BESCHRIJVING WERKWIJZEN IN DE BUURTEN VAN AMSTERDAM-CENTRUM

Transcriptie

1 SOCIAAL WERK IN DE WIJK BESCHRIJVING WERKWIJZEN IN DE BUURTEN VAN AMSTERDAM-CENTRUM Doel van deze beschrijving is anderen te inspireren, kennis te delen en tools te bieden, zodat iedereen de vruchten kan plukken van de belangrijkste zaken die de projecten hebben opgebracht. Deze toolkit bevat een korte beschrijving van de sleutelelementen van enkele projecten die te gebruiken zijn als een checklist. Ook bevat deze toolkit handleidingen voor een straatanalyse en projectmatig werken. Deze documenten zijn tevens te downloaden op PREVENTIEVE AANPAK ARMOEDE In het project Wittenburg heeft men ervaren dat een luchtige, laagdrempelige manier het beste werkt om mensen op het thema armoede te bereiken, hen hierover op een andere manier aan het denken te zetten en tot actie te motiveren. De aanpak heeft geleid tot meer grip op de financiële situatie bij de bewoners die hieraan hebben deelgenomen. De volgende elementen staan centraal in de aanpak Een praktische, leuke activiteit waarvan mensen direct voordeel hebben, zoals een budgetmarkt of ruilbeurs. Hiermee heb je gelijk groot bereik. Voor het organiseren van een budgetmarkt en een ruilbeurs zijn draaiboeken beschikbaar. Combineer deze activiteit met gerichte informatieverstrekking (zoals Flying Squad en CentraM bieden). Nodig jezelf uit bij bij bestaande groepen, zoals diverse bewonersgroepen, als je iets organiseert dat alleen gericht is op informatie of een budgetworkshop waarbij mensen hun eigen budgetplan maken. Rolverdeling De projectleiding en organisatie van activiteiten was in handen van Dock. De informatieverstrekking werd met name verzorgd door Flying Squad, de workshops zijn gegeven door CentraM. Draaiboeken opvragen of meer weten? Dan kun je contact opnemen met Naïma Chekchar, projectleider preventieve aanpak armoede 1

2 PRETTIG LANGER ZELFSTANDIG THUISWONEN Uit het project Plantage Weesperbuurt bleek dat het volgende bijdraagt aan prettig langer zelfstandig thuis wonen: een gebiedsgerichte werkwijze, waardoor bewoners een gezicht hebben van iemand die ze kunnen bereiken als dat nodig is en signalen snel adequaat kunnen worden opgevolgd. In dit project is een totaalaanpak ontwikkeld die door de combinatie van factoren effectief is gebleken en de moeite waard is om in andere gebieden uit te rollen. De effectiviteit van de aanpak bleek uit de snelheid waarmee individuele signalen adequaat konden worden opgevolgd, de toename van het gevoel van veiligheid en prettig zelfstandig thuis wonen bij de mensen die dit aanging en het aantal bewoners dat afkwam op de themamiddagen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste elementen die bijdroegen aan het succes, zodat deze werkwijze ook in andere buurten kan worden toegepast. Zorg voor een bekend en bereikbaar contactpersoon in de buurt, zodat bewoners weten wie ze kunnen benaderen op momenten dat dit nodig is. Bouw aan samenwerking met het formele en informele netwerk en de onderlinge verbinding. Maak daarbij concreet voor welke opgave je je gesteld ziet en welke vragen je als netwerk wilt kunnen oplossen. Focus je tijdens de projectperiode op het gebied van keuze bij de uitnodigingen voor preventieve huisbezoeken. En zorg voor monitoring van opvolging van de signalen, de acties en hoe deze zijn uitgepakt. Combineer deze bovenstaande acties met themabijeenkomsten, waarbij je mensen informatie verstrekt over relevante onderwerpen als mobiliteit en woningaanpassingen. Maak bij deze themabijeenkomsten ook ruimte voor vragen, uitwisseling en ontmoeting. Om veel bewoners te bereiken voor deze bijeenkomsten is het raadzaam om: - deze samen met formele en informele partners en bewoners vorm te geven, dat geldt ook voor de communicatie, pr, en werving rondom en voor de bijeenkomst; - de buurtkrant te gebruiken als belangrijk communicatiekanaal en ervoor te zorgen dat de themabijeenkomst niet meer dan tien dagen na het verschijnen van deze krant plaatsvindt. Van de themamiddagen zijn draaiboeken beschikbaar. Rolverdeling Vanaf het begin van het project een bewoner, of het liefst meer bewoners, betrekken. De projectleiding was in handen van IJsterk (hierna Dock). Dock en CentraM hebben gebouwd aan de samenwerking met het formele en informele netwerk. Dock was, samen met de partners, verantwoordelijk voor het organiseren van de themadagen. CentraM voerde de preventieve huisbezoeken uit en monitorde de opvolging van de signalen. Bij de opbouw van het burennetwerk had met name Stadsdorp Centrum Oost een grote rol. Draaiboeken opvragen of meer weten? Dan kun je contact opnemen met Anke Weber, projectleider langer zelfstandig thuis wonen (aweber@dock.nl). 2

