Vakbeschrijvingen Bachelorprogramma Informatica. Curriculumcommissie Informatica 10 oktober 2003

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vakbeschrijvingen Bachelorprogramma Informatica. Curriculumcommissie Informatica 10 oktober 2003"

Transcriptie

1 Vakbeschrijvingen Bachelorprogramma Informatica Curriculumcommissie Informatica 10 oktober

2 Vakcode: INAFSP1-03 Vak: AFSTUDEERPROJECT I EC: 5 Kwartaal: 3.3 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 3 Inhoud: Dit vak wordt in combinatie met het vak Software Engineering gegeven. Het doel van het afstudeerproject is om de theoretische kennis opgedaan in het vak Software Engineering in de praktijk toe te passen. Dit wordt gedaan door middel van een gesimuleerd software consultancy bedrijf dat software ontwikkelt en onderhoudsprojecten uitvoert voor industrile opdrachtgevers. Studenten worden in groepen van ongeveer 10 studenten ingedeeld. Iedere groep wijst een project manager, software architect, quality coordinator en documentalist aan. De groep is zelf verantwoordelijk voor de requirements specification, contract, acceptatie test, urenschatting, architectuurontwerp, gedetailleerd ontwerp, implementatie, tests, etc. Iedere groep rapporteert minimaal wekelijks aan een head of department (HoD), d.w.z. een studentassistent. Deelname aan dit project vereist een volledige inzet van elk van de groepsleden. De deelnemende bedrijven gaan uit van een volledige besteding van 18,5 uur per creditpoint. Het practicum bestaat uit een software ontwikkelings- of onderhoudsproject waarbij een bedrijf als klant opereert. De studenten werken in projectvorm met teams van ongeveer 10 studenten. Werkvorm: Verroosterd practicum en werkgroep. Er zal een aantal hoorcolleges worden gepland, waarbij dieper wordt ingegaan op op dat moment urgente problemen. Voorts is er na twee weken een kick-off meeting en aan het eind een kick-down meeting, beide bij n van de deelnemende bedrijven. Literatuur: Voorkennis: Project Software Ontwikkeling 1,2 Werkvorm: verroosterd practicum 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 40 uren Toetsing: De toetsing vindt plaats op basis van de verrichtingen van de groep, waarbij individuele afwijkingen mogelijk zijn. Hierbij worden zowel de beoordelingen van de klant, van de medegroepsleden als van de HoD meegenomen. 2

3 Vakcode: INAFSP2-03 Vak: AFSTUDEERPROJECT II EC: 5 Kwartaal: 3.4 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 3 Inhoud: Zie ook Afstudeerproject Deel 1. Dit vak sluit aan op het vak Software Engineering en Afstudeerproject deel 1. Na afstudeerproject deel 1 worden alle groepen opnieuw gevormd en gaat de onderhoudsfase van start. Hierbij onderhouden groepen software die door een andere groep ontwikkeld is. Werkvorm: Werkgroep Het practicum bestaat uit een software ontwikkelings- of onderhoudsproject waarbij een bedrijf als klant opereert. De studenten werken in projectvorm met teams van ongeveer 10 studenten. Literatuur: (wordt later bekendgemaakt) Voorkennis: Afstudeerproject I Werkvorm: verroosterd practicum 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 120 uren Toetsing: Als bij Afstudeerproject I. 3

4 Vakcode: INA&D-03 Vak: ALGORITMEN EN DATASTRUCTUREN EC: 6 Kwartaal: 2.2 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 2 Inhoud: Analyse en ontwerp van algoritmen en datastructuren; graafalgoritmen. Dit vak overdekt een breed gebied binnen ontwerp en analyse van algoritmen en datastructuren, zoals asymptotische notatie voor complexiteit, worst-case analyse, randomization, algorithmische paradigma s, waaronder greedy methoden, divide- en conquer, dynamisch programmeren, backtracking en branch-andbound. Ook geavanceerde datastructuren komen aan de orde, zoals priority queues, AVL bomen, 2-4 bomen, red-black trees, splay trees, B-trees, skip-lists, en union-find bomen. Tenslotte behandelen we graafalgoritmen, waaronder depth-first en breadth-first traversals, topologisch sorteren, shortest paths algoritmen (all-pairs and single-source), en algoritmen voor minimum spanning trees. Er is een klein verroosterd practicum, waarin geoefend wordt met het gebruik van Javabibliotheken met algoritmen en datastructuren (waaronder de Java Collections). Literatuur: M.T. Goodrich en R. Tamassia, Algorithm Design. Foundations, Analysis, and Internet Examples, John Wiley & Sons, Inc., URL: Voorkennis: Object-georiënteerd programmeren A en B, Discrete Structuren. Werkvorm: 4 uur hoorcollege/week, 2 uur werkcollege/week en 2 uur verroosterd practicum/week. Zelfwerkzaamheid (totaal) 80 uur. Toetsing: Een gewogen gemiddelde van practicum (1/4) en het schriftelijk tentamen (3/4). Week 1. Analyse van algoritmen. Tijdscomplexiteit. Amortisatie. Datastructuren: stapels, wachtrijen, vectoren, lijsten, bomen, priority queues, heaps, maps, dictionaries en hash tables. Week 2. Binaire zoekbomen, AVL bomen, splay trees, skip lists. Week 3. Partities van verzamelingen met union-find operaties. Overzicht van sorteeralgoritmen. Selectiealgoritmen. begin opgave 1. Week 4. Algemene technieken: gretig, verdeel en heers, dynamisch programmeren. Ongerichte en gerichte grafen: representatie, DFS, BFS, bicomponenten. Week 5. Vervolg grafen. Sterke componenten, transitieve afsluiting, acyclische grafen, gewogen grafen, kortste-pad algoritmen, minimum-spanning trees. begin opgave 2. Week 6. Network flow and bipartite matching. Week 7. String matching (BM, KMP), tries, Fast Fourier transform. Week 8. Herhaling / variërend onderwerp. 4

5 Vakcode: INAPPHPS03 Vak: ARCHITECTUUR EN PROGRAMMEREN VAN PARALLELLE EN HIGH PERFORMANCE SYSTEMEN EC: 4 Kwartaal: 3.4 Inhoud: Dit college vormt een inleiding op: architecturen, programmeerparadigma s en andere aspecten van parallelle computers. Taxonomie: supercomputers, vector computers, parallel computers, PVP, SMP, clusters, SIMD and MIMD, shared and distributed memory, DSM, NUMA. Geheugensystemen: memory banks, cache. Opbouw van high performance processoren. Theoretische peak prestatie en efficiëntie. Benchmarks. Processor-geheugen bandbreedte. Interconnection structures: bus, dynamically reconfigurable switching networks, crossbar switch, regular grids, trees, binary hypercubes. Data-parallel programmeren in Fortran 90 en High Performance Fortran. Message-passing programmeren in MPI. Vectorisationtechniques. Literatuur: Dictaat Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 2 uren werkcollege 1 uur verroosterd practicum 2 uren practicum 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 50 uren Toetsing: Schriftelijk plus practicum week 1 en 2: F90, HPF week 3 en 4: architectuur tot memory week 5 en 6: MPI week 7: memory, interconnection networks 5

6 Vakcode: INAN-03 Vak: ARCHITECTUUR EN NETWERKEN EC: 6 Kwartaal: 2.1 Bedoeld voor: Informatica in jaar 2 Inhoud: In dit vak wordt een vrij gedetailleerde beschrijving gegeven van de werking, het ontwerp en de implementatie van computersystemen op de verschillende abstractieniveau s. Bekeken wordt hoe, met de bouwstenen uit digitale techniek, machines gebouwd kunnen worden die onze programma s uit kunnen voeren. Aan de orde komen onder meer: mechanisch rekenen, overzicht computer architecturen, processor, control unit, datapad, microprogramming, pipelining, cacheing, machinetaalprogrammering, interrupts, virtueel geheugen en virtuele I/O. In het tweede deel van dit vak worden meerdere computers aan elkaar gekoppeld tot een netwerk. Ook hier een gestructureerde opbouw, waarbij het eerst gaat om de elementaire communicatie tussen twee computers. Via locale netwerken komen we uiteindelijk tot de communicatie over een mondiaal netwerk van netwerken genaamd Internet. De behandeling van het internet gaat tot aan de elementaire behandeling van de TCP- en UDP-protocollen. De afronding van het netwerkgedeelte gebeurd in het vak Net-computing. Literatuur: Wordt nog bekend gemaakt. Voorkennis: Digitale Techniek Werkvorm: hoorcollege 3 uren verroosterd practicum 2 uren practicum 3 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 80 uur Toetsing: Schriftelijk tentamen en practicum verslagen (voorlopig) Week1: Introductie Architectuur en Netwerken, de gebruikte abstractieniveau s. Week2: Processor, (secundair) geheugen, instructie executie, input/output. Week3: Datapad, control unit, microprogrammering, pipelining, cacheing. Week4: Machinetaalniveau, instructies, traps, interrupts. Week5: Virtueel geheugen, virtueel I/O, introductie C. Week6: Introducie netwerking, het OSI referentie model, transmissie media. Week7: Het telefoon systeem, draadloze communicatie, datalink laag. Week8: Data link protocols, multiple access protocols. Week9: Ethernet, bridges, de netwerklaag: routering. Week10: Congestie, Internet, transportlaag, TCP/IP 6

7 Vakcode: INCGEOM-03 Vak: COMPUTATIONAL GEOMETRY EC: 4 Kwartaal: 3.2 Inhoud: Dit vak behandelt algemene meetkundige problemen met een algoritmisch karakter. Convexe omhullenden, het vinden van snijpunten van lijnsegmenten, het sweep-line paradigma, triangulaties en meshes, range searching, Voronoi diagrammen en Delaunay triangulaties. Literatuur: M. de Berg, M. van Kreveld, M. Overmars en O. Schwarzkopf: Computational Geometry. Algorithms and Applications. Springer Verlag, Berlin, ISBN (2nd edition). Voorkennis: En( Of(INPB:95, HIO), Of(WILA1:95, WILA2, HIO) ) Werkvorm: hoorcollege 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 48 uur Toetsing: Tentamen en praktikumopdrachten. week 8 week 9 week 10 week 11 Centrale problemen en toepassingsgebieden Convexe omhullenden, Geometrische primitieven Sweep-line methode Intersectie van lijnsegmenten, Triangulatie van veelhoeken Randomized geometrische algoritmen: lineair programmeren in 2D Planar maps: de half-edge datastructuur Point location Voronoi diagrammen Delaunay triangulaties 7

