Surinaams Museum De geschiedenis van Suriname
|
|
- Dennis de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Surinaams Museum De geschiedenis van Suriname Op de plek van Fort Zeelandia / Surinaams Museum woonde reeds lang vóór het jaar 1500 een groep Arowakken. Waarom woonde deze mensen juist hier? De kustvlakte van Suriname is geologisch opgebouwd uit een stel evenwijdig aan elkaar lopende schelpritsen, die oost-west lopen. Schelpritsen zijn ontstaan door maritieme kalkafzettingen. Gaande van noord naar zuid worden deze schelpritsen afgewisseld door zwampen. De oude straten van Paramaribo volgen dan ook de loop van de ritsen en lopen dan ook allen oost-west bijvoorbeeld de Henck Arronstraat, de Herenstraat, de Dr Nassylaan en de Waterkant. Deze ritsen liggen ongeveer 60 centimeter hoger dan de zwampen. De arowakken leefden op de schelpritsen en meestal langs het water van een kreek of rivier. Toen Columbus in 1492 naar Amerika kwam, dacht hij dat hij een kortere weg naar Oost-Indië had ontdekt. Hij noemde de mensen dan ook abusievelijk, Indianen. De arowakken noemde zichzelf Lokonos en de plaats waar zij woonde, Permarbo of Permurbo en daar is later de naam van de huidige hoofdstad van afgeleid. Anderen beweren, dat de huidige Sommelsdijckse kreek vroeger de Paramurokreek heette en het woord bo in het Arowaks dorp betekent. Dus Paramaribo komt van Paramurobo, het dorp aan de Paramurokreek. De Fransen, Engelsen, Portugezen, Spanjaarden en Hollanders hadden al rond het jaar 1500 belangstelling voor de Guyana s, op zoek naar El Dorado.
2 De zeelieden, die in het begin van de 16de eeuw dit West-Indië bezochten, hadden in Europa de meest fantastische verhalen te vertellen. Zo vertelden zij, dat de mensen in Guyana s een goudbruine kleur hadden, omdat zij elke morgen afdaalden in een meer, dat ze Parima noemde. Dit meer was heel moeilijk te bereiken, maar was bedekt met een laag stofgoud en als men uit het water kwam, bleef het goud op hun huid achter, vandaar de mooie goudbruine kleur. Natuurlijk wekte dit verhaal de drang op bij vele Europeanen op zoek te gaan naar dit Eldorado, waar dit goudmeer moest liggen. Zo kwam rond 1613 een klein schip de Surinamerivier op zeilen met aan boord twee Nederlanders, te weten Dirck van Sanen en Nicolaes Baliestel. Zij zagen deze open plek, na een paar uren de rivier te hebben opgevaren. Zij besloten een factorij (handelspost) op te zetten naast het Indianendorp. Zij bouwden er een huis, waar ze goederen konden opslaan die van het land afkomstig waren. Het huis was ter bescherming omgeven door een palissade omrastering. Zij zijn er niet al te lang gebleven, omdat de arowakken er niets voor voelden om handel te drijven. Toen in 1644 de Fransman Noailly de Surinamerivier op voer, met 50 personen aan boord, zag hij aan de linkeroever van de rivier het dorp van de Indianen. Hij ging aan land en bouwde een versterkte vesting op de plaats waar de Nederlanders hun factorij hadden gebouwd. Noailly en de zijnen hadden veel last van malaria en toen ze ook nog werden aangevallen door de Indianen, verlieten ook zij deze vesting, die ze omgeven hadden met een palissade versteviging. Op het eiland Barbados had de gouverneur Lord Willoughby of Parham, uitgebreide plantages gesticht. De Engelsen zochten echter naar expansiegebieden. Omstreeks 1650 voer een groepje Joodse planters de Surinamerivier op. Deze groep Joden vestigde zich in Thorarica, 60 km de rivier opvarend. De volgende groepen zagen het versterkte gebouw van de Fransen. Zij gingen aan land en vroegen de Indianen toestemming om zich te vestigen. Zij kregen toestemming en bouwden een huis van schelpsteen en noemden het Fort Willoughby. Reeds toen omgaven zij hun fort met een omheining van rechtopstaande palissade stammen, die in een vijfhoek waren geplaatst, met bastions, die open waren aan de landzijde. Tijdens deze Engelse bezetting begon Paramaribo al wat te groeien, maar de hoger op gelegen oude hoofdstad Thorarica was vooralsnog belangrijker Het woord Thorarica komt waarschijnlijk van het Arrowaks Toraha Hariraka, dat woonplaats van blanken betekent. Anderen beweren dat het woord afstamt van de Joodse Thora (= Heilige Rol) en rika (= Rijk). Intussen was de Tweede Engelse Oorlog ( ) in volle gang. De Vlissingse kapitein Abraham Crijnssen kwam, in opdracht van het gewest Zeeland, met een vloot van zeven schepen naar Suriname om daar alle Engelse bezittingen voor het gewest Zeeland in bezit te nemen. Toen deze vloot van zeven schepen, met 750 matrozen en 225 soldaten voor het Fort Willoughby verscheen, gelastte Crijnssen algehele overgave. Dit werd door de Engelse commandeur William Byam geweigerd. Na een vuursalvo kwam hij op andere gedachten en het fort werd overgegeven. De naam werd toen veranderd in Fort Zeelandia ter ere van het schip waarop Abraham Crijnssen voer en het gewest waar hij vandaan kwam. De naam van de stad veranderde in Nieuw-Middelburg. Bij de vrede van Breda op 31 juli 1667 werd bepaald, dat alles wat in bezit was van een van de naties, behouden zou blijven. De datum 1667 staat aangegeven boven de ingang van het fort. Dit jaartal houdt ook in dat Nieuw Amsterdam, het tegenwoordige New York, werd geruild voor Suriname.
