VOORWOORD... xix HOOFDSTUK II. SPECIFIEKE WIJZIGINGEN AANGAANDE DE ONDERHOUDS- BIJDRAGEN VOOR KINDEREN... 13

Transcriptie

1 INHOUD VOORWOORD xix DEEL I. DE WET VAN 19 MAART 2010 AANGAANDE DE OBJECTIVE- RING VAN DE ONDERHOUDSBIJDRAGEN VOOR KINDEREN EN ANDERE WIJZIGINGEN IN HET ALIMENTATIERECHT Patrick Senaeve HOOFDSTUK I. ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN FILOSOFIE VAN DE WET VAN 19 MAART Schets van de problematiek Ontstaansgeschiedenis van de wet van 19 maart Een wet met drie fasen HOOFDSTUK II. SPECIFIEKE WIJZIGINGEN AANGAANDE DE ONDERHOUDS- BIJDRAGEN VOOR KINDEREN Materieelrechtelijke wijzigingen aangaande de onderhoudsbijdragen voor kinderen A. Aangepaste omschrijving van de inhoud van de onderhoudsplicht van de ouders (= obligatio) B. Omschrijving van de middelen van de ouders Problematiek Langs de actiefzijde Langs de passiefzijde Overgangsrecht C. Geen wijziging aan de onderhoudsplicht van de stiefouder Verduidelijking van de onderhouds plicht van de verwekker en van de adoptant bij gewone adoptie De stiefouder De adoptant na gewone adoptie De verwekker van het kind v

2 D. Aangepaste omschrijving van het aandeel van elke ouder in de kosten voor het kind (= contributio) E. Omschrijving van het soort kosten waarin beide ouders dienen bij te dragen Problematiek Het wetsvoorstel nr Het nieuwe artikel 203bis, 3 BW Repercussies voor de overeenkomst voorafgaand aan de echtscheiding door onderlinge toestemming Overgangsrecht F. De kindrekening Het wetsvoorstel De wettelijke regeling aangaande de kindrekening Overgangsrecht G. Indexering van rechtswege Oud recht Het nieuwe artikel 203quater BW: indexering van rechtswege Overgangsrecht H. Mogelijkheid van verhoging van het bedrag van de onderhoudsbijdrage voor een toekomstige periode Procesrechtelijke wijzigingen aangaande de onderhoudsbijdragen voor kinderen A. Verplichting tot vermelding van de relevante parameters B. Aanscherping van de motiveringsplicht C. Verplichting tot vermelding van de gegevens van de DAVO. 46 D. Overgangsrecht HOOFDSTUK III. WIJZIGINGEN IN HET ALIMENTATIERECHT IN HET ALGEMEEN Wijzigingen aangaande de ontvangstmachtiging A. Parlementaire geschiedenis B. Toepassingsgebied van de ontvangstmachtiging C. Beperking van de opportuniteitsbeoordeling door de rechter Het principe van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling vi

3 2. Nuancering van het principe van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling Toepassingsgebied van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling D. Kennisgeving van de ontvangstmachtiging bij gerechtsbrief E. De ontvangstmachtiging toegekend door de Voorzitter in het kader van de voorlopige maatregelen tijdens de echtscheidingsprocedure F. Geen ontvangstmachtiging ex artikel 203ter BW mogelijk zonder vastgestelde niet-nakoming of dreiging van nietnakoming G. Overgangsrecht Wijzigingen toepasselijk op alle wettelijke onderhoudsverplichtingen A. Van rechtswege uitvoerbaarheid bij voorraad Nieuwe algemene regel Afwijking op de algemene regel blijft mogelijk Overgangsrecht B. Wijzigingen aangaande de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken C. Verduidelijking aangaande de rechtspleging inzake onderhoudsgelden Varia HOOFDSTUK IV. OVERGANGSRECHT Algemene regel van overgangsrecht Overgangsrechtelijke regeling in geval van vordering tot wijziging van een onderhoudsbijdrage vii

