Pv Provincieraad PV OCMW-raad Afsluiten Hoe problemen oplossen? Manueel koppelen van de eid kaartlezer Printer connecteren SSL/VPN connectiviteitsprobleem Helpdesk Juridische of administratieve vragen? Problemen met de toepassing? Verklarende woordenlijst Versie 0.6 Pagina 2 van 68

3 2 INLEIDING PGM3 is een programma dat instaat voor het officiële resultatenbeheer in de kieskringen die digitaal stemmen. Het wordt gebruikt op het gemeentelijk hoofdbureau (of stadsdistrictshoofdbureau) op de dag van de verkiezingen, om de resultaten door te sturen van de gemeenten en stadsdistricten die digitaal stemmen. Opmerking: Voor het ingeven van de resultaten van de stadsdistricten via PGM3 wordt een aparte handleiding voorzien. In deze handleiding wordt de toepassing PGM3 gedemonstreerd voor het gebruik van het resultatenbeheer van de gemeente Leuven. Het resultatenbeheer van de OCMW-raadsverkiezingen (Vlaamse rand en Voeren) verloopt gelijkaardig. De belangrijkste stappen bij het programma PGM3 zijn: Opstarten van de virtuele PC Gebruik van eid met PIN-code Connectiviteitstesten (F1) Resultatentabellen: invoer van stemresultaten via de witte USB stick Resultaten: tabellen van algemene telling, zetelberekening en -toewijzing, pv (voor alle verkiezingen die er in de kieskring gehouden zijn) Transfer naar de Vlaamse overheid 2.1 Juridische of administratieve vragen? Als u administratieve of juridische vragen hebt, dan kan u terecht op het volgende telefoonnummer: 02/ Voor een overzicht van de meest gestelde vragen met betrekking tot deze verkiezingen verwijzen we graag naar de Problemen met de toepassing? Als u vragen of problemen hebt met deze toepassing, dan kan u contact opnemen met de technische helpdesk op het nummer: 015/ Uw oproepen worden beantwoord tussen 8 uur en 18 uur op gewone werkdag. Er is een uitgebreidere dienstverlening voorzien tijdens het kandidatenweekend en op de dag van de verkiezingen. Voor meer informatie (exacte openingsuren van de helpdesk tijdens de kritische dagen, een FAQ over de applicatie,...) kan u steeds terecht op Versie 0.6 Pagina 3 van 68

4 3 RESULTATENBEHEER: PROCESOVERZICHT VOOR GEMEENTEN DIE DIGITAAL STEMMEN Verwerken resultaten digitale stemming (PGM3) Voorbereiden Verwerken resultaten Invoeren resultaten Totaliseren Zetelberekening en - toewijzing pv Per verkiezing Per verkiezing Per verkiezing Inlezen van de resultaten per stembureau Verificatie cijfers Aanmaken tabel van algemene telling Verificatie cijfers Aanmaken bijlages Verdeling van de zetels over de lijsten (quotiënten) Berekening van de verkiesbaarheidscijfers Aanwijzing van de titularissen Aanwijzing van de opvolgers Aanmaken Valideren Ondertekenen Versie 0.6 Pagina 4 van 68

5 4 HOE BEGINNEN? 4.1 Belangrijke controles alvorens PGM-applicaties op te starten Het is essentieel, alvorens eender welke CODI-toepassing te starten, dat een aantal zaken correct ingesteld zijn op de host-pc. Volgende onderdelen moeten worden gecontroleerd op een correcte werking: Internet- of publilinkverbinding e-id reader printer Controleer eveneens of volgende informatie voorhanden is: de nodige loginnamen en wachtwoorden (zie stap 7 hieronder). het pc informatieblad dat bij de pc hoort. Hierop staat belangrijke informatie over de pc en het gebruik ervan. Stap 1. Sluit uw pc aan op het internet of publilink Opmerking: 3G connectiviteit wordt ten stelligste afgeraden omwille van onvoldoende stabiliteit van de verbinding. Enkel per uitzondering, omwille van grondige redenen, kan een afwijking worden toegestaan door ABB. Stap 2. Controleer uw internet of publilinkaansluiting naar het centrale platform Start Internet Explorer op en surf naar volgende links (let op: https en niet http): In geval u connecteert met een internetverbinding: o o In geval u connecteert met een Publilinkverbinding: o o Als alles goed gaat komt u op een Welkom pagina van Vlaanderenkiest terecht waarop er een loginnaam en paswoord wordt gevraagd. U hoeft deze niet in te geven en gewoon verder te gaan naar stap 3. Bij problemen: Als u deze adressen niet kan bereiken vanaf uw internet explorer moet u contact opnemen met uw lokale ICT- of netwerkverantwoordelijke. Stap 3. Sluit uw e-id reader aan Dat moet u enkel doen als u met een externe kaartlezer werkt die via een USB poort met de pc verbonden wordt. Stap 4. Controleer uw e-id reader Start de eid Viewer applicatie. Dat kan door tweemaal op onderstaand icoontje te klikken dat op het bureaublad van uw pc staat. Als dat icoon er niet is, contacteer dan uw ICT verantwoordelijke zodat hij deze software kan installeren zoals beschreven in de Client DVD Installatie handleiding. Versie 0.6 Pagina 5