3 Het is niet duidelijk of de Nederlanders een nieuw fort bouwden of de oude contouren van het vijfpuntig fort van de Engelsen hebben gehandhaafd. Een vijfpuntig fort werd in die tijd beschouwd als een strategisch bouwwerk. Er zijn vandaag de dag drie van de vijf bastions behouden. De twee landinwaartse bastions, aanvankelijk ter weerszijden van de ingang van het fort, bestaan niet meer. Rondgang door Fort Zeelandia Het eerste bastion heeft de naam Middelburg. De trap er naar toe is van een veel latere datum. (uit de tijd dat het fort gevangenis was), maar wie goed kijkt ziet nog de overblijfselen van de oude trap, bestaande uit schelpsteen. Overigens hebben alle bastions namen met een Zeeuwse afkomst. Ze zijn bij de restauratie in 1972 aangebracht. De naamgeving komt van de oud-directeur van het museum, Jimmy Douglas. Vroeger werden de bastions met nummers aangegeven. Bastion Middelburg was toen Bastion nr 2. Het fort bestaat uit een binnenfort, omgeven door de gebouwen en een buitenfort, dat werd begrensd door een gracht, die noord-zuid liep. Deze werd in 1878 gedempt, omdat de gracht voortdurend dichtslibde door het modderig water van de rivier, onder invloed van de Amazone-afzettingen voor de kust van Suriname. De schelpstenen waarvan het fort is gebouwd kwamen vanuit de gracht, die men rond het fort heeft gegraven. Gebouw 1 is opgetrokken uit bakstenen. Deze stenen werden als ballast meegevoerd uit
4 Europa om de schepen stabiliteit te geven. Gouverneur Temminck vaardigde zelf een decreet uit, dat schepen verplichtte om bakstenen mee te nemen naar Suriname. De verhoging op het bastion was bedoeld voor een reuze vlaggenmast. Een ieder, die de kolonie naderde moest al van verre, aan de vlag kunnen zien aan wie de kolonie toebehoorde. Op dit bastion moet ook een klok (bel) gestaan hebben, waarop door een soldaat de tijd werd aangegeven, middels een slag op de bel, na het leeglopen van een zandloper (ieder half uur) Dit was de enige tijdmelding in de stad. Het fort was voorbestemd om de stad Paramaribo en de plantages aan de Surinamerivier te beschermen. Zoals u hier duidelijk kunt zien ligt het fort in de bocht van de Surinamerivier. Vanuit de bastions kon de rivier met kanonvuur bestreken worden, om binnenkomende schepen te verhinderen de achterliggende stad en de plantages te bedreigen. Bij de bouw bestond het fort uit een binnen en een buitenfort. De officierswoningen aan de overkant van bastion Middelburg zijn van na de tijd van het fort. Ze werden gebouwd in 1839, zonder een verdieping. Waar nu het tijdelijk gebouw van de assemblee staat, liep een gracht, met daarachter een aarden wal tot aan de Sommelsdijcksche kreek. Dit was het buiten fort. De overloop naar het tweede bastion, Veere, was niet overdekt. Uit de hoogte van de wering blijkt duidelijk dat het goed bescherming bood voor de manschappen als ze zich tussen de bastions bewogen. De muur van gebouw 2 eindigde dus aan deze zijde. De vloer van dit gebouw ligt aanmerkelijk lager dan die van de overloop, omdat dit gebouw maar één verdieping had en dit dus de zolder was. In dit gebouw hebben waarschijnlijk manschappen geslapen. De vloeren zijn dubbel uitgevoerd, de vloer is van hard kopiehout en het plafond van ceder. Beide houtsoorten zijn goed bestand tegen houtluizen en ander ongedierte. Het gebouw wordt nu gebruikt voor tentoonstellingen van het Surinaams Museum.