4 DEEL II. DE ONDERHOUDSGELDCALCULATOR: EEN OBJECTIEVE BEREKENINGS METHODE VOOR ONDERHOUDS BIJDRAGEN VOOR KINDEREN Yves Coemans HOOFDSTUK I. INLEIDING Wettelijk kader A. Te vaag B. Discussies C. Wanbetaling Methode-Renard A. Eerste methode B. Nadelen van de methode-renard HOOFDSTUK II. DE WET VAN 19 MAART Gewijzigde en nieuwe artikelen A. Gewijzigd artikel 203 BW B. Gewijzigd artikel 203bis BW C. Nieuw artikel 1322 Ger.W D. Nieuw artikel 1321 Ger.W Onderhoudsgeldcalculator en nieuwe wet HOOFDSTUK III. ONTWIKKELING ONDERHOUDSGELD CALCULATOR Scheidingsgolf Historiek onderhoudsgeldcalculator De nieuwe wet Noodzakelijke input voor onderhoudsgeldcalculator A. Kinderen B. Inkomens ouders C. Overheidsondersteuning D. Regeling opvoedingskosten Stapsgewijze berekening viii

5 HOOFDSTUK IV. WERKING VAN DE ONDERHOUDSGELD CALCULATOR Installeren Opstarten HOOFDSTUK V. KEUZES IN STARTSCHERM Voor- of nacalculatie A. Voor- en nacalculatie B. Voorcalculatie C. Nacalculatie D. Noodoplossing Berekeningsdatum Aantal kinderen Sparen voor kinderen of niet Scharnierleeftijd Meerkost A. Schets van de problematiek B. Hoeveel? C. Hoe? D. Waarop? Kostenverhoudingen Overheidstegemoetkoming per kind Indexcijfer en bedragen leefloon Personalia ouders Naam ouders HOOFDSTUK VI. PRAKTISCHE TIPS Sjabloon Hulp bij het rekenwerk Foutboodschappen Helpdesk ix

6 HOOFDSTUK VII. INKOMENSGEGEVENS Maandelijks netto-inkomen A. Voorafgaand rekenwerk B. Gezinskorting in de bedrijfsvoorheffing C. Extra korting alleenstaande ouder D. Belastingkrediet E. Fiscaal co-ouderschap Netto voordelen alle aard A. Schets van de problematiek B. Maaltijdcheques C. Bedrijfswagen D. Andere voordelen alle aard Onroerende inkomsten Roerende inkomsten Totaal inkomen (op maandbasis) Niet gekende inkomens HOOFDSTUK VIII. OVERHEIDSTEGEMOETKOMINGEN Schets van de problematiek Kinderbijslag A. Basisprincipes Recht op kinderbijslag Rechthebbende Bijslagtrekkende Wat als ouders apart wonen? Afstand voorrangsrecht Groepering B. Bedragen Kraamgeld Basiskinderbijslag Leeftijdstoeslag Totale kinderbijslag Jaarlijkse bijslag (schoolpremie) Toeslagen a. Eenoudertoeslag x

7 b. Sociale toeslagen c. Verhoogde kinderbijslag voor kinderen met een handicap Grote verschillen in kinderbijslag Simulatietool kinderbijslag School- en studietoelagen A. Leefeenheid B. Inkomensgrenzen C. Toelage Kleuteronderwijs Lager onderwijs Secundair onderwijs Hoger onderwijs Maandelijkse school- en studietoelage Fiscaal voordeel door aftrek kinderopvang A. Voorwaarden B. Belastingbesparing C. Geen aftrek kinderopvangkosten D. Maandelijks fiscale voordeel door aftrek kinderopvangkosten Totale overheidstegemoetkoming (op maandbasis) HOOFDSTUK IX. BEREKENINGSBASIS WERKELIJKE KINDERKOST Globale maandinkomsten Inkomensverdeling Spaarquote Beschikbaar maandinkomen voor gezinsconsumptie Gegevens kinderen A. Basisgegevens B. Scharnierleeftijd Kostenverhouding Meerkost Verdeling overheidstegemoetkoming xi

8 HOOFDSTUK X. WERKELIJKE KINDERKOST Minimumkost van een kind Dekkingsgraad overheidssteun Werkelijke basiskost A. Formule-Renard B. Equivalentieschaal C. Kinderkost inkomensafhankelijk D. Minimumkost geen norm voor onderhoudsgeld E. Meerdere kinderen Specifieke kosten A. Kinderopvangkosten Dagprijs Kortingen B. Studiekosten Basisonderwijs Secundair onderwijs Hoger onderwijs C. Extra (medische) kosten D. Specifieke kosten in onderhoudsgeldcalculator E. Kinderkost verdelen Buitengewone kosten HOOFDSTUK XI. BEREKENING ONDERHOUDSGELD A. Fiscaal voordeel door fiscale aftrek onderhoudsgeld B. Resultaat Simulaties opslaan Rapport maken Geldigheid berekende onderhoudsgeld Toekomstige leeftijdsverhogingen HOOFDSTUK XII. NACALCULATIE xii