8 Vakcode: INCG-03 Vak: COMPUTER GRAPHICS EC: 4 Kwartaal: 3.1 Inhoud: Dit vak behandelt technieken om via de computer beelden van 2D en 3D scenes te genereren. Inhoud: Bresenham lijn- en cirkelalgoritmen. Windowing en clipping. Hidden surface eliminatie. Transformaties, perspectief, homogene coördinaten. Belichtingsmodellen, shading. Grafische representaties van objecten. Ray tracing. Texture mapping. Kleurmodellen. Constructive solid geometry. Procedurele objectrepresentaties (fractalen, shape grammars). Lab sessies waarin verschillende grafische technieken in OpenGL worden geïmplementeerd. Literatuur: D.D. Hearn & M.P. Baker, Computer Graphics with OpenGL, 3/E, 3rd ed., Prentice-Hall, Voorkennis: En( Of(INPB:95, HIO), Of(WILA1:95, WILA2, HIO) ) Werkvorm: hoorcollege 2 uren practicum 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 72 uur Toetsing: Tentamen en praktikumopdrachten. week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 Overzicht grafische systemen Bresenham lijn en cirkelalgoritmen Primitieven, attributen, 2D transformaties 2D windowing en clipping 3D object representaties generatie van krommen en oppervlakken, splines 3D transformaties; 3D viewing: perspectief Hidden line/surface eliminatie Belichtingsmodellen, shading Kleurmodellen. Ray tracing, Radiosity Procedurele objectrepresentaties (fractalen, shape grammars). 8

9 Vakcode: INDB:96 Vak: DATABASES EC: 4 Kwartaal: 2.3 Inhoud: Het eerste deel is bestemd voor zowel Informatici als TBW studenten: Centraal in dit deel staat het modelleren van database-universa (d.w.z. database-structuur plus statische constraint), queries en transacties. De nadruk ligt op de volgende twee vertaalslagen: van informele verwoording naar formele specificatie naar SQL Bij de formele specificatie wordt gebruik gemaakt van UML-specificaties, logica en verzamelingenleer. Andere begrippen die behandeld worden zijn o.a.: tabellen, database-toestanden, operaties op tabellen, afhankelijkheden, sleutels, referentiële integriteit, database-functies, views, systeemdocumentatie en handleidingen, en toepassingsmogelijkheden van databases. Het tweede deel is Alleen voor Informatici: 1. functionele afhankelijkheden, regels van Armstrong, normalisatie; decompositie, lossless join, dependency preservation 2. E/R-model, netwerk model 3. hashing strategieën; indexstructuren; multilevel indexen (B-bomen) 4. query optimalisatie; concurrency; gedistribueerde systemen De student wordt gevraagd een gedeelte van de wereld te modelleren. Er wordt eerst een wiskundige specificatie opgesteld, die vervolgens naar SQL wordt omgezet, en uiteindelijk met behulp van een DBMS wordt geïmplementeerd. Er dient tevens een aantal queries en transacties gespecificeerd te worden, naar SQL omgezet en geïmplementeerd te worden. Dit deel wordt verricht in koppels (bij voorkeur Inf+TBW). Literatuur: Bij deel 2: 1. R. Elmasri/S.B. Navathe, Fundamentals of Database Systems, Benjamin/Cummings, third edition, ISBN ,1999; Literatuur voor het eerste deel wordt nog nader bekend gemaakt. Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 3 uren gedurende 9 week werkcollege 2 uren gedurende 5 week verroosterd practicum 2 uren gedurende 7 week zelfwerkzaamheid (totaal) 109 uur Toetsing: Schriftelijk tentamen + practicum Staat nog geheel ter discussie!! 1 t/m 4: eerste deel (de Brock?) Volgende 3 week aan de hand van Elmasri/Navathe: Intro; FA s, normaalvormen, covers, decomposities; E/R model; Netwerk model; hashing, indexen, B+-bomen; concurrency control: locking, timestamping 9

10 Vakcode: INDT-03 Vak: DIGITALE TECHNIEK EC: 6 Kwartaal: 1.3 Inhoud: Het college introduceert het ontwerp en de implementatie van digitale hardware vanuit een technologisch perspectief. Het legt daarmee de grondslag voor het werken met programmeerbare hardware en derhalve voor het programmeren van computers. Daarom wordt eerst het heden en verleden van computersystemen in beeld gebracht. Vervolgens wordt de Schakeltechniek ingevoerd als toepassing van algebraïsche logica. Schakeltechniek kan vorm gegeven worden in combinatorische schakelingen: functionele hardware. Daarna wordt het geheugen en de toestand geïntroduceerd wat leidt tot sequentiële schakelingen. De collegestof vloeit samen in de behandeling van de principiële computer architectuur. oefening in CAD Literatuur: Syllabus Intr. course to digital system design. Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 2+2 uren werkcollege 3 uren practicum 3 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Practicumverslag en tentamen Week 1: Inleiding werkgebied Week 2: Beginselen systeem ontwerp, ontwerpfasen Week 3: Boolese Algebra, Normaalvorm en notaties Week 4: Laag-niveau synthese, minimalisatie, Quine-McCluskey Week 5: Talstelsels, Optellen en vermenigvuldigen Week 6: Getallen en uitvoeringsvormen Week 7: Symbolen & Automaten Week 8: Toestandspecificaties: diagram, tabel, machine, beschrijvingstaal Week 9: Tellers en Timers, besturingsinrichtingen Week 10: FPGA Ontwerp, ontwerptalen en omgevingen 10

11 Vakcode: INDS-03 Vak: DISCRETE STRUCTUREN EC: 5 Kwartaal: 1.2 Inhoud: Kennismaking met begrippen uit de discrete wiskunde en de logica die in de informatica veel gebruikt worden. Verwerven van inzicht en vaardigheid in het gebruik hiervan. In dit vak fu worden de volgende begrippen behandeld: verzamelingen, relaties, functies, grafen, rijen, ordeningen. Tevens wordt de predikatenlogica geïntroduceerd, die gebruikt wordt om een en ander met de vereiste precisie te beschrijven. Literatuur: Discrete Mathematics, 4th edition, Kenneth A. Ross & Charles R.B. Wright, Prentice-Hall, 1999, ISBN Voorkennis: Of( En( WIW1CI:99,INOI:99), HIO) Werkvorm: hoorcollege 2 uren werkcollege 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 100 uur Toetsing: Toets en schriftelijk tentamen week 1: getallen, deelbaarheid, priemgetallen, ggd, kgv; reele getallen, floor, ceiling; dualiteit verzamelingenalgebra functies, compositie, injectie, surjectie, bijectie, inverse rijen, eindig en oneindig week 2: propositielogica, waarheidstafels, logische wetten, geannoteerde lineaire bewijzen, bewijs uit het ongerijmde, wiskundige bewijzen week 3: relaties: reflexief, symmetrisch, etc. grafen: loops, paden, cykels equivalentierelaties, partities week 4: inductie en recursie invariant: definitie, voorbeelden bewijs met inductie over N (diverse varianten) week 5: O-notatie, Θ-notatie recursieve definities, bv. Fibonacci expliciete formules voor enkele recursief gedefinieerde rijen week 6: toets over week 1 t/m 5 week 7: grafen: deelgraaf, isomorfie, graad van een knoop Eulerpaden (ook algoritmen) bomen: diverse definities, opspannende boom, gewortelde bomen gerichte grafen week 8: Boole-algebra: definitie, voorbeelden, dualiteit, atomen Boole-functies, isomorfie, Booleexpressies, disjunctieve normaalvorm logische netwerken, XOR-poort, complexiteit, opteller week 9: partiele ordeningen, Hasse-diagram, dualiteit maximaal en grootste element, kleinste bovengrens tralie, lineaire ordening, welordening, produkt-ordening, lexicografische ordening compositie van binaire relaties, matrix-notatie van eindige relaties reflexieve/symmetrische/transitieve afsluiting week 10:predikatenlogica: kwantoren, predikaten, variabelen logische wetten, geannoteerde lineaire bewijzen oneindige verzamelingen, gelijkmachtigheid, aftelbaarheid diagonaalconstructie 11

12 Vakcode: INFP 3 Vak: FUNCTIONEEL PROGRAMMEREN EC: 6 Kwartaal: 2.4 Inhoud: Een programma in een functionele programmeertaal kan ruwweg tien keer zo kort zijn als een imperatief programma met dezelfde functionaliteit. De executiesnelheid is echter minder. Functionele talen zijn bij uitstek geschikt voor algoritme-ontwikkeling en rapid prototyping. In een functionele taal heeft een variabele binnen zijn scope overal dezelfde betekenis (referential transparency). Hierdoor zijn functionele programma s relatief gemakkelijk te analyseren. In Haskell en sommige andere functionele talen wordt de waarde van een expressie pas berekend als dat nodig is (lazy evaluation). Dit maakt het mogelijk met oneindige datastructuren te werken (b.v. de lijst van alle priemgetallen). Functionele talen zijn gebaseerd op het gebruik van functies die desgewenst functies als argument kunnen hebben en functies als resultaat kunnen opleveren. De typering van een functie of expressie is dus van groot belang. Het doel van de cursus is, dat je een scala van functionele programma s leert ontwerpen en analyseren, waarbij ook inzicht in de efficiëntie en in algemene typeringsaspecten van belang is. een drietal practicumopdrachten, om met diverse aspecten van het functioneel programmeren kennis te maken. Het practicum en het tentamen dienen in hetzelfde cursusjaar gedaan te worden. Literatuur: Thompson, S.: The Craft of Functional Programming. Addison-Wesley ISBN , plus een practicumbundel die tzt beschikbaar komt. Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 2 uren werkcollege 2 uren, 2 uur verroosterd practicum zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Een verplichte toets, het practicum en een schriftelijk tentamen. Week 1. Opfrissen van de kennis van functioneel programmeren uit Orientatie Informatica. De taal Haskell, de interpreter Hugs. Typering, primitieve types, lijsten, tuples, functies en hogere orde functies. Thomson, chapters 1, 2, 3, 4. Week 2. Dieper ingaan op tuples, lijsten, strings. Thompson, chapters 5 en 6. Week 3. Lijsten: Thompson, chapter 7. Week 4. Redeneren over programma s: Thompson, chapter 8. Week 5. Algebraische datatypes, Thompson, chapter 14. Expressies parseren (tbv practicum), Thompson, chapter Week 6. Generalisatie en hogere orde functies: Thompson, chapter 9. Week 7. Functies als waarden: Thompson, chapter 10. Programma ontwikkeling: Thompson, chapter 11. Overloading en type classes. Typering en polymorfie. Thompson, chapters 12, 13. Week 8. Complexiteit in tijd en ruimte. Thompson, chapter 19. Week 9. Lazy programming. Thompson, chapter 17. Methoden om de complexiteit te beheersen. Thompson, chapter 19. Week 10. Een selectie uit Thompson, chapters 15 en 16. Afronding van de cursus. De hiergenoemde volgorde is indicatief. De per week genoemde thema s kunnen later verdiept worden en tevoren al aangestipt worden. 12