5 Bastion Veere was het meest strategische bastion. Je hebt vanuit dat bastion het beste overzicht over de rivier. Er zijn nog schietgaten in dit bastion te zien; die waren vroeger in alle bastions. In bastion Veere is verschil in kleur is van de schelpsteen, links en rechts van het schietgat, te zien. Dit komt omdat dit bastion in 1791 moest worden gesloopt, aangezien het door de stroming van de rivier werd ondergraven en in de rivier dreigde te vallen. Bij de restauratie werd er schelpsteen uit Saramacca gehaald, vanonder het voetbalveld te Groningen. Er zijn nieuwe steunberen aangebracht, om verdere verzakking te voorkomen. Inmiddels is begonnen, middels damwandplaten, de rivier te dwingen een andere loop te volgen, wat een gunstige invloed heeft op de stabiliteit van het bastion. In 1712, lukte het de Fransman Cassard om langs het fort te komen en zich in Meerzorg te vestigen. Hij ondernam verder een rooftocht langs de verschillende plantages. Hij eiste van gouverneur De Goyer een enorme brandschatting, die bestond uit goederen, producten, slaven, ter waarde van florijnen, een voor die tijd enorm bedrag. Deze aanval bracht de kolonie op de rand van een bankroet. Om de betaling zo laag mogelijk te houden verborgen plantage-eigenaren, hun slaven in het bos. Deze keerden echter niet meer terug naar de plantages en sloten zich aan bij de groep marrons. Nadat in 1747 het Fort Nieuw Amsterdam, bij de samenvloeiing van de Commewijne en de Surinamerivier, in gebruik werd genomen, mede als gevolg van de inval van Cassard, kwam er op dit bastion ook een seinpost, die met de post Jagtlust aan de overkant van de rivier kon communiceren. In 1791 heeft men een deel van dit bastion afgebroken omdat dit in de rivier dreigde te vallen. Bastion Veere is ook het gebouw waar in 1982 de decembermoorden hebben plaats gevonden. In dat jaar werden 15 vooraanstaande personen uit Suriname in Fort Zeelandia gevangen gehouden, verdacht van samenzwering tegen het militair gezag, en vervolgens doodgeschoten, met als
6 argument dat zij probeerden te ontvluchten. Sommige kogels zijn uitgeboord, om als forensisch materiaal gebruikt te worden. In 2009 werd een maquette geplaatst om de slachtoffers te gedenken. Ook de overgang naar het derde bastion, Zierikzee, was niet overdekt. De tweede verdieping werd er pas in 1784 bijgebouwd. Tegen de borstweringen aan waren er diverse gebouwen. Zo heeft er een smederij gestaan. Bastion Zierikzee is een zogeheten half landinwaarts bastion. Dit bastion heeft een eigenaardige vorm, omdat delen hiervan werden gebruikt om bastion Veere te redden. Het fort heeft als verdedigingswerk niet altijd voldaan. Wellicht dat men in 1872 tot dezelfde conclusie kwam, want in dat jaar kreeg het fort de bestemming van gevangenis, mede ook omdat Fort Nieuw Amsterdam in 1747 was gebouwd. Om als gevangenis te kunnen dienen, werden er talrijke verbouwingen gepleegd. Het fort bleef de functie als gevangenis behouden tot 1967, toen er in Santo Boma een moderne penitentiaire inrichting werd gebouwd. Overigens had bastion Middelburg, reeds toen het werd gebouwd, al de bestemming als gevangenis: de onderverdieping was bestemd voor de slaven of gewone manschappen, terwijl de bovenverdieping werd gebruikt als werkplaats van hogere officieren. De gevangenen mochten echter nooit langer dan een paar dagen in dit gebouw opgesloten worden, omdat alleen door één enkel gat licht en lucht naar binnen kon komen. Toch hebben Codjo, Mentor en Present, samen met ander slaven, daar maanden opgesloten gezeten, voordat ze levend werden verbrand, beschuldigd van het stichten van de grote brand van Ook Gebouw 4 heeft de functie van gevangenis vervuld. Daar waren zes gescheiden cellen, speciaal voor zware jongens. Cel 1 is bij de restauratie behouden gebleven, en is nu een herdenkingsplaats voor alle doden, die in de loop der eeuwen zijn gevallen in Fort Zeelandia, terwijl op de muur de positie van de overige cellen is aangegeven.
