Validatie ISPV probe (project CS-01-04) In opdracht van DSTI / NL-GUTS
|
|
- Bart de Lange
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Validatie ISPV probe (project CS-01-04) In opdracht van DSTI / NL-GUTS Kenmerk: PAS-DSTI.10.FH.12.07/1 Datum: 12 Juli 2010 Auteur: dr. Ir. F.M. Hugen Versie: 1.1
2 1. Kader Het DSTI/NL-GUTS Technoproject heeft als doel de waarde en de inzetbaarheid van de ISPV videoprobe van Perdix Analytical Systems (PAS) te bepalen voor het monitoren en karakteriseren van kristallisatie processen. Naar de preciese objectives en definitie van het project wordt verwezen naar de projectbeschrijving van het project CS Project team: Perdix Analytical Systems: Friesland Foods: Technische Universiteit Delft: Fred Hugen Gerrit Westhoff Herman Kramer Incentive: Het kunnen meten van de deeltjes grootte tijdens de kristallisatiefase, als een essentiële parameter gedefinieerd om de process voortgang te meten en de optimalisatie van het productie process mogelijk te maken. Objectives: De doelstelling van dit project is de technologie validatie van in-line meting van de deeltjes grootte (verdeling) en kristalvorm parameters alsmede inzicht in de industriële toepassing. De in-line meting van deeltjes grootte (verdeling) en specifieke vorm parameters die vertaald een kwantitatief inzicht geven in het kristallisatie process wordt als een doorbraak gepresenteerd. Toelichting op de objectives: Momenteel is er nog geen objectieve en betrouwbare meetstandaard voor in-line deeltjes grootte meting. De ISPV is met succes getest op gekalibreerde deeltjes metingen (gekalibreerd zand en glasparels in water). Daarmee is de vraag in dit project gereduceerd tot een mogelijkheid kwalitatief goede beelden te maken (deeltjes separaat zichtbaar) en de mogelijkheid om deze van elkaar en de achtergrond te scheiden. Als toets kan men aan de hand van de geïsoleerde deeltjes een koordlengte distributie worden bepaald en vergeleken met de koordlengte distributie van een FBRM. Indien het mogelijk blijkt om voor de gekozen processen de D50 van de deeltjes grootte verdeling met een nauwkeurigheid van 2 micron te bepalen tot een concentratie van minimaal 15% volume, dan is de ISPV uitermate geschikt voor de model-predictive control en out-performed op zowel kwalitet als op prijs/prestatie met andere potentiële meettechnieken. Uitvoering en resultaten: Vooraf zijn de volgende testen gedefinieerd: 1
3 1. Test m.b.t. de zichtbaarheid en meetbaarheid van lactose kristallen in ethanol, met oplopende concentratie. (PAS / FF). 2. Test m.b.t. de zichtbaarheid en meetbaarheid van lactose kristallen in een met lactose in water verzadigde oplossing, met oplopende concentratie. (PAS / FF). 3. Test om nucleatie moment te detecteren, dit in vergelijking met een FBRM. (PAS / TUD). 4. Monitoring van een commerciële in-situ batch kristallisatie productie van lactose (PAS / FF). Test 1 is uitgevoerd en in een separaat, publiek verslag vastgelegd. Uit de resultaten is gebleken dat lactose kristallen met een D50 van ca. 95 micron, de deeltjesgrootte verdeling tot een concentratie van ca. 2% volume reproduceerbaar kan worden gemeten met een afwijking van D50 < 2 micron. Ook atrtitie door roeren kon worden aangetoond in een afname van de D50. Voor hogere concentratie gaat met name de D90 afwijken. Test 2 is uitgeveord en gaf met test 1 vergelijkbare resultaten. Test 3 is uitgevoerd in de zin dat een aantal kristallisaties van paracemtol zijn uitgeveord en de beeldreeksen opgenomen. Doch door het ontbreken van een FRBM heeft de analyse van de beelden m.b.t. nucleatie detectie geen zin en is derhalve niet uitgevoerd. Test 4 is uitgevoerd te Friesland Foods. Het verslag hiervan staat in secties 2 t/m 5 van dit verslag. Overall conclusies: Kristallisatie van een commercieel kristallisatie process kan worden gevolgd met de volgende opmerkingen: 1. Kristallisatie op de vensters van de probe komt niet voor. 2. Inbouw van de sensor in het proces was eenvoudig. 