art Dit Het Vlaams al heel wat De jaarlijkse de regio en Het Digitaal nauwkeurig is belangrijk

Transcriptie

1 / dossier zonnekaa art Hoe en met welke data de zonnekaart tot stand kwam 1 DOEL EN INITIATIEFNEMERS De zonnekaart toont het zonnepotentieel van elk van de meer dan 2,55 miljoen gebouwen in Vlaanderen. Dit zonnepotentieel is een momentopname, verbonden aan de opmetingen van het Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen (DHMV II) die plaats vonden in de periode februari 2013 maart Over recentee nieuwbouwen en bijbouwen die nadien zijn opgetrokken, kan de zonnekaart dus geen informatie aanbieden. Het Vlaams Energieagentschap nam het initiatief voor de zonnekaart en ging daarvoor begin 2016 met Informatie Vlaanderen en de Vlaamse Instellingg voor Technologisch Onderzoek (VITO) aan de slag. s Zij hadden al heel wat expertise en een hard (BVK). Voor de zonnekaart berekenden Informatie Vlaanderen en VITO met een en software systeem uitgebouwd binnen hun samenwerkingsverband de Beeldverwerkingsketenn grote nauwkeurigheid hoeveel zon op elk dak instraalt. De jaarlijkse zoninstraling op het dak is plaats afhankelijk en wordt doorr verschillende elementen beïnvloed: 1 de breedtegraad van de regio en regionale klimatologische omstandigheden (bv.. de bewolkingsgraad); Zoninstraling: Grote verschillen op o wereldschaal én in Vlaanderen: significante verschillen tussen de kust en e het binnenland. 2 3 de fysische kenmerken van het gebouw: de grootte, de oriëntatie en helling van het dak; schaduwwerpers: nabijgelegen hoge gebouwen, bomen of andere permanente objecten (zoals schouwen) kunnen de zoninstraling beperken. 2 COMBINATIE VAN MULTIDISCIPLINAIRE GEGEVENS EN DATABANKEN Volgende gegevens en databanken werden samengebracht om de zonnekaart tot stand te brengen: Het Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II (DHMVV II) vormt de basis. In dee periode februari 2013 tot maart 2015 organiseerde Informatie Vlaanderen verschillende vluchten met laseropnameapparatuur om heel Vlaanderen op te meten. Voor elke m² zijn minstens 16 hoogtepunten geregistreerd, waardoor ook kleine objecten waargenomen werden. Voor de analyse van het zonnepotentieel wordt op basis van de metingen, een zeer nauwkeurig Digitaal Surface Model (DSM) met een rasterresolutie van 0,250 op 0,25 meter aangemaakt waarbij alle objecten, gebouwen en vegetatie op het aardoppervlak als hoogteobjecten in beeld worden gebracht. Dit is belangrijk om schaduwen in de zonnepotentieel analyse te verwerken.

2 Het totale zonnepotentieel is het resultaat van de som van de directe zoninstraling (rechtstreeks van de zon) en de diffuse zoninstraling (straling weerkaatst door de atmosfeer en het grondoppervlak). Voor elke 25 cm rastercel wordt deze berekening van de globale zoninstraling herhaald. Hierbij wordt rekening gehouden met de lokale helling en oriëntatie van de rastercel; de dagelijkse stand van de zon doorheen een volledig jaar; de beschaduwing door nabijgelegen structuren tot (minstens) 200 meter verder ; het aandeel aan diffuse straling als gevolg van bewolking, en de regio specifiek waarden voor de atmosferische parameters. Voorbeeld van de zoninstraling. Zuidgeoriënteerde dakvlakken hebben duidelijk een hogere jaarlijkse globale zoninstraling. Een lichtere kleur symboliseert meer zoninstraling. De berekende totale jaarlijkse zoninstraling in kwh/m²/jaar die voor heel Vlaanderen in detail werd bepaald, werd gekoppeld aan de gekende locatie van de gebouwen uit het Grootschalig Referentie Bestand of Basiskaart Vlaanderen (GRB). Zo kan geanalyseerd worden welke dakdelen geschikt zijn voor de plaatsing van zonnepanelen en een zonneboiler. Deze analyse houdt rekening met: een wenselijke zoninstraling (minstens 800 kwh/m²), waarbij een nuttig rendement te verwachten is; een voldoende groot dakoppervlak (minstens 5m² aaneengesloten) waarop de plaatsing van een zonneboiler en/of zonnepanelen praktisch mogelijk is; Op basis van deze gegevens werd aan elk gebouw een (kleuren )score toegekend. De kleur symboliseert de geschiktheid van het dak voor zonnepanelen of zonneboilers. pagina 2 van 7 dossier zonnekaart