9 HOOFDSTUK XIII. CIJFERVOORBEELDEN Cijfervoorbeeld: gelijkmatig verdeeld verblijf én ongelijk inkomen Cijfervoorbeeld: gelijk inkomen Cijfervoorbeeld: elke ouder heeft één kind voor 100% HOOFDSTUK XIV. TROEVEN ONDERHOUDSGELDCALCULATOR DEEL III. DE ONDERHOUDSUITKERING NA ECHTSCHEIDING OP GROND VAN ONHERSTELBARE ONTWRICHTING Johan Du Mongh HOOFDSTUK I. INLEIDING AFBAKENING VAN HET ONDERWERP HOOFDSTUK II. CONVENTIONELE UITKERING HOOFDSTUK III. GERECHTELIJKE UITKERING Uitgangspunt: de behoeftige echtgenoot heeft principieel recht op een alimentaire uitkering na echtscheiding Ondergrens: de staat van behoefte Begrotingscriteria A. Inkomsten en mogelijkheden De inkomsten De mogelijkheden van onderhoudsgerechtigde en onder houdsplichtige B. Aanzienlijke economische terugval Bovengrens: een derde van de inkomsten van de onderhoudsplichtige Modaliteiten van de onderhoudsuitkering A. Degressiviteit B. Duur van de uitkering xiii

10 C. Automatische indexering D. Kapitalisatie E. Wijzigbaarheid F. Ontvangstmachtiging G. Einde van de onderhoudsuitkering Uitzonderingen op de uitkeringsgerechtigd heid A. Algemeen B. Zware fout C. Partnergeweld D. Vrijwillig veroorzaakte staat van behoefte HOOFDSTUK IV. BESLUIT DEEL IV. DE FISCALE BEHANDELING VAN ONDERHOUDSBIJ- DRAGEN VOOR KINDEREN EN ONDERHOUDSGELDEN TUSSEN (EX-)ECHTGENOTEN Cathleen Aerts HOOFDSTUK I. INLEIDING EN SITUERING Schets van het fiscaal statuut van de onderhoudsuitkering Automatisch parallellisme tussen belastbaarheid en aftrekbaarheid? A. Uiteenlopende standpunten in de rechtspraak B. De ambigue houding van de administratie C. Poging tot synthese Opbouw van de gemaakte analyse HOOFDSTUK II. ALGEMENE VOORWAARDEN VOOR DE AFTREKBAARHEID VAN ONDERHOUDS UITKERINGEN Uitkeringen gedaan op basis van een wettelijke verplichting A. Herformulering van de voorwaarde De herformulering xiv

11 2. Gevolgen van de herformulering voor draagwijdte voorwaarde? B. Beperking van de aftrekbaarheid aangebracht door de voorwaarde Onderhoudsuitkeringen uitbetaald op basis van buitenlands recht Uitbetaald op grond van Belgische wettelijke onderhoudsverplichting a. Uitkeringen gedaan op andere grondslagen zijn uitgesloten b. Uitkeringen moeten alimentair karakter hebben c. Uitkering mag de onderhoudsplicht van de uitkeringsplichtige niet overschrijden De uitkering moet betaald zijn A. Draagwijdte van het begrip betaling B. Bewijs van betaling De betaling van de uitkering moet op regelmatige wijze gebeuren A. De verschillende invullingen van het begrip regelmatig De traditionele invulling De alternatieve invulling B. Verhouding tussen de verschillende invullingen van het begrip regelmatig Onderscheiden in de draagwijdte van de invullingen Machtsverhouding tussen de invullingen C. Een einde aan de spraakverwarring door de combinatie van de invullingen? D. Algemeen aanvaarde regels met betrekking tot de beoordeling van regelmatigheid De uitkering moet gebeuren aan een persoon die geen deel uitmaakt van het gezin van de uitkeringsplichtige A. Het begrip gezin B. De beoordeling van gezinsvorming HOOFDSTUK III. AFWIJKENDE WETTELIJKE REGELINGEN Retroactief vastgestelde of verhoogde onderhoudsuitkeringen xv