6 Als u na deze testen een e-id kaart correct kan inlezen, dan kunnen de connectiviteitstesten op de juiste manier worden uitgevoerd. Bij problemen: Contacteer uw lokale ICT-verantwoordelijke Stap 5. Sluit uw printer aan Stap 6. Controleer uw printer Druk een willekeurige pagina af. Bij problemen: contacteer uw lokale ICT-verantwoordelijke Opmerking: De beschikbaarheid van een printer is kritisch in het verkiezingsproces. We adviseren om onmiddellijk een printer te installeren en deze zelfde printer te gebruiken tijdens het kandidatenweekend en op de verkiezingsdag. Stap 7. Beschikbaarheid van het pc informatieblad en loginnamen/wachtwoorden 1. Pc Informatieblad Controleer of het pc informatieblad bij de pc aanwezig is. De informatie op dat blad is van belang als u de helpdesk wenst te contacteren. Zorg ervoor dat dit pc informatieblad steeds bij de pc blijft! 2. Loginnaam en wachtwoord van de (fysische) pc Deze loginnaam en het wachtwoord worden voorzien door uw lokale ICT-verantwoordelijke. Deze account (loginnaam en wachtwoord) moet gebruikt worden voor de installatie alsook door de gebruiker (voorzitter, secretaris, bijzitter of medewerker) van de pc tijdens het kandidatenweekend en/of de verkiezingsdag. De loginnaam staat op het pc informatieblad. 3. SSL/VPN loginnaam en wachtwoord Deze gegevens zijn nodig om een beveiligde verbinding op te zetten met het centrale platform. Deze gegevens zijn per brief bezorgd aan de voorzitter van het hoofdbureau door het verkiezingssecretariaat. Bij problemen: als het pc informatieblad ontbreekt, contacteer uw lokale ICT-verantwoordelijke die voor u zo n blad moet invullen. In het installatiepakket dat aan de voorzitter van het hoofdbureau is overgemaakt zitten, voor elke pc die in het hoofdbureau voorzien is, deze informatiebladen. Versie 0.6 Pagina 6

7 4.2 Opstarten van de virtuele pc Na de installatie van de DVD (zie hiervoor de handleiding Client DVD installatie ) vindt u op het bureaublad volgend icoontje: Dubbelklik hierop om de CODI Virtuele Machine (VM) te starten. Hierdoor wordt de beveiligde verbinding opgestart. Volgend statusscherm wordt getoond: Versie 0.6 Pagina 7

8 Als er een beveiligde verbinding kan gemaakt worden met het centrale verwerkingsplatform wordt er gevraagd om aan te loggen. Voer uw Username en Password in. De te gebruiken loginnaam staat op het pc informatieblad (in het vakje naast SSL/VPN loginnaam) dat bij deze pc hoort. De voorzitter van het hoofdbureau heeft het bijbehorende paswoord ontvangen in het installatie pakket dat naar hem is gestuurd (met de installatie DVD, de installatiehandleiding, de pc informatiebladen,...). Klik op Aanmelden om de VPN-verbinding te maken. Versie 0.6 Pagina 8

9 Eenmaal de verbinding succesvol is opgezet, wordt de virtuele pc automatisch opgestart. Daarna komt u terecht op het bureaublad van de virtuele pc. U herkent de Virtuele Machine (VMware Player) zo: Versie 0.6 Pagina 9

10 Ter info: het bureaublad van de host-pc ziet er ondertussen als volgt uit (met onderaan de knop om naar het bureaublad van de virtuele machine te gaan): Versie 0.6 Pagina 10

11 4.3 Bureaublad virtuele pc Op het bureaublad van de virtuele pc bevinden zich verschillende icoontjes. Deze icoontjes worden uitgelegd in een aparte handleiding. Rechtsonderaan op het scherm vindt u de contactgegevens voor het geval u hulp nodig heeft. Hier staan ook de gegevens van de Virtuele Machine, te vermelden bij het gebruik van ondersteuning via de support phone. Het telefoonnummer dat vermeld staat wordt actief vanaf 3 september Voor andere vragen kan u steeds terecht op KLEINERE HOOFDBUREAUS MET 1 VOORZITTERS-PC In de kleinere hoofdbureaus is er 1 voorzitters-pc voorzien. De stemresultaten worden op de voorzitters-pc ingevoerd via Resultatentabellen (zie icoon). De zetelberekening en de toewijzing van de verkozenen voor de gemeenteraadsverkiezingen (en in voorkomend geval de OCMW-raadsverkiezingen) gebeurt met de toepassing Resultaten (pv) (zie icoon). De voorzitter (of secretaris) van het gemeentelijk hoofdbureau stelt tenslotte het PV op en ondertekent deze. In dit geval staan de volgende iconen op het bureaublad van de voorzitters-pc: Opmerking: de resultatenverwerking (zetelverdeling, toewijzing van de verkozenen) van de provincieraadsverkiezingen gebeurt op het provinciaal hoofdbureau (programma PGM2PRO). Versie 0.6 Pagina 11