3. Turbidity signaal geven een indicatie van nucleatie en kristal groei aan te geven onder de optische resolutie van de probe. 4. Vroegtijdige agglomeratie is zichtbaar 5. Metingen schijnen betrouwbaar te zijn tot ca. 5% volume concentratie. In hoeverre zijn de objectives gehaald: 1. De ISPV sensor levert beelden van goede kwaliteit van kristallen in kristallisatie processen. Detectie van kristallen is voldoende als de concentratie beneden de 5% volume is. 2. De ISPV sensor levert tevens kwalitatieve informatie zoals zichtbare agglomeratie. 3. De metingen zijn reproduceerbaar. 4. De geteste sensor/software haalde niet de 15% volume concentratie gegeven een betrouwbare D50 binnen 2 micron. 5. Doordat er geen ander meetinstrument beschikbaar is geweest, is een vergelijking met andere meettechnologie niet uitgevoerd. 2
4 2. In-situ test bij Friesland Foods (nu Friesland Campina) Onderdeel van het project is de registratie van het kristallisatieproces van lactose in een productiereactor van Friesland Foods. In eerdere testen met de ISPV om lactose waar te nemen in ethanol en in een verzadigide oplossing in water is gebleken dat de kristallen goed zichtbaar zijn met de probe. Voor de test is gebruik gemaakt van de ISPV-IHC-N probe. Deze probe met een lengte van 1.7m, en een optische resolutie van 10 micron, heeft een water-gekoelde kop met een camera. De belichtingstijd bedraagt afhankelijk van de lichtintenisiteit van de belichtingsunit van ca. 3 tot 10 microseconde. Daardoor zal bij een snelheid van kristallen van ca. 1m/s nog steeds een scherp beeld worden gevormd. Voor deze test is een automatische lichtregeling geïmplementeerd. Naarmate meer kristallen gevormd worden, zal de waargenomen lichtintensiteit (Turbidity) afnemen en dit bemoeilijkt de automatische beeldanalyse. De lichtregeling tracht het niveau van de achtergrond constant te houden. De toegepaste lichtregeling was reeds gerealiseerd voor een ander type probe en vormde derhalve geen fundamenteel risico. Doel van de proef: 1. Zijn kristallen zichtbaar gedurende het kristallisatie proces. 2. Zijn kristallen meetbaar, en onder welke omstandigheden. 3. Treden er problemen op met aangroei van kristallen op de vensters. 3
5 3. Uitvoering Friesland Foods heeft een klem op een gat van de Goavec 1 reactor. De ISPV probe is door het gat van de reactor getoken en in de klem vastgezet. De spleet van de probe zat ca. 50cm onder het vloeistof oppervlak. Omdat bij aanvang van de kristallisatie, de werktemperatuur boven de 50 C is, is de probe gekoeld met water van ca. 10 C en een klein debiet. Op 26 oktober 2009 is een eerste video opname met de probe van het krisallisatieproces gemaakt. Vooraf aan de proef is de belichting ingesteld om een optimaal beeld te kunnen vormen. Behalve luchtbellen zijn er aan het begin van het proces echter geen deeltjes aanwezig, om het contrast goed in te stellen. Op 2 september 2009 is een tweede video-opname gemaakt met iets gewijzigde instelling van de belichting. Helaas zijn gedurende de twee runs zowel de Brix meter als de FBRM vanwege defecten niet ingezet. Er is derhalve geen vergelijkende meting uitgevoerd. Instellingen van de probe: 1. Beeldopname iedere 2 seconden 2. Belichtingsinstelling minimaal (waarde 5 op een lineare schaal van ). 