13 Vakcode: INIP-03 Vak: IMPERATIEF PROGRAMMEREN EC: 6 Kwartaal: 1.2 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) vanaf 02 in jaar 1 Inhoud: Het vak Imperatief Programmeren geeft een inleiding in het ontwerpen van programma s, waarbij de nadruk vooral ligt bij de imperatieve aspecten. De elementaire constructies uit de taal Java worden behandeld, waarbij de nadruk in eerste instantie ligt op het ontwikkelen van algoritmen en in tweede instantie op de manier waarop dit in Java wordt genoteerd. Omdat Java een Objectgeoriënteerde taal is, zal er ook enige aandacht worden besteed aan het werken met objecten. Het werkcollege is bedoeld om aan de hand van elementaire opgaven vat te krijgen op de behandelde onderwerpen. Daarnaast is er een practicum waar de diverse onderwerpen geïntegreerd moeten worden tot correct werkende programma s. Literatuur: J. Bishop: Java Gently (3rd ed), Addison Wesley; ISBN P.W. Abrahams: UNIX for the Impatient, Addison-Wesley; ISBN Opgavenbundel Imperatief Programmeren Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 2 uren werkcollege 2 uren verroosterd practicum 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 100 uur Toetsing: diverse practicumopgaven, toets, schriftelijk tentamen Week1 - Wat is programmeren - (Voorlopige) structuur van een Java-programma - compileren en uitvoeren/interpreteren - variabelen, getallen en rekenen - uitvoer en invoer (de klasse Extractor) - if-statement Week 2 - de numerieke types met hun operatoren - de klasse Math - het type char - het type boolean - de klasse String - kennismaken met objecten en methoden Week 3 - for-statement - arrays - variabelen en waarden; objecten en referenties - parameteroverdracht Week 4 - while-statement - break - instantie versus klasse-members; modifiers - de klasse Vector Week 5 Rustweek: ruimte om eventuele achterstand in te lopen Week 6 - inheritance: subclasses - inheritance: interfaces Week 7 - recursie Week 8 - communicatie met de gebruiker (de klasse Form) (buttons, labels, invoerregels, canvas) Week 9 - efficiëntie en complexiteit van algoritmen (machtsverheffen, zoeken, sorteren,.. ) Week 10 Uitloopweek: ruimte om eventuele achterstand in te lopen 13

14 Vakcode: INICP-03 Vak: INLEIDING COMPUTERGEBRUIK COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN EC: 1 Coordinator: J. Terlouw Kwartaal: kwartaal 1.1 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) vanaf 99 in jaar 1 Inhoud: Bij veel vakken in de opleiding zal impliciet of expliciet aandacht worden besteed aan het ontwikkelen van vaardigheden op het gebied van mondelinge en schriftelijke communicatie. In deze eerste periode wordt daar een begin mee gemaakt. De onderhavige cursus loopt in de tweede helft ervan. In een groepje van ongeveer vier studenten krijg je de opdracht een probleem(pje) op te lossen en daaraan gerelateerd een aantal schriftelijke producten te leveren. De exacte organisatie wordt tijdens de startbijeenkomst van de cursus bekend gemaakt en zal ook op Nestor na te lezen zijn. Nadere gegevens over de startbijeenkomst (tijdstip, locatie) worden in september verspreid. NB: 1. Het studiepunt voor deze cursus zal alleen worden uitgereikt in combinatie met de studiepunt voor Inleiding Computergebruik (eerste week van blok 1). 2. Bij deze cursus wordt gebruik gemaakt van Nestor-ondersteuning. Mede in verband hiermee dient men zich tijdig in te schrijven via ProgressWWW (bij voorkeur al in de eerste week van blok 1). Literatuur: Syllabus Communicatieve Vaardigheden voor Informatici van Femke Kramer (verplicht; t.z.t. aan te schaffen bij de dictatenverkoop). Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 0 uren werkcollege 0 uren verroosterd practicum 0 uren practicum 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 20 uren Toetsing: de beoordeling van de (deel-)producten die in de groepen zijn gemaakt leiden tot een eindbeoordeling. De cursus loopt in het tweede blok en wordt afgesloten met een plenaire bijeenkomst in de tentamenperiode. Bij de telling van de weken wordt hieronder begonnen met de week van de startsessie (omstreeks begin oktober). Week 1: startsessie met direkt aansluitend: indeling in groepjes en kennismaking van die groepjes met hun begeleiders. Week 2: inlevering van werkplan bij begeleider. Week 4: voortgangsbesprekingen met de begeleiders. Week 5: inlevering van einddocument bij begeleider. Week 7: slotsessie met, enerzijds, evaluatie van de cursus door de studenten en, anderzijds, bekendmaking aan elk groepje van de beoordeling van het einddocument. 14

15 Vakcode: INICP-03 Vak: INLEIDING COMPUTERGEBRUIK EC: 2 Kwartaal: 1.1 Inhoud: Het doel van deze compacte cursus is het introduceren van het practicumsysteem en enig daarop aanwezige software. Dit behelst Linux en de KDE desktop omgeving, de editor emacs, het tekstverwerkingssyteem L A TEX, en internet en tot slot het wiskundepakket Mathematica. NB: voor informatica studenten wordt het studiepunt pas uitgekeerd indien ook het onderdeel Communicatieve Vaardigheden (1 sp) met goed gevolg is afgerond. Literatuur: Dictaten Inleiding Computergebruik Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 6 uren verroosterd practicum 12 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 22 uur Toetsing: groepsgewijs een verslag met uitwerkingen van opgaven. Aangezien deze cursus in 1 week is samengedrukt, lijkt mij een weekschema wat overbodig. De ordening van de onderwerpen over de week vertoont van jaar tot jaar kleine verschillen. Dit in verband met roosterafstemming met Natuurkunde en KI. Een opsomming van de onderwerpen: UNIX/Linux en Emacs: een beschrijving van de directorystructuur van UNIX/Linux en een opsomming van enkele elementaire commando s. Zo worden ook van Emacs enkele karakteristieken getoond. Mathematica: aan de hand van een aantal voorbeelden, worden elementaire faciliteiten van Mathematica getoond. Internet: communicatie via het internet; data-uitwisseling LaTeX: in een gecombineerd hoorcollege-practicum worden basis aspecten van LaTeX aangeboden (document-aanmaak, indeling, formules, lijsten, figuren) De week wordt afgesloten met opdrachten. In tweetallen moeten twee wiskundeopgaven worden uitgewerkt (met gebruik van Mathematica) en voorzien van een verslag (in LaTeX). 15

16 Vakcode: INI&B-03 Vak: IT-BEROEPSPRAKTIJK EC: 3 Kwartaal: 2.2 Bedoeld voor: Informatica verplicht in jaar 2 Inhoud: Het doel van het vak is: De deelnemende studenten op boeiende en leerzame wijze in aanraking brengen met aspecten van de IT-beroepspraktijk die niet of slechts gedeeltelijk aan bod komen tijdens de studie Informatica. De via dit vak te verwerven inzichten en vaardigheden kunnen direct van belang zijn voor de latere beroepsuitoefening, in het bijzonder voor de beginperiode daarvan, waarin men wellicht te maken krijgt met, resp. moet wennen aan, een geheel andere bedrijfscultuur dan de academische. Daarnaast biedt het vak ook ruimte voor bespiegelingen op abstracter niveau over aspecten van de beroepspraktijk. De volgende thema s komen aan bod: Communicatie, management, projectplanning, bedrijfscultuur, loopbaanplanning, beroepsethiek en gedragscode. Het vak wordt gegeven in de vorm van gastcolleges en workshops. Hieraan wordt meegewerkt door diverse bedrijven en instellingen. Literatuur: Syllabus Communicatieve vaardigheden voor informatici, F. Kramer (RuG-Letteren), meest recente editie. Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 2 uur zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Schriftelijk verslag van of naar aanleiding van de gastpresentatie. Hierbij wordt in groepjes van 3 personen gewerkt. Elk groepje is aan één van de gastdocenten gekoppeld en ontvangt van deze op de dag van zijn of haar presentatie een opdracht, die binnen 3 a 4 weken af moet zijn. (De indeling in groepjes en de koppeling hiervan aan de gastdocenten geschieden tijdens de eerste bijeenkomst.) De invulling van de sessies verschilt van jaar tot jaar; deze invulling is steeds afhankelijk van het vooroverleg met de participerende bedrijven. (De lijst van de participerende bedrijven en de mate waarin elk van deze betrokken is bij het vak hangen eveneens van het jaar af.) Het hieronder gereproduceerde weekschema van de 2000/2001-versie van het vak geeft een indruk. Sessie 1: 6 december Bedrijf: TAS Groep. Thema: Internet-technologie, E-commerce, Kennismanagement. Sessie 2: 13 december Bedrijf: Cap Gemini. Thema: IT-enabled Transformation en Groepswerk. Sessie 3: 20 december Bedrijf: TAS Groep. Thema: Communicatie. Sessie 4: 10 januari Bedrijf: Logica. Thema: Stafconsultancy; over: loopbaanplanning, ontwikkeling en begeleiding. Sessie 5: 17 januari Bedrijf: CMG. Thema: ITIL. Sessie 6: 24 januari Bedrijf: Cap Gemini. Thema: Iteratieve Systeemontwikkeling. Sessie 7: 31 januari Bedrijf: CMG. Thema: Business Intelligence; over: omgaan met management informatie - database warehousing - datamining. Sessie 8: 7 februari Bedrijf: Logica. Thema: Solutions, Quality en marktbenadering; over: de vertaling van technische conepten zoals client server, web-technologie naar de markt. Sessie 9: 14 februari Bedrijf: Vertis. Thema: Software engineering in de praktijk. 16