3 3 ZONNEPOTENTIEEL VOOR ELK GEBOUW Elk gebouw krijgt een (kleuren )score toegekend. De kleur symboliseert de geschiktheid van het dak voor zonnepanelen of zonneboilers. Kleur Geschiktheidsklasse Betekenis Inschatting Ideaal, zelfs voor Ten minste 90 m² dak heeft Het gebouw heeft een goede grote installaties een zoninstraling hoger dan zoninstraling en ruimte voor een 1000 kwh/m²/jaar zonneboiler en/of zonnepanelen voor professioneel verbruik. Ideaal Ideaal voor kleinere installaties Bruikbaar Beperkt tot niet bruikbaar Met andere woorden: 25 tot 90 m² dak heeft een zoninstraling hoger dan 1000 kwh/m²/jaar 5 tot 25 m² dak heeft een zoninstraling hoger dan 1000 kwh/m²/jaar Ten minste 5 m² dak heeft een zoninstraling hoger dan 800 kwh/m²/jaar De zoninstraling is lager dan 800 kwh/m²/jaar of het dak is kleiner dan 5 m² Het gebouw heeft een goede zoninstraling en ruimte voor een zonneboiler en/of zonnepanelen voor gezinsverbruik. Het gebouw heeft een goede zoninstraling en ruimte voor een zonneboiler voor gezinsverbruik of voor zonnepanelen voor een deel van het gezinsverbruik. Het gebouw heeft voldoende zoninstraling en ruimte voor een zonneboiler voor gezinsverbruik en/of voor zonnepanelen (voor een deel van het) gezinsverbruik. Voor dit gebouw voert de zonnekaart geen berekening uit omdat het tot de risicogroep behoort: er is een lage zoninstraling of onvoldoende oppervlakte vastgesteld. groen (tint 2) betekent dat er genoeg zon op het dak invalt en voldoende ruimte op het dak is, waardoor in theorie het gebouw ideaal is voor het opwekken van zonne energie voor een gezin; donkergroen wijst erop dat er zelfs een grote installatie zou kunnen geplaatst worden; lichtgroen wijst erop dat er in principe voldoende ruimte is voor een zonneboiler en/of voor een beperkt aantal zonnepanelen. In sommige gevallen wijzen onze metingen aan dat de nuttige dakoppervlakte niet groot genoeg is voor zonnepanelen die instaan voor een standaard elektriciteitsverbruik van 3500 kwh/j. In dat geval wordt een kleinere installatie voorgesteld, waarmee een deel van dit gemiddelde elelktriciteitsverbruik kan opgewekt worden; geel betekent dat de zoninstraling voldoende is, waardoor het dak in theorie bruikbaar is voor een zonne installatie van minstens 5 m². De opbrengst zal wellicht iets lager liggen dan op een ideaal dak; dossier zonnekaart pagina 3 van 7

