Innoveren op Noord. Een experiment waarin het werkveld, studenten en docenten innoveren door te co-creëren

Transcriptie

1 Innoveren op Noord Een experiment waarin het werkveld, studenten en docenten innoveren door te co-creëren

2 INNOVEREN op noord Een experiment waarin het werkveld, studenten en docenten innoveren door te co-creëren Vormgeving: studio ampersand 2

3 Samenvatting Het vakgebied marketing verandert in hoog tempo. De positie van de marketeer in bedrijven verschuift naar een plek in een flexibel en multidisciplinair team waar samen met de klant nieuwe diensten en producten worden ontwikkeld, die voor beiden toegevoegde waarde hebben. Dit vergt andere vaardigheden, attitude en kennis van deze toekomstige professional. En daarmee vraagt het ook om een andere vormgeving van het hbo-onderwijs dat opleidt voor deze marketingprofessional van morgen. Deze ontwikkeling geldt voor allerlei functies en plekken binnen het bedrijfsleven, bijvoorbeeld voor productontwikkelaars en ondernemers. Dit vormt de belangrijkste aanleiding voor het experiment Innoveren op Noord. Innoveren op Noord is een driedaags experiment waarin derde- en vierdejaars studenten uit het netwerk van het Instituut voor Marketing Management (IMM), samen met docenten en marketeers, productontwikkelaars en digitale experts van uitgeverij Noordhoff innoveren door te co-creëren. Dit experiment levert voor de Hanzehogeschool Groningen relevante data op over de leerreis en leercurve die de deelnemers doormaken, in een authentieke, professionele setting. Voor Noordhoff levert het nieuwe proposities op voor haar marktbenadering, voor het Hoger Onderwijs. De inzichten die in het klein worden opgedaan en verspreid, geven richting aan de invulling van innovatief onderwijs voor de komende jaren. Er is sprake van het Droste-effect: door te doen in het klein, leren we over de kennis, houding en vaardigheden die nodig zijn om te innoveren door co-creatie in het groot. Wie: Waar: Wanneer: co-creatief team: 16 studenten, 8 docenten uit het netwerk van IMM, 8 professionals van Noordhoff. regieteam: 8 professionals uit verschillende geledingen, waaronder twee begeleiders van Skills & Co. een inspirerende locatie in de stad Groningen vrijdag, maandag en dinsdag 24, 27 en 28 juni Opbrengsten: - Prototypes voor nieuwe proposities voor Noordhoff; - Vijf filmclips waarin het proces en de belangrijkste inzichten van de deelnemers in beeld zijn gebracht. - Bouwstenen voor didactiek, leerlijnen of innovatie werkplaatsen waarin co-creatie, innovatie en persoonlijke talentontwikkeling van student, docent en werkveld centraal staan (in een leven lang leren, verzameld en gedeeld op - Overdraagbare principes voor online en offline innoveren. - Ervaringen met het digitaal vastleggen van de learning journey van studenten en de touchpoints in het informele en formele leren. Investering: in dialoog vast te stellen met de partners We zoeken partners binnen de Hanzehogeschool Groningen en binnen Noordhoff Uitgevers die willen investeren in tijd, geld en ruimte om Innoveren op Noord mogelijk te maken en die de inbedding van dit experiment in beide organisaties willen faciliteren en ondersteunen. 4 5

