Onderzoeksflits. De positie van de Regio Utrecht in de EU Regional competitiveness index Utrecht.nl/onderzoek.

Transcriptie

1 Onderzoeksflits De positie van de Regio Utrecht in de EU Regional competitiveness index Onderzoeksflits Utrecht.nl/onderzoek

2 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus CE Utrecht internet rapportage Marloes Hendriks Johannes van Raaij Hans van Hastenberg informatie Hans van Hastenberg projectnummer G115 bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: IB Onderzoek, gemeente Utrecht Maart

3 Regio Utrecht is opnieuw een van de meest competitieve regio s in de EU De regio Utrecht (provincie) is na Londen de meest competitieve regio in de EU. Daarmee doet Utrecht het iets slechter dan in eerdere studies uit 2010 en 2013, waarbij Utrecht als meest competitieve regio in de EU naar voren kwam. Evenals in de eerdere studies doet Utrecht het relatief goed op de 11 individuele pijlers waarop de studie is gebaseerd. Voor elk van de pijlers staat Utrecht in de top 25. Dit geldt voor geen enkele andere van de 263 regio s, ook niet in de top 10. De 11 pijlers zijn verdeeld over 3 groepen van indicatoren. Op elk van de drie groepen scoort Utrecht hoog: basis (plaats 1), efficiency (2) en innovatie (6) Naast Utrecht staan ook Noord Holland/Flevoland (12), Noord-Brabant (16) en Zuid-Holland (18) hoog op de lijst. Gevolg is dat Nederland als land ook hoog scoort op de Regional competitiveness index. Na Luxemburg is Nederland het meest competitieve land in de EU, en eindigt nog voor Zweden, Denemarken, Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Over de Regional competitiveness index: Onderzoek heeft betrekking op 263 regio s in alle 28 lidstaten van de Europese Unie. De index is gebaseerd op 74 indicatoren die zijn verdeeld in elf thema s (pillars) die vervolgens zijn onderverdeeld in drie groepen. Een korte beschrijving van de variabelen staat in de bijlage. Voor elk van de drie groepen van indicatoren is gebruik gemaakt van een weging. Deze weging is gebaseerd op het bruto binnenlands product per inwoner van de desbetreffende regio. Data hebben betrekking op de periode met enkele indicatoren die betrekking hebben op 2015 en Dit is na 2010 en 2013 de derde keer dat het onderzoek is uitgevoerd. Voor een klein deel is de analyse noodgedwongen ook gebaseerd op nationale cijfers. Het volledige rapport staat op: Top 10 meest competitieve regio s in de EU Utrecht eindigt in deze 2016-editie na Londen op de tweede plaats in de ranglijst van meest competitieve regio s. Londen city staat op de eerste plaats. Utrecht deelt de tweede positie met Berkshire-Oxfordshire dat naast Londen ligt. Utrecht staat daarmee hoger op de lijst dan andere economische kernregio s als Stockholm, Kopenhagen, Luxemburg, Parijs en München. Naast Londen staan nog drie andere regio s in de omgeving van Londen in de top 10. Meest opvallende is Hampshire/Isle of Wight dat van plaats 24 naar 10 is gestegen. Vooral regio s rondom hoofdsteden staan hoog op de ranking en vaak als hoogste van een land. Utrecht is hierop een uitzondering. Ook in Duitsland is er een afwijkend beeld, waarbij Berlijn binnen Duitsland een gemiddelde positie inneemt. 4 Onderzoeksflits

4 Top tien regio s in EU op basis van de Regional Competitiveness index 2016 Rang Score (0-100) 1 Londen 100,00 2 Berkshire-Oxfordshire* 97,67 2 Utrecht* 97,63 4 Stockholm 97,21 5 Surrey, Sussex 93,95 6 Kopenhagen 92,94 7 Luxemburg 91,06 8 Parijs (Ile de France) 90,27 9 München (Oberbayern) 89,68 10 Hampshire/ Isle of Wight 88,61 Bron: EU RCI 2016 *Als het verschil in score kleiner is dan 0,1 dan krijgen de regio s in het EU-onderzoek dezelfde ranking. Regionaal concurrentievermogen per land en regio Alle Nederlandse regio s staan relatief hoog op de EU-ranking. In de top 25 van 263 Europese regio s staan nog vier andere regio s: Noord-Holland/Flevoland (12), Noord-Brabant (16), Zuid-Holland (18) en Gelderland (21). Dit betekent ook dat Nederland na Luxemburg als meest competitieve land uit het onderzoek naar voren komt. Utrecht Bron: EU RCI

5 Binnen de EU is een patroon te zien waarbij het volgende opvalt: Het economische kerngebied van Europa is een strook die loopt langs metropolitane regio s van Zuid-Oost Engeland via Nederland/Belgie en Ruhrgebied naar zuid-duitsland. De Noord-Europese regio s doen het ook relatief goed, met name de metropolitane regio s rond de hoofdsteden. Regional Competitiveness index EU 2016 Index op basis van z-scores, waarbij EU-28 = 0 Index loopt van laag (negatief naar hoog (positief) Bron: EU, DG Regio 6 Onderzoeksflits