12 4.3.2 GROTERE HOOFDBUREAUS MET MEERDERE PC S (1 VOORZITTERS-PC + 1 OF MEERDERE INVOER-PC S) De stemresultaten kunnen zowel op de voorzitters-pc als op de invoer-pc s worden ingegeven via Resultatentabellen (zie icoon). De invoer-pc s dienen als ondersteuning om sneller resultaten in te brengen door een bijzitter of medewerker. De voorzitters-pc verzamelt de informatie van alle invoer-pc s en doet de zetelberekening en de toewijzing met de toepassing Resultaten (zie icoon). Het ondertekenen en aanmaken van pv s kan ook enkel op de voorzitters-pc met de toepassing Resultaten (pv) (zie icoon). Opmerking: de resultatenverwerking (zetelverdeling en toewijzing van verkozenen) van de provincieraadsverkiezingen gebeurt op het provinciaal hoofdbureau (PGM2PRO) Invoer-pc s Het volgende icoon verschijnt op het bureaublad van de invoer-pc: Voorzitters-pc De volgende iconen verschijnen hierbij op het bureaublad van de voorzitters-pc: Versie 0.6 Pagina 12

13 5 RESULTATENBEHEER INVOER 5.1 Opstarten resultatentabellen Het invoeren van resultaten wordt hieronder verduidelijkt. Dubbelklik op het icoon met de benaming Resultatentabellen om de resultaten van de lokale verkiezingen in te voeren op het gemeentelijk hoofdbureau in een gemeente waar digitaal wordt gestemd. Daarna verschijnt het volgende scherm: Kieskring + NIS-code Bekijken van de status van de getelde stembureaus Klik op de rode knop om de toepassing verlaten Vooraleer verder te gaan, dienen eerst de connectiviteitstesten uitgevoerd te worden. Versie 0.6 Pagina 13

14 5.2 Connectiviteitstesten Het is heel belangrijk om de verbinding met het centrale platform te testen. Om de testen correct te kunnen uitvoeren moet u een werkende internet- of Publilinkverbinding hebben (zie 4.1 ). Elke geïnstalleerde pc en elke geïnstalleerde toepassing moet worden getest. De toepassingen moeten steeds getest worden vanaf de feitelijke locatie (hoofdbureau) waar het resultatenbeheer wordt uitgevoerd. Dit omwille van mogelijk andere netwerkinstellingen op de verschillende locaties. Wanneer moet PGM3 (resultatentabellen) getest worden? Onmiddellijk te testen na de installatie, ten laatste op 7 september 2012; Tijdens de week van 1 tot 7 oktober 2012 (er zal in deze week een formele controle van elke pc centraal worden uitgevoerd); Op vrijdag 12 oktober 2012 (laatste werkdag vóór de verkiezingen) in de loop van de dag; Op zondag 14 oktober 2012 bij de opstart van het hoofdbureau. Het bericht om de connectiviteitstest te doen verschijnt maar éénmalig automatisch. Daarna verschijnt het nooit meer automatisch. Dus enkel de ICT-verantwoordelijke zal de expliciete boodschap bij de installatie krijgen om dit te doen. Op de andere kritische momenten MOET er een connectiviteitstest uitgevoerd worden door de voorzitter/secretaris of een medewerker van het hoofdbureau. Opmerking: er moet steeds getest worden vanaf de hoofdbureaulocatie tijdens de verkiezingsdag. Testen van de Resultatentabellen op een invoer-pc (bijzitter of medewerker) gaat als volgt: Stap 1: Dubbelklik op het icoontje Resultatentabellen Dit resultatenbeheerprogramma herkent u aan het volgende type icoontje: Stap 2: Klik op toets F1. Stap 3: Klik op de verschillende knoppen om de testen uit te voeren Klik achtereenvolgens op Cockpit, Upload en Download. Versie 0.6 Pagina 14

15 Via de cockpit kunnen alle hoofdbureaus vanuit Brussel gemonitord worden. Klik op Cockpit. Controleert of het hoofdbureau gegevens naar het centrale platform kan doorsturen. Klik op Upload. Controleert of het hoofdbureau gegevens van het centrale platform kan ontvangen. Klik op Download. Als één van de testen na twee pogingen nog steeds mislukt: neem dan contact op met de helpdesk ( Als alle testen goed zijn verlopen wordt het volgende scherm weergegeven: Wanneer de verbinding met het centrale platform is getest, kan u het programma verlaten door op de rode knop te klikken. Versie 0.6 Pagina 15

16 5.3 Invoeren van stemresultaten via de witte USB Stick VOORBEREIDENDE STAPPEN Start het programma op (zie 5.1 ). Klik op de knop opladen om de definitieve lijst met kandidaten en de lijst van stembureaus op te halen. En bevestig het aantal stembureaus door op OK te klikken De knop Status is nu niet langer meer uitgegrijsd. Versie 0.6 Pagina 16

17 5.3.2 STATUS VAN DE GETELDE STEMBUREAUS Klik op de knop Status om de status van de getelde stembureaus te bekijken. Telkens als u de status van de telling opvraagt, wordt een verbinding met het centrale platform gelegd. De tijd die hiervoor nodig is, is afhankelijk van de belasting van het netwerk en de kwaliteit van uw verbinding. Versie 0.6 Pagina 17

18 Aantal getelde stembureaus Klik op de knop Sluiten om terug te keren naar het hoofdscherm. Versie 0.6 Pagina 18

19 5.3.3 INLEZEN VAN DE STEMRESULTATEN Om te starten met het inlezen van de data op de USB sticks, moet u klikken op de snelkoppeling Witte USB stick. Deze bevindt zich op het bureaublad. Opmerking: als u klikt op het icoon Witte USB stick en er is nog een koppeling van een andere USB stick met de Virtual Machine verschijnt de volgende boodschap: Verwijder dus alle USB sticks en klik op Retry. Voer de Witte USB stick in en alvorens op OK te drukken ga naar VMware Player Virtual Machine Removable Devices en controleer of het Mass Storage Device geconnecteerd is. Klik vervolgens op OK. Versie 0.6 Pagina 19