3 TEGEN EENZAAMHEID: ACTIVERING VAN BEWONERS IN HUIS VAN DE BUURT REEL In het project Haarlemmer Houttuinen is ingezet op activering van bewoners, zodat zij initiatief nemen om hun ideeën vorm te geven. Wij hebben hen daarin gefaciliteerd. Dit heeft geleid tot een toename van actieve bewonersgroepen in Huis van de Buurt Reel. In het project Reel is hieraan een vervolg gegeven. We hebben hierbij ingezet op het verder creëren van de voorwaarden, het aanbrengen van samenhang tussen de verschillende initiatieven en zorgen dat op vaste tijden een professional beschikbaar is voor allerhande vragen. Sleutelelementen in deze activeringsaanpak Zorgen voor een gezamenlijk gedragen visie op accommodatiegebruik en activering van bewonersinitiatieven. Deze visie zichtbaar maken en uitdragen. Zorgdragen voor zichtbare en bereikbare contactpersonen. Bewoners bewust maken van hun mogelijkheden om de accommodatie te gebruiken voor activiteiten en hen daarin stimuleren. Bewoners heldere en zichtbare kaders bieden waarbinnen zij hun initiatieven kunnen ontplooien en daar de accommodatie voor kunnen gebruiken. Denk hierbij aan criteria, tijden, kosten, contactpersonen en afstemming met andere gebruikers. Er is hiervoor een afsprakenlijst opgesteld. Bewoners eigenaar maken van het gebouw op de momenten dat zij deze gebruiken. Bewoners de ruimte geven om activiteiten uit te voeren waarin zij geïnteresseerd zijn. Continue hun interesse naar boven halen en meedenken met de manier waarop zij hun ideeën kunnen uitvoeren. Stimulerend naar bewoners(groepen) aanwezig zijn en eventuele belemmeringen helpen oplossen. Hierbij kunnen we denken aan fysieke belemmeringen, zoals de toegang tot het gebouw, de aantrekkelijkheid van de nabije omgeving, de beschikbare tijden en de verandering van werkwijze die het vraagt van de accommodatie zelf. We begeleiden bewonersgroepen van idee naar zelfstandigheid langs onderstaande stappen 1. Bewoners die met een idee komen, helpen we het idee te onderzoeken en we denken mee in het realiseren ervan. 2. We ondersteunen bewoners in het bij elkaar brengen van een groep. 3. We stellen accommodatie beschikbaar. 4. We werven en begeleiden vrijwilligers. 5. We werken samen met andere organisaties die (een deel van) de uitvoering op zich kunnen nemen. 6. We beheren de financiën, eventueel tijdelijk. 7. Als de groep draait, bespreken we het thema zelfstandigheid en wat de groep nodig heeft om de groep zelfstandig te draaien. 8. Eventueel stelt de groep een werkgroep samen die samen de groep zelfstandig gaat draaien en hierover concrete afspraken maakt. 9. We houden vinger aan de pols over de voortgang. 10. We zorgen dat een aanspreekpunt beschikbaar blijft. Rolverdeling De projectleiding van het project Haarlemmer Houttuinen was in handen van het wijkcentrum Jordaan & Gouden Reael. De opvolging hiervan in het project Reel kreeg vorm met een projectleider van Dock. Invulling van de vaste openingstijden werd gedaan door de partners in dit project: CentraM en Wijkcentrum Jordaan & Gouden Reael. Meer weten? Dan kun je contact opnemen met Arjan Uittenbogaard, projectleider Reel 3

