Integrale telling Zomerganzen Zuid-Holland 2010

Transcriptie

1 Integrale telling Zomerganzen Zuid-Holland 2010 Resultaten en aanbevelingen

2

3 Integrale telling Zomerganzen Zuid-Holland 2010 Resultaten en aanbevelingen A. Visser J.A. Guldemond W. Tolkamp CLM Onderzoek en Advies Culemborg, november 2010 CLM

4

5 Inhoud Inhoud 1 Inleiding 1 2 Telprotocol en verwerking telgegevens Telprotocol Verwerking telgegevens 4 3 Resultaten telling 17 juli Aantallen ganzen Vergelijking aantal ganzen in de drie gebiedscategorieën Vergelijking aantallen ganzen met vorige telling 13 4 Kwaliteit van de telling Dubbeltellingen Gebiedsdekking van de telling Kwaliteit telling ten opzichte van Aanbevelingen toekomstige tellingen Organisatie van de telling 17 Bronnen 19 Bijlage 1 Telinstructie 21 Bijlage 2 Telformulier 23 Bijlage 3 Handleiding telsectorindeling 25 Bijlage 4 Oppervlakten telgebieden en aantal tellers 29 Bijlage 5 Vergelijking aantal getelde ganzen 35

6

7 1 Inleiding Om schade toegebracht door overzomerende ganzen te beperken worden maatregelen genomen. Hiervoor wordt een Faunabeheerplan opgesteld door de Faunabeheereenheid Zuid-Holland en goedgekeurd door de provincie Zuid-Holland. In het Faunabeheerplan is onder meer vastgelegd op welke plek, welke diersoort schade veroorzaakt en hoe dit voorkomen kan worden. Om het gevoerde beleid te kunnen monitoren is het noodzakelijk inzicht te krijgen in het aantal overzomerende ganzen en de ontwikkeling in die aantallen. De provincie Zuid-Holland heeft daarom (net als voorgaande jaren) aan CLM Onderzoek en Advies gevraagd een integrale telling van zomerganzen in 2010 te organiseren voor de hele provincie. 1

8 2

9 2 Telprotocol en verwerking telgegevens 2.1 Telprotocol Er is geteld volgens een vast telprotocol. Dit om ervoor te zorgen dat alle tellers op dezelfde manier tellen en op dezelfde tijd starten. Per wildbeheereenheid en terreinbeherende organisatie is er één of zijn er meerdere telcoördinatoren. Alle telcoördinatoren hebben de volgende papieren ontvangen: het telprotocol (bijlage 1); telformulieren (bijlage 2); kaartmateriaal van het begrensde telgebied; een handleiding hoe voorafgaande aan de telling de telsectoren in te delen (bijlage 3); een declaratieformulier voor een tegemoetkoming in de gemaakte kosten; een lijst met de contactgegevens van alle telcoördinatoren (TBO s en WBE s) voor de afstemming over wie waar telt. Van de telcoördinatoren van de WBE s wordt verwacht dat zij het gehele telgebied van de WBE indelen in telsectoren volgens de door hen ontvangen handleiding (bijlage 3). De telcoördinatoren zorgen ervoor dat er gebiedsdekkend geteld wordt. De terreinbeheerders hebben de eigen natuurterreinen geteld volgens dezelfde methode. De natuurterreinen dienen als één van de telsectoren begrensd te zijn in de door de WBE gemaakte telsectorindeling. De telcoördinatoren zorgen dat de tellers weten welk gebied zij moeten tellen en dat afstemming plaats vindt tussen tellers van de eigen organisatie en tellers van andere organisaties over wie waar telt. De aantallen tellers van de WBE s en de terreinbeherende organisaties staan in bijlage 4. De tellers hebben allen een telformulier met telprotocol ontvangen. Zij zijn gestart om 9.30 uur (net als vorig jaar). De tellers hebben (alleen of in duo s) hun eigen telsectoren geteld. Zij doorkruisten daarbij de gehele telsector, zodat in het gehele gebied wordt geteld. Onoverzichtelijke delen werden te voet doorkruist en de meer open terreinen werden geteld vanaf wegen, dijken en uitkijkpunten. Alle getelde ganzen werden genoteerd op het telformulier. Als er geen ganzen zaten werd een nul ingevuld. Dit om op basis van de formulieren de gebieden waar geen ganzen zijn te kunnen onderscheiden van gebieden waar niet geteld is. Jonge ganzen zijn in juli alweer behoorlijk gegroeid en niet altijd even goed te onderscheiden van de ouderdieren. Daarom worden alle ganzen per soort inclusief de jongen genoteerd. Grote groepen ganzen (honderden) worden met locatie doorgegeven aan de telcoördinator zodat hij/zij ze kan intekenen op de uitgereikte kaart van het gehele telgebied. Dit is handig in het geval er het vermoeden bestaat dat een grote groep ganzen is verplaatst en wellicht twee keer geteld is. 3