7 In het centrum van het binnenfort staat nu een zonnewijzer. Op die binnenplaats zijn op de meest gruwelijke wijze slaven afgestraft, omdat de eigenaren van de plantages hun slaven naar het fort mochten sturen om afgestraft te worden. Een van de meest beruchte lijfstraffen was de geseling van de Spaanse Bok (handen en voeten werden vastgebonden en er werd een stok gestoken onder de knieën en de armen. De meestal naakte slaaf werd dan tot bloedens toe afgeranseld). Ook werden hier de verminkingen uitgevoerd, zoals het afhakken van een voet van slaven die een poging waagden tot weglopen en een hand van slaven die gestolen hadden. In 1688 werd gouverneur Van Sommelsdijck er door muitende soldaten, middels 40 kogels vermoord. In december 1922 werd op de binnenplaats een galg opgericht om de Fransman Alfons Coutanceau op te hangen, die in Nickerie een Chinees had vermoord. De galg is daarna nog tweemaal gebruikt. Later is het materiaal gebruikt voor reparatie doeleinden. Officieel is de doodstraf nog niet afgeschaft, maar is na 1924 niet meer toegepast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden twee Nederlanders, die in Indonesië zaten, naar Suriname getransporteerd, verdacht van NSB-activiteiten. De twee, Raedt van Oldenbarneveldt en Van Poelje, werden op Jodensavanne geïnterneerd. Zij probeerden te ontvluchten en werden overgebracht naar Fort Zeelandia. Hier werden ze op zeer hardhandige wijze verhoord. Toen zij uitgeput naar hun cellen werden gebracht, werden ze in de rug doodgeschoten in opdracht van luitenant Meier, die kennelijk ook NSB er was. De officiële lezing was, dat ze een vluchtpoging waagden. Het fort werd van 1967 tot 1972 gerestaureerd en beschikbaar gesteld aan het Surinaams Museum. In april 1982 werd door de militaire machthebbers in Suriname beslag gelegd op Fort Zeelandia. Het museum was toen verplicht te verhuizen. In juli 1994 kreeg het museum weer de beschikking over het zwaar verwaarloosde fort, en op 25 november 1995 konden, na een grondige verbouwing en dankzij Nederlandse hulp, de deuren weer worden geopend voor het publiek. Hiermee eindigt deze virtuele rondleiding door Fort Zeelandia / het Surinaams Museum. Deze tekst is een bewerking van de tekst die de heer Hugo I. Brunings in juni 2014 heeft samengesteld ten behoeve van rondleidingen door Fort Zeelandia en het Surinaams Museum. Deze werd beschikbaar gesteld door de heer Laddy van Putten, directeur van het Surinaams Museum.
Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie
Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der
Nadere informatieGeschiedenis groep 6 Junior Einstein
De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten
Nadere informatieGeschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika
Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s
Nadere informatie9.2 Bakstenen. Thema/ onderwerp: Werkblad
Thema/ onderwerp: Werkblad 9.2 Bakstenen Korte samenvatting van de leeractiviteit: A.d.h.v. een werkblad komen de leerlingen erachter wat de Nederlandse invloeden op Suriname zijn (straten, polders, taal).
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname : de slavenhandel
Geschiedenis van Suriname 1502-1808: de slavenhandel 1502: het begin van de Europese slavenhandel Na de ontdekking van Amerika werden er door de Spanjaarden en Portugezen al snel plantages aangelegd. Op
Nadere informatiehttp://eksamensarkiv.net/
Opdracht 1 Lees de tekst in bijlage 1 en beantwoord de vragen in het Nederlands. a. Uit welke woorden of zinnen blijkt dat de omstandigheden voor de slaven in Suriname slecht waren? Noem er tenminste drie.
Nadere informatieNaam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6
Naam: KASTELEN Heb jij je wel eens afgevraagd hoe je jouw huis zou verdedigen als anderen het probeerden te veroveren? Nou, vroeger dachten de mensen daarr dus echt wel over na. Ze bouwden hun huis zelfs
Nadere informatieSuriname in de kijker
44 2012 Suriname in de kijker Dit boekje brengt jullie naar een land, ver hier vandaan. Een vliegtuig doet er ongeveer 9 uur over om van Schiphol (in Nederland) naar de hoofdstad Paramaribo te vliegen.
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatie8.2 Fort Elmina. De leerkracht bespreekt de vragen met de leerlingen die op hun plaats zitten.
Thema/ onderwerp: Werkblad 8.2 Fort Elmina Korte samenvatting van de leeractiviteit: De geschiedenis van Fort Elmina wordt verteld a.d.h.v. afbeeldingen en een videofragment. Hierna gaan de leerlingen
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 17 Ω Over Indië en Suriname Ω Les 1: Van Batavia tot Jakarta Naam:
Werkblad 7 Ω Over Indië en Suriname Ω Les : Van Batavia tot Jakarta VOC Schepen van de VOC varen naar Indië om specerijen te halen. Specerijen zijn bijvoorbeeld peper, kruidnagel en nootmuskaat. De reis
Nadere informatieLees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1).
Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1). Kijk, een schip uit Amerika, Amerika is een nu een vrij land. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Roelof. Roelof is de zoon van de gouverneur.
Nadere informatieWij slaven van Suriname
Wij slaven van Suriname Anton de Kom in makkelijke taal Moeilijke woorden staan schuin en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 91. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Inhoud Over dit boek...7
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Kastelen De eerste kastelen De eerste kastelen werden tussen 800 en 1000 na Christus gebouwd. In die tijd maakten de Noormannen de kusten van Europa onveilig: ze plunderden dorpen en boerderijen. De mensen
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieNaam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Nadere informatieHunebedden. Inleiding. Hoofdstuk 1 Wat zijn hunebedden en waar kun je ze vinden?