4 HANDLEIDING STRAATANALYSE Een straatanalyse heeft als doel een beeld van te straat te krijgen, waardoor duidelijk is wat de staat van de straat is. Het omvat een zo breed mogelijk scala aan aspecten, zodat naar voren kan komen wat de kracht van een straat, wat de verbeterpunten zijn en hoe die kunnen worden opgepakt. Een straatanalyse heeft altijd een activerend karakter: in de geest van de waarderende onderzoeksmethode 1 wordt de behoefte aan ondersteuning of fysieke verbetering van de woonomgeving bekeken vanuit de aanwezige krachten van en in de straat. Voordeel van een analyse per straat: het is compact en snel uit te voeren. Daarnaast kan informatie op straatniveau signalen zichtbaar maken van zaken die op grotere schaal, bijvoorbeeld op wijkniveau, spelen. Het gaat bij deze analyse vooral om een kwalitatieve analyse, mede doordat op straatniveau bijna geen cijfermateriaal beschikbaar is. Zo is de kleinste schaal waarop bureau OIS van de gemeente werkt die van de buurtcombinatie. De Atlas van de Sociale Woningbouw en het overzicht van de gegevens woningbezit (WSW) leveren wel gegevens over de samenstelling van de woningvoorraad in een straat op. Deze handleiding is gebaseerd op de wijkanalyses van Movisie en het Van Kleef Instituut 2 en op onze eigen ervaringen met de straatanalyses in de Marnixstraat, Vinkenstraat en Goudsbloemstraat. Tips Start met een kaart van de straat. Doe de schouw bij voorkeur met twee of meer mensen met een verschillend gezichtspunt vanuit achtergrond of werksoort, bijvoorbeeld maatschappelijke dienstverlening en opbouwwerk. Zo let de een bijvoorbeeld op details op straat en weet de ander wat er achter de voordeur speelt. Neem zo mogelijk foto s. Schrijf op wat je al weet over de straat. Gebruik het format als handvat om efficiënt en effectief diverse onderwerpen langs te lopen en te noteren. Toets wat is opgehaald met enkele sleutelfiguren die met de straat te maken hebben. Verwerk de reacties in conclusies. Vanuit conclusies kunnen vervolgens acties of vervolgonderzoek geformuleerd worden! Meer weten? Dan kun je contact opnemen met Ina Hoff en Rob Versluijs, projectmedewerkers straatanalyses (Ina.hoff@centram.nl, rob@jordaangoudenreaal.nl). 1 A.I. staat voor Appreciative Inquiry: Waarderende gespreksvoering dat erop gericht is de positieve ervaringen en krachten naar boven te halen. Boek: Het waarderend werkboek door Robbert Masselink 2 en 4