20 Opmerking: mogelijks verschijnt na de installatie van de USB stick de onderstaande boodschap. Als dat het geval is, klik dan altijd de optie Continue Anyway aan. Na installatie van de USB stick verschijnt de onderstaande boodschap. De Witte USB stick is nu klaar voor gebruik. Klik op OK. Versie 0.6 Pagina 20

21 Nadat een witte USB stick in de pc wordt gestoken, zal na enige tijd het nummer verschijnen van het betreffende stembureau. Dat duurt enkele seconden tot meer dan 5 minuten. De benodigde tijd is afhankelijk van de hardware specificaties van de pc waarmee u werkt. Klik op de knop met het stembureaunummer. Door op het stembureaunummer te klikken wordt de informatie ingelezen. Klik op de knop Verdergaan. De USB stick is ingelezen en de informatie wordt tijdelijk opgeslagen. Het stembureaunummer wordt lichtgrijs. Versie 0.6 Pagina 21

22 Haal de USB stick uit de computer en steek de volgende USB stick in de USB poort en herhaal de vorige stappen totdat alle stembureaus zijn ingeladen. Opmerkingen: Er kan altijd een status van de reeds getelde stembureaus worden opgevraagd (zie hiervoor ). De resultaten worden door het centrale platform per 2 (of 3 in geval van een oneven aantal) stembureaus gepubliceerd en vrijgegeven. De status-updates gebeuren ook per 2 stembureaus. De getelde stembureaus kleuren lichtgroen. In het onderstaande voorbeeld zijn 42 van de 90 stembureaus ingelezen. Hetzelfde stembureau meerdere keren doorsturen heeft geen impact op de verdere verwerking. Klik op de knop Refresh om de meest recente gegevens van het centrale platform in te laden. Versie 0.6 Pagina 22

23 Klik op het grijze vakje rechts bovenaan van het stembureaunummer om detailinformatie te bekijken. Klik vervolgens op OK. Klik op de knop Sluiten om terug te keren naar het hoofdscherm. Versie 0.6 Pagina 23

24 Als alle stembureaus doorgestuurd zijn naar het centrale platform dan zullen alle nummers van de stembureaus groen kleuren. Klik op de knop Sluiten om naar het beginscherm terug te keren Klik op de rode knop Sluiten om de toepassing te verlaten. Versie 0.6 Pagina 24

25 6 RESULTATENBEHEER ZETELBEREKENING EN PROCES-VERBAAL 6.1 Opstarten resultaten (pv) Dubbelklik op het icoon met de benaming Resultaten (pv) om de resultaten van de lokale verkiezingen te controleren op de voorzitters-pc en het pv op te stellen. Dat gebeurt door de voorzitter van het gemeentelijk hoofdbureau in een gemeente waar digitaal gestemd wordt. 6.2 Gebruik van eid Opstarten is niet mogelijk zonder een eid kaart (elektronische identiteitskaart). Het kan zijn dat u een eid kaartlezer geïnstalleerd hebt, doch dat de Virtuele Machine (VM) deze niet kan vinden. In dat geval moet u de kaartlezer nog connecteren aan de VM: manueel koppelen doet u als volgt: Om uw eid kaartlezer te koppelen klikt u bovenaan op het scherm (balk bovenaan van de virtuele pc): Virtual Machine Removable Devices <hardware kaartlezer> Connect Afhankelijk van de hardware configuratie waarop de installatie wordt uitgevoerd, worden er mogelijk andere toestellen getoond. Afhankelijk van het merk/type van uw kaartlezer wordt er een andere naam getoond van deze kaartlezer. Zorg ervoor dat u de juiste kaartlezer kiest om te connecteren. Deze informatie staat op het pc informatieblad. Versie 0.6 Pagina 25

26 Steek uw eid kaart in de kaartlezer. Volgende boodschap verschijnt op het scherm. Klik op Altijd op alles. De toepassing gebruikt de eid om alle activiteiten te loggen. De persoon van wie de eid wordt gebruikt is dus verantwoordelijk voor wat er dan met de toepassing gedaan wordt. Klik op OK. Versie 0.6 Pagina 26