Hunebedden Inleiding Ik hou mijn werkstuk over hunebedden, omdat ik het een leuk onderwerp vind. Maar ik hou het er ook over, omdat ik er veel van te weten wil komen. Ik ben op het idee gekomen, omdat
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieInleiding. Wat is het Vasa schip? Koningshuis Vasa (1523-1654)
Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Inleiding... 3 Wat is het vasa schip?... 3 Koningshuis Vasa (1523-1654)... 3 De bouw van het schip (waarom, wanneer, door wie en hoe)... 4 Waarom, met welk doel?... 4
Nadere informatieSamenvatting Gouden Eeuw ABC
Samenvatting Gouden Eeuw ABC Week 1ABC: Gouden Eeuw algemeen Info: De Gouden Eeuw (1600-1700) De 17 e eeuw wordt de Gouden Eeuw genoemd, omdat er in Nederland veel geld werd verdiend. Vooral door de handel.
Nadere informatieOntdekkingsreis in het Katwijks Museum
Ontdekkingsreis in het Katwijks Museum NAAM:... SCHOOL:... Wat leuk dat je vandaag een ontdekkingsreis door het museum gaat maken! Je vindt in ons museum klederdrachten, modelbootjes, schelpen en heel
Nadere informatieGent 24b. De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz. Onderbergen. Het pand van de Dominicanen. Predikherenlei
De Predikherenlei anno 1820 door de Hollandse soldaat Wynantz Gent 24b Onderbergen. Het pand van de Dominicanen Predikherenlei Rue de la Valléé nr 40 /Onderbergen Onderbergen nr 57 in 1940 Tweede gedeelte
Nadere informatieProgramma projectwek Samen Leven Doe Je Zo 2010 Vmbo t Venster, Arnhem Kandinsky College, Nijmegen Mulo Kerklaan, Paramaribo
Programma projectwek Samen Leven Doe Je Zo 2010 Vmbo t Venster, Arnhem Kandinsky College, Nijmegen Mulo Kerklaan, Paramaribo Projectweek Suriname 2010 blz. 1 PROGRAMMA projectweek Samen Leven Doe je Zo
Nadere informatieSchrijf een goede betogende brief bij geschiedenis
Schrijf een goede betogende brief bij geschiedenis Een aantal aanwijzingen voor het aangeven van het historisch belang van een persoon of gebeurtenis. Betoog (uit Topniveau) Mening (standpunt) van de schrijver
Nadere informatieNaam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Nadere informatieDE MIDDELEEUWEN. Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6
DE MIDDELEEUWEN Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6 INHOUDSOPGAVE Middeleeuwen. Karel de Grote. Middeleeuwse straffen. De pest. Dokters in de Middeleeuwen. Beroepen in de Middeleeuwen.
Nadere informatielandelijk, licht EN eclectisch interieur
interieur landelijk, licht EN eclectisch TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: JAN VERLINDE De bewoners van dit huis woonden eerder al in hetzelfde park. Ze waren het erover eens dat dit het leukste en
Nadere informatieWaarom kent de geschiedenis van Coronie geen marrons?
Waarom kent de geschiedenis van Coronie geen marrons? Toen ik in oktober 2012 voer over de uitgestrekte Coroniezwamp, moest ik terugdenken aan het leervak geschiedenis, onderwezen op de R.K Antoniusschool
Nadere informatieDe Harderwijker Botterstichting zet HARDERWIJK. op de kaart. Harderwijk - New York Sponsert u ook?
De Harderwijker zet HARDERWIJK op de kaart Ter ere van Henry Hudson 400 jaar Harderwijk - New York Sponsert u ook? Met oud Hollandse schepen naar Amerika Voor deze happening wordt er één vloot samen gesteld
Nadere informatieCanonvensters Michiel de Ruyter
ARGUS CLOU GESCHIEDENIS LESSUGGESTIE GROEP 8 Canonvensters Michiel de Ruyter Michiel Adriaanszoon de Ruyter werd op 23 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn ouders waren niet rijk. Michiel was een stout
Nadere informatie[Kies de datum] REDACTIETEAM 3 SLAVERNIJ. Slavernij Redactieteam 3
[Kies de datum] REDACTIETEAM 3 SLAVERNIJ Slavernij Redactieteam 3 Inhoud 1. Nederland en slavenhandel 2. Zeeland en slavenhandel 3. Slavenhandel in cijfers 4. Excursie Middelburg 5. Driehoeksreizen 6.
Nadere informatieInhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.
Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld
Nadere informatieLesbrief Stevig Sterk Zaltbommel
Lesbrief Stevig Sterk Zaltbommel Groep 7/8 Erfgoed educatie Bezoek les Stevig Sterk Zaltbommel Stevig Sterk Zaltbommel is een bezoek les over historische vestingwerken van Zaltbommel. Nadruk ligt op het
Nadere informatie10. Gebarentaal [1/3]
10. Gebarentaal [1/3] 1 Gebarentalen Stel, je kunt niets horen. Je bent doof. Hoe praat je dan met andere mensen? Je kunt liplezen, maar dat is moeilijk en je mist dan toch nog veel van het gesprek. Bovendien
Nadere informatieDe sage van Gelmel beschrijft de geschiedenis van het ontstaan van Zondereigen en Ginhoven in de 9e en 10e eeuw.
de antwoorden De sage van Gelmel beschrijft de geschiedenis van het ontstaan van Zondereigen en Ginhoven in de 9e en 10e eeuw. Gelmel was een Viking. Aan het eind van de 9e eeuw kwam hij geregeld de Mark
Nadere informatieHANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.
Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. 1700 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt.
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieIn het oude Rome De stad Rome
In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome is héél oud. De stad bestaat al meer dan tweeduizend jaar. Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De mensen die naar Rome kwamen,
Nadere informatie7.1 Slavenhandel en abolitionisme.
7.1 Slavenhandel en abolitionisme. Hieronder treffen jullie een aantal bronnen aan die betrekking hebben op de kwestie van zwarte Piet. Lees en bekijk de bronnen goed en probeer een antwoord te geven op
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieGent 25c. Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham
Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham Gent 25c De Minnemeersbrug lag in het verlengde van de Goudstraat Goudstr /Beersteeg
Nadere informatieAmerika. Inleiding. Inhoud. Geschiedenis
Amerika Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Amerika omdat ik er geboren ben en ik het een mooie staat vind met een interessante geschiedenis. Verder staat Amerika ook om veel dingen bekend, zoals het
Nadere informatieLesbrief Van Papa, voor Sammie
Lesbrief Van Papa, voor Sammie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie 4 Tweede Wereldoorlog 5 Concentratiekamp 6 Stripverhaal (opdracht) 8 Collage maken (opdracht) 9 Colofon 10 2 Inleiding Voor u ligt
Nadere informatieDe Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702 Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo
Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo Opdracht 1 De sterke economische groei die de Gouden Eeuw kenmerkt, kwam hoofdzakelijk ten goede aan het gewest Holland. Welke militaire oorzaak kun je benoemen? Holland
Nadere informatieJullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp.
namen 1 a OPDRACHTKAART HALLUM - ONDERZOEK Sint Maartenkerk Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp. Op deze kaart staan
Nadere informatieOntdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. basisonderwijs 2015/2016
Ontdek ons zoute DNA Zonder de scheepvaart geen Nederland basisonderwijs 2015/2016 Welkom in het scheepvaartmuseum amsterdam Ontdek Het leven aan boord van verschillende schepen, doe mee aan het havenspel
Nadere informatieKruittoren. Ω Hoogte: ca. 18 m Ω Bouwjaar: ca Ω Muurdikte: ruim 1 m Ω Basisvorm: vierkant
Informatiekaart Kruittoren Kruittoren De Kruittoren staat aan de noordzijde van de Nieuwstad, naast het spoor, in een verloren hoekje. Circa 700 jaar geleden werd deze hoektoren gebouwd bij het verbeteren
Nadere informatieLes 11 Van zeehelden/ontdekkingsreizigers tot kolonisators
Les 11 Van zeehelden/ontdekkingsreizigers tot kolonisators gatentekst versie 1 Talrijk zijn de kinderliedjes die over varen gaan, over en havens en verre reizen over. Generaties Nederlanders groeiden op
Nadere informatieWat denken de jongens? Trek een lijn naar het denk-wolkje. Het is niet eerlijk, ik ben arm en hij is rijk. Ik wil graag vrienden blijven
Lees het verhaal Een onmogelijke vriendschap. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Olivier. Olivier komt uit Nederland. Olivier woont op Sumatra. Zijn vader is de baas van een plantage. Olivier en zijn familie
Nadere informatieTula Auteur: L. de Palm
Slavenopstand op Curaçao Tula Auteur: L. de Palm Colofon Tekstadviezen Frans Meulenberg Foto omslag Dreamstime (monument einde slavernij, St. Martha baai, Curaçao) Vormgeving Frits van der Heijden Uitgeverij
Nadere informatieSchooljaar: 2013/2014. Groep: 7a. Makers: Jesse m, Lucas, Nikki, Näara, Nancy en Sem
De slavernij Schooljaar: 2013/2014 Groep: 7a Makers: Jesse m, Lucas, Nikki, Näara, Nancy en Sem Inhoud Inleiding... Nederland en Slavenhandel... Zeeland en Slavenhandel... slaven handel in cijfers... Driehoeks
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Slavernij
Werkstuk Geschiedenis Slavernij Werkstuk door een scholier 2240 woorden 11 juni 2007 6,2 300 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Voorwoord In dit werkstuk wordt er verteld over slavernij. Dit is een schande
Nadere informatieDag van het Kasteel 2012
Dag van het Kasteel 2012 wandelen rond Zeeuwse kastelen en buitenplaatsen Schouwen-Duiveland Slot Moermond, Renesse Zuid-Beveland De Hellenburg, Baarland Walcheren Westhove, Oostkapelle Zeeuws-Vlaanderen
Nadere informatieWelke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood?
Jozefs broers bij de onderkoning. Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Genesis 42:1-2 1 Toen Jakob zag dat er koren in Egypte was, zei Jakob tegen zijn zonen: Waarom kijken jullie
Nadere informatieDe leerkracht zorgt ervoor dat alle leerlingen een gatentekst en een ontdekkaart hebben.
