Naschoolse Kinderopvang Van Ruysdaellaan 97, te Leidschendam Akoestisch rapport

Transcriptie

1 Naschoolse Kinderopvang Van Ruysdaellaan 97, te Leidschendam Akoestisch rapport Opgesteld door: Datum: 20 december 2011 S&W Consultancy Rapportnummer: Postbus 5185 Versie: KD Vlissingen Tel: Fax: Contactpersoon: F.H.M. Hammen

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Omschrijving van de situatie Normstelling Ruimtelijke ordening Normwaarden volgens de Wet Milieubeheer Omgevingslawaai afkomstig van bestaande school Omgevingslawaai afkomstig van wegverkeer Geluidsuitstraling naar omliggende bebouwing Representatieve bedrijfssituatie Referentiesituatie van de bestaande basisschool Computermodel Berekeningsresultaten directe hinder Conclusies... 9 I. Bijlage Situatie... I II. Bijlage Omgevingslawaai door wegverkeer... II III. Bijlage Ingevoerd rekenmodel NSO (naschoolse opvang)... III IV. Bijlage Rekenresultaten geluidsuitstraling NSO (naschoolse opvang)... IV V. Bijlage Ingevoerd rekenmodel bestaande basisschool... V VI. Bijlage Rekenresultaten geluidsuitstraling bestaande basisschool... VI 1

3 1. Inleiding In opdracht van Alink Bouwtechnisch Adviesbureau is door S&W Consultancy een akoestisch onderzoek uitgevoerd voor de realisatie van een naschoolse kinderopvang in het bestaande pand aan de Van Ruysdaellaan 97 te Leidschendam. Tijdens de dagperiode zullen kinderen buiten spelen en daardoor geluid maken, op de speelplaats van de bestaande RK Basisschool Maria Bernadette, Van Ruysdaellaan 91. In het vigerende bestemmingsplan is er nog geen sprake van een kinderdagopvang op deze locatie. Dit is een nieuwe situatie in termen van het bestemmingsplan. Volgens het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (Barim) worden geen eisen gesteld aan het geluidsniveau ten gevolge van het stemgeluid van kinderen op een onverwarmd of onoverdekt terrein dat onderdeel is van een instelling voor kinderopvang. In verband met het aantonen van een goede ruimtelijke ordening is toch een onderzoek opgesteld naar de gevolgen van het stemgeluid van spelende kinderen voor de omgeving. De geluidbelasting op de gevels van de meest nabijgelegen woningen is berekend, ten gevolge van het stemgeluid van buiten spelende kinderen. Zowel het langtijdgemiddelde geluidsniveau als het piekniveau is beoordeeld. 2. Omschrijving van de situatie De ontwikkeling bestaat uit het realiseren van een nieuwe naschoolse kinderopvang op de locatie Van Ruysdaellaan 97. Het bestaande clubgebouw van de scoutinggroep wordt met een verbouwing geschikt gemaakt voor het gezamenlijk gebruik door de NaSchoolse Opvang (NSO) en de scoutinggroep. Deze nieuwe opvang maakt gebruik van hetzelfde speelterrein als de bestaande RK Basisschool Maria Bernadette, het bestaande schoolplein dus. Voor de te beschouwen representatieve bedrijfssituatie wordt ervan uitgegaan dat de stemgeluiden van de kinderen op het speelterrein buiten als relevante geluidsbronnen gezien worden. Aangezien de tijden waarop kinderen buiten spelen bij de naschoolse opvang, afwijken van de tijden bij de school, wordt dit als een nieuwe situatie gezien. In bijlage I is de situatie weergegeven. In de directe omgeving van de school en de kinderopvang zijn meerdere woningen gelegen, onder andere in rijen en in woongebouwen. Voor de toetsing wordt de geluidsbelasting bepaald op de gevels van deze woningen. 2