4 Aanleiding in drievoud Hanzehogeschool Groningen Vernieuwen in verbinding, zo luidt de titel van het nieuwe strategisch plan van de Hanzehogeschool Groningen voor De wens en de noodzaak tot vernieuwing wordt onder andere zichtbaar in de professionele leergemeenschap die de Hanzehogeschool wil vormen. De organisatie wil studenten, onderzoekende docenten en het betrokken werkveld onderling sterker verbinden, zodat ze gezamenlijk kunnen werken aan innovatieve oplossingen die in hun vakgebied actueel en relevant zijn. Extra uitdaging voor het onderwijs is dat door de digitalisering en de nieuwe economie we steeds minder gebonden zijn aan tijd en plaats om toegang te krijgen tot informatie. We kunnen overal en binnen allerlei netwerken leren, op formele en informele manieren. De leergemeenschap kan daarmee heel verschillende vormen aannemen, waarin de diverse vormen van leren elkaar afwisselen en versterken. Om deze onderwijsvernieuwing in de Hanzehogeschool in te bedden, wordt op meerdere plekken ervaring opgedaan met innovatiewerkplaatsen. Hier komen de werelden van onderwijs, beroepspraktijk en onderzoek samen in een nieuwe hybride, geïntegreerde omgeving. Partners uit het onderwijs en bedrijfsleven komen hier samen om samen te werken aan complexe vraagstukken, waarvan de oplossing vraagt om het co-creëren van kennis op een manier die de grenzen van traditionele structuren, ( ) en vormen van leren overstijgt. 1 Noordhoff Uitgevers Noordhoff Uitgevers is marktleider in leermiddelen in het basis-, voortgezet en hoger onderwijs. Het van oorsprong Groningse bedrijf heeft een lange traditie in het uitgeven van educatieve boeken. Met de toenemende digitalisering en de veranderingen in het onderwijs, wordt steeds vaker ingezet op digitale ondersteuning bij boeken, voor zowel docent als student. Op dit moment bestaat ongeveer 90% van het aanbod uit fysieke leermiddelen: boeken die via docenten of vakgroepen 6 1 Designing hybrid learning configurations at the interface between school and workplace, 7 Petra H.M.Cremers (2016)

5 worden voorgeschreven aan studenten en leerlingen. Het digitale aanbod fungeert daarbij als ondersteuning of extra service voor docenten (inspiratie en actualiteit) en studenten (tentamentraining). Noordhoff zoekt naar nieuwe manieren om actueel en relevant te zijn voor zijn klanten, in een markt die snel verandert en waar technologische veranderingen een enorme impact hebben op de wijze waarop mensen informatie verwerken. De concurrentie van nieuwe, technologie gedreven bedrijven anders dan de traditionele educatieve uitgevers kan zorgen voor een radicale transformatie in de markt, zoals bijvoorbeeld gebeurde in de hotel- en taximarkt (gamechangers in netwerken, zoals bij Airbnb en Uber 2 ). De behoeften van hbo-opleidingen veranderen, terwijl tegelijkertijd de nieuwe vraag nog niet duidelijk gearticuleerd is. Daarmee is het aantrekkelijk voor Noordhoff om samen met haar klanten te experimenteren met mogelijkheden voor innovatie. De marketingfunctie De marketingfunctie binnen bedrijven verandert. Eerder had het de positie aan het eind van het productieproces waar ontwikkelde diensten en producten zo effectief mogelijk naar de doelgroep worden gebracht (transactie). Langzamerhand verschuift de positie meer naar voren waar een flexibel, multidisciplinair team samen met de klant komt tot nieuwe diensten en producten, die voor beide partijen toegevoegde waarde opleveren (integratie, co-creatie). Deze veranderende positie van de marketingfunctie wordt in colleges en studieboeken in de marketingopleiding natuurlijk beschreven en behandeld 3. Tegelijkertijd hebben studenten in het onderwijs nauwelijks gelegenheid om deze verandering in het vakgebied real life mee te maken en de innovatie van hun vakgebied zelf mee vorm te geven. En juist dat stimuleert hun intrinsieke motivatie, zo blijkt uit verschillende gesprekken met derdeen vierdejaars studenten. Deze verandering in de marketing zal ook zijn weerslag hebben in de vormgeving van het toekomstig curriculum van IMM. Hoe in dat ontwerp de verschillende componenten zoals doelen, leerinhouden, activiteiten, bronnen, groepsvormen 4, materiaal, tijd en evaluatie zich tot elkaar verhouden, is nog niet scherp afgebakend. Doel Innoveren op Noord Het experiment Innoveren op Noord heeft een drieledig doel. Voor Noordhoff is het doel om in co-creatie met studenten en docenten te komen tot nieuwe proposities. Voor studenten is het doel om real time innovaties in het vakgebied mee te maken, hieraan bij te dragen en hiervan te leren. Voor de Hanzehogeschool is het doel om als lerende organisatie te komen tot nieuwe innovatieve vormen van onderwijs in co-creatie met het werkveld. Daarmee is deze samenwerking op verschillende lagen interessant en kan het voor de betrokken partijen op verschillende niveaus relevante data en inzichten opleveren. De onderlinge samenhang in de doelen van de diverse deelnemers, zorgt voor een grote mate van relevantie. Centrale vraag Het vertrekpunt voor het experiment vormt de vraag: Hoe kunnen we innoveren door co-creatie? De deelnemers hebben allemaal een eigen perspectief op deze vraag. Invalshoeken zijn: Professionals Noordhoff: Hoe kunnen we in co-creatie met onze klanten tot nieuwe proposities voor het onderwijs komen, die relevant en actueel zijn? Hoe kunnen we met onze klanten (studenten én docenten) leren over onderwijs, visies op leren en leeromgevingen? Hoe kunnen we deze inzichten toepassen in onze marketing en wat betekent dit voor onze dienst- en productontwikkeling? 8 2 Het netwerkeffect: ondernemen in tijden van disruptie; VKW ondernemersplatform: 4 Zie C.K.Prahalad & Venkat Ramaswamy, Co-creating unique value with customers. In Strategy and Leadership 2004, vol32