10 2.2 Verwerking telgegevens De telgegevens van alle WBE s en TBO s zijn verzameld in een databestand. Daarmee zijn de totalen per telgebied berekend. Bij de verwerking wordt heel Zuid- Holland verdeeld in drie gebiedscategorieën: 1. natuurgebied 2. grote wateren 3. overig gebied De natuurgebieden zijn de gebieden van de TBO s. Onder de grote wateren vallen de boottellingen op de grote wateren in de Delta, zoals het Hollands Diep. Het overige gebied is het telgebied dat niet behoort tot de genoemde categorieën. Daaronder vallen naast het agrarisch gebied ook de getelde recreatiegebieden, het havengebied van Rotterdam en kleine binnenwateren, rivieren en kanalen. 4

11 3 Resultaten telling 17 juli 2010 De telling is op 17 juli 2010 uitgevoerd door de wildbeheereenheden, de terreinbeherende organisaties Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Zuid-Hollands Landschap en Groenservice Zuid-Holland. In dit hoofdstuk worden de getelde aantallen ganzen per soort en per telgebied weergegeven en vergeleken met de telling van De telgebieden zoals we ze hier noemen zijn vernoemd naar de WBE waar ze binnen vallen. 3.1 Aantallen ganzen De totaal in Zuid-Holland getelde ganzen per soort staan in tabel 3.1. Er zijn ganzen geteld. Figuur 3.1 geeft de verhoudingen weer van de totalen per soort voor elk telgebied. In deze figuur zijn weinig voorkomende ganzen niet weergegeven. De aantallen per telgebied staan weergegeven in tabel 3.2. Tenslotte worden de aantallen per soort weergegeven in de figuren 3.2 tot en met 3.8 om de spreiding van de soorten over de provincie in kaart te brengen. Tellingen op de Grevelingen zijn twee dagen eerder uitgevoerd dan de vastgestelde teldatum en worden om die reden niet meegenomen in de resultaten. Hier zijn geteld: grauwe gans (1.381 ex.), Canadese gans (2 ex.), brandgans (16 ex.), Nijlgans (50 ex.) en rotgans (1 exemplaar). Tellingen in de natuurgebieden van de Biesbosch zijn twee dagen later uitgevoerd en zijn ook niet opgenomen in de resultaten. Hier zijn geteld: grauwe gans (564 ex.), Canadese gans (4 ex.), brandgans (170 ex.), Nijlgans (91 ex.), soepgans (76 ex.) en Indische gans (2 ex.). Tabel 3.1 Totaal aantal ganzen per soort in de provincie Zuid-Holland (telling ). Soort Aantal grauwe gans brandgans Canadese gans Nijlgans verwilderde boerengans kolgans Indische gans 170 sneeuwgans 15 rotgans 13 knobbelgans 6 Totaal

12 Figuur 3.1 De verhouding en verdeling van aantallen en soorten ganzen in de telgebieden van Zuid-Holland. Grauwe gans De grauwe gans komt overal in grote aantallen voor en is in veel telgebieden de meest voorkomende gans. Van de totaal getelde grauwe ganzen zat ca. 23% op Goeree-Overflakkee ( exemplaren) en ca. 15% in de Hoeksche Waard (9.948 exemplaren). In totaal zijn er grauwe ganzen geteld. Brandgans Het belangrijkste leefgebied van de brandganzen in Zuid-Holland is de Delta (Goeree-Overflakkee, Voorne, Putten en de Hoeksche Waard). Goeree-Overflakkee is met exemplaren en ca. 38% van het totaal aan getelde brandganzen het belangrijkste leefgebied. Van deze brandganzen bevonden zich tijdens de telling ongeveer in natuurgebieden: Hellegatsplaten, grasgorzen langs het Haringvliet en Krammer Slikken. De brandgans is de enige gans die meer wordt geteld in natuurgebieden dan in agrarisch gebied (zie tabel 3.2). Buiten de Delta zijn de meeste brandganzen aangetroffen in Tielerwaard-West (1.031 exemplaren). Daarnaast zijn net als vorig jaar in de omgeving van de Reeuwijkse plassen relatief veel brandganzen aangetroffen. In totaal zijn brandganzen geteld. Canadese gans In de Hoeksche Waard werden Canadese ganzen geteld wat ca. 16% is van het totaal aantal Canadese ganzen. Ook Putten blijft een belangrijk gebied met Canadese ganzen (ca. 12%). Hierbij moet opgemerkt worden dat de spaarbekkens op Putten (Beerenplaat) niet zijn geteld. Dit is overigens voorgaande jaren ook niet gebeurd. Geschat wordt dat hier ca. 400 Canadese ganzen voorkomen. 6