4 3. Normstelling 3.1 Ruimtelijke ordening In de bestaande situatie volgens het huidige bestemmingsplan is er nog geen sprake van een naschoolse opvang (NSO) op de locatie Van Ruysdaellaan 97. Dit is een nieuwe situatie. Bij het inpassen van deze nieuwe situatie in het bestemmingsplan, moet onderzocht worden of er sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Er zal dus onderzocht moeten worden of de nieuw de realiseren NSO geen onevenredig hoge geluidsbelasting geeft op de gevels van de bestaande woningen in de omgeving. De geluidsbelasting op de omgeving ten gevolge van activiteiten van de NSO zal in hoofdzaak bestaan uit stemgeluid van de kinderen die spelen op het buitenterrein. De NSO zal (volgens de huidige plannen) gebruik maken van de buitenspeelplaats van de bestaande school, de RK Basisschool Maria Bernadette, Van Ruysdaellaan 91. Indien de etmaalwaarde van de geluidsbelasting afkomstig van de nieuwe NSO lager is dan de normen uit het Activiteitenbesluit, is er in ieder geval sprake van een akoestisch acceptabele situatie. Ten eerste kan er als referentie, om te bepalen of de NSO geen onevenredig hoge geluidsbelasting geeft, uitgegaan worden van de normstelling van de Wet Milieubeheer, vastgelegd in het Besluit algemene regels voor inrichtingen, milieubeheer (ook wel het Activiteitenbesluit ). Volgens een bevestiging van de gemeente kan er in dit geval echter uitgegaan worden van een ruimere normstelling, dus van hogere normwaarden, omdat er in de bestaande situatie ook al sprake is van een hogere geluidsbelasting op de gevels van de woningen in de omgeving. In de bestaande situatie is er sprake van een geluidsbelasting afkomstig van de school en afkomstig van het wegverkeer op de Noordsingel, de JS Bachlaan, de Van Ruysdaellaan en de Beethovenlaan. In de bestaande situatie is er al sprake van een geluidsbelasting op de gevels van de woningen door het stemgeluid van spelende kinderen van de bestaande basisschool en van spelende kinderen van de bestaande scoutinggroep. Indien de etmaalwaarde van de geluidsbelasting afkomstig van de nieuwe NSO vergelijkbaar is met de geluidsbelasting in de bestaande situatie afkomstig van de school (en van de scoutinggroep), dan is er sprake van een acceptabele situatie. In dat geval is er sprake van een goede ruimtelijke ordening. Op vergelijkbare wijze kan ook de geluidsbelasting in de bestaande situatie ten gevolge van wegverkeer als referentie beoordeeld worden: Indien de etmaalwaarde van de geluidsbelasting afkomstig van de nieuwe NSO vergelijkbaar is met de geluidsbelasting in de bestaande situatie afkomstig van wegverkeer in de omgeving, ook dan is er sprake van een acceptabele situatie. 3.2 Normwaarden volgens de Wet Milieubeheer De Wet Milieubeheer schrijft normen voor ten aanzien van geluidhinder, voor bedrijven en inrichtingen die vergunnings- of meldingsplichtig zijn. Er is vastgesteld in het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (2008), ook wel Activiteitenbesluit, dat het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau L Ar,LT veroorzaakt door de in de inrichting aanwezige installaties en toestellen, niet meer mag bedragen dan de waarden zoals aangegeven in tabel 1: Tabel 1: Eisen volgens Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer uur uur uur uur uur uur L Ar,LT op de gevel van gevoelige gebouwen 50 db(a) 45 db(a) 40 db(a) L Ar,LT in in- en aanpandige gevoelige gebouwen 35 db(a) 30 db(a) 25 db(a) L Ar,max op de gevel van gevoelige gebouwen 70 db(a) 65 db(a) 60 db(a) L Ar,max in in- en aanpandige gevoelige gebouwen 55 db(a) 50 db(a) 45 db(a) Bij het bepalen van de geluidsniveaus in tabel 1 (art. 2.17, 2.19, 2.20 van het besluit) blijft buiten beschouwing het stemgeluid van kinderen op een onverwarmd of onoverdekt terrein dat onderdeel is van een instelling voor kinderopvang (art i). Op basis van art i kan dus gesteld worden dat het stemgeluid van de kinderen van het kinderdagverblijf geen relevante geluidsbelasting veroorzaakt ter plaatse van de woningen in de 3

5 omgeving. Omdat voor deze ontwikkeling aangetoond moet worden dat er sprake is van een goede ruimtelijke ordening, zijn toch de gevolgen van deze geluidsbelasting onderzocht. 3.3 Omgevingslawaai afkomstig van bestaande school Op de locatie van Ruysdaellaan 91 is de bestaande RK Basisschool Maria Bernadette gevestigd. Dit is in termen van het huidige bestemmingsplan een bestaande situatie. Volgens art h van het Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer) mag stemgeluid van kinderen op een buitenterrein van een dergelijke basisschool buiten beschouwing blijven, bij het bepalen van de totale geluidsuitstraling van deze school. Er zijn daarom dan ook geen gegevens bij de gemeente bekend over de geluidsuitstraling van deze bestaande situatie. Om aan te tonen of er sprake is van een goede ruimtelijke ordening bij het realiseren van de NSO, kan de geluidsuitstraling van de NSO vergeleken worden met de uitstraling van de bestaande basisschool. Om dat te doen is een berekening opgesteld van de te verwachten geluidsuitstraling van de basisschool. De uitgangspunten van deze berekening zijn weergegeven in paragraaf 4.2. De resultaten van deze berekening zijn per waarneempunt weergegeven in paragraaf 4.4. Het langtijdgemiddelde referentieniveau van de basisschool bedraagt voor de gevels die direct zicht hebben op het schoolplein circa 57 à 59 db(a). Voor de gevels van woningen die van het schoolplein afgekeerd zijn, ligt de waarde wat lager, namelijk circa 42 à 51 db(a). 3.4 Omgevingslawaai afkomstig van wegverkeer Voor de bepaling van de geluidsbelasting ten gevolge van wegverkeerslawaai op de gevels van de woningen in de omgeving, wordt verwezen naar gegevens beschikbaar gesteld door de gemeente (bericht dd ). De situatietekening met geluidscontouren van wegverkeerslawaai, zoals in dit bericht opgenomen, is weergegeven in bijlage II. De woningen in de directe omgeving ondervinden een geluidsbelasting zoals is weergegeven in tabel 2. Deze geluidsbelasting is met name afkomstig van de volgende wegen: de Noordsingel, de JS Bachlaan, de Van Ruysdaellaan en de Beethovenlaan. Bij de wijzigingen van de Wet Geluidhinder en bijbehorende rekenvoorschriften is voor wegverkeerslawaai overgegaan van de grootheid etmaalwaarde L A,eq naar de grootheid dosismaat L den. Daarbij is als algemeen uitgangspunt gehanteerd dat in dezelfde situatie een waarde L den gemiddeld 2 db lager is dan de waarde L A,eq. De geluidsuitstraling van de NSO wordt bepaald volgens de methode voor industrielawaai en dus als etmaalwaarde L A,eq. Voor het referentieniveau van het wegverkeerslawaai op de gevels van de woningen in de bestaande situatie, kan daarom uitgegaan worden van waarden die 2 db hoger zijn dan de waarden aangegeven in tabel 2. Tabel 2: Referentieniveau van de geluidsbelasting door wegverkeerslawaai in de bestaande situatie volgens opgave ( ) gemeente Leidschendam-Voorburg. De geluidsbelasting uitgedrukt als L den in db(a). locatie woningen gevel wegen L den [db(a)] Van Ruysdaellaan 6-8 voorgevel (n.w.-zijde) JS Bachlaan, 60 à 62 Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan voorgevel (n.w.-zijde) Van Ruysdaellaan 56 à 59 (JS Bachlaan) flat Beethovenlaan voorgevel (z.w.-zijde) Beethovenlaan 57 à 59 Van Ruysdaellaan flat Beethovenlaan kopgevel (n.w.-zijde) Beethovenlaan 56 à 58 Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan 99 kopgevel (z.w.-zijde) en Van Ruysdaellaan 55 à 57 voorgevel (z.o.-zijde) Van Ruysdaellaan 99 achtergevel (n.w.-zijde) Noordsingel 55 à 58 4

