SNOMED CT Opzoeken van attributen

Transcriptie

1 SNOMED CT Opzoeken van attributen

2 Copyright 2010 Furore voor tekst en ontwerp. SNOMED CT is eigendom van IHTSDO. IHTSDO heeft Furore toestemming verleend voor het gebruik van het SNOMED CT materiaal, zoals gebruikt in deze uitgave.

3 Inleiding Inleiding SNOMED CT bevordert de eenduidigheid van de betekenis van medische begrippen en biedt daardoor voordelen voor elektronische uitwisselbaarheid, rapportages en gebruik van geautomatiseerde beslistools, met als doel verbetering van de zorgkwaliteit. In Nederland stimuleert het ministerie van VWS de kennismaking met SNOMED CT en het gebruik hiervan. In deze gids kunt u de attributen die per top-level hiërarchie zijn toegestaan opzoeken. Met behulp hiervan kunnen nieuwe concepten eenvoudiger worden samengesteld, ofwel: gepostcoördineerd. Tevens is de gids van nut bij het lezen van de definities van geprecoördineerde (reeds in SNOMED CT opgenomen) begrippen. Zo kan bijvoorbeeld worden aangegeven dat iemand een hersenschudding door autoongeluk heeft. In SNOMED CT termen ziet dat er als volgt uit: concussion injury of brain : due to = car accident Er zijn binnen SNOMED CT nog meer attributen dan in deze gids zijn beschreven, maar deze zijn (nog) niet goedgekeurd voor gebruik omdat ze niet uitvoerig genoeg getest zijn of afkomstig zijn uit oude terminologieën. Gebruik hiervan wordt sterk afgeraden, omdat dit problemen oplevert met de semantische compatibiliteit tussen systemen. Het SNOMED CT Concept Model ondersteunt deze niet-goedgekeurde attributen niet. De informatie in deze gids is gebaseerd op de officiële documentatie die bij de SNOMED CT distributie wordt geleverd. De gids is bedoeld als quick reference guide en bevat derhalve niet de volledige beschrijving van de attributen.

4 SNOMED CT Opzoeken van attributen

5 Toepassing gids Toepassing gids Hoe wordt deze gids gebruikt? Om een concept nader te specificeren, kiest u het tabblad met het hoofdtype van het concept. Kies dan een attribuut uit de kolom attribuutrelaties en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. In de introductie van deze gids wordt een gepostcoördineerd begrip getoond voor een hersenschudding ten gevolge van een auto-ongeluk. Hieronder volgt de uitleg hoe een dergelijke postcoördinatie tot stand komt. Kies een tabblad aan de hand van het type concept dat u wilt postcoördineren. Wilt u bijvoorbeeld een bevinding verfijnen, dan kiest u het tabblad clinical finding. Wilt u een bestaand concept in een bepaalde context plaatsen, kies dan het tabblad situation with explicit context. Concussion injury of brain dit is een clinical finding, dus kijk op het tabblad clinical finding Bepaal het (super)type van het attribuut dat u aan dit concept wilt verbinden. Car accident dit is een subtype van Event Kijk in de kolom toegestane waarden of deze waarde mogelijk is en kijk vervolgens in de kolom attribuutrelaties bij welke relatie (een subtype van) deze waarde kan worden ingevuld. Zijn er meerdere mogelijkheden, dan kiest u de relatie die het best past bij uw verfijning. Due to Noteer uw gepostcoördineerde concept als volgt: concept: relatie = attribuutwaarde concussion injury of brain : due to = car accident Nog een voorbeeld van een gepostcoördineerd concept, ditmaal voor het plaatsen van een stent in de aorta bij de partner : procedure with explicit context : associated procedure = abdominal aortic aneurysm stenting, subject relationship context = significant other