6 Studenten: Hoe kunnen we met en voor Noordhoff Uitgevers nieuwe proposities ontwikkelen? Hoe kunnen we innoveren in ons vakgebied? Welke vaardigheden & kwaliteiten heb ik hiervoor nodig? Docenten: Hoe kunnen we waarde toevoegen in de leerreis van studenten? Hoe kunnen we innoveren in ons vakgebied? Welke kwaliteiten, didactiek en leiderschap vraagt dit van mij? Management: Hoe kunnen we het leer- en innovatieproces faciliteren? Hoe bouwen we aan een innovatief ecosysteem dat duurzaam en toekomstbestendig is? Het driedaagse experiment wordt zo vormgegeven dat alle deelnemers antwoorden vinden op vragen die voor hun directe werk relevant en urgent zijn. Dat bepaalt immers het commitment voor deelname. Tegelijkertijd gaan de vragen over de toekomst. Hoe zijn en blijven wij relevant in een snel veranderende wereld? 5 Waar ligt ons talent en onze toegevoegde waarde en hoe kunnen we blijven vernieuwen om duurzaam concurrentievoordeel te behouden of te verkrijgen? Het ontwerp van de driedaagse geeft doorkijkjes naar deze mogelijke toekomst Nederland 2035; trends en uitdagingen ten behoeve van Slotconferentie HO-tour Hoger 11 onderwijs van de toekomst, ministerie van OCW (maart, 2015.)