6 4. Geluidsuitstraling naar omliggende bebouwing 4.1 Representatieve bedrijfssituatie De te onderzoeken geluidsproductie van deze inrichting betreft het stemgeluid van de kinderen op het moment dat deze spelen op het buitenterrein van de naschoolse opvang (NSO). De bestaande Maria Bernadette school maakt gebruik van hetzelfde terrein, op andere tijden. Het effect van eventuele geluidsproductie door activiteiten binnen in het pand van de NSO zal te verwaarlozen zijn ten opzichte van geluidsproductie op het buitenterrein. Overige mogelijke geluidsbronnen zijn niet relevant voor dit akoestisch onderzoek. Activiteiten betreffende de representatieve bedrijfssituatie dienen altijd opgesplitst te worden in: dagperiode: 07:00 19:00 uur; avondperiode: 19:00 23:00 uur; nachtperiode: 23:00 07:00 uur. Volgens opgave van de opdrachtgever bestaat de groep uit maximaal 40 kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. De kinderen worden in het akoestisch model gemodelleerd met een bronvermogen van L w = 87 db(a) per kind, voor de bepaling van het langtijdgemiddelde geluidsniveau van de gehele groep. Om de maximale bedrijfstijden waarop de kinderen buiten zijn, te bepalen, wordt uitgegaan van het volgende: Woensdagmiddag In de weken dat ook de scholen open zijn, zal de groepsgrootte bij de NSO groter zijn dan tijdens de vakantieperiodes. Er wordt in de berekening uitgegaan van het maximale aantal van 40 kinderen. In deze weken is de NSO op woensdag geopend van 12:00 uur tot 18:30 uur, op de overige vier werkdagen van 15:00 uur tot 18:30 uur. Op een woensdag in totaal dus 6:30 uur en alleen in de dagperiode. De kinderen zullen gedurende 0:30 uur van deze 6:30 uur binnen zijn in verband met maaltijden en andere activiteiten. Er wordt in de berekeningen uitgegaan van een totale tijdsduur van 6:00 uur voor het buiten spelen. Verder wordt in de berekeningen aangehouden dat alle kinderen tegelijk continu praten en schreeuwen tijdens het eerste kwartier dat ze buiten komen. Dit zal tweemaal op een dag gebeuren, dus in totaal 0:30 uur. Tijdens de overige tijden, in totaal circa 5:30 uur, wordt aangehouden dat slechts een kwart van de kinderen gelijktijdig geluid veroorzaakt (ofwel elk kind tijdens een kwart van deze 5:30 uur). Vakantieperiode De NSO heeft de langste openingstijden tijdens de vakantieperiode. Er is in de vakantieperiode een groepsgrootte te verwachten van gemiddeld 20 kinderen. Er is in de berekeningen veiligheidshalve uitgegaan van 25 kinderen. De NSO is tijdens vakantieperiodes geopend van 08:00 uur tot 18:30 uur, in totaal dus 10:30 uur en alleen in de dagperiode. De kinderen zullen gedurende 1:30 uur van deze 10:30 uur binnen zijn in verband met maaltijden en andere activiteiten. Er wordt in de berekeningen uitgegaan van een totale tijdsduur van 09:00 uur voor het buiten spelen. Verder wordt in de berekeningen aangehouden dat alle kinderen tegelijk continu praten en schreeuwen tijdens het eerste kwartier dat ze buiten komen. Dit zal drie maal op een dag gebeuren, dus in totaal 0:45 uur. Tijdens de overige tijden, in totaal circa 8:15 uur, wordt aangehouden dat slechts een kwart van de kinderen gelijktijdig geluid veroorzaakt (ofwel elk kind tijdens een kwart van deze 8:15 uur). In het geluidsmodel worden de kinderen in groepen van 5 kinderen in één rekenpunt gemodelleerd. Dit geeft een verhoging van 7 db(a) in elk rekenpunt. Eén rekenpunt van 5 kinderen heeft een bronvermogen van 94 db(a). In het rekenmodel worden de rekenpunten opgenomen zoals weergegeven in tabel 2. De bronpunten worden ruimtelijk verdeeld over het schoolplein. 5

