Achtergronden bij de nieuwe normen

Transcriptie

1 Achtergronden bij de nieuwe normen Nadine Slootjes Deltares Opzet De risicobenadering Van dijkring naar dijktraject Basisbeschermingsniveau Economische doelmatigheid investeringen Beheersing van het groepsrisico Voormalige b- en c-keringen Bepalend perspectief bij de norm 1

2 Risicobenadering Risico = kans x gevolg Eisen aan keringen afstemmen op gevolgen van doorbraak Bron: Risicobenadering Eisen aan keringen afstemmen op gevolgen van doorbraak: Waterdiepten, stijgsnelheden uit simulaties overstromingen Schade uit waterdiepten en grondgebruik Slachtoffers obv waterdiepten, stijgsnelheid, bevolkingscijfers, preventieve evacuatie 2

3 Risicobenadering Normen uitgewerkt a.h.v. de risicomaten en bijbehorende indicatoren: Basisbeschermingsniveau o.b.v een grenswaarde voor LIR Economische doelmatigheid investeringen op basis van MKBA Beheersing van het groepsrisico Van dijkring naar dijktraject Betere relatie met aanvaardbaar risico: Uniformeren van risico Bevorderen doelmatigheid Sluit aan bij common sense risicobenadering 3

4 Van dijkring naar dijktraject Van dijkring naar dijktraject Criteria voor de indeling van dijktrajecten: Significant verschil in omvang van gevolgen, afhankelijk van locatie van een bres; Onderverdeling in trajecten vanwege verschillen in getroffen gebied (dijkring Groningen-Friesland) Lengte dijktraject niet te groot (max ca. 30 km) en ongeveer gelijk. Vaststellen trajectindeling is geen exercitie met slechts één mogelijke oplossing. VNK2-ringdelen vormde de basis. Beoordeling van de trajectindeling door de gebiedsgerichte deelprogramma s. 4

5 Van dijkring naar dijktraject Opknippen i.v.m. lengte-effect Zonder knip op lengte: gelijke norm, maar verschil in dijkdimensies Met knip op lengte: normen beter vergelijkbaar 5

6 Eisen vanuit Basisbeschermingsniveau Bron: 6

7 Bron: LIR is het Lokaal Individueel Risico Bron: 7

8 Grenswaarde LIR voor basisbeschermingsniveau Veel factoren van invloed op risico-perceptie en acceptatie Vergelijking met externe veiligheid en verkeersveiligheid Grenswaarde van 10-5 / jaar op basis van KBA en motie in TK Voor slachtofferrisico aardbevingen ook grenswaarde van 10-5 / jaar Basisbeschermingsniveau LIR Of wordt voldaan aan basisbeschermingsniveau hangt af van een aantal factoren. 1. De kans dat het gebied waar je je in bevindt wordt getroffen door een overstroming. Dit hangt af van de hoogte en sterkte van de waterkering die het gebied beschermt 2. De gevolgen van een overstroming. Hoe dieper het wordt en hoe sneller het water stijgt, hoe groter de kans om te overlijden. 3. De kans dat je tijdig kunt evacueren naar een veilige plek 8

9 Basisbeschermingsniveau LIR Of wordt voldaan aan basisbeschermingsniveau hangt af van een aantal factoren. 1. De kans dat het gebied waar je je in bevindt wordt getroffen door een overstroming. Dit hangt af van de hoogte en sterkte van de waterkering die het gebied beschermt 2. De gevolgen van een overstroming. Hoe dieper het wordt en hoe sneller het water stijgt, hoe groter de kans om te overlijden. 3. De kans dat je tijdig kunt evacueren naar een veilige plek Gevolgen van overstromingen 9

10 Gevolgen van overstromingen Overstromingspatronen bij dijkdoorbraken Meerdere scenario s per dijkring Berekeningen gemaakt bij Toetspeil en Toetspeil +1D Aanname standzekerheid van hoge lijnelementen (regionale keringen, spoordijken) Gevolgen van overstromingen Gebruikte informatie uit overstromingsberekeningen: Maximale waterdiepten Stijgsnelheid Waterdiepten het grootst in rivierengebied en IJsselmeergebied Kanttekeningen bij kaart: Geen doorbraken van B/C-keringen Aanname tav standzekerheid van regionale keringen 10

11 Gevolgen van overstromingen De waterdiepte en stijgsnelheid bepalen samen de mortaliteit op een locatie. De mortaliteit is: het verwachte percentage van de mensen dat komt te overlijden als direct gevolg van een overstroming Gevolgen van overstromingen Mortaliteit wordt bepaald d.m.v. slachtofferfuncties 11

12 Basisbeschermingsniveau LIR Of wordt voldaan aan basisbeschermingsniveau hangt af van een aantal factoren. 1. De kans dat het gebied waar je je in bevindt wordt getroffen door een overstroming. Dit hangt af van de hoogte en sterkte van de waterkering die het gebied beschermt 2. De gevolgen van een overstroming. Hoe dieper het wordt en hoe sneller het water stijgt, hoe groter de kans om te overlijden. 3. De kans dat je tijdig kunt evacueren naar een veilige plek Evacuatie Hoe makkelijker een gebied te evacueren is, hoe kleiner de kans om te overlijden door een overstroming Bron: 12

13 Evacuatie De evacueerbaarheid van een gebied wordt uitgedrukt in een evacuatiefractie. Dit is het verwachte percentage mensen dat het gebied op tijd heeft verlaten, dus vóór de dijk is doorgebroken Bron: Evacuatie Het percentage achterblijvers is een maat voor het overlijdensrisico. Hoe groter de kans om achter te blijven, hoe groter de kans om te overlijden % Bron: 13