17 Vakcode: INKR-03 Vak: KENNISREPRESENTATIE EN REDENEREN EC: 6 Kwartaal: 3.4 Bedoeld voor: Informatica in jaar 3 Inhoud: Deze cursus gaat over logica als gereedschap voor het representeren van kennis en het redeneren daarover. De cursus begint met een behandeling van de predikatenlogica, toegesneden op logische programma s. Vervolgens wordt de logische programmeertaal Prolog geïntroduceerd en worden diverse toepassingen behandeld. Ten slotte wordt nader ingegaan op het principe negation as failure. In het werkcollege worden opgaven over de stof gemaakt. Het prakticum is gewijd aan programmeeropdrachten in de logische programmeertaal Prolog. Literatuur: Ulf Nilsson and Jan Maluszynski, Logic, Programming and Prolog, available online (onder voorbehoud) Voorkennis: INDS-95 Werkvorm: hoorcollege 2 uren werkcollege 2 uren practicum 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 80 uur Toetsing: Schriftelijk tentamen en prakticumopdrachten Week 1,2,3: Predikatenlogica: syntax, semantiek, bewijsregels, substitutie, SLD-resolutie, unificatie, Herbrandmodellen. Week 4,5: Inleiding in Prolog. Eerste prakticumopdracht. Week 6,7: Toepassingen: expertsysteem, zoeken in een toestandruimte. Tweede prakticumopdracht. Week 8,9: Negation as failure. Derde prakticumopdracht. 17

18 Vakcode: INNWNC-03 Vak: NET-COMPUTING EC: 6 S. Achterop Kwartaal: 3.2 Inhoud: Dit vak bouwt voort op Architectuur en Netwerken, waarin de fysieke-, datalink- en netwerklaag van het OSI-model zijn behandeld. Aan de hand van dit model wordt de opbouw en werking van complete netwerken afgerond, waarbij de nadruk ligt op de applicatielaag en in het bijzonder op gedistribueerde systemen. Belangrijke onderwerpen zijn: remote object invocation (Java RMI), client/server, naming, security, synchronization, consistency, replication, fault tolerance en distributed object systems (CORBA, SOAP, Enterprise JavaBeans). Onderwerpen van het practicum zijn: communicatie met sockets, Java RMI, CORBA, encryptie en Enterprise JavaBeans. Het practicum is omvangrijk en een belangrijke doelstelling is dat de student leert om uit aanvullende documentatie (denk aan manuals, tutorials e.d.) relevante onderdelen kiest om tot een werkende implementatie te komen. Er is dus veel leeswerk alvorens men kan beginnen met implementeren. Literatuur: A. S. Tanenbaum & M. van Steen. Distributed systems: principles and paradigms. Prentice Hall, New Jersey, ISBN , Voorkennis: Architectuur en Netwerken Werkvorm: hoorcollege 2 uren practicum 4 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 120 uur Toetsing: Schriftelijk tentamen en practicumopdrachten. College Week 1: Introduction (Ch. 1). Definition of a distributed system. Hardware/software concepts. The client/server model. Week 2: Communication (Ch. 2). Layered protocols. Remote procedure call. Remote object invocation. Message-oriented communication. Week 3: Processes (Ch. 3). Clients. Servers. Code migration. Software agents. Week 4: Naming (Ch. 4). Naming entities. Locating mobile entities. Removing unreferenced entities. Week 5: Corba (Ch. 9) Week 6: Synchronization (Ch. 5). Clock synchronization. Logical clocks. Global state. Election algorithms. Mutual exclusion. Distributed transactions. Week 7: Security (Ch. 8). Secure channels. Access control. Security management. Week 8: Consistency and replication (Ch. 6). Data-centric. Client-centric. Distribution protocols. Consistency protocols. Week 9: Fault tolerance (Ch. 7). Process resilience. Reliable client-server communication. Two-phase commit. Recovery. Week 10: Interesting subjects. (optional). Invited speaker? (KPN Research, Lucent Technologies). Practicum Week [1 2.] Sockets. Week [3 4.] Java RMI. Week [5 6.] CORBA. Week [7 8.] Encryption. Week [9 10.] Enterprise JavaBeans. 18

19 Vakcode: INOIS-03 Vak: ONTWERP VAN INTELLIGENTE SYSTEMEN EC: 6 Kwartaal: 2.2 Inhoud: Aan de hand van het bouwen van een spraakgestuurde telefoon worden verschillende aspecten van het ontwerpproces behandeld: o.a. embedded systemen (hard- en software), real-time aspecten, digitale signaalbewerking, computationele intelligentie, spraakherkenning, en testmethodieken. Dit vak bevat ook een component communicatieve vaardigheden (omvang 1 sp) met zowel schriftelijke als mondelinge communicatie, o.a. marktonderzoek en een productpresentie. Literatuur: Dictaat Voorkennis: INOIS1 Werkvorm: hoorcollege 4 uren, werkcollege 2 uren, verroosterd practicum 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 80 uur Toetsing: Practicumopdracht Wk1: Inleiding, ontwerp processen, marktonderzoek. Wk2: Requirements analyse, hardware inventarisatie. Hardware/software componenten Wk3: Spraakherkenning. Spraakgeneratie, herkenning. Eigenschappen spraaksignalen. Signaal filtering. Wk4: Embedded systemen: eigenschappen, ontwerp aspecten. Speciale hardware, requirements, testen. Voorbeelden Wk5: Real-time systemen. Eigenschappen, ontwerp aspecten. Voorbeelden Wk6: Classificatie en herkenning, blackbox modellen. Wk7: Neurale netwerken. Gebruik van trainings data, performance evaluatie Wk8: Systeem integratie, Hardware software co-design. Wk9: Test methodieken, onderhouds aspecten. 19

20 Vakcode: INOGPA-03 Vak: OBJECT GEORIËNTEERD PROGRAMMEREN A EC: 6 Kwartaal: 1.3 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 1 Inhoud: Object georiënteerd programmeren in Java. Wat is een object, wat is een classe, wat is een interface. Statische variabelen en methoden. Toegankelijkheid. Eenvoudige UML notatie. Hoe een classe-hierarchie te ontwerpen. Het gebruik van inheritance, abstracte klassen, overerving en herdefinitie. Programmacorrectheid: representatieinvarianten voor klassen, lusinvarianten voor herhalingen in methoden. Packages. Exception handling. Recursie en recursive descent parsering. Datastructuren als arrays, vectors, hashtables, lijsten, bomen. Kopiëren en aliassing. Zoeken, lineair, binair, het gebruik van sentinels, slope search. Sorteeralgoritmen en genericiteit. Twee kleine opdrachten in weken 1, 2 en 3. In de weken 4, 5, 6 en 7 de expressieopdracht ter illustratie van abstracte classes, overerving, herdefinitie, (expressie)bomen, en hashtables. Deze opdracht bestaat uit drie onderdelen (inlevermomenten). Literatuur: E.B. Koffman, U. Wolz: Problem solving with Java. Addison Wesley, Voorkennis: Imperatief Programmeren Werkvorm: 7 weken met 3 uur hoorcollege/week en 3 uur werkcollege/week, 3 uur verroosterd practicum. Zelfwerkzaamheid: 105 uur totaal. Toetsing: Een gewogen gemiddelde van practicum (1/3) en het schriftelijk tentamen (2/3). Week 1. Objecten, klassen en interfaces. UML notatie. Subtypering, herdefinitie en abstracte klassen. Het implementeren van interfaces. Excepties genereren en afvangen. Packages. Week 2. Programmacorrectheid in vogelvlucht. Specificatie en verificatie. Zoektechnieken: lineair, met sentinels, binair, slope. Week 3. Parseren van numerieke en symbolische expressies. Opbouw en verwerking van expressiebomen. Aliassing en copiëren. Week 4. Uitbouw van datastructuren, zoekbomen, toevoegen en verwijderen van knopen. Week 5. Sorteren: insertion sort, quicksort, heapsort. Locale en geneste classes, genericiteit: bv generiek sorteren via interfaces. Week 6. Klassen en interfaces uit java.util: Comparable, Comparator, Iterator, Collection, Vector, HashMap, Stack, TreeSet. Het gebruik hiervan in eenvoudige graafalgoritmen (topologisch sorteren, Dijkstra s kortste pad of depth first search). Week 7. Uitputtend zoeken, recursive backtracking. Diverse voorbeelden waarbij de Collection klassen weer gebruikt worden. 20

21 Vakcode: INOGPB-03 Vak: OBJECT GEORIËNTEERD PROGRAMMEREN B EC: 6 Kwartaal: 1.4 Bedoeld voor: Informatica in jaar 1 Inhoud: Het college bouwt voort op Object Georiënteerd Programmeren A. Aan bod komen zaken als event handling, het model-view-controller concept en threads, zoals deze voorkomen in Java. Daarnaast zal een introductie worden gegeven in de swing-libary, het gebruik van javabeans en het maken van grafische applicaties en applets in Java. Er zal ook aandacht worden gegeven aan de specifieke werkwijze in OO en het aanpassen en hergebruiken van OO programma s. Literatuur: On to Java 1.2, P.H. Winston, S. Narasimham, Addison Wesley, Reading, MA, Thinking in Java, 2nd Edition Bruce Eckel, online te downloaden. Afdrukken van de slides en practicumopdrachten zullen via Nestor beschikbaar worden gesteld. Voorkennis: Object Georiënteerd Programmeren A Werkvorm: hoorcollege 4 uren verroosterd practicum 8 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 40 uur Toetsing: Het vak bestaat uit hoorcollege en wekelijkse practicumopgaven. Het eindcijfer volgt uit de beoordelingen van de practicumopgaven en de eindopdracht. week 8 week 9 week 10 week 11 week 12 Event handling Events en listeners Observer/observable Het MVC-concept in Java Java AWT De Swing library Applicaties en Applets Wat is een applicatie, wat is een applet,verschillen Input en OutputStreams Object Serializability Multithreading Threads, monitor, synchronization werkwijze in OO aanpassen/hergebruik van OO-programma s Remote objects (inleiding), Remote object invocation, parameteroverdracht in remote objects Library-gebruik: Javabeans Wat zijn javabeans Eenvoudig gebruik van javabeans 21