6 Verdieping: top 10 naar drie groepen van thema s De EU-ranking is gebaseerd op 74 indicatoren die verdeeld zijn over 11 thema s ( pillars ). Deze 11 thema s zijn gerangschikt in drie groepen van indicatoren als in de onderstaande figuur: Innovatie 9. technologie 10. zakelijke diensten 11. innovatie Efficiency 6. hoger onderwijs, lifelong learning 7. arbeidsmarkt 8. marktomvang Basis 1. instituties 2. macro-economische stabiliteit 3. infrastructuur 4. gezondheid opleidingen 5. basis opleidingen In de studie is een weging toegepast die afhankelijk is van het welvaarsniveau van de betreffende regio. Bij regio s met een lager bruto binnenlands product (bbp) per capita wegen de indicatoren van de basisgroep zwaarder dan bij regio s met een hoog bbp. Voor Utrecht, dat in de hoogste inkomensgroep zit, geldt de volgende weging: basis-groep: 0,2 efficiency groep 0,5 innovatie groep 0,3 In de figuur zijn de scores van de top 10 regio s op de drie groepen weergeven: Bij de basisindicatoren neemt Utrecht van alle 263 regio s de eerste plaats in. Andere regio s staan opmerkelijk lager in de ranking, al zijn de onderlinge verschillen op deze indicatoren relatief klein. De andere top-regio s scoren met name lager op macro-economische stabiliteit (landelijke indicator) en infrastructuur. Op het gebied van efficiency neemt Utrecht net als in 2013 de tweede plek in. Deze plek wordt gedeeld met de regio Berkshire- Oxfordshire. Londen doet het wat efficiency betreft het beste. Het onderdeel efficiency heeft de zwaarste weging in de eindscore en telt voor de helft mee in de eindscore. Op het terrein van innovatie staat Utrecht op de zesde plek. Deze plek delen we met Londen. Dit is een verbetering ten opzichte van 2013 toen Utrecht op een negende plek uitkwam. 7

7 Ranking top 10 regio s per groep van thema s Verdieping: top 10 op elf thema s In de onderstaande grafiek zijn de rangordes weergeven van de top tien regio s op de elf afzonderlijke indicatoren. Wat valt op? Utrecht is de enige regio die op elk van de 11 thema s een top 25 ranking heeft. Dit geldt voor geen enkele andere regio, ook niet in de top 10. Er is echter geen uitschieter waar Utrecht een eerste plek in neemt. Utrecht scoort relatief hoog op alle basis indicatoren. Londen scoort met name laag op instituties. Parijs heeft de beste infrastructuur en Stockholm de beste gezondheidszorg van alle 263 regio s in de EU. Binnen efficiency groep doet Utrecht het beter dan Londen op het gebied van arbeidsmarkt. Bij marktomvang is Londen superieur en scoort veel hoger dan welke andere regio in de EU. Marktaandeel is hier gemeten met besteedbaar inkomen van inwoners en koopkrachtpotentieel. Opvallend is dat Londen van alle regio s in de top tien het laagst scoort op de indicator innovatie. Utrecht doet het hier iets beter, maar ten opzichte van de andere top-10 regio s is de score nog relatief laag. Stockholm en Kopenhagen delen hierbij de hoogste score. Utrecht doet het wel goed op het thema technologie, net als de meeste andere regio s in de top 10. Luxemburg heeft hier de hoogste positie, alsook op het onderdeel zakelijke diensten. 8 Onderzoeksflits

8 Ranking top 10 regio s per thema 9

9 Ontwikkeling Totaalscore Utrecht lager Vergelijking in de tijd is mogelijk op basis van de z-scores 1 die onder de eindscores liggen. De totale z-score van Utrecht ligt in 2016 lager dan in Dit geldt ook voor de z-scores op de meeste afzonderlijke thema s. Met name de lagere scores voor basisopleidingen (is landelijke indicator) en arbeidsmarkt vallen op. Al doet Utrecht het op beide thema s nog steeds relatief goed en beter dan bijvoorbeeld Londen. Alleen op macro-economische stabiliteit (landelijke indicator) doet de regio Utrecht het in 2016 beter. Londen komt in 2016 uit op een vergelijkbare score als in Dit is het resultaat van thema s waar Londen beter op scoort dan drie jaar geleden en thema s waar het minder goed gaat. Londen doet het in 2016 vooral beter op zakelijke diensten en marktomvang. Deze laatste heeft in 2016 een nog iets hogere score dan de hoge score in Een z-waarde of z-score (Z), geeft voor een normale verdeling het aantal standaarddeviaties of standaardafwijkingen (Σ) aan dat een bepaalde variabele (X) verwijderd is van de verwachtingswaarde (µ). Formule: Z= (X-µ;)/Σ 10 Onderzoeksflits

