Vaatcentrum/Revalidatie Amputatie van het (een deel van) been of arm

Transcriptie

1 Vaatcentrum/Revalidatie Amputatie van het (een deel van) been of arm

2 Inleiding Deze Informatie voor patiënten bij wie (een deel van) een been of arm moet worden geamputeerd en is om u een globaal overzicht te geven van de procedure rond een amputatie van een (deel van) been of arm. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een aandoening, de situatie voor iedereen weer anders ligt. Wat is amputatie Onder een amputatie wordt verstaan het afzetten van een deel van het menselijk lichaam. Dat kan bijvoorbeeld een hele teen, een voet, een been, een vinger, een hand of een deel ervan zijn. Met een amputatie zal er afstand gedaan moeten worden van een deel van het lichaam en daarmee zal de compleetheid van het menselijk lichaam worden verstoord. Een amputatie is een zeer ingrijpende gebeurtenis voor u als patiënt, maar ook voor uw familie. Daarom zal pas na zeer zorgvuldig afwegen en in uitvoerig overleg met u een dergelijke operatie worden uitgevoerd. Wanneer is een amputatie nodig? Er kunnen verschillende redenen zijn om te kiezen voor een amputatie. Toch komen ze in feite allemaal op hetzelfde neer, er is altijd een onherstelbare beschadiging aan het been of de arm. Het niet amputeren kan dan ernstige gevolgen hebben voor het verdere leven. Oorzaken van een amputatie zijn: Ziekten van de bloedvaten Ongeval Weefselschade ten gevolge van infectie daarbij ook nog suikerziekte Ondragelijke pijnklachten, veroorzaakt door zenuw of vaatschade. Voor een amputatie van een been of arm wordt u in het ziekenhuis opgenomen. De duur van de opname is moeilijk van tevoren te bepalen. 2

3 Dit is geheel afhankelijk van de grootte van de operatie en van uw herstel plus revalidatie. Voor de amputatie Wanneer u samen met de arts besloten hebt om tot amputatie over te gaan, gaat u eerst naar de polikliniek voor een onderzoek. Als u al in het ziekenhuis opgenomen bent, vinden deze onderzoeken in het ziekenhuis plaats. Het onderzoek bestaat uit het beantwoorden van vragen over uw algemene gezondheid, een oriënterend algemeen lichamelijk onderzoek en er wordt een afspraak gemaakt voor bloedonderzoek. Afhankelijk van de soort amputatie zult u, nadat u de arts gesproken hebt, voor de operatie een gesprek hebben met: de fysiotherapeut (lichamelijke voorbereiding, zoals spierversterkende oefeningen), de revalidatiearts (revalidatiemogelijkheden voor en na een amputatie en het voorkomen van gewrichtsproblemen of gewrichtbeperkingen), De opname Meestal wordt u, ter voorbereiding, een dag voor de operatie opgenomen op een chirurgische afdeling. Soms bevindt u zich al wat langer in het ziekenhuis doordat u al wat onderzoeken hebt moeten ondergaan. Op de dag van opname zal er een gesprek plaatsvinden met een verpleegkundige van de desbetreffende afdeling. De operatie De chirurg zal de procedure rond de amputatie met u doornemen. In overleg met u en de anesthesist wordt de operatie gedaan onder algehele narcose of onder plaatselijke verdoving (ruggenprik). Afhankelijk van het te amputeren lichaamsdeel zal de plaats van amputatie, ofwel het amputatieniveau, worden besproken. Bij een amputatie van een deel van het been zal het amputatie- niveau niet zozeer worden bepaald door het niveau van de weefselschade, maar 3

4 de plaats waar ná de operatie een prothese- voorziening kan worden aangebracht. (worden bepaald door het niveau van weefselschade in combinatie met de mogelijkheden voor een prothesevoorziening. Zo kan bij een ernstige infectie van de voet, het amputatieniveau niet bij de voet of enkel komen te liggen, maar een handbreedte onder de knie. Onder dat niveau is namelijk een goede en stabiele prothesevoorziening mogelijk en een amputatie bij de enkel zal te dicht bij de infectiehaard zijn. In het algemeen wordt de wond gesloten, maar bij een groot risico op infectie kan het verstandig zijn de wond later te sluiten. In dat geval wordt pas na een paar dagen, wanneer de infectieverschijnselen onder controle zijn, de stomp gecorrigeerd en de wond gesloten Een prothese is niet altijd mogelijk. Dit is onder andere afhankelijk van uw lichamelijke conditie. Mogelijkheden worden besproken met de revalidatie arts Na de operatie Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Zodra u weer voldoende wakker bent gaat u terug naar de afdeling. De amputatiestomp wordt na de operatie vaak verbonden met een zogenaamd stompverband of met gips. Dit verband of gips wordt stevig aangebracht om de stomp goed in model te krijgen voor een eventuele prothese. Deze methode dient er ook voor om een goede wondgenezing te krijgen. De periode na de operatie zal gericht zijn op herstel van de wond en de ontwikkeling van de functie in het restant van het geopereerde been. Als gevolg van het vaak grote wondoppervlak en het feit dat veelal weefselschade de reden is voor een amputatie, kunnen nabloedingen en vooral infecties voorkomen. Het is voorts goed u te realiseren dat de mate van weefselschade voor de operatie nooit aan de buitenkant betrouwbaar is vast te stellen. Dat wil zeggen dat het wel eens voorkomt, dat tijdens de operatie de chirurg moet besluiten toch meer te amputeren, dan in eerste instantie gedacht 4