22 Vakcode: INOI:03 Vak: ORIËNTATIE INFORMATICA EC: 6 Kwartaal: 1.1 Inhoud: Het vak Oriëntatie Informatica geeft een bloemlezing van een aantal (fundamentele) aspecten van het vakgebied Informatica. De nadruk zal liggen op die onderwerpen die in nagenoeg alle deelgebieden van de informatica een rol spelen, meer dan dat aandacht wordt besteed aan de verschillende toepassingen waarin informatica een rol speelt. In de opleiding (technische) informatica worden de in deze cursus behandelde onderwerpen uitgebreid en verdiept. Op deze wijze geeft dit vak voor alle deelnemers een panorama van de informatica als wetenschap en voor de vakstudenten tevens een vooruitblik op de studie (technische) informatica. Centraal in de informatica staat het begrip Algoritme. Een algoritme is een reken- of handelingsvoorschrift dat gegarandeerd het gewenste resultaat oplevert. We behandelen diverse zaken die met algoritmen te maken hebben: talen waarin algoritmen kunnen worden opgeschreven, heuristieken die helpen bij het ontwerpen van algoritmen, methoden om de correctheid van algoritmen te beargumenteren. Ook leren we redeneren over de complexiteit van een algoritme: het aantal rekenstappen dat nodig is om het gewenste antwoord te vinden. De algoritmen die we ontwerpen zullen uiteindelijk moeten worden uitgevoerd door een machine. We beschrijven twee soorten automaten, de eindige automaat en de Turingmachine, en ontdekken dat de rekenkracht van elk van deze automaten beperkt is: er zijn problemen die te moeilijk zijn om met zo n automaat op te lossen. In de hoorcolleges wordt de leerstof gepresenteerd. In de werkcolleges krijg je de gelegenheid om onder begeleiding van een docent de leerstof te verwerken aan de hand van min of meer elementaire oefeningen. Diverse aspecten van de behandelde onderwerpen worden concreet gemaakt, veelal door middel van vraagstukken die moeten worden uitgewerkt in de functionele taal Haskell. Aansluitend op de werkcolleges zijn er practica, waar opgaven zelfstandig moeten worden uitgewerkt. De uitwerkingen moeten, voorzien van een (kort) verslag, worden ingeleverd. 2 uur geroosterd practicum Literatuur: Harel: Algorithmics (2nd ed), ISBN Opgavenbundel Oriëntatie Informatica (H. Bakker) Voorkennis: Werkvorm: hoorcollege 4 uur werkcollege 2 uur practicum 2 uur huiswerk 2 uur zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Week 1 - digitale poorten en schakelingen - datarepresentatie - inleiding in Haskell Week 2 - data-interpretatie (binair rekenen, gehele getallen, floats, karakters) - data-overdracht (coderen, fouten, foutdetectie, foutcorrectie) - Haskell: lijsten Week 3 - datastructuren (lijsten, stapel, wachtrij, binaire (zoek-)bomen) - Haskell: constructoren en datastructuren Week 4 - talen en grammatica s: BNF - ontleedbomen; ambiguiteit - syntaxdiagrammen - Haskell: lazy evaluation en oneindige lijsten Week 5 - Turingmachines (programma s, bollenplaatje) - eindige automaten (bollenplaatje) Week 6 - correctheid van algoritmen - efficientie en compelxiteit van algoritmen Week 7 - complexiteit van algoritmische problemen - reducties - complexiteitsklassen (P, NP, NPC) Week 8 - beslisbaarheid - probabilistische methoden 22

23 Vakcode: INOS1-03 Vak: OPERATING SYSTEMS I EC: 4 Kwartaal: 3.1 Inhoud: Een operating system is een essentieel onderdeel van elk computersysteem. Het functioneert als een bemiddelaar tussen een gebruiker en de computer hardware. Het voornaamste doel van een operating system is het computersysteem gemakkelijk bruikbaar te maken. Een tweede doel is de hardware efficient te gebruiken. Het vak Operating Systems I heeft als doelstelling inzicht te geven in de opbouw van operating systems. Het vak wordt gegeven aan de hand van het onderstaande boek, dat met uitzondering van enkele nader te specificeren gedeelten op de voet zal worden gevolgd. Literatuur: A. Silberschatz, P. Galvin and G. Gagne: Applied Operating System Concepts, John Wiley and Sons, ISBN Werkvorm: hoorcollege 2 uren Week 1: Introductie en Overzicht Week 2: Procesbeheer Week 3: Geheugenbeheer Week 4: File Systems Week 5: I/O Systems Week 6: Bescherming en beveiliging Week 7: Unix 23

24 Vakcode: INOS2-03 Vak: OPERATING SYSTEMS II EC: 5 Kwartaal: 3.2 Inhoud: Een operating system is een essentieel onderdeel van elk computersysteem. Het functioneert als een bemiddelaar tussen een gebruiker en de computer hardware. Het voornaamste doel van een operating system is het computersysteem gemakkelijk bruikbaar te maken. Een tweede doel is de hardware efficiënt te gebruiken. Het vak Operating Systems II heeft als doelstelling vaardigheden aanleren die relevant zijn voor het ingrijpen in het operating system en het omgaan met concurrency. Het vak wordt gegeven aan de hand van het diktaat Concurrent Programming. Wekelijks worden programmeeropdrachten gegeven. Literatuur: Diktaat Concurrent Programming (W.H. Hesselink, 2001) Werkvorm: hoorcollege 2 uren, werkcollege 2 uren, practicum 6 uren Week 1: Introductie Week 2: Busy waiting Week 3: Barriers Week 4: Semaforen Week 5: Java Week 6: Posix threads Week 7: Message passing 24

25 Vakcode: INPC-03 Vak: PROGRAMMACORRECTHEID EC: 5 Kwartaal: kwartaal 2.1 Inhoud: Toestand en toestandswijziging van de computer. Specificatie van commando s door Hoare triples. Bewijsregels voor toekenning, compositie, conditionele keuze, herhaling en procedure-declaratie en -aanroep. In het eerste jaar is bij de diverse vakken een behoorlijke praktische programmeervaardigheid ontwikkeld. Correctheid van de geschreven programma s werd aannemelijk gemaakt door middel van informele overwegingen en het uitvoeren van een aantal relevante tests. Maar het is doorgaans onmogelijk alle mogelijk voorkomende gevallen te testen. In deze cursus ontwikkelen we methoden en technieken om de correctheid van programmafragmenten op een formele manier aan te tonen. De gepresenteerde bewijsregels worden vanuit de aanwezige kennis beargumenteerd. Vervolgens worden de bewijsregels ingezet om bij gegeven specificatie het algoritme en het correctheidsbewijs hand in hand te ontwikkelen. Literatuur: Dictaat Programmacorrectheid 00/01 Voorkennis: En(Of(INPB:95, HIO), INDS-95) Werkvorm: hoorcollege 3 uren werkcollege 3 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Schriftelijk tentamen en toetsen Week 1 - toekenning - compositie - herhaling: de rol van invariant en variante functie Week 2 - herhaling: het stappenplan - kwantificaties Week 3 - constante arrays - logische kwantificaties Week 4 - zoekproblemen Week 5 - procedures en parameters Week 6 - twee-dimensionale zoekproblemen Week 7 - winkelhaakmethode Week 8 - recursieve procedures 25

26 Vakcode: INPLH-03 Vak: PROJECT HTML EC: 3 Kwartaal: 1.3 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 1 Inhoud: Voor het publiceren of presenteren in schriftelijke of electronische vorm is het belangrijk dat je de technische middelen die tegenwoordig beschikbaar zijn doeltreffend gebruikt. Bij het project HTML wordt voortgebouwd op de inleiding communicatieve vaardigheden die in het eerste semester is gegeven. Over het publiceren op internet en de bijbehorende presentatie technieken zullen op het hoorcollege worden besproken. HTML, Javascript, DHMTL en XML worden kort besproken. Er is een werkcollege waarin practische opdrachten betreffende HTML verder worden uitgewerkt. Centraal in dit projectvak staat een wat groter werkstuk, waarin een wetenschappelijk onderwerp dient te worden gepresenteerd (schriftelijk, www-pagina en (powerpoint-)presentatie). Om het project goed te begeleiden wordt verwacht dat het verslag in drie fasen wordt ingeleverd, waarbij er iedere keer feedback van de werkcollege docent gegeven wordt. Literatuur: J. Niederst, Web Design in a Nutshell, O Reilly, 1999 Voorkennis: Werkvorm: zelfwerkzaamheid (totaal) 80 uur Toetsing: Eindopdracht Week 1: Hoorcollege Web presentatie technieken. Week 2: Hoorcollege Basis HTML, DHTML, XML technieken, en presentatie van de mogelijke eindopdrachten. Werk college (niet verplicht) HTML. Week 3: Hoorcollege projectplanning en mondelinge presentatie technieken Week 4: Keuze eindopdracht vastgelegd (geen hoor of werkcolleges meer). Week 5: Eerste deel verslaglegging ingeleverd (wie is je klant, wat is de boodschap, wat is de doelgroep), samen met een planning. Week 7: Tweede deel verslaglegging: welke technische oplossingen voor het web-site ontwerp zijn overworgen, welke wordt gekozen en waarom. Week 10: eindverslag, en web-site af, en presentatie van werkstukken. 26

27 Vakcode: INPP-03 Vak: PROJECT PROGRAMMEREN EC: 4 Kwartaal: 1.4 Bedoeld voor: Informatica (ongedeeld) in jaar 1 Inhoud: Het centrale thema in deze cursus is het vergroten van de vaardigheid in het analyseren en oplossen van (binnen het vakgebied gestelde) problemen. Bij nagenoeg alle eerstejaars vakken in het studieprogramma worden practica georganiseerd. Hoewel dit lang niet altijd uit elementaire oefeningen bestaat, is het bij de meeste opdrachten redelijk duidelijk welke aangereikte methoden en technieken uit de leerstof aangewend moeten worden om tot een bevredigende oplossing te komen. Bij dit project is het de bedoeling dat studenten zelf op zoek gaan. De problemen worden informeel gesteld. De modellering wordt aan de deelnemers overgelaten. Bij elk probleem wordt een eindproduct gevraagd. Dit kan een werkend programma zijn, maar soms wordt alleen een heldere analyse van het probleem gevraagd. Naast schriftelijke verslaglegging wordt ook gevraagd een tweetal mondelinge rapportages te verzorgen in de vorm van een voordracht. Literatuur: Voorkennis: INPI:99 Werkvorm: werkcollege 2 uren zelfwerkzaamheid (totaal) 60 uur Toetsing: Practicumopdrachten Aan het begin is er een plenaire zitting waarin de opzet van de cursus wordt uitgelegd en de teams (3 a 4 studenten) worden gevormd. Een aantal teams vormen samen een (werkcollege-)groep. Er zijn 4 opdrachten die over de cursusperiode verdeeld door elk team moeten worden opgelost en moeten worden voorzien van een schriftelijk verslag. Daarnaast krijgt elk team 2 problemen aangereikt waarbij een mondelinge presentatie moet worden verzorgd. Deze presentatie wordt gehouden in de werkcollegegroep. De roostering verschilt van jaar tot jaar behoorlijk vanwege het verspringen van vrije dagen in de cursusperiode. Voor geldt de volgende indeling: Week 1 Plenaire bijeenkomst met indeling teams Week 2 Opgave 1 Week 3 Opgave 2 Week 4 Presentatie 1 en 2 Week 5 Presentaties 3, 4 en 5 Week 6 Week 7 Week 8 Opagve 3 Week 9 Opgave 4 Week 10 Presentaties 6 en 7 Week 11 Presentaties 8, 9 en 10 27