7 Tabel 3: Bepaling bronvermogens en bedrijfstijden voor de rekenpunten, voor het langtijdgemiddelde stemgeluid van kinderen. groepsgrootte aantal kinderen per bronpunt aantal bronpunten factor voltijds of kwart-tijds bronvermogen Lw [db(a)] per kind bronvermogen Lw [db(a)] per bronpunt bedrijfsduur [uur] tijdens dagperiode 40 kinderen :30 (woensdagmiddag) 5 8 0, :30 25 kinderen :45 (vakantieperiode) 5 5 0, :15 Verkeersaantrekkende werking Voor het verkeer op het eigen terrein van de inrichting geldt dat er geen sprake kan zijn van autoverkeer op het terrein. Vanaf de Van Ruysdaellaan loopt er alleen een fietspad naar het pand nr. 97. Er is geen verkeer dat een bijdrage levert aan de directe geluidsuitstraling van de NSO. Voor de indirecte hinder, die ontstaat door de verkeersaantrekkende werking op de openbare weg te gevolge van de NSO, geldt het volgende: Personeel van de NSO zal volgens opgave van de opdrachtgever per fiets naar de NSO komen. Op dagen dat de school geopend is, zullen ouders s ochtends hun kinderen per auto of per fiets naar school brengen. Dit is reeds zo in de bestaande situatie. De ouders van kinderen die de NSO bezoeken, zullen hun kinderen niet na schooltijd (ca. 15:00 uur) ophalen, maar na de opvang (ca. 18:00 uur). Dit levert geen extra verkeersbewegingen op, slechts een verandering van het tijdstip binnen de dagperiode (binnen het tijdvak van 07:00 uur tot 19:00 uur). Het plan voor de realisatie van de naschoolse opvang heeft geen verkeersaantrekkende werking die een significante invloed heeft op de geluidsuitstraling naar de omgeving. Verkeersbewegingen zijn niet in het rekenmodel opgenomen. Maximaal geluidsniveau L A,max Ter bepaling van het maximale geluidsniveau L A,max (ofwel het piekgeluid ) is uitgegaan van één bronpunt op het buitenterrein: Voor één schreeuwend kind kan in principe een richtinggevoelig geluidvermogenniveau L w,r van maximaal 108 db(a) aangehouden worden, of een gemiddeld geluidvermogenniveau rondom L w van circa 5 db(a) lager. In het rekenmodel is een gemiddeld geluidvermogenniveau rondom van 105 db(a) aangehouden, zonder richtinggevoeligheid. Voor het piekniveau kan daarnaast echter het volgende gesteld worden: Het betreffende speelterrein is in de huidige situatie al in gebruik als speelterrein voor een basisschool. Voor het buitenspelen door kinderen van de basisschool gelden dezelfde piekgeluidsniveaus als voor buitenspelen door kinderen van de naschoolse opvang. Voor wat betreft het piekgeluidsniveau L A,max is er geen sprake van een nieuwe situatie. Ofwel: het piekgeluidsniveau L A,max ten gevolge van activiteiten van de nieuwe naschoolse opvang is gelijk aan het piekgeluidsniveau ten gevolge van activiteiten van de bestaande basisschool. Voor wat betreft het piekgeluidsniveau L A,max is de situatie na realisatie van de naschoolse opvang gelijk aan de bestaande situatie met de basisschool. 4.2 Referentiesituatie van de bestaande basisschool De kinderen van de bestaande RK Basisschool Maria Bernadette maken op schooldagen gebruik van het schoolplein, waar in de toekomst ook de NaSchoolse Opvang gebruik van wil maken. In de berekeningen is uitgegaan van het volgende, volgens opgave van de RK Basisschool Maria Bernadette: Het eventueel buiten spelen van de kinderen voorafgaand aan de schooldag, dus rond 08:30 uur, wordt niet meegenomen in de berekening. Ook de eventuele geluidsproductie door de 6