3. Opname tijd: 11 uur. Tijdens de testen is gebleken dat er veel luchtbellen in de vloeistof aanwezig zijn. Deze hebben in het begin traject veel invloed op de metingen van de particle size dsitribution (PSD), aangezien de luchtbellen worden aangemerkt als kristallen. Vaak zijn de luchtbellen uit focus waardoor ze moeilijk zijn te onderscheiden van lactose kristallen. Uit bestudering van de opname blijkt dat op een zeker moment kleine deeltjes zichtbaar worden. Dit betreft direct een relatief groot aantal kleine deeltjes. Om de invloed van de luchtbellen te verminderen is een drempel in de software aangebracht voor het minimum aantal deeltjes dat in beeld aanwezig moet zijn om de meetresultaten van het betreffende beeld in de eindresultaten mee te tellen. De is geen sluitende oplossing, maar blijkt to weinig verstoringen in de uieindelijke resultaten te geven. Probe type (ISPV-IHC-N) 4
6 4. Resultaten De resultaten van de eerste run 1. Er worden erg veel luchtbellen in de vloeistof geslagen. Vrijwel elk beeld bevat één of meerdere luchtbellen. Deze kunnen klein maar ook groot zijn. De vorm is niet altijd circkelvormig. 2. Na ca. 30 minuten na begin afkoelen worden deeltjes zichtbaar. Wel is het centrum van het beeld overbelicht waardoor deeltjes alleen aan de randen van het beeld zichtbaar zijn. 3. Na ca. 3 uur wordt de concentratie dermate hoog dat de onderscheidbaarheid van kristallen slecht wordt. 4. Aangroei van kristallen op de vensters is niet waargenomen. Op basis van deze resultaten is een tweede run uitgevoerd met een andere instelling van de belichting. De verwachting is dat te sterke belichting in het centrum van het beeld voorkomen kan worden door een iets conservatieve instelling (totale intensiteit lager). De resultaten van de tweede run: 1. Er worden erg veel luchtbellen in de vloeistof geslagen. Vrijwel elk beeld bevat één of meerdere luchtbellen. 2. Na ca. 15 minuten worden deeltjes zichtbaar. 3. Na ca. 2 uur wordt de concentratie dermate hoog dat de onderscheidbaarheid van kristallen slecht wordt. 4. Aangroei van kristallen op de vensters is niet waargenomen. Beeldanalyse, tweede run: De beelden van de tweede run zijn gebruikt voor het bepalen van relative turbity en de particle size diagram. Tevens zijn een vorm factor van de verdeling bepaald. Om de verdeling van zowel kristalgrootte als kristalvorm compact weer te geven, is uitgegaan van kentallen voor de verdelingen (D10,D50,D90). Om de analyse te bespoedigen is een selectie gemaakt van de oorspronkelijk opgenomen video. Over de eerste 3 uur is per 30s een beeld uit de reeks genomen (dus een verhouding van 1 staat tot 10). De grafiek van het proces verloop is afgebeeld op de volgende pagina: 5
7 Screenshot van de analyse resultaten 6
8 Grafiek van de analyse 7
9 In de grafiek zijn de volgende markante punten aangegeven: 1. In de oranje circkel, het moment waarop vermoed wordt dat de eerste deeltjes zichtbaar worden. 2. In de olijfkleurige cirkel staat het moment dat de eerste deeltjes goed zichtbaar zijn. 3. In de blauwe cirkel het moment dat de deeltjes gemeten worden. 4. In de rode cirkel een sprong in de turbidity. Dit is veroorzaakt door de lichtregeling. Deze maakt regelt op de achtergrond intensiteit. Het lijkt erop dat de bepaling van wat voorgrond en achtergrond is niet helemaal klopt. Omdat dit in de regelkring zit, is dit een vrij heuristisch en eenvoudig criterium. Op de beeldanalyse heeft het overigens geen invloed. 5. De rode horizontale lijn geeft de turbidity vanuit de start situatie weer. De spikes in het turbidty signaal zijn veroorzaakt door grote luchtbellen. Het lijkt erop dat de eerste kleine deeltjes reeds zichtbaar zijn voordat de turbidty significant daalt. Ter illustratie zijn een aantal beelden van de video opname hieronder afgebeeld met commentaar. Eerste beeld van de opname (t=16:10:00, t = 00:00:00) Seeding (t=16:12:40, t = 00:02:40). Een klont seeds is duidelijk zichtbaar in het midden van het beeld. 8