28 Vakcode: INPSON1-03 Vak: PROJECT SOFTWARE ONTWIKKELING I EC: 3 Kwartaal: 2.3 Bedoeld voor: Informatica in jaar 2 Inhoud: Het doel van dit project is het trainen van de analyse, ontwerp en implementatievaardigheden opgedaan in het vak Software Analyse en Ontwerp alswel het opdoen van ervaring met het ontwerpen van grafische user interfaces (GUI). Hierbij is voor een projectvorm gekozen waarbij de studenten optreden als subcontractors van de projecten voor het vak Afstudeerproject deel 1. De opdracht die de studenten van het software engineering (SE) project ontvangen bestaat voor ongeveer de helft uit het ontwikkelen van een GUI. De studenten dienen voor het GUI deel van het project gebruik te maken van een tool voor GUI implementatie, b.v. JBuilder, en deze iteratief door middel van prototyping te ontwikkelen. De projecten zijn formeel georganiseerd met onder meer een project manager, formele projectdocumentatie, contract, etc. Dit vak bevat ook een component communicatieve vaardigheden (omvang 2 cp). Schriftelijke en mondelinge vaardigheden worden getraind door interactie met het SE project, de industriële opdrachtgever en de staf die bij het vak betrokken is. Literatuur: (wordt nader bekend gemaakt) Voorkennis: Objectgeöriënteerd Prog.A/B Werkvorm: introductiecollege, zelfwerkzaamheid (totaal) 196 Toetsing: Evaluatie presentatie van het projectteam alswel de kwaliteit van de mondelinge en schriftelijke rapportages het vak verloopt volgens een drietal fasen: Week 2: Opleveren requirements specification, acceptatietest, urenschatting en contract Week 10: Oplevering project Week 12: Rapportage 28

Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica. Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003

Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica. Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003 Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003 1 Vakcode: INTSR-03 Vak: APPLIED SYMBOLIC COMPUTING Kwartaal: 4 Bedoeld voor: Scientific Computing and Imaging

Nadere informatie

Modulewijzer Tirdat01

Modulewijzer Tirdat01 Modulewijzer Tirdat01 W. Oele 25 augustus 2008 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding en leerdoelen 3 2 Voorkennis 3 2.1 tirprg01 en tirprg02........................ 3 2.2 tirprg03.............................. 4

Nadere informatie

Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2

Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2 Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2 W. Oele 17 november 2009 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Studiehouding 3 3 Voorkennis 4 4 Inhoud van deze module 5 5 Leermiddelen 5 6 Theorie en

Nadere informatie

De Bachelor- en Masteropleiding Informatica. Van : Curriculumcommissie Informatica

De Bachelor- en Masteropleiding Informatica. Van : Curriculumcommissie Informatica Rijksuniversiteit Groningen Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Wiskunde en Informatica De Bachelor- en Masteropleiding Informatica Van : Curriculumcommissie Informatica 24 juni 2002 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Gevorderd Programmeren Verplicht onderdeel: BA2, 1 e semester, 6 studiepunten, 30+30 contacturen Vakbeschrijving Werkvorm Evaluatievorm

Nadere informatie

Curriculum Informatica 2003/04

Curriculum Informatica 2003/04 Curriculum Informatica 2003/04 Curriculumcommissie Informatica 18 juni 2003 Inleiding, toelichting De voornaamste veranderingen ten opzicht van het curriculum 2002/03 staan hieronder aangeduid. Nieuwe

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Inhoud introductietalen en ontleders Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en

Nadere informatie

Zelftest Java concepten

Zelftest Java concepten Zelftest Java concepten Document: n0838test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA CONCEPTEN Om de voorkennis nodig

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE EXTRA KEUZENVAK VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE EXTRA KEUZENVAK VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN EXTRA KEUZENVAK Semester, periode : 2 e semester, periode 4 en 5 Coördinator(en) : Arnoud Visser en Bas Terwijn Docent(en) :

Nadere informatie

Programmeren in Java 3

Programmeren in Java 3 2 september 2007 voor deeltijdstudenten Kop van Zuid Rotterdam, 3 juni 2007 Even voorstellen Naam: Wessel Oele(31) Docent bij opleiding technische informatica Kamer: I210 (tweede verdieping, links de gang

Nadere informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie Djoerd Hiemstra, Klaas Sikkel, Luís Ferreira Pires, Maurice van Keulen, en Jan Kamphuis 1 Inleiding Studenten hebben in modules 1 en 2 geleerd om moeilijke

Nadere informatie

Programmeren in C++ (deel 1)

Programmeren in C++ (deel 1) FHT&L MODULE BESCHRIJVING Programmeren in C++ (deel 1) PRO4 Samenstelling: Cees van Tilborg, Thijs Dorssers Datum: september 2011 Versie: 1h Titel: Programmeren in C++ Identificatie Progresscode: PRO4

Nadere informatie

Software Ontwikkeling

Software Ontwikkeling Overzicht Bachelor Software Ontwikkeling Voorbereiding Visitatie ZAP vergadering donderdag 7/2/2008 2/15 Situatie Inleiding 6sp Klassiek ex-cathedra basisvak Oberon-2 Basisprincipes programmeren Inhoud

Nadere informatie

High Performance Computing

High Performance Computing High Performance Computing Kristian Rietveld (krietvel@liacs.nl, kamer 138) Groep Computer Systems High-Performance Computing Optimizing compilers (generieke codes, maar ook specifieke rekenkernels). Parallel

Nadere informatie

volgens het Major-Minor Model

volgens het Major-Minor Model Rijksuniversiteit Groningen Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Wiskunde en Informatica Vakbeschrijvingen voor de BACHELOROPLEIDING INFORMATICA RuG volgens het Major-Minor Model Curriculumcommissie

Nadere informatie

Practicumhandleiding. (versie 2010)

Practicumhandleiding. (versie 2010) (versie 2010) Belangrijk! In deze handleiding treft u alle informatie aan die nodig is voor de uitvoering van het practicum. Behalve de organisatie van het practicum zelf en een korte beschrijving van

Nadere informatie

Studiewijzer. Bachelor Informatica. Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1)

Studiewijzer. Bachelor Informatica. Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1) Studiewijzer Bachelor Informatica Vak: Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1) Coördinator: J. Lagerberg Docenten: R. Poss en J. Lagerberg Studielast: 6 EC Studiegidsnummer:

Nadere informatie

Studiewijzer Digitale Systeemengineering , versie 1.7, , J.E.J. op den Brouw

Studiewijzer Digitale Systeemengineering , versie 1.7, , J.E.J. op den Brouw 2017/2018 Elektrotechniek Semester 1.2 Studiewijzer Digitale Systeemengineering 2 (E DIGSE2 13 ) 3 studiepunten Verantwoordelijk docent: Jesse op den Brouw J.E.J.opdenBrouw@hhs.nl Overige docent(en): Wasif

Nadere informatie

Recursion. Introductie 37. Leerkern 37. Terugkoppeling 40. Uitwerking van de opgaven 40

Recursion. Introductie 37. Leerkern 37. Terugkoppeling 40. Uitwerking van de opgaven 40 Recursion Introductie 37 Leerkern 37 5.1 Foundations of recursion 37 5.2 Recursive analysis 37 5.3 Applications of recursion 38 Terugkoppeling 40 Uitwerking van de opgaven 40 Hoofdstuk 5 Recursion I N

Nadere informatie

Datastructuren. Analyse van algoritmen. José Lagerberg. FNWI, UvA. José Lagerberg (FNWI, UvA) Datastructuren 1 / 46

Datastructuren. Analyse van algoritmen. José Lagerberg. FNWI, UvA. José Lagerberg (FNWI, UvA) Datastructuren 1 / 46 Datastructuren Analyse van algoritmen José Lagerberg FNWI, UvA José Lagerberg (FNWI, UvA) Datastructuren 1 / 46 Datastructuren en Algoritmen Datastructuren, 6 ECTS eerstejaars Bachelor INF Datastructuren,

Nadere informatie

Algoritmiek. 2 februari Introductie

Algoritmiek. 2 februari Introductie College 1 Algoritmiek 2 februari 2017 Introductie 1 Introductie -1- docent: Rudy van Vliet rvvliet@liacs.nl assistent werkcollege: Bart van Strien bartbes@gmail.com website: http://www.liacs.leidenuniv.nl/~vlietrvan1/algoritmiek/

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Vergelijking Oracle certificering voor Java en het CPP Gecertificeerd Javaprogrammeur van de Open Universiteit

Vergelijking Oracle certificering voor Java en het CPP Gecertificeerd Javaprogrammeur van de Open Universiteit Vergelijking Oracle certificering voor Java en het CPP Gecertificeerd Javaprogrammeur van de Open Universiteit Inleiding Op het gebied van scholing van de taal Java zijn er vele aanbieders op de markt.

Nadere informatie

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010 Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010 Curriculumcommissie Redactie: Jos Roerdink Laatst herzien: 26 maart 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Bacheloropleiding 1 3 Masteropleiding

Nadere informatie

SQL & Datamodelleren

SQL & Datamodelleren SQL & Datamodelleren HVA-CMD-V1-datamodelleren Algemene handleiding bij het lesprogramma 2012-2013 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Leerdoelen:... 3 Plaats in het leerplan:... 3 Werkwijze:... 3 Lesstof:...