7 Ontwerp en vormgeving experiment Innoveren op Noord is een driedaags experiment. Op een inspirerende locatie gaan derde- en vierdejaars studenten van de Hanzehogeschool Groningen, docenten en professionals van Noordhoff met elkaar aan het werk om gezamenlijk de innovatievraag van Noordhoff en daarmee die van de Hanzehogeschool Groningen en IMM te kraken. Gezamenlijk vormt deze groep een co-creatief team. Co-creatief team Het co-creatief team bestaat uit 32 mensen: 16 studenten; 8 marketingstudenten en 8 studenten uit andere disciplines (communicatiesystemen, online, educatie, etc); 8 docenten: 4 marketingdocenten en 4 docenten uit andere disciplines; 8 professionals van Noordhoff uit diverse geledingen: productmanagement, e-publishing, uitgeven, marketing, IT. Regieteam De driedaagse wordt voorbereid door een regieteam uit verschillende geledingen uit zowel het onderwijs als het werkveld. De begeleiding en ondersteuning ligt in handen van Skills & Co. Het regie-team zorgt voor : de scouting en werving van de deelnemers van het co-creatief team. het ontwerp en de vormgeving van het inhoudelijk programma van de driedaagse volgens de principes van een co-creatief proces, zodanig dat de opbrengsten die vooraf zijn vastgesteld worden geleverd. Het delen en verspreiden van de resultaten en inzichten die Innoveren op Noord opleveren binnen de verschillende organisatieonderdelen. Afhankelijk van de partners die bijdragen aan het experiment, bestaat het regie-team uit 7 of 8 onderwijs-, bedrijfs- en innovatieprofessionals. De samenstelling is mogelijk als volgt: Twee docenten, opgeleid om innovatieprocessen te begeleiden; Een adviseur innovatie of blended learning van de afdeling O& O; Een productmanager of uitgever van Noordhoff Uitgevers; Twee katalysts en innovatiebegeleiders van Skills & Co; Een teamleider van de opleiding IMM; Een professional van het stafbureau ICT; Een professional van het stafbureau marketingcommunicatie; Een professional van het stafbureau P&O. Onderstaand schema verduidelijkt het ontwerp van Innoveren op Noord : organisatieonderdelen Hanzehogeschool & Noordhoff Uitgevers regiegroep experiment Innoveren op Noord Schematische weergave van het experiment, de relevante verbindingen in de voorbereiding, uitvoering en data voor inovatie die het oplevert 12 13

8 Ter voorbereiding op de driedaagse vinden diverse sessies plaats van een halve dag: Een trainingssessie met studenten om hen voor te bereiden op hun taak en hen bewust te maken van hoe zij formeel en informeel leren; Een trainingssessie met de deelnemende docenten; Een verkenning en voorbereiding met de professionals van Noordhoff Ook deze trainingssessies worden begeleid door mensen uit het regieteam. Een ontwerper en filmmaker worden betrokken bij de vormgeving van het experiment om de educatieve materialen te maken en het proces en de inzichten van de deelnemers vast te leggen. Werkwijze Innoveren op Noord is een vernieuwende vorm van leren van en in de praktijk. Het gaat ervan uit dat het geheel meer is dan de som der delen. We nemen het geheel van onderwijs en werkveld als uitgangspunt in het leer- en innovatieproces en gebruiken dat wat zich voordoet in het experiment. Door uit te gaan van het geheel de innovatievragen van De Hanzehogeschool en van Noordhoff in onderlinge samenhang - is het mogelijk om tot double loop learning 6 te komen. Niet alleen leren de individuele deelnemers van wat zich voordoet, ook het collectief leert. Door op verschillende momenten in en uit te stappen in het experiment en te reflecteren op wat er gebeurt, kunnen vaste patronen doorbroken worden en ontstaat er ruimte voor vernieuwing op allerlei lagen. Strategie wordt zo direct gekoppeld aan uitvoering, door continu feedback te verzamelen, hier betekenis aan te geven en in interactie het handelen aan te passen. Daarmee worden de te ontwikkelen proposities voor Noordhoff voorzien van een krachtige reality check en kunnen nieuwe ideeën snel tot tastbare resultaten leiden. Het delen van de leerervaringen die in dit experiment worden opgedaan, is voor zowel de Hanzehogeschool als Noordhoff van belang om vervolgens binnen diverse organisatieonderdelen de transfer te kunnen maken. Dit betekent dat er speciale aandacht uitgaat naar het verzamelen, analyseren en verhelderen van de kwalitatieve data uit het experiment om deze overdraagbaar te maken naar een bredere groep mensen binnen de organisatie. Op deze wijze kan de beweging naar vernieuwing steeds groter worden. Een dergelijk experiment ontwerpen vraagt om een zorgvuldige voorbereiding. De vorm en de context waarbinnen de deelnemers aan de slag gaan, laten meteen zien wat nodig is om tot vernieuwing te komen. Binnen het netwerk van Skills&Co is de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met het ontwerpen en begeleiden van dergelijke innovatieprocessen. Als onderlegger wordt gebruik gemaakt van de creatieve achtbaan, waarin de beweging tussen weten en niet-weten in een team wordt verkend en benut. 7 Afgelopen jaar zijn drie docenten van de Hanzehogeschool opgeleid in deze werkwijze.? weten bewust zichtbaar expliciet niet-weten onbewust onzichtbaar impliciet!! flatlining 14 6 Double Loop Learning in Organizations, Cris Argyris, in Harvard Business Review (september 7 het innovatieproces als creatieve achtbaan ) watch?v=-79jzgfb1ew