13 Andere gebieden waar de Canadese ganzen in grote aantallen verblijven zijn Delfland (3.726, ca. 19%) en Vijfheerenlanden (1.935 en ca. 10%). In totaal zijn er Canadese ganzen geteld. Nijlgans Net als vorig jaar zijn in Hoeksche Waard de meeste Nijlganzen geteld (2.452 exemplaren, ca. 19%). Daarnaast waren Delfland (1.271, ca. 10%) en Alblasserwaard-Oost en Vijfheerenlanden (samen 2.182, ca. 17%) belangrijke verblijfplaatsen voor de Nijlgans tijdens de telling. In totaal zijn er Nijlganzen geteld. Boerengans De verwilderde boerengans (of soepgans) is soms moeilijk in het veld te onderscheiden van de grauwe gans doordat ze kunnen kruisen. De boerengans is de gedomesticeerde vorm van de grauwe gans waarmee is gefokt. De verwilderde kruislingen tussen wilde grauwe ganzen en tamme boerenganzen lijken soms erg op de grauwe gans maar worden wel tot de soepganzen gerekend (Van der Jeugd & de Boer, 2006). Mogelijk is daardoor een deel van de soepganzen als grauwe gans geteld. Vooral in Delfland (496, ca. 14%), Rijnland (292, ca. 8%) en Alblasserwaard-Oost (278, ca. 8%) zijn veel soepganzen geteld. In totaal zijn verwilderde boerenganzen geteld. Kolgans Kolganzen komen net als vorig jaar voornamelijk voor in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (ca. 77% van het totaal aan geteld kolganzen: Alblasserwaard-West 319 ex., Alblasserwaard-Oost 476 ex. en Vijfheerenlanden 150 ex.). In totaal zijn kolganzen geteld. Overige soorten Naast bovengenoemde soorten zijn ook minder talrijke soorten geteld. De Indische gans komt het meest voor in de polders rond de Reeuwijkse plassen (48 exemplaren), op het Spui (Hoeksche Waard, 26 exemplaren), in de polders van de Vijfheerenlanden (22 exemplaren) en Rijnland en Aarlanden (ieder 17 exemplaren). In 2009 zijn in totaal 170 Indische ganzen geteld. In de polders rond Reeuwijk en de Reeuwijkse plassen is net als vorig jaar de knobbelgans waargenomen (6 exemplaren). Daarnaast zijn net als vorig jaar 2 sneeuwganzen geteld in de natuurgebieden van de Krimpenerwaard en dit jaar 13 in de Hoeksche Waard. Opvallend is ook de groep van ca. 13 rotganzen die jaarrond in het gebied van WBE Putten verblijft. Rietganzen zijn niet waargenomen, voorgaande jaren wel in de Vijfheerenlanden en Alblasserwaard. 7

14 Tabel 3.2 Aantallen ganzen per soort en per telgebied verdeeld in natuurgebieden, grote wateren en overig gebied (WBE Lopikerwaard is niet geteld, natuurgebied Biesbosch is twee dagen na de vastgestelde datum geteld). grauwe gans Can. gans brandgans Nijlgans boerengans kolgans Ind. gans Natuurgebieden Duin en Bollenstreek Ade De Aarlanden Rijnland Driebruggen Delfland Krimpenerwaard Vijfheerenlanden Voorne Putten Hoeksche Waard Biesbosch Goeree Overflakkee Totaal natuurgebieden Open water Hollands Diep Overig gebied Duin en Bollenstreek Ade De Aarlanden Rijnland Zuid De Gouwe Driehoek Reeuwijkse plassen Driebruggen Delfland Schieland Krimpenerwaard ` Lopikerwaard IJsselmonde Alblasserwaard-West Alblasserwaard-Oost Vijfheerenlanden Tielerwaard West Voorne Putten Hoeksche Waard Biesbosch Goeree Overflakkee Maasvlakte Totaal overig gebied Totaal alle gebieden Op de volgende pagina s staan in de figuren 3.2 tot en met 3.8 de aantallen en verspreiding weergegeven voor de verschillende ganzensoorten in Zuid-Holland. 8