Nadere informatie

Studiewijzer Inleiding Digitale Techniek, versie 1.6, , J.E.J. op den Brouw

Studiewijzer Inleiding Digitale Techniek, versie 1.6, , J.E.J. op den Brouw 2018/2019 Elektrotechniek Semester 1.1 Studiewijzer Inleiding Digitale Techniek (E-INLDIG-13 ) 3 studiepunten Verantwoordelijk docent: Jesse op den Brouw J.E.J.opdenBrouw@hhs.nl Overige docent(en): Ben

Nadere informatie

Twaalfde college complexiteit. 11 mei 2012. Overzicht, MST

Twaalfde college complexiteit. 11 mei 2012. Overzicht, MST College 12 Twaalfde college complexiteit 11 mei 2012 Overzicht, MST 1 Agenda voor vandaag Minimum Opspannende Boom (minimum spanning tree) als voorbeeld van greedy algoritmen Overzicht: wat voor technieken

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica

Bijlage bacheloropleiding Informatica Bijlage bacheloropleiding Informatica 2011-2012 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen??

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen?? Vragen?? Vandaag Hoofdstuk 4: threads (tentamenstof : 4.1 t/m 4.2) Kleine Opgaven 4.1 (niet alleen ja of nee, ook waarom!) en 4.4 inleveren maandag Centrale begrippen hoofdstuk 3 processen proces state:

Nadere informatie

Inhoud introductie. Introductie tot de cursus

Inhoud introductie. Introductie tot de cursus Inhoud introductie Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 8 2.1 Voorkennis 8 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 9 2.4 Leermiddelen 9 3 Tentaminering

Nadere informatie

FACULTEIT DER LETTEREN RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN. STUDIEHANDLEIDING Inleiding Programmeren II ( )

FACULTEIT DER LETTEREN RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN. STUDIEHANDLEIDING Inleiding Programmeren II ( ) FACULTEIT DER LETTEREN RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN STUDIEHANDLEIDING Inleiding Programmeren II (2015-2016) 0. Tentamen: zie rooster Hertentamen: zie rooster 1. Titel: Inleiding Programmeren II Vakcode:

Nadere informatie

recursie Hoofdstuk 5 Studeeraanwijzingen De studielast van deze leereenheid bedraagt circa 6 uur. Terminologie

recursie Hoofdstuk 5 Studeeraanwijzingen De studielast van deze leereenheid bedraagt circa 6 uur. Terminologie Hoofdstuk 5 Recursion I N T R O D U C T I E Veel methoden die we op een datastructuur aan kunnen roepen, zullen op een recursieve wijze geïmplementeerd worden. Recursie is een techniek waarbij een vraagstuk

Nadere informatie

Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven

Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Vakgroep CW KAHO Sint-Lieven Objecten Programmeren voor de Sport: Een inleiding tot JAVA objecten Wetenschapsweek 20 November 2012 Tony Wauters en Tim Vermeulen tony.wauters@kahosl.be en tim.vermeulen@kahosl.be

Nadere informatie

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor)

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Real Time Operating Systems (RTOS) Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Kennis nodig voor: Operating systems Niveau: inleidend Diplomavoorwaarde: bachelor, schakelprogramma

Nadere informatie

Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek

Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek Studiewijzer 5A050 Schakeltechniek Inhoud dr.ir. L. Jóźwiak augustus 2005 1 Inleiding 1 2 Algemene informatie 1 3 Inhoud van het vak 2 4 Operationele doelstellingen 3 5 Plaats in het curriculum 3 6 Onderwijsvorm

Nadere informatie

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12 Hoorcollege 1 21-11-12 docenten! http://vimeo.com/31244010#at=10 hoorcollege 1 introductie HVA CMD V2 21 november 2012!! justus sturkenboom! j.p.sturkenboom@hva.nl! yuri westplat! y.westplat@hva.nl! vandaag

Nadere informatie

Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python. Wi1205AE I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 22 april 2014

Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python. Wi1205AE I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 22 april 2014 Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python Wi1205AE, 22 april 2014 Inleiding Cursus coördinator e-mail Docent e-mail : Jacco Hoekstra : J.M.Hoekstra@TUDelft.nl : Ingeborg Goddijn : I.A.M.Goddijn@TUDelft.nl

Nadere informatie

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Marko van Eekelen, Remko Helms, Evert van de Vrie TouW Informatica symposium 21 november 2015 Aanleiding vernieuwing Open Universiteit Ministerie

Nadere informatie

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica C. Blondia Overzicht Ba Informatica Verplichte vakken: Computernetwerken (1 Ba 2 Ba) Telecommunicatiesystemen (3 Ba) Keuzevakken Netwerktoepassingen

Nadere informatie

Informatica aan de Universiteit Antwerpen

Informatica aan de Universiteit Antwerpen Informatica aan de Universiteit Antwerpen Academische Bachelor en Master Waarom Informatica? Informatica heeft een enorme impact Informatica is een boeiende wetenschap Brede keuze uit tewerkstellingsmogelijkheden:

Nadere informatie

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces Software Processen Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1 Het software proces Een gestructureerd set van activiteiten nodig om een software systeem te ontwikkelen Specificatie;

Nadere informatie

Programmeren met Java

Programmeren met Java Modulehandleiding voor Programmeren met Java PRO1 Progress code : PRO1 Schooljaar : 2012 2013 Docenten : R.van den Ham / U. Van Heesch Module omvang : 6 credits, 168 studiebelastingsuren Doel Inleiding

Nadere informatie

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) In deze module leer je projecten op te stellen en te programmeren in de VB.NET-omgeving.

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) In deze module leer je projecten op te stellen en te programmeren in de VB.NET-omgeving. STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module A5 Programmeren 1 (9 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module leer je projecten

Nadere informatie

BSc Kunstmatige Intelligentie. : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 1, periode 2

BSc Kunstmatige Intelligentie. : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 1, periode 2 Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 1, periode 2 Coördinator(en) : dr. Maarten van Someren

Nadere informatie

Praktische Numerieke Wiskunde

Praktische Numerieke Wiskunde Wiskunde, Utrecht Praktische Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Paul Zegeling Department of Mathematics http://www.math.uu.nl/people/sleijpen Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: 030-2531732 sleijpen@math.uu.nl

Nadere informatie

Eerste college algoritmiek. 5 februari Introductie

Eerste college algoritmiek. 5 februari Introductie College 1 Eerste college algoritmiek 5 februari 2016 Introductie 1 Introductie -1- docent: Jeannette de Graaf; kamer 151 e-mail: j.m.de.graaf@liacs.leidenuniv.nl assistenten: Hanjo Boekhout, Leon Helwerda,

Nadere informatie

Programmeren in Java 2

Programmeren in Java 2 / CMI Programmeren in Java 2 Tinpro01-2 Aantal studieunten: 2 ects Modulebeheerder: Wessel Oele Goedgekeurd door: (namens toetscommissie) Datum: Tinpro01-2 12 november 2015 Inhoudsopgave 1 Algemene omschrijving

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Studiewijzer Digitale Systeemengineering 1 (E-DIGSE1-13) 3 studiepunten

Studiewijzer Digitale Systeemengineering 1 (E-DIGSE1-13) 3 studiepunten 2018/2019 Elektrotechniek Semester 1.2 Studiewijzer Digitale Systeemengineering 1 (E-DIGSE1-13) 3 studiepunten Verantwoordelijk docent: Jesse op den Brouw J.E.J.opdenBrouw@hhs.nl Overige docent(en): Wasif

Nadere informatie

(On)Doenlijke problemen

(On)Doenlijke problemen Fundamentele Informatica In3 005 Deel 2 College 1 Cees Witteveen Parallelle en Gedistribueerde Systemen Faculteit Informatie Technologie en Systemen Overzicht Inleiding - Relatie Deel 1 en Deel 2 - Doenlijke

Nadere informatie

Processoren. Marc Seutter & David N. Jansen 12 November 2013

Processoren. Marc Seutter & David N. Jansen 12 November 2013 Processoren Marc Seutter & David N. Jansen 12 November 2013 Leerdoel opbouw van de hardware in een computer je construeert een (eenvoudige) processor je schrijft een (kort) assembly-programma je kunt uitleggen:

Nadere informatie

Software Test Plan. Yannick Verschueren

Software Test Plan. Yannick Verschueren Software Test Plan Yannick Verschueren November 2014 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 1 Inhoudstafel 1 Introductie 3 1.1

Nadere informatie

Vraag 1. Vraag 1a TERUGKOPPELING PROEFTENTAMEN. Software architecture

Vraag 1. Vraag 1a TERUGKOPPELING PROEFTENTAMEN. Software architecture Software architecture IM0203 TERUGKOPPELING PROEFTENTAMEN Vraag 1 Vraag 1a Veel van de in het werkboek besproken patterns kunnen ingezet worden voor het referentiesysteem. We lopen de patterns hier stuk

Nadere informatie

Educagen. Wij zijn specialisten in Education en in Gen met een ervaring in consultancy en training van meer dan 20 jaar in de Gen-omgeving.

Educagen. Wij zijn specialisten in Education en in Gen met een ervaring in consultancy en training van meer dan 20 jaar in de Gen-omgeving. Educagen Wij zijn specialisten in Education en in Gen met een ervaring in consultancy en training van meer dan 20 jaar in de Gen-omgeving. Educagen leidt organisaties en hun medewerkers op om systemen

Nadere informatie

Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent:

Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent: Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent: D.P. Huijsmans LIACS Universiteit Leiden College Lineaire

Nadere informatie

Onderwijseenheid INLMIC Inleiding microcontrollers

Onderwijseenheid INLMIC Inleiding microcontrollers Studiebelasting: 3 CP Kwartaal: EQ1.1, EQ3D.1 Verantwoordelijke docenten: J.E.J. op den Brouw, B. Kuiper Opbouw onderwijseenheid. OEdeel kwt sbu theo pract proj toetswijze bs INLMIC-co1 1 42 14 Meerkeuze

Nadere informatie

Processoren. Marc Seutter & David N. Jansen 10 November 2014

Processoren. Marc Seutter & David N. Jansen 10 November 2014 Processoren Marc Seutter & David N. Jansen 10 November 2014 Leerdoelen Inzicht krijgen in de opbouw van de hardware van een computer en de instructies van een processor. je construeert een (eenvoudige)

Nadere informatie

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2008-2009 Curriculumcommissie Auteur: Jos Roerdink Laatst herzien: 26 juni 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Flexibele bachelor 1 2.1 Achtergrond........................................