27 FOTO De toepassing vraagt steeds om datum en uur te bevestigen. Klik op OK. Versie 0.6 Pagina 27

28 Het hoofdscherm van de toepassing verschijnt. Type hoofdbureau Kieskring Vooraleer verder te gaan, dienen de connectiviteitstesten uitgevoerd te worden. 6.3 Connectiviteitstesten Het is heel belangrijk om de verbinding met het centrale platform te testen. Ook de software voor het tekenen van het pv moet getest zijn voor de verkiezingen. Om de testen correct te kunnen uitvoeren moet u een werkende internet- of Publilinkverbinding hebben (zie 4.1 ) en moet er een eid kaartlezer aangesloten zijn. Als de virtuele pc de e-id kaartlezer niet kan vinden, moet u deze manueel koppelen (zie hoofdstuk 7.1 ). U moet de PIN-code kennen van de eid kaart om het ondertekenen van een pv te kunnen testen. Elke geïnstalleerde pc en elke geïnstalleerde toepassing moet worden getest. De toepassingen moeten steeds getest worden vanaf de feitelijke locatie (hoofdbureau) waar het resultatenbeheer wordt uitgevoerd. Dat omwille van mogelijk andere netwerkinstellingen op de verschillende locaties. Wanneer moet het resultatenbeheer (PGM3) Resultaten of Resultaten(pv) getest worden? Onmiddellijk te testen na de installatie, ten laatste op 7 september 2012; Tijdens de week van 1 tot 7 oktober 2012 (er zal in deze week een formele controle van elke pc centraal worden uitgevoerd); Op vrijdag 12 oktober 2012 (laatste werkdag voor de verkiezingen) in de loop van de dag; Op zondag 14 oktober 2012 bij de opstart van het hoofdbureau. Het bericht om de connectiviteitstest te doen verschijnt maar éénmalig. Daarna verschijnt het nooit meer. Dus enkel de ICT-verantwoordelijke zal de expliciete boodschap bij de installatie krijgen om dit te doen. Op de Versie 0.6 Pagina 28

29 andere kritische momenten MOET er een connectiviteitstest uitgevoerd worden door de voorzitter/secretaris of een medewerker van het hoofdbureau. Opmerking: er moet steeds getest worden vanaf de hoofdbureaulocatie tijdens de verkiezingsdag. Testen van Resultaten of Resultaten (pv) gaat als volgt: Stap 1: Steek uw e-id kaart in de e-id kaartlezer. Stap 2: Dubbelklik op het icoontje voor resultatenbeheer (PGM3): Resultaten (pv) Het resultatenbeheerprogramma herkent u aan volgende icoontje: Stap 3: Klik op OK om te bevestigen dat u met deze e-id het programma wil opstarten. Stap 4: Klik op OK om de datum en uur te bevestigen. Stap 5: Klik op toets F1. Stap 6: Klik op de verschillende knoppen om de testen uit te voeren. Klik op Cockpit, Upload, en Download. Via de cockpit kunnen alle hoofdbureaus vanuit Brussel gemonitord worden. Klik op Cockpit. Controleert of het hoofdbureau gegevens naar het centrale platform kan doorsturen. Klik op Upload. Controleert of het hoofdbureau gegevens van het centrale platform kan ontvangen. Klik op Download. Testen van de software voor het ondertekenen van het pv kan door op eid testen te klikken. Stap 7: Controleer de uitvoering van de testen Als deze testen goed verlopen krijgt u onderstaand scherm: Versie 0.6 Pagina 29

30 Druk nu op de knop eid testen. Volgende scherm wordt getoond, klik op Altijd op alles. Druk op OK om verder te gaan. Versie 0.6 Pagina 30

31 FOTO Bij het testen van de software voor het tekenen van het pv wordt een leeg pv aangemaakt, dat door een willekeurige medewerker met zijn eid kan ondertekend worden. Door te klikken op pv ondertekenen wordt de eid kaart gelezen. Versie 0.6 Pagina 31

32 De software leest de eid kaart en vraagt de eigenaar van de kaart om te tekenen. Om digitaal te kunnen tekenen moet u de PIN code van uw eid kaart kennen! Uw PIN-code wordt gevraagd. Geef deze viercijferige code in en druk op OK. TIP! Controleer vooraf uw eid en zorg dat u uw PIN code (en/of PUK-code) kent. Ga zo nodig langs bij uw gemeentehuis. Het programma verspringt dan automatisch naar het volgende scherm waar het pv getoond wordt. Op het pv wordt de digitale handtekening geplaatst met de naam van de ondertekenaar en het tijdstip van ondertekening. Sluit dit scherm door op het kruisje rechts bovenaan te klikken. Het programma meldt dat het bestand werd aangemaakt en met succes verzonden. Versie 0.6 Pagina 32

33 Druk op OK. Nu zijn alle connectiviteitstesten met succes uitgevoerd. Het onderstaande scherm wordt weergegeven. Klik op de rode knop rechts onderaan om terug te keren naar het hoofdscherm. Als één van de testen na twee pogingen nog steeds mislukt: neem dan contact op met de helpdesk ( Versie 0.6 Pagina 33

34 6.4 Hoofdscherm De voorzitter ziet de volgende functionaliteiten op het scherm: Opstellen van tabellen van algemene telling Aanmaken en versturen van het pv Zetelberekening en zeteltoewijzing van de gemeenteraadsverkiezingen Versie 0.6 Pagina 34

35 6.5 Tabellen van algemene telling Klik op de knop Resultaten inlezen. De stembureaus waarvoor de resultaten doorgestuurd zijn naar het centrale platform kleuren groen. Klik op de knop Refresh rechts onder Gemeenteraad om de gegevens van het centrale platform opnieuw in te laden voor de gemeenteraad. Idem voor de provincieraad. Versie 0.6 Pagina 35

36 Klik op OK. Op het volgend scherm verschijnen de meest recente gegevens. De stembureaus waarvoor de resultaten doorgestuurd zijn naar het centrale platform kleuren groen. Versie 0.6 Pagina 36

37 Als alle stembureaus zijn ingeladen voor één type verkiezing dan zijn deze ook ingeladen voor alle andere types. Klik op de knop Refresh rechts onder Provincieraad. Klik op OK. Versie 0.6 Pagina 37