15 Figuur 3.2 Aantal grauwe ganzen per telgebied. Figuur 3.3 Aantal brandganzen per telgebied. 9

16 Figuur 3.4 Aantal Canadese ganzen per telgebied. Figuur 3.5 Aantal Nijlganzen per telgebied. 10

17 Figuur 3.6 Aantal boerenganzen per telgebied. Figuur 3.7 Aantal kolganzen per telgebied. 11

18 Figuur 3.8 Aantal Indische ganzen per telgebied. 3.2 Vergelijking aantal ganzen in de drie gebiedscategorieën De telgebieden zijn voor het grootste deel in agrarisch gebruik (weiland of akkerland). Uitzonderingen zijn: WBE de Reeuwijkse plassen dat vanzelfsprekend voor het grootste deel uit plassen bestaat, Delfland dat voor een deel uit kassengebied bestaat en WBE de Maasvlakte dat het Rotterdamse havengebied beslaat plus de Maasvlakte. In totaal zijn circa 28% van de ganzen in Zuid-Holland waargenomen in de natuurgebieden. Op de grote wateren 1% en in het overig gebied 71%. Deze procentuele verhouding is gekleurd omdat dit jaar maar geteld is op een van de grote wateren (Hollands Diep). Tellingen op de Grevelingen zijn twee dagen eerder uitgevoerd dan de vastgestelde teldatum en worden om die reden niet meegenomen in de resultaten. In totaal zijn hier ganzen geteld (zie hoofdstuk 3.1). Figuur 3.9 geeft de verhouding weer van de totalen aan ganzen in de drie gebiedscategorieën. 12

19 Figuur 3.9 Verhouding totaal aantal van alle ganzen in de drie gebiedscategorieën. 3.3 Vergelijking aantallen ganzen met vorige telling Om een zuivere vergelijking te maken tussen de tellingen uit 2009 en 2010 zijn alleen die gebieden meegenomen die in beide jaren gebiedsdekkend zijn geteld. In 2010 zijn meer gebieden geteld dan in In beide jaren zijn binnen de WBE s over het algemeen dezelfde gebieden geteld. In 2010 zijn in tegenstelling tot 2009 de volgende gebieden wel geteld: recreatiegebieden in Delfland, Voorne en Putten, natuurgebieden in Delfland en de gehele WBE Driebruggen. Deze gebieden worden niet meegenomen in de vergelijking. In 2010 is in tegenstelling tot 2009 het gedeelte van de Lopikerwaard dat binnen de provincie Zuid-Holland valt niet geteld en de natuurgebieden in de Biesbosch twee dagen na de vastgestelde teldatum. Daarom vallen deze gebieden buiten de vergelijking. Een overzicht van de gebruikte gebieden voor de vergelijking is te vinden in bijlage 5. In tabel 3.3 zijn de aantallen weergegeven per soort en per jaar voor de gebieden die vergeleken kunnen worden. In de laatste regel zijn ter illustratie ook de aantallen gegeven voor alle telgebieden samen, dus inclusief de hierboven genoemde uitgesloten gebieden. 13

20 Tabel 3.3 Vergelijking aantallen ganzen tussen de telling van 2009 en De vergelijking betreft alleen de gebieden die in beide jaren gebiedsdekkend zijn geteld (CLM, 2009). Soort Vergelijkend aantal Vergelijkend aantal Toe- of afname over Aantal Percentage grauwe gans brandgans Canadese gans Nijlgans boerengans kolgans Indische gans Totaal vergelijking Totalen van al de telgebieden* * geen zuivere vergelijking, zie tekst. 14

21 4 Kwaliteit van de telling De kwaliteit van de telling is afhankelijk van een aantal factoren. Zijn bijvoorbeeld alle gebieden geteld die voor ganzen geschikt zijn of zijn er gebieden overgeslagen? Andere factoren zijn verplaatsingen van groepen ganzen, de wijze van tellen van de afzonderlijke tellers en de mogelijkheid om de ganzen waar te nemen (belemmeringen komen voor door hoog gras, ganzen in het riet, in moeras of op eilandjes). Naast deze factoren speelt ook de organisatie van de telling een rol. Hieronder volgt een bespreking van de factoren die de kwaliteit van de telling bepalen. 4.1 Dubbeltellingen Dubbeltellingen die ontstaan door verplaatsingen van ganzen zijn nauwelijks uit de gegevens te halen. Dat komt doordat er niet met zekerheid kan worden gezegd of een bepaalde groep of een deel ervan tot een eerder getelde groep behoort. Omdat elk jaar op de zelfde manier gebiedsdekkend de hele provincie wordt geteld is de invloed van deze mogelijke dubbeltellingen op de totale telresultaten gering. Als het om grote groepen ganzen gaat (>1.000) zijn dubbeltellingen vaak wel uit de gegevens te halen. Deze vermoedelijke dubbeltellingen zijn achteraf te signaleren met behulp van de telkaarten en de telgegevens en door nabellen met de WBE en/of de TBO. Dit jaar zijn dubbeltellingen geconstateerd op de Zuid-Hollandse eilanden en daarvoor is gecorrigeerd. 4.2 Gebiedsdekking van de telling Tellingen wildbeheereenheden De WBE s hebben bijna allemaal een goede gebiedsdekkende telsectorindeling gemaakt. Alleen op Voorne behoeft de deelsectorindeling nog verbetering. Daar zijn overigens wel alle gebieden geteld waar de ganzen zich het meeste ophouden. Dit jaar is ook het grootste gedeelte van het zuidelijk beheersgebied van de Groenservice Zuid-Holland geteld. Eiland Hompelvoet en de Slikken van Flakkee zijn niet meegenomen. Op Putten liggen de spaarbekkens van het waterbedrijf Evides (ook wel Beerenplaat genoemd). Volgens de tellers komen hier relatief grote aantallen ganzen voor, maar worden deze niet meegenomen in de telling. Tellers hebben contact gezocht met Evides, maar kunnen op de teldag geen toegang krijgen tot de spaarbekkens. Dit is een aandachtspunt voor een volgende telling. Tellingen natuurgebieden De natuurgebieden zijn door de terreinbeheerder geteld. Een aantal relatief kleine natuurgebieden is dit jaar wel geteld en vorig jaar niet en andersom. De Nieuwkoopse Plassen zijn dit jaar wel geteld. 15