5 HANDLEIDING PROJECTMATIG WERKEN De kern van het projectmatig werken, zoals opgepakt in het programma, is dat we werken met fasen en een rapportage en beslismoment na iedere fase. 1. Van idee naar onderzoeksplan. 2. Uitvoeren van onderzoek en op basis van de conclusies bepalen wat een wenselijk vervolg is. Al dan niet in een project. Zo ja: 3. Opstellen van een plan van aanpak. 4. Uitvoeren van het project, dit evalueren en bepalen of/welke nazorg nodig is. Streven is het plan van aanpak voor de uitvoering van het project (fase 3) in maximaal drie A4 tjes op te stellen. Dit plan concentreert zich op: doelen, SMART resultaten, aanpak, meten (zie punten bij beheersen in onderstaand schema). FASEREN 1. INITIATIEF plan vooronderzoek 2. ONDERZOEK Conclusies en aanbevelingen 3. PLAN AANPAK Plan 4. UITVOERING Rapportage resultaten en aanbevelingen BESLUITEN BESLUIT BESLUIT BESLUIT BESLUIT BEHEERSEN TIJD, GELD, KWALITEIT, ORGANISATIE EN INFORMATIE Fase 1 (Van idee naar onderzoeksplan) 1. Aanleiding/probleem/idee 2. Doel 3. Doelgroep 4. Definities 5. Vragen onderzoek 6. Aanpak onderzoek 7. Tijd, geld, kwaliteit, organisatie, informatie Fase 2 (Uitvoering, verslag en conclusies fase 1) 1. Uitkomsten onderzoek 2. Conclusies en aanbevelingen 3. Tijd, geld, kwaliteit, organisatie, informatie 6

6 Fase 3 (Plan van aanpak voor uitvoering project) 1 Inleiding 2 Waarom en waartoe 2.1 Motivatie (teruggrijpen op onderzoek) 2.2 Doelstelling 3 Scope 3.1 Doelgroep 3.2 Geografische afbakening 3.3 Resultaten (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden) 3.5 Startsituatie (benoem waar je nu staat in de termen van de resultaten) 4 Aanpak en onderbouwing 5 Stappenplan en acties 6 Tijd, geld, kwaliteit, organisatie, informatie Fase 4 (Uitvoering en verslag project) 1. Voorgenomen resultaten 2. Bereikte resultaten en neveneffecten 3. Wat is niet gelukt en wat heb je daarvan geleerd? 4. Conclusies en aanbevelingen 5. Tijd, geld, kwaliteit, organisatie, informatie ONZE BELANGRIJKSTE LESSEN De buurt is onze partner Je hebt de buurt nodig om wijkgericht te kunnen werken. Samen heb je veel kennis van wat er speelt in een buurt, het vermogen om daar actie op te ondernemen en verbindingen te leggen die nodig zijn om bewoners verder te helpen naar bijvoorbeeld contacten, hulp en werk. Onze medewerkers gaan tot het uiterste voor de bewoners in de wijk Bij sociaal werkers is enorm veel drive en creativiteit om de bewoners in de wijk bij elkaar te brengen en een stap verder te helpen. Op veel verschillende manieren, zoals je in dit document kunt lezen. Op deze motivatie worden bergen werk verzet. Hier hebben wij veel waardering voor. Ook dit is nog meer in beeld gekomen door dit programma. Samenwerken is een hele kunst Het gezegde vertrouwen komt te voet en gaat te paard is ook op onze samenwerking van toepassing. We merken iedere keer weer hoe belangrijk het is om tijdig de afstemming te zoeken, elkaar op te zoeken bij dreigende misverstanden, elkaar actief te bevragen en ieder zijn eigen rol en ruimte te gunnen. Maar dat moet wel expliciet gemaakt worden. Integraal werken is een totaalconcept Je kunt niet zeggen: in een project werk je integraal en daarbuiten ga je weer op je eigen eiland aan het werk. Integraal werken in de buurten moet in de houding zitten, in alle afwegingen en keuzes. Projectmatig samenwerken is effectief Projectmatig samenwerken is een effectieve manier om het integraal werken in de buurt concreet vorm te geven. Daar willen we mee doorgaan, ook in de samenwerking met andere partijen en bewoners. 7