5 en met u besproken werd. Ook kan het voorkomen, dat bij nader inzien moet worden vastgesteld dat bij de operatie te zuinig is geamputeerd. De wond wil dan niet genezen, de weefselschade kan doorgaan, er kan een infectie optreden, enzovoort. In dat geval is een nieuwe operatie nodig. Een bijzonder fenomeen na een amputatie, vaak een hinderlijk verschijnsel, is de fantoomsensatie of fantoompijn. De bij de amputatie doorgesneden zenuwen blijven prikkels doorgeven naar de hersenen alsof het geamputeerde lichaamsdeel er nog is, daarbij vreemd aan kan voelen of pijn kan doen. Hinderlijke fantoomverschijnselen proberen we met medicijnen of injecties te controleren. Mogelijk krijgt u ook een blaascatheter ingebracht om de urine in op te vangen, totdat u weer mobieler bent. Verder hebt u een infuus in uw arm dat wordt verwijderd wanneer u goed eet, drinkt en urineert (plast). Over het algemeen is fantoompijn een tijdelijk verschijnsel. Revalidatie en oefentherapie onder leiding van een fysiotherapeut, de orthopedische instrumentmaker en de revalidatiearts worden belangrijke zaken voor u, De mogelijkheden daarvan zullen sterk afhangen van uw lichamelijke conditie, bijkomende ziekte en/of gebreken, het amputatieniveau en de amputatiestomp. In eerste instantie zal de aandacht gericht zijn op genezing van de stomp en het verkrijgen van een stabiele stompvorm zijn. Daarnaast is het van groot belang om de conditie van het andere been te optimaliseren. Ook het behoud van de bewegingen inde gewrichten zijn belangrijk omdat anders het gebruik van een prothese bemoeilijkt wordt (voor het latere gebruik van een prothese). Bij een onderbeen amputatie kan het 3 tot 6 maanden duren om tot een goede prothese voorziening te komen. De orthopedische instrumentenmaker en de revalidatiearts zullen bekijken welke revalidatie- en prothesevoorziening er in uw nieuwe situatie mogelijk zijn. 5

6 Het ontslag nazorg Afhankelijk van de situatie is het mogelijk dat na ontslag uit het ziekenhuis de revalidatie wordt voortgezet in een verzorgings- of verpleegtehuis of een revalidatiecentrum. Dit wordt besproken met de behandelend arts, afdelingsverpleegkundige en revalidatie arts Vragen Bij dringende vragen of problemen vóór uw behandeling kunt u zich het beste wenden tot de polikliniek en vragen naar de behandelde vaatchirurg. Heeft u vragen als u bent opgenomen, kunt u zich het beste wenden tot de verpleegkundige deze geeft de vraag dan door aan de zaalarts of aan de behandelde vaatchirurg Heeft u nog vragen of problemen heeft wanneer u thuis bent, binnen enkele dagen na ontslag, dan kunt u gerust contact opnemen met de afdeling waar u opgenomen bent geweest, uw behandelend arts of huisarts. Belangrijke telefoonnummers Reinier de Graaf Gasthuis Delft telefoon Diaconessenhuis Voorburg: telefoon Nurse Practitioner (vaatverpleegkundige): Mariella Orsini, telefoon Vaatcentrum Reinier de Graaf Groep Vaatcentrum@rdgg.nl Polikliniek revalidatie Reinier de Graaf Revalidatie centrum Delft

7 Meer informatie Wanneer u een prothese gaat gebruiken, heeft u wellicht behoefte aan meer informatie en lotgenotencontact. Bij de Stichting Landelijke Werkgroep van Beenprothesegebruikers kunt u hiervoor terecht: Stichting Landelijke Werkgroep van Beenprothesegebruikers Hollywoodlaan HR Almere Tel: slwb@planet.nl homepage: 7

8 foldernr. 000 versie april