6 Clinical Finding Een clinical finding is een bevinding in een klinisch begrippenkader. Het is een vaststelling, door de zorgverlener, van een staat of gebeurtenis. Een voorbeeld van een vaststelling is een diagnose. Dit is een bevinding op basis van andere bevindingen. Naast findings heeft SNOMED CT ook observable entities (waar te nemen grootheden). Met een voorbeeld: bloeddruk is een waar te nemen grootheid. Wanneer is waargenomen dat deze 190/100 is, zou de bijbehorende bevinding kunnen zijn: de bloeddruk is hoog. Om een clinical finding nader te specificeren, kunt u aan deze bevinding de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt in het algemeen dat de code, die is vermeld, mag worden gebruikt alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat in deze uitleg aangegeven. Beschrijving van de attributen De attributen causative agent, due to en after zijn afgeleiden van (en dus specifieker dan) associated with. Daarbij wordt causative agent gebruikt om de directe veroorzaker van een ziekte aan te geven, due to voor het aanduiden van de oorzaak en after wanneer een clinical finding voorkomt na een andere clinical finding of procedure. Wanneer een clinical finding een andere concept niet direct veroorzaakt, maar er wel een effect op heeft, wordt het meer algemene associated with gebruikt. Met de attribuutrelatie severity dient zorgvuldig te worden omgegaan. Hiermee kan de ernst van een finding worden aangegeven, maar dat is een subjectief begrip. De relatie pathological process mag alleen worden gebruikt wanneer het proces niet structureel is en niet met de attribuutrelatie associated morphology kan worden aangegeven. Overige opmerkingen Het attribuut has definitional manifestation kan alleen gebruikt worden voor disorders. Bij de attribuutrelaties due to, severity, clinical course, episodicity, occurrence en finding method mogen alleen de afgeleiden van de genoemde waarden worden gebruikt en niet de waarden zelf. Bij de attribuutrelatie pathological process mag bij de toegestane waarde autoimmune alleen gebruik gemaakt worden van dit concept en niet van afgeleiden ervan.

7 Clinical Finding Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Clinical Finding Finding site Associated morphology Associated with: - Causative agent - Due to - After Severity Clinical course Episodicity Interprets Has interpretation Pathological process Has definitional manifestation Occurrence Finding method Finding informer Anatomical or acquired body structure Morphologically abnormal structure Clinical finding Procedure Event Organism Substance Physical object Physical force Pharmaceutical / biologic product Organism Substance Physical object Physical force Pharmaceutical / biologic product Clinical finding Event Clinical finding Procedure Severities Courses Episodicities Observable entity Laboratory procedure Evaluation procedure Findings values Autoimmune Infectious process Clinical finding Periods of life Procedure Performer of method Subject of record or other provider of history

8 Procedure Een procedure binnen SNOMED CT is een verrichting op medisch gebied. Dit kunnen zeer uiteenlopende handelingen zijn, waaronder het toedienen van medicijnen of het uitvoeren van chirurgische ingrepen. Om een procedure nader te specificeren, kunt u aan de verrichting de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt over het algemeen dat de code, die is vermeld, mag worden gebruikt, alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat in deze uitleg aangegeven. Beschrijving van de attributen De attribuutrelatie procedure site geeft aan op welk deel van het lichaam de handeling wordt uitgevoerd of welk deel er wordt beïnvloed. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen directe (procedure site - direct) en indirecte (procedure site - indirect) beïnvloeding. Wanneer dat niet aan te geven is, wordt gebruik gemaakt van het meer algemene procedure site. Met procedure morphology wordt aangegeven welke morfologisch abnormale structuur bij de verrichting betrokken is. Ook van deze relatie is er een directe en indirecte variant. Het attribuut procedure device is een algemeen attribuut om apparaten te koppelen aan een procedure. Indirect device wordt gebruikt wanneer de actie uitgevoerd wordt op iets dat zich in of op het apparaat bevindt. Hiermee kan bv. worden aangegeven dat aangroei van een prothese is verwijderd, waarbij de prothese als indirect device wordt aangegeven. Daarnaast zijn er ook de attributen using device om aan te geven welk apparaat gebruikt wordt om een actie uit te voeren en using access device wanneer het apparaat gebruikt wordt om toegang tot de plaats van de verrichting te verkrijgen. De attribuutrelatie direct substance beschrijft de substantie of het product waarop de methode van de verrichting direct van toepassing is. Wanneer de actie niet direct op een substantie wordt uitgeoefend, maar deze alleen wordt gebruikt, wordt de attribuutrelatie using substance gebruikt. De relatie recipient category wordt gebruikt om het soort individu of groep aan te duiden waarop de actie wordt uitgevoerd. Dit attribuut wordt niet gebruikt om aan te geven dat de verrichting van toepassing is op een ander dan de patiënt (zie situation with explicit context). Overige opmerkingen Bij de attribuutrelaties access, priority, has intent en surgical approach mogen alleen de afgeleiden van de genoemde waarden worden gebruikt en niet de waarden zelf.