9 Experimenteren betekent dat we de nadruk leggen op het doen, het onderzoekend leren. De hoe-vraag staat hierin centraal. Dit vraagt van de deelnemers een open houding en blik, gericht op samenwerken en het verkennen van nieuwe perspectieven. In de samenstelling van zowel het co-creatief team als het regie-team, wordt op deze aspecten geselecteerd. Opbrengsten De opbrengsten van Innoveren op Noord bestaan uit zowel tastbare producten en resultaten als niet-tastbare effecten: Uitgewerkte prototypes voor nieuwe proposities voor Noordhoff. Dit kunnen zowel nieuwe producten als diensten zijn, als ook nieuwe vormen van marketingbenadering. Vijf filmclips waarin het proces en de belangrijkste inzichten van de deelnemers in beeld zijn gebracht. Bouwstenen voor didactiek, leerlijnen of innovatiewerkplaatsen, verzameld en gedeeld op De inzichten die opgedaan zijn met betrekking tot co-creatie innovatie, talentontwikkeling van student, docent en werkveld in een leren lang leven, worden hier gebundeld. Overdraagbare principes voor online en offline innoveren. Ervaringen met het digitaal vastleggen van de learning journey van studenten en de touchpoints in het informele en formele leren. Studenten ontvangen na afloop een certificaat voor deelname aan dit innovatieproject. Niet-tastbare effecten van het experiment: Studenten worden vaardiger in 21st century skills: ze krijgen zicht op hun talenten en kwaliteit, ze leren samenwerken in een divers team, kritisch denken, co-creëren en flexibel schakelen. Ze leren vanuit een vraag denken, reflecteren en ontwerpen. De Hanzehogeschool Groningen en Noordhoff Uitgevers krijgen 16 17

10 meer zicht op en vertrouwen in het creatief potentieel en talent binnen hun organisatie; Beide partners doen nieuwe ervaring op in nieuwe innovatieve samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven. Globale planning maart: Innoveren op Noord toelichten in de verschillende orgnisatieonderdelen en akkoord krijgen op investering in tijd, geld en mensen Regieteam vormen en studenten scouten voor deelname. Organisatie hiervan regelen. april/mei: juni: juli: voorbereidingen en trainingssessies experiment: vrijdag 24/6, & maandag en dinsdag 27/6 en 28/6 inzichten bundelen, filmclips maken september: inzichten toepassen in nieuwe innovatieve onderwijsvormen. Impressie Snelkookpansessies Commerciële Economie 2020 Investering Innoveren op Noord vraagt naast commitment, ook een financiële bijdrage en een tijdsinvestering van de deelnemers. Inzage in de externe kosten geven we graag als we in gesprek gaan over deelname. Qua tijd verwachten we de volgende investering: Co- creatief team: Studenten: een voorbereidende sessie van een middag en de driedaagse (28 uur) Docenten: idem Professionals Noordhoff: idem Regieteam: De investering van de deelnemers zal verschillen afhankelijk van de afspraken en taken voor voorbereiding, uitvoering en delen van resultaten en inzichten. De verwachting is dat de tijdsinvestering gemiddeld 40 uur is, exclusief tijd tijdens de driedaagse. Initiatief: Mieke Nauta, docent Instituut voor Marketing Management Hilde Swets, initiatiefnemer Skills &Co Sanna Dijk, webmarketeer Noordhoff, alumnus IMM met studenten: met het werkveld:

11 20