38 Pas als alle stembureaus zijn ingeladen kan de tabel van algemene telling aangemaakt worden. Klik op de knop De volledige resultaten downloaden in de linkerkolom Gemeenteraad. Klik op OK. Versie 0.6 Pagina 38

39 Klik op het icoontje in de linkerkolom Gemeenteraad om de tabel van algemene telling voor de gemeenteraadsverkiezingen aan te maken. Het systeem springt automatisch naar het volgende scherm waar de tabel getoond wordt. Sluit dit bestand door rechts bovenaan op het kruisje te klikken. Doe nu hetzelfde voor de provincieraadsverkiezingen. Klik op de knop De volledige resultaten downloaden in de rechterkolom Provincieraad. Versie 0.6 Pagina 39

40 Klik op OK. Het volgende scherm verschijnt: Versie 0.6 Pagina 40

41 Klik nu op het icoontje in de rechterkolom Provincieraad om ook de tabel van algemene telling voor de provincieraadsverkiezingen aan te maken. Het systeem springt automatisch naar het volgende scherm waar de tabel getoond wordt. Sluit dit bestand door rechts bovenaan op het kruisje te klikken. Versie 0.6 Pagina 41

42 Klik op de rode knop rechts onderaan om terug te keren naar het hoofdscherm. Versie 0.6 Pagina 42

43 6.6 Zetelberekening en toewijzing Voor de zetelberekening en -toewijzing van de verkozenen voor de gemeenteraadsverkiezingen moet u op de knop Gemeenteraad klikken. Let op, enkel die verkiezingen waarvoor het hoofdbureau de titularissen moet aanduiden worden hier opgelijst, in dit voorbeeld is dit enkel de gemeenteraadsverkiezingen. Dus een gemeentelijk hoofdbureau heeft hier geen knop voor de provincieraadsverkiezingen. Een gemeente waar ook OCMW-raadsverkiezingen zijn, heeft een bijkomende knop voor de OCMW-raadsverkiezingen. De tijd nodig voor het berekenen van de zetelverdeling en -toewijzing kan variëren van enkele seconden tot enkele minuten. De benodigde tijd is afhankelijk van de hardware specificaties van de pc waarmee u werkt. Versie 0.6 Pagina 43

44 Het tabblad Zetels verschijnt. Ter informatie Categorie 1: stembiljetten met enkel een lijststem Categorie 2: stembiljetten met een naamstem Kiescijfer: Cat.1 + Cat.2 = Behaalde zetels Verkiesbaarheidscijfer: Zetels Zetels + 1 Kiescijfer Cat.1 Aantal over te dragen stemmen: = Zetels Kiescijfer 3 Klik vervolgens op het tabblad Quotiënten. Versie 0.6 Pagina 44

45 Klik op de rij van de lijst om de details van de berekening van de zetelverdeling van deze lijst te controleren. Deler van het stemcijfer Behaald quotiënt Behaalde zetels Niet behaalde zetels De details van de behaalde zetels van de geselecteerde lijst worden weergegeven. De niet-behaalde zetels kleuren grijs. Klik vervolgens op het tabblad Verkozenen. Behaalde zetels Niet behaalde zetels Versie 0.6 Pagina 45

46 Klik op de rij van de lijst om de details van de aanwijzing van de verkozenen/opvolgers van deze lijst te controleren. De verkozenen vallen in het scherm hieronder op door hun paarse tekstkleur (als de namen geselecteerd staan). Versie 0.6 Pagina 46

47 De verkozenen vallen hier op door hun groene tekstkleur. Klik op de rode knop rechts onderaan om terug te keren naar het hoofdscherm. Titularis Opvolger Naamstemmen Overgedragen stemmen Naamstemmen + overgedragen stemmen Overgedragen stemmen Naamstemmen + overgedragen stemmen Resterend overgedragen stemmen Versie 0.6 Pagina 47

48 6.7 Proces-verbaal Voor alle verkiezingen (Gemeenteraad, Provincieraad en eventueel OCMW-raad) die er in de kieskring gehouden zijn, moet er een pv worden aangemaakt. In deze handleiding wordt eerst het pv voor de Gemeenteraad opgemaakt en nadien het pv voor de Provincieraad. Het opstellen van een pv voor de OCMW-raad verloopt naar analogie van deze voorbeelden PV GEMEENTERAAD Klik op de knop Gemeenteraad onder Proces-verbaal. Klik op de knop rechts in het scherm, naast de rode tekst Proces-verbaal aangemaakt. Opmerking: telkens een onderdeel van dit scherm is afgewerkt, kleurt de balk van rood naar groen. Versie 0.6 Pagina 48

49 Het systeem springt dan automatisch naar het volgende scherm waar het pv getoond wordt. Sluit dit scherm door op het kruisje te klikken. Als u het scherm hieronder krijgt, kies dan No, thank you en klik op OK. Versie 0.6 Pagina 49

50 Met de knop pv valideren worden de resultaten definitief vastgelegd. Klik op deze knop. Klik op Yes. Versie 0.6 Pagina 50

51 Het proces-verbaal is gevalideerd. Klik op OK. Dadelijk na de validering moet het pv ondertekend worden. Opgelet! Enkel de voorzitter en de secretaris kunnen het pv digitaal ondertekenen. Klik op Altijd op alles als volgend scherm wordt getoond. Versie 0.6 Pagina 51