9 Procedure Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Procedure Procedure site: -Procedure site - Direct -Procedure site - Indirect Procedure morphology: -Direct morphology -Indirect morphology Method Procedure device: -Direct device -Indirect device -Using device -Using access device Access Direct substance Priority Has focus Has intent Recipient category Revision status Route of administration Surgical approach Using energy Using substance Anatomical or acquired body structure Anatomical or acquired body structure Anatomical or acquired body structure Morphologically abnormal structure Morphologically abnormal structure Morphologically abnormal structure Action Device Device Device Device Device Surgical access values Substance Pharmaceutical / biologic product Priorities Clinical finding Procedure Intents Person Family Community Donor for medical or surgical procedure Group Primary operation Revision - value Part of multistage procedure Route of administration value Procedural approach Physical force Substance

10 Evaluation Procedure Een evaluation procedure is een verrichting waarbij het doel is om een waarde vast te stellen of tot een beoordeling te komen, zoals bijvoorbeeld een allergietest of DNA onderzoek. Bij eerdere versies van SNOMED CT werd alleen bij measurement procedures gebruik gemaakt van de genoemde attribuutrelaties. Dit is uitgebreid tot de meer algemene groep evaluation procedures, waaronder de measurement procedures vallen. Zo kunnen ook andere vaststellingen dan metingen nader worden gespecificeerd. Omdat een evaluation procedure onder de top-level hiërarchie procedure valt, kunnen ook de attribuutrelaties worden gebruikt die bij procedure zijn opgenomen. Om een evaluation procedure nader te specificeren, kunt u hieraan de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt over het algemeen dat de code die is vermeld mag worden gebruikt, alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat hieronder aangegeven. Beschrijving van de attributen Het attribuut has specimen duidt het soort specimen aan waarop de meting of evaluatie wordt gedaan. Met component wordt aangegeven wat er wordt gemeten of geëvalueerd. Het attribuut time aspect geeft de temporele relatie met de verrichting aan. Het attribuut property geeft aan welke eigenschap wordt gemeten. Door de relatie scale type te gebruiken, wordt aangegeven welke schaal het resultaat van een observatie of diagnostische test heeft. Met measurement method wordt aangegeven welke methode gebruikt wordt om de verrichting uit te voeren. Overige opmerkingen Bij alle attribuutrelaties voor evaluation procedures geldt dat alleen afgeleiden van de toegestane waarden mogen worden gebruikt, behalve voor het attribuut scale type (daar mag ook het genoemde concept zelf worden gebruikt).

11 Evaluation Proc. Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Evaluation Procedure Has specimen Component Time aspect Property Scale type Measurement method Specimen Substance Observable entity Cell structure Organism Time frame Property of measurement Quantitative Qualitative Ordinal value Ordinal OR quantitative value Nominal value Narrative value Text value Laboratory procedure categorized by method