Thema/ onderwerp: Ontdekkaart 1.1 Slavenkralen Korte samenvatting van de leeractiviteit: De leerlingen vullen de woorden op de goede plek in in de gatentekst. De leerlingen bevragen de kralen en maken
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Kleuren Inleiding Hallo allemaal. Ik hou mijn spreekbeurt over kleuren omdat ik het een leuk en interessant onderwerp vind en ook omdat kinderen er niet zo snel op komen denk ik. Ik heb mijn spreekbeurt
Nadere informatieL ang geleden zag de Achterhoek er. De geschiedenis van Doetinchem, Wehl en Gaanderen
Vuurstenen werktuigen steentijd [Stadsmuseum] L ang geleden zag de Achterhoek er heel anders uit dan tegenwoordig. Er waren uitgestrekte heidevelden, moerassen en veel bossen. Kortom, een ruig en onherbergzaam
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatie7.6. Paragraaf 1 Suriname ontstaat als slavenkolonie. Boekverslag door H woorden 31 januari keer beoordeeld
Boekverslag door H. 2086 woorden 31 januari 2004 7.6 90 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Samenvatting geschiedenis H9 Suriname Paragraaf 1 Suriname ontstaat als slavenkolonie
Nadere informatiek a s t e l e n i n n e d e r l a n d
k a s t e e l Inhoudsopgave k a s t e l e n i n n e d e r l a n d Wat is een kasteel? Blz. 2-3 Ringwalburchten Blz. 4 Motteburchten Blz. 5 Ronde Waterburchten Blz. 6 Vierhoekige Waterburchten Blz. 7 Woon-
Nadere informatieWe zijn 2 zusjes Leah en Dika, we komen uit een gezin van 10 kinderen. We zijn in Teuge geboren en opgegroeid, waar we een geweldige jeugd hebben
Barakkenkampen In 1951 kwamen 12.000 Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen noodgedwongen in Nederland aan voor een tijdelijk verblijf. Ze werden opgevangen in kampen. Het woonoord in Lage Mierde was
Nadere informatieOpkomst en ondergang van de VOC
Les 5 De eerste multinational ter wereld. gatentekst versie 1 Ontstaan In het voorjaar van 1594 staken Amsterdamse kooplieden de koppen bij elkaar. wilden proberen het Portugese monopolie op handel in
Nadere informatieHet verhaal van de 80 jarige oorlog!
Het verhaal van de 80 jarige oorlog! Filips II erft het grote "Europese Rijk" van zijn vader Karel V. Om te beginnen gaat hij strenge belastingen heffen. 1 Na een aantal jaar vertrekt hij naar Spanje,
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom Naam: Het jodendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden op www.geloofik.nl.
Nadere informatieOver de kerk van Marum
Over de kerk van Marum De kerk van Marum is een van de oudste bakstenen kerken in Groningen. Het oudste gedeelte, het koor, dateert uit de 12 e eeuw. De toren is 13 e -eeuws. De preekstoel werd in 1826
Nadere informatieLees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1)
Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Dit is Columbus. Columbus ontdekte in 1492 Amerika. Hij was een ontdekkingsreiziger. Columbus was heel gemeen. Daar lees je straks meer over.
Nadere informatieDriehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61315
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieEEUWIG STRAF. Straffen door de eeuwen heen ANTWOORDEN OPDRACHTEN. Na de rondleiding in het Gevangenismuseum
EEUWIG STRAF Straffen door de eeuwen heen Na de rondleiding in het Gevangenismuseum ANTWOORDEN OPDRACHTEN Antwoorden van de museumopdrachten Groep 1 Een misdadiger werd opgespoord door de baljuw en zijn
Nadere informatieVraag 1c. In welke plaatsen waren VOC- vestigingen in Nederland?...
Naam: DE VERENIGDE OOSTINDISCHE COMPAGNIE (VOC) In 2002 was het 400 jaar geleden dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) werd opgericht. Dit werd in binnen- en buitenland op diverse manieren herdacht.
Nadere informatieStofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats).
Het verhaal van 1588 Bodystorming Inleiding Het jaar 1588 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Republiek. De gebeurtenissen die eraan vooraf gaan worden als feiten voorgelezen en tussen de
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname. De creolen na de afschaffing van de slavernij
Geschiedenis van Suriname De creolen na de afschaffing van de slavernij 1863-1873: het staatstoezicht Na de afschaffing van de slavernij in 1863 werden de Surinaamse slaven vrije burgers. Vanaf nu werden
Nadere informatieSVM Scholen voor Mauritanië
SVM Scholen voor Mauritanië Nieuwsbrief Nr. 9-15 januari 2015 De toestand in Mauritanië Sinds de vorige nieuwsbrief (Nr. 8 van 14 mei 2013) is er weer heel wat gebeurd, zowel rond onze school als in Mauritanië
Nadere informatieWERKBOEK. Lest we Forget
1 WERKBOEK Lest we Forget 2 Lest we Forget Dit is een uitgave van de stichting Aircraft Recovery Groep 1940-1945 Contact: Secretaris Stichting A.R.G. 1940-1945, Dorpsstraat 204H, 1566 AT Assendelft. Website:
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieProgramma werkweek Suriname 8 t/m 16 november 2013
Programma werkweek Suriname 8 t/m 16 november 2013 Projectweek Suriname 2013 blz. 1 Begin van de lesdag in Suriname: de leerlingen zingen het volkslied en hijsen de vlag. Tijdens de projectweek wappert
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over
Nadere informatieMaandag 19 februari 2007
Maandag 19 februari 2007 - Sjoerd - Matthijs - Robin - Dennis - Ramon Met z n allen naar de Plompe Toren Openingstijden voor bezichtiging. Dagelijks van 10.00 17.00 uur Burghsluis Burghsluis ligt aan de
Nadere informatieIn het volgende verhaal maak je kennis met een vreemd volk. Luister goed. Z I E N W I J E R G E V A A R L I J K U I T?