Nadere informatie

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica ECTS fiche Module info OPLEIDING STUDIEGEBIED AFDELING MODULE MODULENAAM Programmeren 5 MODULECODE B STUDIEPUNTEN 10 VRIJSTELLING MOGELIJK ja Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica Evaluatie

Nadere informatie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: introductie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: introductie Fundamentele 1 Informatica 1 Eerste college: introductie Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard (1592-1635), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele Informatica 1 Docent: Jeannette de

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Uitgangspunten, plaats en globale doelstelling van de cursus 5 2 Inhoud van de cursus 5 3 De structuur van het schriftelijk materiaal 6 4 Het bestuderen van de cursus

Nadere informatie

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Tanja Vos, Remko Helms, Janine Voncken, Evert van de Vrie TouW Informatica symposium 19 november 2016 Nieuwe koers De Open Universiteit wil

Nadere informatie

start -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c

start -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c Een Minimaal Formalisme om te Programmeren We hebben gezien dat Turing machines beschouwd kunnen worden als universele computers. D.w.z. dat iedere berekening met natuurlijke getallen die met een computer

Nadere informatie

Discrete Structuren. Piter Dykstra Sietse Achterop Opleidingsinstituut Informatica en Cognitie

Discrete Structuren. Piter Dykstra Sietse Achterop Opleidingsinstituut Informatica en Cognitie Discrete Structuren Piter Dystra Sietse Achterop Opleidingsinstituut Informatica en Cognitie www.math.rug.nl/~piter piter@math.rug.nl 12 februari 2008 INLEIDING Discrete Structuren Wee1: Inleiding Onderwerpen

Nadere informatie

SQL & Relationele datamodellen in interactieve media

SQL & Relationele datamodellen in interactieve media SQL & Relationele datamodellen in interactieve media HVA-IAM-V1-TDI-SQL Algemene handleiding bij het vak 2010-2011 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Leerdoelen:... 3 Competenties:... 3 Plaats in het leerplan:...

Nadere informatie

Zelftest Java EE Architectuur

Zelftest Java EE Architectuur Zelftest Java EE Architectuur Document: n1218test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA EE ARCHITECTUUR Nota:

Nadere informatie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: -introductie -verzamelingen I

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: -introductie -verzamelingen I Fundamentele 1 Informatica 1 Eerste college: -introductie -verzamelingen I Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard (1592-1635), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele Informatica 1 Docent:

Nadere informatie

Module 1 Programmeren

Module 1 Programmeren Module 1 Programmeren Programmeertalen 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Programmeertalen in historisch perspectief 13 1.2.1 Machinecode 13 1.2.2 Assembleertalen (assembly) 14 1.2.3 Hogere programmeertalen 15 1.2.4

Nadere informatie

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6 Studiewijzer BACHELOR OPLEIDING KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Afstudeerproject BSc KI Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 2, periode 5 en

Nadere informatie

Vorig jaar in 5v cluster, tot en met OO hoofdstukken, geen problemen. Nu in mengcluster, tot OO hoofdstukken, wel problemen bij 4h leerlingen

Vorig jaar in 5v cluster, tot en met OO hoofdstukken, geen problemen. Nu in mengcluster, tot OO hoofdstukken, wel problemen bij 4h leerlingen Eerste programmeertaal Leren programmeren vs. een programmeertaal leren In Nijmegen: Algol68 als basis voor o.a. Modula-2 en C Voor Codi/Boxmeer: Pascal, Java, HTML/PHP Niet helemaal tevreden over Java

Nadere informatie

Fundamentele. Informatica 1. Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard ( ), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler

Fundamentele. Informatica 1. Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard ( ), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele 1 Informatica 1 Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard (1592-1635), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele Informatica 1 Hendrik Jan Hoogeboom di. 11.15-13.00 college Snellius

Nadere informatie

Bouwstenen voor PSE. Datatypes en Datastructuren

Bouwstenen voor PSE. Datatypes en Datastructuren Bouwstenen voor PSE Datatypes en Datastructuren Definitie Datatype Klasse van dataobjecten tesamen met operaties om ze te construeren, te manipuleren en te verwijderen. Een datatype omvat een specificatie

Nadere informatie

Program overview. Year 2013/2014 Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science

Program overview. Year 2013/2014 Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Program overview 5-Jun-017 0:17 Year 013/014 Organization Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Education Minors EWI Code Omschrijving ECTS TI-Mi-110-13 TI-Mi-110-13 Software Ontwerpen

Nadere informatie

Stacks and queues. Introductie 45. Leerkern 45. Terugkoppeling 49. Uitwerking van de opgaven 49

Stacks and queues. Introductie 45. Leerkern 45. Terugkoppeling 49. Uitwerking van de opgaven 49 Stacks and queues Introductie 45 Leerkern 45 6.1 Stacks 45 6.2 Queues 47 6.3 Double-ended queues 48 Terugkoppeling 49 Uitwerking van de opgaven 49 Bijlage: Diagrammen belangrijkste interfaces en klassen

Nadere informatie

Modulewijzer InfPbs00DT

Modulewijzer InfPbs00DT Modulewijzer InfPbs00DT W. Oele 0 juli 008 Inhoudsopgave Inleiding 3 Waarom wiskunde? 3. Efficiëntie van computerprogramma s............... 3. 3D-engines en vectoranalyse................... 3.3 Bewijsvoering

Nadere informatie

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 Samensteller(s): Richard van den Ham Datum: 30-08-2012 Versie: 1.0 Module: Databases Identificatie Progresscode: DBS1 Semester: 1 Omvang: 140 SBUs/ 5 ECTS-punten Lestijd:

Nadere informatie

HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI

HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI Internettechnologie INFITT01 Aantal studiepunten: 3 Modulebeheerder: A. L. J. Busker I N F I T T 0 1 21-7 - 2 0 1 4 1 Modulebeschrijving Modulenaam: Modulecode: Aantal studiepunten

Nadere informatie

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2014-2015 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2014 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data mapping model beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

1.7 Ontleding van het eerste programma... 14

1.7 Ontleding van het eerste programma... 14 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 1.1 Wat kan je met Java doen?..................... 1 1.2 Over Java............................... 3 1.3 Gebruik van dit boek......................... 5 1.4 Installatie...............................

Nadere informatie

Software Test Plan. Yannick Verschueren

Software Test Plan. Yannick Verschueren Software Test Plan Yannick Verschueren Maart 2015 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 2 December 2014 Yannick Verschueren

Nadere informatie

faculteit wiskunde en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica

faculteit wiskunde en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica 1 6 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht

Nadere informatie

Matrix- en vectorrekening

Matrix- en vectorrekening Hogeschool Rotterdam / CMI Matrix- en vectorrekening (matrices, vergelijkingen, determinanten, vectoren en transformaties) TIRLIN01 Aantal studiepunten: 2 ects Modulebeheerder: P.J. den Brok (tijdelijk)

Nadere informatie

NHibernate als ORM oplossing

NHibernate als ORM oplossing NHibernate als ORM oplossing Weg met de SQL Queries Wat is ORM? ORM staat in dit geval voor Object Relational Mapping, niet te verwarren met Object Role Modeling. ORM vertaalt een objectmodel naar een

Nadere informatie

Syntax- (compile), runtime- en logische fouten Binaire operatoren

Syntax- (compile), runtime- en logische fouten Binaire operatoren Inhoud Syntax- (compile), runtime- en logische fouten Binaire operatoren Operaties op numerieke datatypen Evaluatie van expressies, bindingssterkte Assignment operaties en short-cut operatoren Controle

Nadere informatie

Kennis na het volgen van de training. Na het volgen van deze training bent u in staat:

Kennis na het volgen van de training. Na het volgen van deze training bent u in staat: Training Trainingscode Duur Gepubliceerd Taal Type Leermethode Kosten SF2015V8 4 dagen 02/02/2015 Nederlands & Engels Developer, basis Invidueel & klassikaal Op aanvraag Deze training richt zich op het

Nadere informatie

Introductie. NAV performance. Derk Jan Oelemans. Manager Development, BI en E-Business Qurius Business Solutions

Introductie. NAV performance. Derk Jan Oelemans. Manager Development, BI en E-Business Qurius Business Solutions Introductie Microsoft Global Partner of the Year 2007 NAV performance Manager, BI en E-Business Qurius Business Solutions Performance domeinen Functionele alternatieven Datamodel wijzigingen standaard

Nadere informatie

Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces

Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces Operating System Overview (Hfst 2) Wat is een OS? Wat was een OS? Evolutie van OS. OS als virtuele machine OS als beheerder van hulpbronnen (resources) Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces

Nadere informatie

Capita selecta thema Software Technologie

Capita selecta thema Software Technologie Capita selecta thema Software Technologie Thema sjabloon Naam Thema Verzorgd door domein Docenten Verklarende feedback Software technologie prof. dr. J.T. Jeuring ir. A. Gerdes Periode 1 september 2008

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding vrije Universiteit amsterdam Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding Computer Science Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden.

Nadere informatie

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2015-2016 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2015 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

Modelleren en Programmeren

Modelleren en Programmeren Modelleren en Programmeren Jeroen Bransen 11 december 2015 Ingebouwde datastructuren Meer boomstructuren Access specifiers Gebruikersinvoer Codestijl Packages SAT-solver Ingebouwde datastructuren Ingebouwde

Nadere informatie

College Introductie

College Introductie College 2016-2017 Introductie Doaitse Swierstra (Jeroen Bransen) Utrecht University September 13, 2016 Waarom is FP anders? in plaats van opdrachten die na elkaar moeten worden uitgevoerd, definiëren we

Nadere informatie

Van Poort tot Pipeline. Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam

Van Poort tot Pipeline. Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam Van Poort tot Pipeline Ben Bruidegom & Wouter Koolen-Wijkstra AMSTEL Instituut Universiteit van Amsterdam Van Poort tot Pipeline Pipeline processor One cycle machine Calculator File of registers Assembly

Nadere informatie

Waarmaken van Leibniz s droom

Waarmaken van Leibniz s droom Waarmaken van Leibniz s droom Artificiële intelligentie Communicatie & internet Operating system Economie Computatietheorie & Software Efficiënt productieproces Hardware architectuur Electronica: relais

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Modelleren van roosterwensen

Modelleren van roosterwensen Modelleren van roosterwensen Samenvatting Dit document biedt een model waarmee gestructureerde roosters kunnen worden opgesteld. Voor de roosters die aan de hand van dit model zijn opgezet is het technisch

Nadere informatie

Inleiding Digitale Techniek

Inleiding Digitale Techniek Studiebelasting: 3 EC Semester: EP1.1, EQ1D.1 Verantwoordelijke docenten: J.E.J. op den Brouw (Brw) Opbouw module. OEdeel kwt sbu theo pract proj toetswijze bs -th1 1 50 21 Open vragen 1..10 -pr1 1 34

Nadere informatie