52 Druk op OK om verder te gaan. FOTO Klik op Pv ondertekenen. Versie 0.6 Pagina 52

53 De software leest de eid kaart en vraagt de eigenaar van de kaart om te tekenen. Om te kunnen tekenen moet u de PIN code van uw eid kaart kennen! Uw PIN-code wordt gevraagd. Geef deze viercijferige code in en druk op OK Klik vervolgens op Enveloppe ondertekenen. Versie 0.6 Pagina 53

54 De software leest de eid kaart en vraagt de eigenaar van de kaart om te tekenen. Om te kunnen tekenen moet u de PIN code van uw eid kaart kennen! Uw PIN-code wordt gevraagd. Geef deze viercijferige code in en druk op OK De enveloppe is nu ondertekend. Het programma meldt dat de enveloppe en het proces-verbaal van de gemeenteraadsverkiezingen met succes zijn verzonden. Druk op OK. Versie 0.6 Pagina 54

55 Vanaf nu is alle rode tekst veranderd in groene tekst, behalve de melding niet alle pv s getransfereerd. Dit omdat momenteel enkel het pv van de Gemeenteraad is doorgestuurd naar de Vlaamse Overheid en dat van de Provincieraad nog niet. Dat gebeurt in de volgende stap (6.7.2 ). Nu het pv definitief is goedgekeurd en doorgestuurd kan u het afdrukken. Klik op de knop naast Proces-verbaal aangemaakt. Het pv wordt vervolgens getoond.. Versie 0.6 Pagina 55

56 Klik op het icoon Afdrukken links bovenaan het scherm om het pv af te drukken. Sluit dit scherm door op het kruisje te klikken. Enkel het pv van de gemeenteraad is op dit ogenblik doorgestuurd. U moet dus nog de pv s voor de overige verkiezingen aanmaken en doorsturen. Klik op de rode knop rechts onderaan om terug te keren naar het hoofdscherm. Versie 0.6 Pagina 56

57 6.7.2 PV PROVINCIERAAD Voor alle verkiezingen die er in de kieskring gehouden zijn moet er een pv worden aangemaakt. Na het pv van de Gemeenteraad, wordt er nu getoond hoe het pv voor de Provincieraad wordt aangemaakt. Klik op de knop Provincieraad onder Proces-verbaal. Klik op de knop rechts in het scherm naast de tekst Proces-verbaal aangemaakt. Opmerking: telkens een onderdeel van dit scherm is afgewerkt, kleurt de balk van rood naar groen. Het systeem springt dan automatisch naar het volgende scherm waar het pv getoond wordt. Klik op het icoon Afdrukken links bovenaan het scherm om het pv af te drukken. Versie 0.6 Pagina 57

58 Sluit nadien dit scherm door op het kruisje rechts bovenaan te klikken. Met de knop pv valideren worden de resultaten definitief vastgelegd. Klik op deze knop. Versie 0.6 Pagina 58

59 Klik daarna op Yes. Het proces-verbaal is gevalideerd. Klik op OK. Dadelijk na de validering moet het pv ondertekend worden. Opgelet! Enkel de voorzitter en de secretaris kunnen het pv digitaal ondertekenen. Versie 0.6 Pagina 59

60 Klik op Altijd op alles als volgende scherm wordt getoond. Druk op OK om verder te gaan. FOTO Versie 0.6 Pagina 60

61 Klik op Pv ondertekenen. De software leest de eid kaart en vraagt de eigenaar van de kaart om te tekenen. Om te kunnen tekenen moet u de PIN code van uw eid kaart kennen! Uw PIN-code wordt gevraagd. Geef deze viercijferige code in en druk op OK Versie 0.6 Pagina 61

62 Klik vervolgens op Enveloppe ondertekenen. De software leest de eid kaart en vraagt de eigenaar van de kaart om te tekenen. Om digitaal te kunnen tekenen moet u de PIN code van uw eid kaart kennen! Uw PIN-code wordt gevraagd. Geef deze viercijferige code in en druk op OK De enveloppe is nu ondertekend. Versie 0.6 Pagina 62

63 Het programma meldt dat de enveloppe en het proces-verbaal van de provincieraadsverkiezingen met succes zijn verzonden. Druk op OK. Het programma meldt dat alle gesigneerde enveloppen zijn doorgestuurd. Druk op OK. Versie 0.6 Pagina 63

64 Nu is er voor alle verkiezingen (Gemeenteraad en Provincieraad) in de kiesring van het voorbeeld in deze handleiding (Leuven) een pv aangemaakt en doorgestuurd. Nu het pv definitief is goedgekeurd en doorgestuurd kan u het afdrukken. Klik op de knop naast Proces-verbaal aangemaakt. Sluit nadien dit scherm door op het kruisje rechts bovenaan te klikken. Versie 0.6 Pagina 64

65 6.7.3 PV OCMW-RAAD Voor de gemeenten van de Vlaamse rand en Voeren moet er nog een pv voor de OCMW-raad worden ondertekend. Dit in analogie met het voorbeeld hierboven beschreven voor de ondertekening van het pv voor de Gemeenteraad (6.7.1 ) en de Provincieraad (6.7.2 ) AFSLUITEN Nadat alle pv s zijn doorgestuurd naar de Vlaamse overheid, is alle rode tekst veranderd in groene tekst. Het programma kan worden afgesloten. Klik hiervoor eerst op de rode knop om de toepassing te verlaten. En klik daarna op de knop met het deurtje om de toepassing te verlaten en bevestig het afsluiten met op Yes te klikken. Versie 0.6 Pagina 65