MENSENETERS 31 STAP 1 In het volgende verhaal maak je kennis met een vreemd volk. Luister goed. Z I E N W I J E R G E V A A R L I J K U I T? Wij wonen op het eiland Sarawak. Men noemt ons Dayaks. In Europa
Nadere informatieMODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG!
MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG! I.I De geboorte van de Europese Unie Zoals jullie waarschijnlijk wel weten zijn er de vorige eeuwen veel oorlogen in Europa geweest. Vooral de Eerste en de Tweede Wereldoorlog
Nadere informatieDoel: Na deze opdracht weet je meer over het leven en de gebruiken van de Vikingen
Thema: Van A tot Z Geschiedenis Tijd van monniken en ridders Vikingen Moeilijkheid: *** Tijdsduur: *** Juf Nelly De Vikingen komen Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leven en de gebruiken van
Nadere informatieSchokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs
Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis VOC in de gouden eeuw
Werkstuk Geschiedenis VOC in de gouden eeuw Werkstuk door een scholier 1373 woorden 1 december 2004 5,2 619 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Deelvraag 1: Wat is de geschiedenis van de VOC? De VOC (Verenigd
Nadere informatieBatavia werf. We gingen naar Batavia werf.
Batavia werf We gingen naar Batavia werf. Met de klas. En we gingen ook met de auto. Ik zat met Yessir Thijs en Sebastiaan en de moeder van Sebastiaan.We hadden ook groepjes toen we in de Batavia werf
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname e eeuw: de plantage-economie
Geschiedenis van Suriname 1651-20e eeuw: de plantage-economie 1500: het ontstaan van de plantageeconomie Toen de eerste Europeanen rond 1500 in Amerika aankwamen bleek dit nieuwe werelddeel geschikt te
Nadere informatieBouwhistorische notitie proefsleuf Fort Sint Michiel Blerick
Bouwhistorische notitie proefsleuf Fort Sint Michiel Blerick 25-11-2010 Inleiding Op 25 november 2010 is op het terrein van het vroegere Fort Sint Michiel te Blerick een proefsleuf getrokken, in verband
Nadere informatieJonge Stedenbouwkundigen
herontwerp de stad Amsterdam Lesmateriaal VO Museum Het Grachtenhuis Lesmateriaal VO herontwerp de stad Amsterdam Lesmateriaal ter voorbereiding of verwerking van een bezoek aan museum Het Grachtenhuis
Nadere informatieNaam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij
Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij De Verenigde Staten van Amerika worden meestal gewoon VS of Amerika genoemd. Amerika is een enorm groot land. Je doet er zeker vijf dagen over om van oost naar
Nadere informatie4.1 Leven van een slaaf
Thema/ onderwerp: Verschillende soorten slaven 4.1 Leven van een slaaf Korte samenvatting van de leeractiviteit: De leerlingen maken kennis met de verschillende soorten slaven en kunnen een dag van één
Nadere informatie14-daagse Avontuurlijk Suriname
REIZEN - VOYAGES Tel.32-3-238.11.03 Fax.32-3-238.71.58 Bresstraat, 14 IATA : 08210381 2018 Antwerpen licentie : A 1275 BELGIUM www.coconuttravel.be/suriname/ info@coconuttravel.be www.coconuttravel.be
Nadere informatieDe ondergang van de Spaanse Armada een spannend verhaal
De ondergang van de Spaanse Armada een spannend verhaal Een volk in opstand, een boze koning, een dappere koningin, een onoverwinnelijke vloot en... een storm. Dit is het spannende verhaal van de Spaanse
Nadere informatieVOC. Jantje Postma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/38582
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jantje Postma 26 June 2012 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/38582 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieDriehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieHet. riet- en gevestigd. Wilgenhorst. kopen. Sliebewust. zijn van drie. was
Het Kompas kijkt binnen in Het Kompas keek binnen bij Vincent-Jan de Jong in aan de Molendijk. Een woonhuis dat rond 1886 gebouwd is in opdracht van zijn overgroot- was ouders. Erachter een hoepels-, biezen-,
Nadere informatie