De herziening van de Arbeidstijdenrichtlijn 2003/88/EG

Transcriptie

1 De herziening van de Arbeidstijdenrichtlijn 2003/88/EG Sarah De Groof

2 De herziening van RL 2003/88/EG (Over)regulering versus flexibilisering van het arbeidstijdenrecht Hoe komt de spanning tussen regulering v. flexibilisering tot uiting in de herziening van de RL 2003/88/EG Beschouwingen naar aanleiding van de herziening

3 Overzicht uiteenzetting 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Totstandkoming Aard Doelstelling Knelpunten B. Herziening Poging I Poging II 2. Beschouwingen nav de herziening A. Regulering of flexibilisering B. Mogelijkheden

4 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Totstandkoming Traditionele discussie Bevoegdheid voor overheid, sociale partners of werknemer? Bevoegdheid voor EU of nationale overheden? Opvolger RL 93/104/EG Basis: artikel 153,1,a VWEU Gekwalificeerde meerderheid «Ter verwezenlijking van de doelstellingen van art. 151 wordt het optreden van de lidstaten op de volgende gebieden door de Unie ondersteund en aangevuld: de verbetering van met name het arbeidsmilieu, om de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen» HvJ 12 november 1996, C-84/98, Verenigd Koninkrijk v. Commissie Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn Minimumvoorschriften met als doel veiligheid en gezondheid waarborgen

5 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Aard Continentale traditie van regulering Max. 48 uur per week, min. 11 uur rust per periode van 24 uur en 24 uur per periode van 7 dagen, rustpauze vanaf 6 uur, jaarlijkse vakantie Met oog voor flexibiliteit Rol sociale partners (voor pauzes, max. arbeidstijd, nachtarbeid en afwijkingen), referentieperiodes (voor wekelijkse rusttijd, wekelijkse arbeidstijd en duur nachtarbeid) en uitgebreid systeem van afwijkingen en uitzonderingen waaronder de opt-out Kritiek rechtsleer Veel arresten HvJ

6 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Doelstelling Hvj: Minimumvoorschriften om de levens- en arbeidsomstandigheden van de werknemers te verbeteren door de nationale bepalingen inzake met name de duur van de arbeidstijd te harmoniseren. Harmonisatie moet een betere bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers waarborgen door volgende te waarborgen: Gevolg: minimumrusttijden voldoende pauzes maximum voor de duur van de werkweek te bepalen. Toepassingsgebied moet ruim worden geïnterpreteerd, afwijkingen moeten nauw worden geïnterpreteerd. Evenwicht regulering v. flexibilisering?

7 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Knelpunten: begrip arbeidstijd Arbeidstijd is de tijd waarin de werknemer werkzaam is, ter beschikking van de werkgever staat en zijn werkzaamheden of functie uitoefent overeenkomstig de nationale wetten en/of gebruiken. Rusttijd is de tijd die geen arbeidstijd is Uitgebreide rechtspraak HvJ SIMAP (C-303/98), Jaeger (C-151/02), Grootste probleem: aanwezgheidsdiensten Cumulatieve voorwaarden Cruciaal: verplichte aanwezigheid op de aangewezen plek

8 1. Spanning regulering v. flexibilisering A. Huidige richtlijn 2003/88/EG Knelpunt: opt-out Art. 22 RL 2003/88/EG staat toe af te wijken van maximale arbeidsduur 48 uur per week Voorwaarden: Besluit lidstaat om max. niet toe te passen Instemming werknemer Werkgever houdt registers bij van alle werknemers die dergelijke arbeid verrichten ( ) Pfeiffer (C397/01-403/01): individuele toestemming vereist Populair rechtspraak arbeidstijd geen coll. akkoord vereist Kritiek rechtsleer: market-making en market-correcting doelstelling

9 1. Spanning regulering v. flexibilisering B. Herziening richtlijn 2003/88/EG Opgelegd door RL vóór 23 november 2003 voor opt-out en referentieperioden Poging I Start fase I 30 december 2003 (COM(2003) 843) omtrent referentieperioden begrip arbeidstijd opt-out maatregelen om beroeps- en gezinsleven te bevorderen Fase II Tegenstelling sociale partners Tegenstelling Parlement en Raad Grootste struikelblok: opt-out Uitbreiding van de onderwerpen (telling per werknemer, planning compenserende rusttijd, begrip autonome werknemers)

10 Spanning regulering v. flexibilisering B. Herziening richtlijn 2003/88/EG Poging II Start fase I 24 maart 2010 (COM(2010) 106) Grondige evaluatie Herziening owv fundamentele veranderingen in de wereld van het werk Doelstellingen bescherming veiligheid en gezondheid evenwicht werk en gezinsleven flexibiliteit voor werkgever en werknemer vermijden van onnodige administratieve lasten Fase II 21 december 2010 (COM(2010)801) Doelgerichte herziening aanwezigheidsdiensten en compenserende rusttijden Omvattende herziening ondermeer grotere flexibiliteit voor nieuwe werkpatronen en evenwicht tussen werk- en privéleven voor nieuwe demografische realiteiten 15 november 2011: sociale partners vatten onderhandelingen aan

11 2. Beschouwingen omtrent de discussie A. Regulering v. flexibilisering Poging I: Commissie, Raad, Parlement Brede consensus dat RL aan herziening toe is Maar grote onenigheid over richting Raad: flexibilisering Parlement: regulering Cf. opt-out Poging II: Sociale partners Brede consensus veranderingen wereld van het werk Maar grote onenigheid over de gevolgen Werkgevers: flexibiliteit Werknemers: bescherming

12 2. Beschouwingen omtrent de discussie B. Mogelijkheden Herziening nodig Cf. definitie arbeidstijd Totale herdenking nodig Balans economisch en sociaal europa Artikel 31 Handvest van de grondrechten van de EU Verschillen overstijgen Work-life balance? Definitie: Staat van evenwicht tussen privé- en werkleven Materiële en psychologische component Onderdeel van of meer dan flexibilisering? Rol sociale parters?

13 De herziening van RL 2003/88/EG Updates? Nieuwsbrief arbeidsrecht: Discussie