4 oranje betekent dat het dak in theorie beperkt tot niet bruikbaar is voor zonne installaties. Ofwel blijkt uit onze metingen dat de zoninstraling te laag is of de beschikbare oppervlakte van het dak bijzonder klein is. In deze categorie vinden we vooral bijgebouwen zoals tuinhuisjes of daken die Noordelijke georiënteerd zijn of waarop veel schaduw valt. De kaartlaag geschiktheid per gebouw toont de indeling van de gebouwen volgens de 5 geschiktheidsklassen voor zonne energie. 4 BEREKENINGEN ENERGIEWINSTEN ZONNEPANELEN EN ZONNEBOILER Voor elk gebouw waarvan de dakoppervlakte en de zoninstraling voldoende groot zijn, bepalen we de kostprijs, de jaarlijkse besparing, de terugverdientijd en CO 2 winst van een zonnepanelen en een zonneboiler. Voor het eerste resultaat dat we u voorstellen, gebruiken we standaardwaarden als parameters. We vertrekken steeds van een gemiddelde installatie voor zonnepanelen (afgestemd op een elektriciteitsverbruik van 3500 kwh/jaar, goed voor een vermogen van ongeveer 4 kwp en ongeveer 25 m² panelen) en een gemiddelde zonneboiler (afgestemd op een gezin van 4 personen, goed voor ongeveer 5 m² zonnecollectoren). Dat doen we voor het gebruiksgemak van de bezoekers. Omdat niet iedereen zijn energieverbruik of exacte prijzen kent. Een standaard zonneboiler past op elk dak van de categorie geel of groen. Alleen gebouwen waar de zonnekaart minstens 5 m² aan geschikte dakdelen kon vinden, komen in deze categorie terecht. Waar de zonnekaart wel 5, maar geen 25 m² aan geschikte dakdelen kon vinden (wat het geval kan zijn in de categorie lichtgroen of geel) wordt een kleine installatie van zonnepanelen voorgesteld waarmee een deel van het gemiddelde elektriciteitsverbruik van een Vlaams gezin gedekt wordt. pagina 4 van 7 dossier zonnekaart

5 Volgende parameters worden gebruikt bij de berekening van de gemiddelde installatie. Voor zonnepanelen: de elektriciteitsvraag van het gezin is 3500 kwh/jaar; een standaard installatie heeft een vermogen van ongeveer 4 kwp en een oppervlakte van ongeveer 25m²; elk individueel standaard paneel heeft een oppervlakte van ongeveer 1 m op 1,65 m, een vermogen van 250 Wp en een efficiëntie van 15,3%; de totale systeemperformantie bedraagt 85%; een gemiddelde aankoopprijs incl. plaatsing en 6% btw is 1400 euro per kwp; het vermogen van de omvormer bedraagt 90% van het vermogen van de installatie; er is een enkelvoudige meter en er wordt gebruik gemaakt van dagtarief; een jaarlijkse prosumententarief hangt af van de netbeheerder en bedraagt minimum 80,8 89,87 en maximum ,15 euro per kwp incl. 21% btw. Dit wordt automatisch bepaald aan de hand van het gekozen adres; een gemiddelde actuele elektriciteitsprijs hangt af van de netbeheerder en bedraagt minimum 23,3 en maximum 29 eurocent per kwh incl. 21% btw. Ook dit wordt automatisch bepaald aan de hand van het gekozen adres; we verwachten een jaarlijkse stijging van de elektriciteitsprijs van 3,5%; de installatie gaat 25 jaar mee, maar de opbrengst van de installatie neemt af met een 0,5% per jaar; na 12 jaar wordt de omvormer vervangen, dat kost gemiddeld 250 euro per kwp incl. 6% btw; u zet de jaarlijkse winst op een spaarrekening met een gemiddelde spaaropbrengst van 1%; per kwh grijze elektriciteit wordt 701 g CO 2 uitgestoten. Voor zonneboilers: de warmwatervraag stemt overeen met dat van een gezin van 4 personen (samen 160 liter per dag) bij een temperatuur van 60 C. De zonneboiler wordt niet gebruikt voor ruimteverwarming; de zonneboiler verwarmt op jaarbasis ongeveer 60% van het nodige sanitair warmwater (= dekkingsgraad); gemiddelde aankoopprijs incl. plaatsing en excl. btw is 1000 euro per m²; een standaard paneel heeft een apertuuroppervlakte van 2,4 m²; het totale rendement van de zonneboilerinstallatie bedraagt 45%; de premie voor een zonneboiler voor een gezinswoning bedraagt (in 2017) 550 euro per m² collectoroppervlak (apertuur), met een maximum van 2750 euro, begrensd tot 40% van het factuurbedrag (uiteraard moet u zelf nagaan of u aan alle premie voorwaarden voldoet, zie verder); de installatie gaat minstens 25 jaar mee; Verwarmt u uw sanitair water nu met een gasboiler, dan geldt: het sanitair water wordt nu nog met een gasboiler verwarmd. Dede gasboiler heeft een rendement van 72%. Deze boiler zal ook na het plaatsen van de zonneboiler gebruikt worden, voor de naverwarming van het sanitair water; de gemiddelde actuele gasprijs bedraagt 4,5 eurocent/kwh incl. 21% btw; per kwh gas wordt 201 g CO 2 uitgestoten. Verwarmt u uw sanitair water nu met een elektrische boiler, dan geldt: de elektrische boiler heeft een rendement van 90%. Deze boiler zal ook na het plaatsen van de zonneboiler gebruikt worden, voor de naverwarming van het sanitair water; de gemiddelde actuele elektriciteitsprijs (deel energiecomponent, nachttarief) bedraagt 14 eurocent/kwh incl. 21% btw; dossier zonnekaart pagina 5 van 7