8 kinderen bij het verlaten van de school aan het eind van de schooldag, wordt niet meegenomen. Van 10:10 uur tot 10:45 uur spelen 100 kinderen buiten. Hier wordt ervan uitgegaan dat de kinderen allemaal continu praten en schreeuwen gedurende deze 35 minuten. Van 12:00 uur tot 13:15 uur spelen 130 kinderen buiten. Tijdens het eerste kwartier zullen alle kinderen continu praten en schreeuwen. Tijdens het overige uur wordt aangehouden dat slechts een kwart van de kinderen gelijktijdig geluid veroorzaakt. Het komt regelmatig voor dat een kleutergroep van circa 30 kinderen gedurende de gehele dag buiten speelt. In het rekenmodel wordt hiervoor 5:00 uur in rekening gebracht (09:00-12:00 en 13:15-15:15 uur): tweemaal een kwartier continu praten en schreeuwen en 4:30 uur een kwart van de kinderen gelijktijdig. In het geluidsmodel worden de kinderen in groepen van 10 of 20 kinderen in één rekenpunt gemodelleerd. Dit geeft een verhoging van 10 db(a) respectievelijk 13 db(a) in elk rekenpunt. Eén rekenpunt van 20 kinderen heeft een bronvermogen van 100 db(a). In het rekenmodel worden de rekenpunten opgenomen zoals weergegeven in tabel 3. De bronpunten worden ruimtelijk verdeeld over het schoolplein. Tabel 4: Bepaling bronvermogens en bedrijfstijden voor de rekenpunten, voor het langtijdgemiddelde stemgeluid van kinderen van de basisschool. groepsgrootte aantal kinderen per bronpunt aantal bronpunten factor voltijds of kwart-tijds bronvermogen Lw [db(a)] per kind bronvermogen Lw [db(a)] per bronpunt bedrijfsduur [uur] tijdens dagperiode 100 kinderen : kinderen : , :00 30 kinderen (kleutergroep) : , : Computermodel Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van het computerprogramma Winhavik 8.33 van diractivitysoftware. Dit computerprogramma is gebaseerd op Handleiding Meten en Rekenen Industrielawaai (1999). Het programma Winhavik maakt gebruik van de rekenharten van Royal Haskoning. In dit programma zijn de geografische en akoestische gegevens van de inrichting en de omgeving ingevoerd. In bijlage III is weergegeven welke objecten, waarneempunten en bronpunten in het computerprogramma zijn ingevoerd. In verband met het ruimtelijk model is rekening gehouden met de volgende zaken: Tussen de speelplaats bij de school en de woningen zijn op enkele plaatsen groenstroken aanwezig. Deze zijn in het rekenmodel ingevoerd als absorberende bodemgebieden (absorptiegraad 100%). Het overige bodemgebied, dus ook de speelplaats zelf, krijgt een absorptiegraad van 0%. Er zijn geen hoogteverschillen gemodelleerd in het gehele terrein. Voor het modelleren van de gebouwen in de omgeving is uitgegaan van: de situatietekening verstrekt door de architect; informatie afkomstig van luchtfoto s op google-maps op internet: maps.google.nl. Waarneempunten voor het bepalen van het geluidsniveau zijn ingevoerd ter plaatse van de gevels van de woningen in de directe omgeving. Zie hiervoor ook de ligging van de waarneempunten op de situatietekening van het rekenmodel in bijlage III. De waarneempunten zijn ingevoerd met als hoogte: m.v.+2,0m, m.v.+5,0m en m.v.+7,5m. De geluidbelasting is berekend met maximaal 1 gevelreflectie. In bijlage IV zijn ook de rekendata van het model uitgebreid weergegeven. 7

9 4.4 Berekeningsresultaten directe hinder De resultaten van de berekening van de langtijdgemiddelde beoordelingsniveaus en van de maximale beoordelingsniveaus (piekgeluid) ten gevolge van het stemgeluid van spelende kinderen bij de NSO zijn uitgebreid weergegeven in bijlage IV. In een situatietekening is de geluidsbelasting in alle waarneempunten weergegeven. Voor de waarneempunten is op twee of drie hoogten gerekend (maaiveld + 2,0m, + 5,0m en + 7,5m): in de tabel hieronder is alleen de maatgevende geluidsbelasting weergegeven. De NSO heeft alleen geluidsbronnen tijdens de dagperiode. Daardoor is de etmaalwaarde van de geluidsbelasting rekenkundig automatisch gelijk aan de waarden tijdens de dagperiode. De avond- en nachtperiode worden in deze paragraaf niet verder beschouwd. Uit de resultaten zoals samengevat in tabel 4, blijkt dat de etmaalwaarde van het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau op de waarneempunten maximaal 55 db(a) is in het model voor een gemiddelde woensdag, en maximaal 54 db(a) voor een gemiddelde dag in de vakantieperiode. Deze waarden worden gevonden op de voorgevel van Van Ruysdaellaan 22 respectievelijk op de kopgevel van de flat aan de Beethovenlaan. Deze beoordelingsniveaus voldoen niet aan de normstelling volgens het Activiteitenbesluit: ten hoogste 50 db(a) in de dagperiode. De berekende waarden zijn wel in alle gevallen lager dan de geluidsbelasting door wegverkeerslawaai die als referentieniveau aangehouden kan worden. Ook is de berekende geluidsbelasting van de nieuw te realiseren NSO overal lager dan de geluidsbelasting ten gevolge van de bestaande basisschool. Uit de resultaten blijkt verder dat het maximale beoordelingsniveaus (piekgeluid) op de waarneempunten ten hoogste 68 db(a) bedraagt. Deze waarde voldoet aan de normstelling volgens het Activiteitenbesluit: ten hoogste 70 db(a) in de dagperiode. Zoals in paragraaf 4.1 al onderbouwd is het piekniveau in de nieuwe situatie (NSO) gelijk aan dat in de bestaande situatie (basisschool). Eén schreeuwend kind van de naschoolse opvang klinkt even luid als één schreeuwend kind van de basisschool. Tabel 5: Berekende beoordelingsniveaus L Ar,LT en L A,max in db(a) t.g.v. directe hinder tijdens de dagperiode. punt omschrijving resultaat etmaalwaarde LAr,LT [db(a)] model woensdag resultaat etmaalwaarde LAr,LT [db(a)] model vakantiedag referentiewaarde wegverkeerslawaai Lden [db(a)] referentiewaarde bestaande basisschool LA,eq [db(a)] piekgeluid LA,max [db(a)] normwaarde LA,max [db(a)] Activiteitenbesluit 1 Van Ruysdaellaan 99 zijgevel à Van Ruysdaellaan 99 achtergevel à Van Ruysdaellaan 99 voorgevel à **) 70 4 Van Ruysdaellaan à voorgvl. 5 Van Ruysdaellaan 18 voorgevel à Van Ruysdaellaan 22 voorgevel à flat Beethovenlaan voorgevel à flat Beethovenlaan kopgevel à Van Ruysdaellaan. 62 zijgevel à Van Ruysdaellaan voorgvl à woning Mozartlaan achtergvl *) woning Mozartlaan zijgevel *) geen opgave van gemeente betreffende wegverkeerslawaai **) geen rekenresultaat i.v.m. afscherming bronpunt ten opzichte van waarneempunt 8