22 De Biesbosch is twee dagen later geteld dan de vastgestelde teldatum. Over de Oostelijke en Westelijke laagjes in de Hoeksche Waard bestaat onduidelijkheid over de eigenaar. Tellingen open water Het was de bedoeling om dit jaar het buitendijkse gebied en de Delta wateren te tellen vanaf boten. Daarvan is alleen het Hollands Diep geteld door de WBE Hoeksche Waard. Het Haringvliet zou geteld worden door Staatsbosbeheer en de provincie, maar de telling is om onbekende reden niet doorgegaan. Rijkswaterstaat, Groenservice Zuid-Holland en Staatsbosbeheer zijn benaderd om een boottelling uit te voeren in de Delta (Grevelingen, Krammer, Volkerak). Alleen Rijkswaterstaat heeft twee dagen eerder op 15 juli een boottelling uit kunnen voeren op de Grevelingen. Deze telresultaten worden genoemd, maar niet betrokken bij totaal aantallen en vergelijkingen. Het is de intentie om volgend jaar Krammer en Volkerak te laten tellen met medewerking van Groenservice Zuid-Holland. 4.3 Kwaliteit telling ten opzichte van 2009 De kwaliteit van de telling is verbeterd ten opzichte van vorig jaar doordat de gebiedsbekendheid van de telling is vergroot. Er is dit jaar op verscheidende plekken beter afgestemd door de WBE en de TBO. Dit komt de kwaliteit ten goede. Echter, op de Zuid-Hollandse eilanden zijn enkele natuurgebieden zowel door de terreinbeheerders als de WBE geteld. We hebben de meest waarschijnlijke telling gebruikt, waarbij het meetellen van een groep ganzen die zich verplaatst, zo klein mogelijk is. Doordat de teldatum samenviel met de schoolvakantie hadden een aantal telcoördinatoren moeite met het vinden van tellers. Zij zijn hierin wel geslaagd. Uiteindelijk heeft de projectorganisatie geen tellers van buitenaf hoeven aantrekken. De telgegevens zijn goed aangeleverd en door de telsectorindeling ook te herleiden naar het getelde gebied. De telgegevens waren door verscheidene telcoördinatoren laat aangeleverd, in de meeste gevallen door het op vakantie gaan van tellers na de ganzentelling. 16