12 Event De event hiërarchie bevat concepten om gebeurtenissen aan te duiden. Dit kunnen zeer verschillende gebeurtenissen zijn, waaronder overlijden, natuurrampen en ongevallen. De hiërarchie bevat geen concepten voor verrichtingen of ingrepen (zie daarvoor het tabblad procedure). Om een event nader te specificeren, kunt u aan een event de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt over het algemeen dat de code die is vermeld mag worden gebruikt, alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat in deze uitleg aangegeven. Beschrijving van de attributen Door het attribuut associated with te gebruiken, kan een relatie gelegd worden tussen twee concepten, die aangeeft dat deze meer met elkaar te maken hebben dan zomaar tegelijkertijd aanwezig te zijn. De attributen causative agent, due to en after zijn afgeleiden van (en dus specifieker dan) associated with. Daarbij wordt causative agent gebruikt om de directe veroorzaker van een gebeurtenis aan te geven, due to voor het aanduiden van de oorzaak en after wanneer een event voorkomt na een clinical finding of procedure. Wanneer een event een ander concept niet direct veroorzaakt, maar er wel een effect op heeft, wordt het meer algemene associated with gebruikt. Met occurrence wordt het specifieke deel van het leven aangeduid waarin een gebeurtenis zich voor het eerst voordoet. Overige opmerkingen Bij de attribuutrelaties due to en occurrence mogen alleen de afgeleiden van de genoemde waarden worden gebruikt en niet de waarden zelf.

13 Event Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Event Associated with Causative agent Due to After Occurrence Clinical finding Procedure Event Organism Substance Physical object Physical force Pharmaceutical / biologic product Organism Substance Physical object Physical force Pharmaceutical / biologic product Clinical finding Event Clinical finding Procedure Periods of life

14 Specimen Een specimen is een substantie die is verkregen voor verder onderzoek of analyse. Om een specimen nader te specificeren, kunt u hieraan de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt over het algemeen dat de code die is vermeld mag worden gebruikt, alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat in deze uitleg aangegeven. Beschrijving van de attributen Met specimen procedure wordt de verrichting aangeduid die gebruikt wordt om een substantie te verkrijgen. Bij dit attribuut mogen alleen afgeleiden van de toegestane waarde procedure worden gebruikt. Het attribuut specimen source topography geeft aan uit welk deel van het lichaam een substantie is verkregen. De morfologische afwijking van waaruit een substantie is verkregen, wordt aangeduid met de attribuutrelatie specimen source morphology. Met specimen substance wordt het soort substantie waar een specimen uit bestaat aangeduid. De attribuutrelatie specimen source identity duidt een fysieke locatie, soort persoon of groep aan waar een specimen verkregen is.

15 Specimen Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Specimen Specimen procedure Specimen source topography Specimen source morphology Specimen substance Specimen source identity Procedure Anatomical or acquired body structure Morphologically abnormal structure Substance Person Family Community Device Environment

16 Pharmaceutical/Biologic Product De pharmaceutical/biologic product hiërarchie is in SNOMED CT opgenomen om medicijnen of medicijnproducten te kunnen onderscheiden van de bestanddelen daarin. De bestanddelen zijn opgenomen in de substance hiërarchie, die niet in deze gids is vermeld, omdat de concepten daarvan niet verder verfijnd kunnen worden. Om een pharmaceutical/biologic product nader te specificeren, kunt u hieraan de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Voor de toegestane waarden geldt over het algemeen dat de code die is vermeld mag worden gebruikt, alsmede de afgeleiden (subtypes) daarvan. Waar dat niet het geval is, wordt dat in deze uitleg aangegeven. Beschrijving van de attributen Met has active ingredient wordt de werkzame stof in een medicijn of product aangeduid. Het attribuut has dose form wordt gebruikt om de dosering van een product aan te geven.

17 Pharma./Bio. Prod. Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Pharmaceutical/Biologic Product Has active ingredient Has dose form Substance Type of drug preparation

18 Body Structure De body structure hiërarchie bevat concepten voor zowel normale als abnormale anatomische sctructuur. Deze concepten kunnen onder andere gebruikt worden om bij een procedure aan te geven op welk deel van het lichaam de verrichting wordt uitgevoerd. Beschrijving van de attributen Om een body structure nader te specificeren, kunt u aan de body structure de attribuutrelatie laterality toevoegen. Hiermee wordt de kant van het lichaam aangeduid waar de structure zich bevindt. Overige opmerkingen De toegestane waarden voor laterality zijn de afgeleiden van het concept side en niet het concept zelf. De relatie laterality is (op dit moment) de enige attribuutrelatie die relevant is voor concepten uit de body structure hiërarchie.