14 Evacuatiefracties via evacuatiebomen Kansverdeling van beschikbare tijd Kansverdeling van kwaliteit van uitvoering Resultaat is percentage geëvacueerden berekend met verkeersmodellen Aannamen tav non-repons Verwachtingswaarde evacuatiefractie met bandbreedte 14

15 Berekening LIR en norm Bron: Eis aan kering /norm = eis basisbeschermingsniveau mortaliteit * (1-evacuatie) Na te zien op: 15

16 Wat vind je een passende norm voor basisbeschermingsniveau (relatief)? A 1/ / / B 1/ / /3.000 Eisen aan overstromingskans vanuit basisbeschermingsniveau Lokaal hoge eisen langs Waal en Westerschelde 16

17 Eisen vanuit economische doelmatigheid (MKBA) Economisch optimale norm Bron: 17

18 Economisch optimale norm Aannamen: kosten bestaan uit investeringen en verwachte schade door overstromingen (schade, slachtoffers en getroffenen) optimale investeringsstrategie Economisch optimale norm Totale kosten Investeringskosten Schaderisico Normhoogte Veiligheid dijk 18

19 probability (1/year) Dynamisch model KBA WV21 Dynamisch model: Klimaatverandering overstromingskansen nemen toe Economische groei gevolgen nemen toe Vaste investeringskosten investeer periodiek Economisch optimale overstromingskansen afleiden uit een optimale langetermijn investeringsstrategie Economisch optimaal: minimaliseer de contante waarde van investeringen en restrisico Vragen: Wanneer investeren? Waar investeren? Hoeveel investeren? Optimalisatiemodel: Theorie door C.J.J Eijgenraam (CPB) Software: OptimaliseRing Dynamisch model KBA WV21 0,0012 0,0010 Overstromingskans 0,0008 0,0006 Wanneer? 0,0004 0,0002 Hoe veel? Wanneer opnieuw? 0, year 19

20 Relatie signaalwaarde en ondergrens Franz Edelman award

21 Benadering van economisch optimale norm Verband tussen economisch optimaal beschermingsniveau en de verhouding tussen gevolgen en de kosten van 10 maal veiliger (op basis van Kind, 2013) Afleiding directe methode Optimale kans = 1/38 * Investering / Schade Investeringen Kosten 10 x hoger beschermingsniveau Kosten per km: Gemiddeld tot hoog langs de kust Hoog in dichtbevolkte delen benedenrivieren 21

22 Schade Stap 1: Bepaal schade Economische scenario: Transatlantic Market 1,9 % Schaalsprong Almere Schade 22

23 Schade Stap 1: Bepaal schade Economische scenario: Transatlantic Market 1,9 % Schaalsprong Almere Stap 2: Bepaal slachtoffers en getroffenen: Bevolkingsgroei Evacuatiefractie Monetariseren getroffenen en slachtoffers Schade Monetaire waardering van slachtoffers : Per slachtoffer 6,7 miljoen euro (VOSL: Value of Statistical Life) Per getroffene bedrag van euro Overall aandeel van slachtoffer gerelateerde schade: ca. 30 % 23

24 Eisen aan overstromingskans vanuit economische doelmatigheid Veel ruimtelijke variatie in economisch optimale beschermingsniveaus Hoog beschermingsniveau voor rivierengebied, ZW van Flevoland en kust ZH Groepsrisico kans op grote aantallen slachtoffers 24

25 Groeprisico: hotspots Voormalige b- en c-keringen 1 Afsluitdijk 2 Kadoelersluis 3 Roggebotsluis 4 Houtribdijk 5 Nijkerkersluis 6 Spooldersluis 7 Zeetoegang IJmuiden 8 Maeslantkering en Europoortkering I 9 Europoortkering II / Hartelkering 10 Stormvloedkering Hollandsche IJssel 11 Haringvlietdam 12 Biesboschsluis 13 Afsluitdijk Andel en Wilhelminasluis 14 Brouwersdam 15 Hellegatsdam en Volkeraksluizen 16 Grevelingendam 17 Philipsdam 18 Stormvloedkering Oosterschelde 19 Oesterdam 20 Veerse Gatdam 21 Zandkreekdam 22 Sluizen kanaal door Zuid-Beveland 23 Zeedijk Paviljoenpolder 24 Heerewaardense Afsluitdijk 25 Ramspolkering 26 Keersluis Heusdensch Kanaal 27 Bergse Maasdijk 25

26 Heroverweging status c-keringen Bescherming tegen overstroming geregeld via de voordeur, tenzij kostenefficiënter om te behouden In sommige gevallen aangrenzende water status buitenwater gekregen Systeem van voorliggende en achterliggende keringen Kans op overstroming en gefaalde b-kering 1/1.000 Schade 10 miljard Kans x Schade 10 miljoen/jaar Kans op overstroming zonder gefaalde b-kering 1/100 Schade 10 miljoen Kans x Schade 0,1 miljoen/jaar Overstromingskans 1/ /100 1/100 Totaal risico 10,1 miljoen/jaar 26

27 Afleiding van eisen aan faalkans Gaat om effect van falen van kering op achterliggende waterstanden. Betrouwbaarheidseis aan maximaal toelaatbare invloed op faalkansen in achterland Maximaal toelaatbare faalkansen lopen uiteen van 1/1000 tot 1/ Maximaal toelaatbare kans op niet-sluiten is 1/100 1/200 (per sluitvraag) Bepalend perspectief en norm Norm is strengste van MKBA/LIR, GR-hotspot of aanvullende afweging 27

28 Scherpste normen langs de rivieren, Flevoland, kust van Zuid-Holland en Westerschelde Lastig om direct te vergelijken met oude normen. Grootste toename van beschermingsniveau langs de grote rivieren Signaleringswaarde Ondergrens Factsheets per traject 28

29 Meer informatie STOWA 29