12 A. Toepassingsgebied van de uitzonderingsregeling De wettelijke omschrijving De wettelijke beperkingen van het toepassingsgebied discriminatoir? a. Grondwettelijk Hof 27 mei b. Beoordeling van uitsluiting van andere laattijdig betaalde onderhoudsuitkeringen B. Fiscaal statuut van retroactief verlaagde onderhoudsuitkeringen Gevolgen van de retroactieve verlaging Maatregelen om de (ongewenste) gevolgen van retroactieve verlaging te ondervangen De gekapitaliseerde onderhoudsuitkering A. Een fictieve spreiding van het ontvangen kapitaal ten behoeve van de uitkeringsgerechtigde (art. 170 WIB) De werking van de spreiding Fiscale voordelen ontstaan ten gevolge van de fictieve spreiding B. Fiscale gevolgen van kapitalisatie van onderhoudsgelden voor de uitkeringsplichtige HOOFDSTUK IV. CAPITA SELECTA Capita selecta m.b.t. alle onderhouds uitkeringen A. De fiscale gevolgen van het afsluiten van dadingen m.b.t. onderhoudsgelden Algemeen Voor uitkeringen tussen ex-echtgenoten a. Bij echtscheiding op grond van feiten of onherstelbare ontwrichting van het huwelijk b. Bij echtscheiding op grond van onderlinge toestemming B. Onderhoudsuitkeringen in natura Specifieke opmerkingen met betrekking tot de voorwaarden voor aftrekbaarheid a. Er moet een betaling plaatsvinden b. De uitkering moet gebeuren op basis van een wettelijke verplichting xvi

13 c. Moeten de uitkeringen op regelmatige wijze gebeuren? d. Uitkering gedaan aan een persoon die geen deel uitmaakt van het gezin van de uitkeringsplichtige Waardering van onderhoudsuitkeringen in natura Capita selecta met betrekking tot onderhoudsbijdragen A. Onderhoudsbijdrage en kind ten laste Het kind als belastingplichtige uitkeringsgerechtigde Vaststelling van onderhoudsbijdrage met behoud voordelen kind ten laste a. Inkomsten waarmee rekening moet worden gehouden b. Berekening van het maximale bedrag van de bijdrage B. Fiscaal statuut van onderhoudsbijdragen aan studerende kinderen De wil om een eigen haard te creëren Bewijs van de wil om een eigen haard te stichten C. Fiscale aspecten van onderhoudsbijdragen voor kinderen in verblijfsco-ouderschap Probleemstelling Beoordeling van gezinsvorming Aftrek van de onderhoudsbijdrage en de verhoging van de belastingvrije som als gevolg van het hebben van kinderen ten laste D. Fiscaal statuut van bijdragen gestort op een kindrekening Probleemstelling Storting van bijdragen gedaan op kindrekening overeenkomstig artikel 203bis, 4 BW Storting van bijdragen op een conventionele kindrekening E. Fiscaal statuut van buitengewone kosten Probleemstelling Verdeelde meningen over grens aftrekbaarheid Omzeiling van discussie over grenzen van aftrekbaarheid Capita selecta met betrekking tot onderhoudsgelden A. Fiscaal statuut van onderhoudsgelden betaald in het jaar waarin de feitelijke scheiding tot stand kwam xvii

14 1. De traditionele stelling en de kritiek erop Een Copernicaanse revolutie B. Fiscaal statuut van de terbeschikkingstelling van de gezinswoning Probleemstelling Klassieke stelling: geen aftrek mogelijk Kritiek op de klassieke stelling a. Elementen van kritiek b. Waarde van kritiek Een (aanzet tot een) Copernicaanse revolutie C. Het fiscaal statuut van de terbeschikkingstelling van een gemeenschappelijke woning Principiële aftrekbaarheid kort in vraag gesteld Terbeschikkingstelling in de periode na de indiening van een echtscheidingseis BIJLAGEN Gecoördineerde wetteksten van het Burgerlijk Wetboek en van het Gerechtelijk Wetboek ingevolge de wetten van 19 maart 2010, 22 april 2010 en 2 juni Wetboek van Inkomstenbelastingen xviii