66 7 HOE PROBLEMEN OPLOSSEN? 7.1 Manueel koppelen van de eid kaartlezer Het kan zijn dat u een eid kaartlezer geïnstalleerd hebt, doch dat de Virtuele Machine (VM) deze niet kan vinden. In dat geval moet u de kaartlezer nog connecteren aan de VM: manueel koppelen doet u als volgt: Stap 1: Klik in de menubalk van de virtuele pc op Virtual Machine Stap 2: Klik op Removable Devices Stap 3: Selecteer de geïnstalleerde eid kaartlezer. In het bijgevoegde voorbeeld is dit een OMNIKEY AG Smart Card Reader, doch dat is afhankelijk van wat er op de pc voorzien is (zie ook Pc Informatieblad). Stap 4: Klik op Connect U moet de PIN-code kennen van de eid-kaart om het ondertekenen van een pv te kunnen testen. 7.2 Printer connecteren Raadpleeg uw ICT-verantwoordelijke. Versie 0.6 Pagina 66

67 7.3 SSL/VPN connectiviteitsprobleem SSL/VPN connectiviteitsprobleem dat gezien wordt in de PGM applicatie geeft een specifieke foutboodschap. Om dit op te lossen moet eerst de VMWare afgesloten worden, daarna moet de SSL/VPN verbinding afgesloten worden (indien mogelijk), daarna SSL/VPN verbinding terug opzetten gevolgd door het opnieuw opstarten van de CODI VMware. 7.4 Helpdesk JURIDISCHE OF ADMINISTRATIEVE VRAGEN? Als u administratieve of juridische vragen hebt, dan kan u terecht op het volgende telefoonnummer: 02/ Voor een overzicht van de meest gestelde vragen met betrekking tot deze verkiezingen verwijzen we graag naar de PROBLEMEN MET DE TOEPASSING? Als u vragen of problemen hebt met deze toepassing, dan kan u contact opnemen met de technische helpdesk op het nummer: 015/ Uw oproepen worden beantwoord tussen 8 uur en 18 uur op gewone werkdag. Er is een uitgebreidere dienstverlening voorzien tijdens het kandidatenweekend en op de dag van de verkiezingen. Voor meer informatie (exacte openingsuren van de helpdesk tijdens de kritische dagen, een FAQ over de applicatie,...) kan u steeds terecht op Versie 0.6 Pagina 67

68 8 VERKLARENDE WOORDENLIJST 3G ABB Akamai CODI eid HB Host-pc IE Invoer-pc s PA PGM1 PGM1APP PGM2 PGM2PRO PGM3 Publilink SMARTMATIC SSL/VPN Stésud Virtuele pc VMWare Player Voorzitters-pc WEB1HoofdBureau WEB1Lijst WEB1StemBureau Zelfregistratie Derde generatie van standaarden en technologie van mobiele toestellen zoals telefoons Agentschap voor Binnenlands Bestuur Bedrijf gespecialiseerd in webhosting met piekbelasting Verkiezingssoftware ontwikkeld door de firma Stésud, aangepast voor de lokale verkiezingen. Elektronische identiteitskaart Tijdelijke handelsvennootschap HP - Belgacom Fysische pc waarin een virtuele pc opgestart kan worden. Internet Explorer: browser om te surfen op het internet Pc die gebruikt wordt om stemresultaten in te brengen Provinciale afdelingen Programma dat instaat voor het officiële kandidatenbeheer. Wordt gebruikt tijdens het kandidatenweekend en de dagen daarna. Programma dat instaat om lijstverbindingen op te zetten. Programma voor de resultatenverwerking, zetelverdeling en aanwijzen van de verkozen kandidaten voor manuele stemming. Wordt gebruikt op de dag van de verkiezingen. Programma voor de resultatenverwerking, zetelverdeling en aanwijzen van de verkozen kandidaten voor provincieraadsverkiezingen. Wordt gebruikt op de dag van de verkiezingen. Programma voor de resultatenverwerking, zetelverdeling en aanwijzen van de verkozen kandidaten voor digitale stemming. Wordt gebruikt op de dag van de verkiezingen. Communicatieplatform voor de lokale besturen Bedrijf verantwoordelijk voor de stemcomputers Manier om op een sterk beveiligde manier een internet verbinding op te zetten Bedrijf dat de verkiezingssoftware heeft ontwikkeld, en nu samen met HB deze software aanpast naar de noden van de lokale verkiezingen. Pc omgeving die gesimuleerd wordt op een host-pc. Software die op een host-pc geïnstalleerd wordt en die nodig is om een virtuele pc op te starten. Pc die gebruikt wordt door de voorzitter van het hoofdbureau om kandidaten of stemresultaten in te brengen, pv's digitaal te ondertekenen en definitieve resultaten door te sturen. Internet toepassing voor het beheer van de contactgegevens van de hoofdbureaus Internet toepassing voor het beheer van de kandidatenlijsten in de voorbereidingsfase Internet toepassing voor het beheer van de gegevens over de stembureaus Internet toepassing om een login naam en paswoord aan te vragen om een kandidatenlijst te maken in WEB1Lijst. Versie 0.6 Pagina 68