10 5. Conclusies In opdracht van Alink Bouwtechnisch Adviesbureau is een akoestisch onderzoek uitgevoerd voor de realisatie van een nieuwe naschoolse opvang (NSO) aan de Van Ruysdaellaan 97 te Leidschendam. Het bestaande pand van de scoutinggroep wordt verbouwd en geschikt gemaakt voor gezamenlijk gebruik door de scoutinggroep en een kinderdagopvang. De kinderdagopvang is een nieuwe situatie in termen van het bestemmingsplan. De NSO zal opvang bieden aan maximaal 40 kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. In het kader van de Wet Milieubeheer worden geen eisen gesteld ten aanzien van de geluidsproductie door het stemgeluid van kinderen op een buitenterrein bij een dergelijk kinderdagverblijf. Om aan te tonen dat in dit geval sprake is van een goede ruimtelijke ordening, bij het inpassen van deze nieuwe ontwikkeling in het bestemmingsplan, is toch een akoestisch onderzoek naar de effecten van het stemgeluid van spelende kinderen opgesteld. Volgens het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer mag de etmaalwaarde van het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau op de gevels van de dichtstbijzijnde geluidsgevoelige panden ten gevolge van de inrichting ten hoogste 50 db(a) zijn. (Er is bij dit bouwplan geen sprake van in- en aanpandige woningen.) Het maximaal optredende geluidsniveau (piekgeluiden) mag in de dagperiode ten hoogste 70 db(a) bedragen op de gevels van geluidsgevoelige panden. De buitenspeelplaats is gelegen op zeer korte afstand aan enkele wegen (Van Ruysdaellaan, Beethovenlaan, JS Bachlaan en de Noordsingel). Een typering als woonwijk in de stad is van toepassing, een typering als stille woonwijk of vergelijkbaar is niet van toepassing. In de bestaande situatie ondervinden de woningen in de omgeving al een geluidsbelasting op de gevels ten gevolge van wegverkeerslawaai, die hoger is dan de normstelling voor bedrijfsinrichtingen volgens het Activiteitenbesluit. In de bestaande situatie is de buitenspeelplaats ook al in gebruik door de bestaande school, de RK Basisschool Maria Bernadette. In de bestaande situatie ondervinden de woningen in de omgeving al een geluidsbelasting op de gevels ten gevolge van spelende kinderen. Indien de geluidsbelasting op de gevels van de woningen, ten gevolge van spelende kinderen behorend bij de NSO, gelijk is aan of lager is dan de geluidsbelastingen ten gevolge van wegverkeer en de basisschool in de bestaande situatie, dan is er sprake van een nieuwe situatie die geen onevenredige inbreuk maakt op het woon- en leefklimaat in de omgeving. De berekeningen tonen aan dat het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau van de activiteiten van de nieuwe NSO overal lager is dan het referentieniveau van het wegverkeerslawaai. De berekeningen tonen ook aan dat het langtijdgemiddelde beoordelingsniveau van de activiteiten van de nieuwe NSO overal lager is dan het referentieniveau van de bestaande basisschool. Voor de maximale geluidsniveaus (piekgeluiden) geldt dat deze in de nieuwe situatie bij de NSO gelijk zullen zijn aan de bestaande situatie bij de basisschool. Op grond van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat er na realisatie van de naschoolse opvang sprake is van een akoestisch acceptabele situatie. Het aspect geluidsuitstraling door de activiteiten van de NSO staat een goede ruimtelijke ordening niet in de weg. Vlissingen, 19 december 2011 F.H.M. Hammen 9

11 I. Bijlage Situatie I

12

13 II. Bijlage Omgevingslawaai door wegverkeer Omgevingslawaai door wegverkeer in de bestaande situatie, volgens opgave van de gemeente Leidschendam-Voorburg afdeling DVB dd II

14 MILIEU ADVIES Bijlage 2 (wegverkeergeluid) Lden

15 III. Bijlage Ingevoerd rekenmodel NSO (naschoolse opvang) III

16 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten bodemabsorptie bebouwing omschrijving ingevoerd rekenmodel bebouwing en bodemgebieden WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