23 5 Aanbevelingen toekomstige tellingen 5.1 Organisatie van de telling Gezamenlijk tellen in het veld Net als vorig jaar is in een aantal gebieden door TBO en WBE samen in het veld geteld (o.a. WBE Ade, WBE Aarlanden). Samen tellen moet wel inhouden dat de tellers gezamenlijk het veld in gaan en niet afzonderlijk van elkaar gebieden tellen. Zo wordt voorkomen dat de WBE zich inspant om gebieden te tellen die de TBO ook telt en andersom. Mogelijke onenigheid tussen WBE en TBO over de aantallen in bepaalde (natuur)gebieden wordt op deze manier voorkomen. De partijen tellen immers samen. Dit bevordert ook de snelheid waarmee de telresultaten verwerkt kunnen worden. Sectorindeling en terugmelding telgegevens Alle WBE s op één na hebben een telsectorindeling gemaakt. Daarin staan echter niet altijd alle natuurgebieden als een aparte sector begrensd. Daarnaast wordt niet altijd teruggemeld uit welke telsector de telgegevens precies komen. Een aantal telsectoren wordt dan bij elkaar opgeteld. Dat maakt interpretatie van de resultaten soms lastig. Van de meeste telgebieden zijn door de coördinatoren nieuwe kaarten aangeleverd met een verbeterde sectorindeling. Daardoor is een verbetering opgetreden ten opzichte van vorig jaar, maar het aanleveren van telgegevens per telsector blijft een aandachtspunt voor komend jaar. Het is aan te bevelen een digitale overzichtskaart te maken met alle telgebieden op basis van de gemaakte telsectorindeling per WBE en kaartmateriaal van de begrensde natuurgebieden Deze digitale kaart kan vervolgens elk jaar worden gebruikt en indien nodig worden aangepast. Een goede kaart met hoge resolutie en schaal 1: of liever nog 1: is het best. Deze kan ook worden gebruikt om groepen ganzen in te tekenen. Zo kan worden aangesloten bij de SOVON telmethode van ganzen. Hiermee kunnen dubbeltellingen makkelijker uit de data worden gehaald. Waarmee de kwaliteit sterk wordt verbeterd. Ontbrekende gebieden Gebieden waar tot nu toe niet geteld is maar dat wel gewenst is, zijn: Putten: spaarbekkens (eigendom drinkwaterbedrijf). Drinkwaterbedrijf zal bij een volgende telling vooraf benaderd worden. Goeree-Overflakkee: Slikken van Flakkee en eiland Hompelvoet (door Groenservice Zuid-Holland). Hoeksche Waard: Oosterse en Westerse laagjes (particulier eigendom De Gorsen Ambachtsheerlijkheid, telling door WBE). Open water: Krammer, Volkerak (door Groenservice Zuid-Holland) en Haringvliet (provincie Zuid-Holland i.s.m. Staatsbosbeheer). Doel is om deze gebieden volgend jaar ook mee te nemen in de telling. 17

24 18

25 Bronnen Van der Jeugd, H.P. & De Boer, V., Zomerganzen in het Deltagebied in SOVON Inventarisatierapport2006/12. SOVON Vogelonderzoek Beek-Ubbergen. Tolkamp, W. & Guldemond, J.A., Integrale telling Zomerganzen Zuid-Holland resultaten en aanbevelingen-. CLM Onderzoek en Advies Culemborg. 19

26 20

27 Bijlage 1 Telinstructie Doel Het vaststellen van absolute aantallen van de stand van de jaarrondganzen. De telling wordt daarom gebiedsdekkend uitgevoerd. Waar tellen? Alle WBE s in Zuid-Holland tellen het gehele WBE gebied, ook het gebied dat niet behoort tot de jachtvelden. Het hele WBE gebied is opgedeeld in telsectoren. De terreinbeherende organisaties tellen in hun eigen terreinen. Als het goed is zijn er afspraken gemaakt wie waar telt zodat er geen (natuur)gebieden dubbel worden geteld of overgeslagen. Wanneer tellen? De telling zal plaatsvinden op zaterdag 17 juli vanaf 9.30 uur. Alle tellers in heel Zuid- Holland beginnen de telling om 9.30 uur. Dit om zo min mogelijk ganzen dubbel te tellen. Dit kan gebeuren als groepen ganzen zich verplaatsen. Telafspraken De natuurgebieden worden geteld door de TBO die het in beheer heeft, tenzij is afgestemd met de WBE dat zij het terrein telt. De recreatiegebieden worden geteld door de GZH tenzij is afgestemd met de WBE dat zij het terrein telt. Noteer AUB de begin en eindtijd van de telling op de telformulieren (i.v.m. het duiden van eventuele dubbeltellingen). Indien er groepen ganzen worden gezien die zich buiten de grenzen bevinden van de eigen telsector moeten die ganzen apart worden genoteerd in het vak onder aan het telformulier. Graag vermelden om hoeveel ganzen het gaat, van welke soort ze zijn en waar ze zich bevonden. Hierdoor worden de resultaten van de telling beter. Zo worden ook ganzen geteld die zich net buiten de grens van de WBE bevinden. Ganzen op het land worden alleen vanaf het land geteld, ganzen op de grote wateren in de Delta (Hollands Diep, Haringvliet, Krammer Volkerak) alleen vanaf het water. Buitendijkse tellingen dienen een eigen telsector te krijgen! Dit omdat groepen ganzen buitendijks zich ook op het water kunnen begeven. Deze gebieden willen we apart houden om dubbeltellingen zoveel mogelijk te voorkomen. Als er geen ganzen worden geteld dan een 0 invullen. Dit om onderscheid te kunnen maken in niet geteld of geen ganzen geteld. De jonge ganzen zijn in juli alweer behoorlijk gegroeid en niet altijd even goed te onderscheiden van de ouderdieren. Daarom worden alle ganzen per soort inclusief de jongen genoteerd. De telformulieren aan het eind van de telling z.s.m. inleveren bij de telcoördinator of zo spoedig mogelijk naar hem/haar verzenden. De telcoördinator checkt of de telformulieren volledig zijn ingevuld en stuurt zo spoedig mogelijk alle telformulieren terug naar CLM. Gelieve de telformulieren zo spoedig mogelijk op te sturen naar CLM in de antwoordenveloppe. 21