10 Bijlage: Indicatoren Regional Competitiveness Index Globale omschrijving indicatoren binnen de 11 thema's* Globale omschrijving variabelen 1. instituties regionale en landelijke indicatoren indicatoren hebben betrekking op corruptie, politieke stabiliteit, rechtstaat, inspraak en verantwoording, misdaad/veiligheid 2. macro-economische uitsluitend landelijke indicatoren stabiliteit staatsschuld, overheidstekort, nationale besparingen, obligatierendementen 3. infrastructuur gewogen bereikbaarheid vanuit omliggende regio's (bevolking/reistijd) per auto en OV aantal vluchten dat bereikbaar is binnen 90 autominuten intensiteit van het intercity netwerk (per capita) 4. basis opleidingen Uitsluitend landelijke indicatoren drie indicatoren die betrekking hebben op achterstandsleerlingen mbt lezen, wiskunde en exacte vakken 5. gezondheid levensverwachting (gezonde levensjaren), kindersterfte, verkeersdoden, sterftecijfers voor kanker en hart- en vaatziekten <65 jaar, aantal zelfmoorden 6. hoger onderwijs, aandeel hoog opgeleiden, aandeel 25 t/m 64-jarigen dat een opleiding of lifelong learning training volgt, nabijheid universiteit aantal voortijdig schoolverlaters 7. arbeidsmarkt netto arbeidsparticipatie, (lange termijn) werkloosheid, arbeidsproductiviteit, werkloosheid onder vrouwen, balans man-vrouw in arbeidsparticipatie en werkloosheid, aandeel 15 t/m 24-jarigen dat niet op school zit, opleiding volgt of een baan heeft. 8. marktomvang gemiddeld besteedbaar inkomen, potentiële marktomvang (Bruto regionaal product), bevolkingsomvang 9. technologie uitsluitend landelijke indicatoren beschikbaarheid laatste technologie, toepassing moderne technologie op bedrijfsniveau, technologie overdracht via buitenlandse directe investeringen, bedrijven die online inkopen en verkopen, bedrijfstoegang tot breedband 10. zakelijke diensten werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde in zakelijke diensten, werkgelegenheid in bedrijven die in buitenlandse handen zijn Innovatieve samenwerkende MKB-bedrijven 11. innovatie patent-toepassingen per inwoners, aandeel creatieve klasse, kenniswerkers, wetenschappelijke publicaties (per 1 mln inwoners), R&Duitgaven, % beroepsbevolking werkzaam in wetenschap en technologie, high tech patenten, werkgelegenheid in sterke clusters rondom high tech clusters export in de medum en high-tech industrie omzetaandeel van nieuwe of verbeterde producten per bedrijf werkgelegenheid in technologische en kennis intensieve sectoren Bron: EU RCI2016 appendix A.2 * in totaal 74 indicatoren De rode indicatoren zijn nieuw ten opzichte van

11 Bijlage: Ranking Top 10 regio s per groep van thema s Ranking top 10 regio s op de drie groepen van indicatoren* Basis groep (thema 1 t/m 5) Efficiency groep (thema 6 t/m 8) Innovatiegroep (thema 9 t/m 11) 1. Londen Berkshire-Oxfordshire Utrecht Stockholm Surrey, Sussex Kopenhagen Luxemburg Parijs (Ile de France) München (Oberbayern) Hampshire/ Ilse of Wight Bron: EU RCI 2016 *Als het verschil in score kleiner is dan 0,1 dan krijgen de regio s in het EU-onderzoek dezelfde ranking. 12 Onderzoeksflits

12 Bijlage: Scores top 10 en Nederlandse regio s per thema totaalscore regio 1. Instituties BASIS EFFICIENCY INNOVATIE 2. macro-economische stabiliteit 3. infrastructuur 4. gezondheid 5. basis-opleidingen 6. hoger onderwijs lifelong learning 7. arbeidsmarkt 8. marktomvang 9. technologie 10. zakelijke diensten 100,00 Londen ,67 Berkshire-Oxfordshire ,63 Utrecht ,21 Stockholm ,95 Surrey, Sussex ,94 Kopenhagen ,06 Luxemburg ,27 Parijs (Ile de France) ,68 Munchen (Oberbayern) ,61 Hampshire/Ilse of Wight innovatie NEDERLAND 97,63 Utrecht ,34 Flevoland ,34 Noord-Holland/Flevoland ,13 Noord-Brabant ,81 Zuid-Holland ,39 Gelderland ,96 Limburg (NL) ,74 Overijssel ,54 Groningen ,39 Drenthe ,13 Zeeland ,79 Friesland (NL)

13 Bijlage: Ranking top 10 en Nederlandse regio s per thema plaats regio 1. Instituties BASIS EFFICIENCY INNOVATIE 2. macro-economische stabiliteit 3. infrastructuur 4. gezondheid 5. basis-opleidingen 6. hoger onderwijs lifelong learning 7. arbeidsmarkt 8. marktomvang 9. technologie 10. zakelijke diensten 1 Londen Berkshire-Oxfordshire Utrecht Stockholm Surrey, Suyssex Kopenhagen Luxemburg Parijs (Ile de France) Munchen (Oberbayern) Hampshire/Ilse of Wight innovatie NEDERLAND 2 Utrecht Noord-Holland/Flevoland Noord-Brabant Zuid-Holland Gelderland Limburg (NL) Overijssel Groningen Drenthe Zeeland Friesland (NL) Onderzoeksflits