19 Body Structure Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Body Structure Laterality Side

20 Physical Object De physical object hiërarchie bevat concepten voor het aanduiden van zowel natuurlijke als kunstmatige, gefabriceerde voorwerpen. Beschrijving van de attributen De enige attribuutrelatie die wordt gebruikt om een physical object nader te specificeren, is has active ingredient. Hiermee kan worden aangeduid welke stof het voorwerp afscheidt.

21 Physical Object Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Physical Object Has active ingredient Substance

22 Situation with Explicit Context SNOMED CT gaat bij concepten uit van een default context. In het geval van een concept uit de finding of procedure hiërarchie, wordt er standaard vanuit gegaan dat het concept dat in het dossier wordt opgenomen betrekking heeft op de patiënt zelf. Ook wordt aangenomen dat de procedure is uitgevoerd, of de finding aanwezig is. Ten derde doet het concept zich standaard voor op het huidig, of een specifiek aangeduid moment. Wanneer een of meer van bovenstaande standaard aannames niet gelden voor het concept dat opgenomen moet worden, zal het concept in een specifieke context moeten worden geplaatst. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer het concept betrekking heeft op een familielid van de patiënt, of wanneer een procedure is ingepland en nog niet uitgevoerd, of een finding geconstateerd afwezig is. Let op: Wanneer een procedure of clinical finding in een specifieke context wordt geplaatst, is het resulterende concept context-afhankelijk geworden. Daardoor is het niet langer een afgeleide in de procedure of clinical finding hiërarchie, maar het is dan een subtype van situation with explicit context. Om een situation with explicit context nader te specificeren, kunt u aan het concept de attributen toevoegen die op de pagina hiernaast in de kolom attribuutrelaties staan vermeld. Kies een attribuut en kijk vervolgens in de kolom toegestane waarden welke waarden bij deze relatie mogen worden ingevuld. Beschrijving van de attributen Als het gaat om een clinical finding, wordt het attribuut associated finding gebruikt om de finding aan de situation te koppelen. Met finding context wordt aangegeven of de bevinding bijvoorbeeld aan- of afwezig is, of vermoed wordt. Bij een procedure wordt associated procedure gebruikt voor de koppeling van de verrichting aan de situation. Wanneer een verrichting niet is uitgevoerd, wordt ingepland of geannuleerd, wordt procedure context gebruikt. De overige twee attributen worden gebruikt voor zowel procedures als findings. Met subject relationship context wordt aangegeven welke relatie de persoon - waar de procedure of finding op van toepassing is - heeft tot de patiënt in wiens dossier het concept wordt opgenomen. Het attribuut temporal context geeft aan op welk moment de situation optreedt of is opgetreden. Overige opmerkingen Voor de toegestane waarden voor een situation with explicit context geldt dat alleen afgeleiden (subtypes) van de vermelde codes mogen worden gebruikt.

23 Situation with E.C. Attribuutrelatie Relatie ID Toegestane waarden Concept ID van toegestane waarde Situation with Explicit Context Procedure with explicit context Associated procedure Procedure context Subject relationship context Temporal context Finding with explicit context Associated finding Finding context Subject relationship context Temporal context Procedure Observable entity Context values for actions Person Temporal context value Clinical finding Event Observable entity Link assertion Procedure Finding context value Person Temporal context value

24

25 Auteurs: Abel Enthoven, technisch adviseur Furore Mirjam Baltus, geassocieerde Furore

26 Bruggebouw Bos en Lommerplein 280 Postbus AE Amsterdam Tel.: (020) Fax: (020)