28 22

29 Bijlage 2 Telformulier 23

30 24

31 Bijlage 3 Handleiding telsectorindeling Indelen Telsectoren Doel De hele provincie Zuid-Holland wordt in één ochtend geteld. De telling moet gebiedsdekkend zijn. Dat betekent dat alle gebieden in de hele provincie geteld worden. Deze manier van werken levert het beste beeld op van de ganzenstand, maar er is veel organisatie voor nodig. Om de grote hoeveelheid telgegevens goed te kunnen verwerken en te interpreteren vragen we de WBE s om duidelijke telsectoren te begrenzen. Zodat degene die de telgegevens verwerkt met kaart en telsectorindeling eenvoudig kan achterhalen waar geteld is en hoeveel ganzen daar zaten. Vorig jaar hebben niet alle WBE s dit duidelijk aan kunnen geven. Daarom vragen we dit jaar om dat voorafgaand aan de telling te doen en de indeling kort te sluiten met CLM als coördinator van de telling. Het is in de meeste gevallen een administratieve verandering. Een aantal jachtvelden plus het tussenliggende gebied worden als een sector begrenst door de coördinator. Het is dus niet de bedoeling om in het veld nieuwe indelingen te maken waardoor jachthouders ineens andere gebieden tellen dan dat ze gewend zijn. Hoe indelen? Het is de bedoeling dat het WBE gebied zo ingedeeld wordt in telsectoren (te tellen deelgebieden) dat het gehele gebied is toebedeeld aan sectoren. Er zijn dan geen gebieden meer die niet tot een telsector behoren. De natuurterreinen in het WBE werkgebied dienen te worden ingedeeld als een aparte telsector. Alle telsectoren krijgen een eigen unieke naam èn een eigen nummer. De natuurterreinen worden meegenummerd met de andere telsectoren. Een telsector moet (met ongeveer drie personen) goed in een ochtend te tellen zijn. Een telsector bestaat dus uit meerdere samengevoegde jachtvelden plus het tussenliggende gebied. Dit betekent dat ook gebieden worden geteld die geen onderdeel uitmaken van het werkgebied of de jachtvelden van de WBE. Als er in een bepaald gebied zeker geen ganzen voorkomen dan wel graag dit gebied toewijzen aan een telsector. De coördinator van CLM kan namelijk niet op de kaart zien in welke gebieden wel en in welke gebieden geen ganzen zijn. Op het telformulier voor deze telsector wordt dan een nul ingevuld om duidelijk te maken dat er wel geteld is. Als er geen nul word ingevuld is het niet duidelijk of het gebied geteld is of niet. In de fictieve voorbeelden hieronder staat een duidelijke indeling en een onduidelijke indeling. In het eerste voorbeeld staat een duidelijke indeling. Hier hebben alle 4 telsectoren een duidelijke nummering en lopen de grenzen tot aan de buitengrens van het WBE gebied. Er zijn geen gebieden binnen de buitengrens die niet tot een telsector behoren. Telsector 4 is het natuurgebied Koppelerwaard in bezit van een terreinbeherende organisatie. Dit natuurgebied heeft een eigen telsector gekregen om het te kunnen onderscheiden van andere gebieden. In het tweede voorbeeld is een onduidelijke indeling gemaakt. Hier zijn drie telsectoren onderscheiden. Het natuurgebied uit het eerste voorbeeld lijkt nu tot telsector 3 te behoren. Dit is geen duidelijke indeling. Bovendien is er in dit voorbeeld een deel van het totale WBE gebied niet toebedeeld aan een telsector (het gebied ten westen van Zwolle op de kaart). Op basis van deze kaart is niet duidelijk of dit gebied wel of niet wordt geteld. Ook gebieden die niet tot de jachtvelden behoren moeten gewoon worden toebedeeld aan een telsector. Deze gebieden dienen ook geteld te worden. 25

32 Voorbeeld duidelijke indeling 26

33 Voorbeeld niet duidelijke indeling 27

34 Afspraken maken Alle tellers in de WBE moeten op de hoogte zijn waar en door wie wordt geteld. Afstemming tussen natuurterreinbeheerders en de WBE is dan ook noodzakelijk voor zover dat nog niet gebeurt is. We verzoeken u als WBE telcoördinator voor zover dat nog niet is gebeurd af te stemmen met de desbetreffende terreinbeherende natuurorganisatie over wie waar telt. Samen tellen met terreinbeheerders gebeurt al in een aantal WBE s. Meestal tellen de terreinbeherende natuurorganisaties alleen hun eigen natuurterreinen. Aangrenzend terrein dat niet tot een natuurgebied behoort en niet tot de WBE jachtvelden moet wel worden geteld. Daarover moeten ook afspraken worden gemaakt. 28