17 S & W consultancy Vlissingen project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten bodemabsorptie bebouwing omschrijving ingevoerd rekenmodel bebouwing en bodemgebieden op ondergrond Google-maps WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 : 1000

18 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten bodemabsorptie bebouwing waarneempunt gevel + omschrijving ingevoerd rekenmodel ligging waarneempunten genummerd WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

19 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving ingevoerd rekenmodel ligging bronpunten model woensdag NSO langtijdgemiddeld WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

20 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving ingevoerd rekenmodel ligging bronpunten model vakantiedag NSO langtijdgemiddeld WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

21 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving ingevoerd rekenmodel ligging bronpunt model NSO piekgeluid WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

22 IV. Bijlage Rekenresultaten geluidsuitstraling NSO (naschoolse opvang) IV

23 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving resultaten etmaalwaarde langtijdgemiddeld L(Ar,LT) tgv NaSchoolse Opvang: woensdag waarneemhoogte 2,0m 5,0m 7,5m WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

24 Projectgegevens projectnaam: NSO - Van Ruysdaellaan [ ] opdrachtgever: Alink Bouwtechnisch Adviesbureau adviseur: FHM Hammen databaseversie: 832 situatie: eerste situatie uitsnede: langtijdgemiddeld NSO woensdag omschrijving rekenhart: aut. berekening gemiddeld maaiveld: alleen absorptiegebieden( geen hz-lijnen): standaard bodemabsorptie: rekenresultaat binnengelezen (datum): rekenresultaat binnengelezen (tijd): maximum aantal reflecties: minimum zichthoek reflecties: maximum sectorhoek: vaste sectorhoek: rekenmethode: meteo correctie: jaargetijde zomer: opmerking model met bronpunten tbv langtijdgemiddelde belasting industrielawaai n.v.t. 0 % :11 1 n.v.t. n.v.t. n.v.t. HMRI WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

25 2 Bebouwing nr z,gem m,gem lengte adres reflectie kenmerk Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Beethovenlaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan 80 gebouw gebouw gebouw gebouw woningen woningen woningen woning woning WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

26 3 Bronnen nr bedrijf bronvermogen bedrijfsduur bedrijfsd. 5dB toeslag bron type h wg --> hoek tot kenmerk dag avond nacht dag avond nacht bedrijfsd. 10 db toeslag dag avond nacht 1 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 2 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 3 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 4 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 5 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 6 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 7 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 8 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 9 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 10 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 11 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 12 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 13 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 14 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 15 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 16 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

27 4 Waarneempunten met rekenresultaten nr z1 m1 adres IL: inc. maatregel VL: inc. aftrek RL: inc. prognose huisnr type afw.toets refl kenmerk rhart groep sh wnh dag avond nacht Lden Letm Lden Letm Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 103 gevel wnp Van Ruysdaellaan 18 gevel wnp Van Ruysdaellaan 22 gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Mozartlaan gevel wnp Mozartlaan gevel wnp WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

28 5 Bodemabsorptie nr lengte absorptie [%] kenmerk groen groen groen groen groen WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

29 6 WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :20

30 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving resultaten etmaalwaarde langtijdgemiddeld L(Ar,LT) tgv NaSchoolse Opvang: vakantiedag waarneemhoogte 2,0m 5,0m 7,5m WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

31 Projectgegevens projectnaam: NSO - Van Ruysdaellaan [ ] opdrachtgever: Alink Bouwtechnisch Adviesbureau adviseur: FHM Hammen databaseversie: 832 situatie: eerste situatie uitsnede: langtijdgemiddeld NSO vakantie omschrijving rekenhart: aut. berekening gemiddeld maaiveld: alleen absorptiegebieden( geen hz-lijnen): standaard bodemabsorptie: rekenresultaat binnengelezen (datum): rekenresultaat binnengelezen (tijd): maximum aantal reflecties: minimum zichthoek reflecties: maximum sectorhoek: vaste sectorhoek: rekenmethode: meteo correctie: jaargetijde zomer: opmerking model met bronpunten tbv langtijdgemiddelde belasting industrielawaai n.v.t. 0 % :17 1 n.v.t. n.v.t. n.v.t. HMRI WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

32 2 Bebouwing nr z,gem m,gem lengte adres reflectie kenmerk Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Beethovenlaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan 80 gebouw gebouw gebouw gebouw woningen woningen woningen woning woning WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

33 3 Bronnen nr bedrijf bronvermogen bedrijfsduur bedrijfsd. 5dB toeslag bron type h wg --> hoek tot kenmerk dag avond nacht dag avond nacht bedrijfsd. 10 db toeslag dag avond nacht 1 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 4 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 6 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 7 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 8 NSO kinderopvan stem continu vrij(>1m).8 A kinderen h % % 9 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 12 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 14 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 15 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 16 NSO kinderopvan stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

34 4 Waarneempunten met rekenresultaten nr z1 m1 adres IL: inc. maatregel VL: inc. aftrek RL: inc. prognose huisnr type afw.toets refl kenmerk rhart groep sh wnh dag avond nacht Lden Letm Lden Letm Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 103 gevel wnp Van Ruysdaellaan 18 gevel wnp Van Ruysdaellaan 22 gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Mozartlaan gevel wnp Mozartlaan gevel wnp WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