6 per kwh grijze elektriciteit wordt 701 g CO 2 uitgestoten. Verwarmt u uw sanitair water nu met een boiler op stookolie, dan geldt: de boiler op stookolie heeft een rendement van 63%. Deze boiler zal ook na het plaatsen van de zonneboiler gebruikt worden, voor de naverwarming van het sanitair water; de gemiddelde actuele stookolieprijs bedraagt 5,5 eurocent/kwh incl. 21% btw; per kwh stookolie wordt 263 g CO2 uitgestoten. Wie zijn verbruik kent, kan daarmee aan de slag om een berekening op maat uit te voeren. Veel van de parameters zijn vrij te wijzigen, via de knop personaliseer berekening. Bij elke berekening wordt een inschatting gemaakt van het aantal te installeren zonnepanelen/zonnecolectoren en een simulatie gemaakt op de dakdelen waar de zonnewinst het grootst is. De gebruiker kan in een interactieve kaart de configuratie van de installatie (de locatie op het dak / dakdeel en het aantal panelen) aanpassen, waarbij de berekening telkens wordt afgestemd op de wijzigingen. 5 NIET ALLEEN VOOR GEZINNEN De zonnekaart beperkt zich niet tot gezinnen. Er zijn profielen voor grote verbruikers in de toepassing geïntegreerd, zodat ook bedrijven en organisaties een eerste inschatting kunnen maken van de mogelijkheden van zonnepanelen of een zonneboiler op hun dak. 6 MEE MET EVOLUTIES Het Vlaams Energieagentschap stemt haar berekeningen zo goed mogelijk af op de realiteit. Zijn er grote wijzigingen in de installatieprijzen, energieprijzen, premies,... dan worden achter de schermen de parameters geactualiseerd. 7 AFWIJKINGEN MOGELIJK De zonnekaart heeft niet de pretentie om 100% exact te zijn. De zonnekaart is een rekenmodel dat zich baseert op beschikbare gegevens en automatisch beslissingen maakt op basis van een aantal voorgeprogrammeerde keuzes. Op elk van de gebruikte gegevens zit een foutenmarge. Het resultaat wordt uiteraard niet dak per dak nagekeken. Het is dus mogelijk dat bepaalde afwijkingen vastgesteld worden. De zonnekaart is een sensibiliserend instrument waarmee de makers gebouweigenaars willen stimuleren om het resultaat verder te laten verfijnen door een (RESCert )installateur. 8 MEER INFORMATIE Raadpleeg de zonnekaart op Nog vragen? Neem een kijkje in onze rubriek Veelgestelde vragen Campagnemateriaal (spot, banner, infografiek): De zonnekaart Vlaanderen is een samenwerking van Vlaams Energieagentschap: Informatie Vlaanderen: overheid.vlaanderen.be/producten diensten/beeldverwerkingsketen bvk VITO: remotesensing.vito.be/ pagina 6 van 7 dossier zonnekaart

7 dossier zonnekaart pagina 7 van 7