35 Bijlage 4 Oppervlakten telgebieden en aantal tellers De oppervlakten zijn bepaald met GIS, de oppervlakten zijn inclusief bebouwd gebied, infrastructuur et cetera. Het aantal tellers staat in geen relatie tot de oppervlakte. De totale oppervlakte waar ganzen verblijven is niet bekend. Naam telgebied Oppervlakte (ha) Aantal tellers van de WBE Delfland Goeree-Overflakkee Hoeksche Waard Duin- en Bollenstreek Schieland De Aarlanden Eiland IJsselmonde Alblasserwaard-Oost Rijnland Zuid Krimpenerwaard Alblasserwaard-West Voorne Putten Vijfheerenlanden 9.269? Ade De Biesbosch De Gouwe Driehoek Driebruggen Lopikerwaard* Niet geteld Reeuwijkse Plassen Tiengemeten 770 Telling terreinbeheerder Maasvlakte Stedelijk gebied Niet geteld Dordrecht Rotterdam Leiden Gouda en Reeuwijk Bodegraven 339 Totaal * De Zuid-Hollandse Lopikerwaard wordt geteld door WBE Krimpenerwaard De terreinbeherende organisaties hebben in hun eigen gebieden geteld. Het aantal tellers is niet achterhaald. 29

36 30

37 Bijlage 5 Vergelijking aantal getelde ganzen Aantallen voor de gebieden die zowel in 2009 als in 2010 zijn geteld. Individuele telsectoren zijn niet weergegeven en wel in de aantallen weggelaten daar waar nodig. Vergelijking aantallen * grauwe gans grauwe gans toe/afname brandgans brandgans toe/afname Canadese gans Canadese gans toe/afname WBE Duin en Bollenstreek GZH Duin en Bollenstreek SBB Duin en Bollenstreek WBE Ade SBB Ade WBE De Aarlanden + SBB geerpolder WBE Rijnland Zuid + GZH Rijnland SBB Rijnland ZHL Rijnstreek WBE De Gouwe Driehoek WBE Reeuwijkse Plassen SBB Driebruggen WBE Delfland ZHL Delfland WBE Schieland WBE Krimpenerwaard ZHL Krimpenerwaard WBE IJsselmonde WBE Alblasserwaard-West WBE Ablasserwaard Oost +Avelingen SBB WBE Vijfheerenlanden ZHL Vijfheerenlanden WBE Tielerwaard West WBE Voorne NM Voorne ZHL Voorne WBE Putten SBB Putten NM Putten (alleen Beninger Slikken) WBE Hoeksche Waard (excl Binnenmaas) Hollands Diep (boottelling WBE Hoeksche Waard) NM Hoeksche Waard SBB Hoeksche Waard WBE Biesbosch WBE Goeree Overflakkee NM Goeree Overflakkee ZHL Goeree Overflakkee SBB Goeree Overflakkee WBE Maasvlakte Totalen percentage toe en afname in Zuid-Holland 10 % 4 % 14 *van alleen de gebieden die zowel in 2009 als in 2010 zijn geteld 31

38 Vergelijking aantallen * Nijlgans Nijlgans toe/afname Boerengans Boerengans toe/afname Kolgans Kolgans toe/afname Indische gans Indische gans toe/afname WBE Duin en Bollenstreek GZH Duin en Bollenstreek SBB Duin en Bollenstreek WBE Ade SBB Ade WBE De Aarlanden + SBB geerpolder WBE Rijnland Zuid + GZH Rijnland SBB Rijnland ZHL Rijnstreek WBE De Gouwe Driehoek WBE Reeuwijkse Plassen SBB Driebruggen WBE Delfland ZHL Delfland WBE Schieland WBE Krimpenerwaard ZHL Krimpenerwaard WBE IJsselmonde WBE Alblasserwaard-West WBE Ablasserwaard Oost +Avelingen SBB WBE Vijfheerenlanden ZHL Vijfheerenlanden WBE Tielerwaard West WBE Voorne NM Voorne ZHL Voorne WBE Putten SBB Putten NM Putten (alleen Beninger Slikken) WBE Hoeksche Waard (excl Binnenmaas) Hollands Diep (boottelling WBE Hoeksche Waard) NM Hoeksche Waard SBB Hoeksche Waard WBE Biesbosch WBE Goeree Overflakkee NM Goeree Overflakkee ZHL Goeree Overflakkee SBB Goeree Overflakkee WBE Maasvlakte Totalen percentage toe en afname in Zuid-Holland % -1 % 0 % 18 % 63 *van alleen de gebieden die zowel in 2009 als in 2010 zijn geteld 32