35 5 Bodemabsorptie nr lengte absorptie [%] kenmerk groen groen groen groen groen WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

36 6 WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :25

37 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving resultaten piekgeluid L(A,max) NaSchoolse Opvang (school identiek) waarneemhoogte 2,0m 5,0m 7,5m WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

38 Projectgegevens projectnaam: NSO - Van Ruysdaellaan [ ] opdrachtgever: Alink Bouwtechnisch Adviesbureau adviseur: FHM Hammen databaseversie: 832 situatie: eerste situatie uitsnede: piekgeluid omschrijving rekenhart: aut. berekening gemiddeld maaiveld: alleen absorptiegebieden( geen hz-lijnen): standaard bodemabsorptie: rekenresultaat binnengelezen (datum): rekenresultaat binnengelezen (tijd): maximum aantal reflecties: minimum zichthoek reflecties: maximum sectorhoek: vaste sectorhoek: rekenmethode: meteo correctie: jaargetijde zomer: opmerking model met bronpunten tbv bepaling piekgeluid industrielawaai n.v.t. 0 % :16 1 n.v.t. n.v.t. n.v.t. HMRI WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

39 2 Bebouwing nr z,gem m,gem lengte adres reflectie kenmerk Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Beethovenlaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan 80 gebouw gebouw gebouw gebouw woningen woningen woningen woning woning WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

40 3 Bronnen nr bedrijf bronvermogen bedrijfsduur bedrijfsd. 5dB toeslag bron type h wg --> hoek tot kenmerk dag avond nacht dag avond nacht bedrijfsd. 10 db toeslag dag avond nacht 17 NSO kinderopvan kind piekgeluid vrij(>1m).8 A piek % % % WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

41 4 Waarneempunten met rekenresultaten nr z1 m1 adres IL: inc. maatregel VL: inc. aftrek RL: inc. prognose huisnr type afw.toets refl kenmerk rhart groep sh wnh dag avond nacht Lden Letm Lden Letm Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 99 gevel wnp Van Ruysdaellaan 103 gevel wnp Van Ruysdaellaan 18 gevel wnp Van Ruysdaellaan 22 gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Beethovenlaan gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Van Ruysdaellaan 62 gevel wnp Mozartlaan gevel wnp Mozartlaan gevel wnp WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

42 5 Bodemabsorptie nr lengte absorptie [%] kenmerk groen groen groen groen groen WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

43 6 WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :29

44 V. Bijlage Ingevoerd rekenmodel bestaande basisschool RK Basisschool Maria Bernadette, Van Ruysdaellaan 91 V

45 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving ingevoerd rekenmodel ligging bronpunten bestaande situatie basisschool langtijdgemiddeld WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

46 VI. Bijlage Rekenresultaten geluidsuitstraling bestaande basisschool VI

47 project opdrachtgever NSO - Van Ruysdaellaan [ ] Alink Bouwtechnisch Adviesbureau objecten + + bodemabsorptie bebouwing bron waarneempunt gevel omschrijving resultaten etmaalwaarde langtijdgemiddeld L(Ar,LT) tgv bestaande basisschool waarneemhoogte 2,0m 5,0m 7,5m WinHavik 8.33 (c) diractivity-software geluidsbelasting _WH83.mdb schaal: 1 :

48 Projectgegevens projectnaam: NSO - Van Ruysdaellaan [ ] opdrachtgever: Alink Bouwtechnisch Adviesbureau adviseur: FHM Hammen databaseversie: 832 situatie: eerste situatie uitsnede: langtijdgemiddeld basisschool omschrijving rekenhart: aut. berekening gemiddeld maaiveld: alleen absorptiegebieden( geen hz-lijnen): standaard bodemabsorptie: rekenresultaat binnengelezen (datum): rekenresultaat binnengelezen (tijd): maximum aantal reflecties: minimum zichthoek reflecties: maximum sectorhoek: vaste sectorhoek: rekenmethode: meteo correctie: jaargetijde zomer: opmerking model met bronpunten tbv langtijdgemiddelde belasting tgv de basisschool, dus de bestaande situatie industrielawaai n.v.t. 0 % :18 1 n.v.t. n.v.t. n.v.t. HMRI WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :32

49 2 Bebouwing nr z,gem m,gem lengte adres reflectie kenmerk Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan Beethovenlaan Van Ruysdaellaan Van Ruysdaellaan 80 gebouw gebouw gebouw gebouw woningen woningen woningen woning woning WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :32

50 3 Bronnen nr bedrijf bronvermogen bedrijfsduur bedrijfsd. 5dB toeslag bron type h wg --> hoek tot kenmerk dag avond nacht dag avond nacht bedrijfsd. 10 db toeslag dag avond nacht 18 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 19 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 20 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 21 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 22 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 23 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 24 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 25 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 26 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 27 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 28 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 29 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 30 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 31 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 32 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 33 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 34 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen s % % 35 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 36 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 37 basisschool stem continu vrij(>1m).8 A kinderen s % % 38 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 39 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % 40 basisschool stem onderbr. vrij(>1m).8 A kinderen h % % WinHavik 8.33 (c) diractivity-software :32