10 Voorbeeld van luchtbellen (t=16:14:40, t = 00:04:40) 9
11 Vermoedelijk eerste deeltjes zichtbaar (t=16:25:20, t = 00:15:20) Nu deeltjes beter zichtbaar (t=16:34:20, t = 00:24:20) 10
12 Na toepassing background subtraction met vorig beeld En toepassing contrast stretch. Helaas is in dit soort beelden moeilijk onderscheid te maken tussen ruis en echte informatie 11
13 Voorbeeld van zeer grote, niet cirkelvormige luchtbel (t=16:35:20, t = 00:25:20) Eerste beeld waarin meting van deeltjes met beeldanalyse plaats vindt (t=16:53:40, t = 00:43:40) 12
14 Deeltjes nu heel duidelijk zichtbaar (t=17:04:00, t = 00:54:00) Aangroei van deeltjes (t=17:08:00, t = 00:58:00) 13
15 (t=17:16:40, t = 01:06:40) Verschil tussen licht en donker in Turbidity (t=17:08:00, t = 00:58:00). Turbidity verschil is absoluut Tr = 20, relatief 10% 14
16 (t=17:25:20, t = 01:15:20) (t=17:34:20, t = 00:24:20) 15
17 (t=17:44:00, t = 01:34:00) (t=17:50:00, t = 01:40:00) 16
18 5. Conclusies Op basis van de uitgevoerde testen zijn door PAS de navolgende conclusies getrokken worden. Conclusies met betrekking tot de doelstelling: 1. Kristallen zijn gedurende het kristallisatie proces duidelijk zichtbaar te maken met de ISPV probe. Het lijkt erop dat zodra de deeltjes een grootte bereiken orde grootte vanaf ca. 10 micron, deze detecteerbaar zijn. Tevens is het contrast tussen deeltjes en vloeistof goed. 2. Uit de beeldanalyse blijkt dat het reeds in een vroegg stadium van het kristallisatie proces mogelijk is een deeltjes grootte verdeling af te leiden. Helaas heeft het er geen meting kunnen plaatsvinden met een ander meetinstrument om de nauwkeurigheid van de metingen te relateren. Ook is het niet mogelijk geweest (om de zelfde reden) om een relatie te leggen tussen meetgebied en concentratie. Op basis van beeldaanzicht en ervaring is de deeltjes concentratie waarbij de meting niet meer functioneert, geschat op 3 á 5% (volume aandeel). 3. Er zijn geen problemen geweest met kristal aangroei o.i.d. Conclusies met betrekking tot de beelden en het kristallisatieproces: Al in een vroeg stadium kunnen deeltjes worden gedetecteerd en niet veel later in het proces worden gemeten op grootte verdeling. Eind conclusie: De algehele conclusie uit de testen is dat het heel goed mogelijk is om het eerste deel van het kristallisatie proces m.b.v. de ISPV probe te volgen. Dit betreft de detectie van deeltjes en het bepalen van de deeltjes grootte verdeling. Eind opmerking: De verwachting bestaat dat met een probe met een optische resolutie van ca. 2.5 micron, reeds in een eerder stadium deeltjes waargenomen en gemeten kunnen worden. Daarnaast heeft de gebruikte probe het nadeel van een analoge interlaced sensor waardoor er een verschil is tussen contrast en helderheid van de twee velden (even en oneven beeldlijnen). Bij een digitale progressive scan camera wordt een betere beeldkwaliteit verwacht waardoor et mogelijk kan zijn dat in een nog vrager stadium deeltjes kunnen worden gemeten. 17
On-line bewaking biofilm aangroei met de Coax sensor
On-line bewaking biofilm aangroei met de Coax sensor Doelstelling opstelling WAC Het (door)ontwikkelen en testen van de coax sensor ten behoeve van: 1) Het op een snelle wijze detecteren van aangroei,
Nadere informatieAIO- SVT Zuiddijk INTECH DYKE SECURITY SYSTEMS. Rapportage InTech-IDS AIO-SVT Zuiddijk 2012 V02
AIO- SVT Zuiddijk INTECH DYKE SECURITY SYSTEMS Eindrapport meetverslag piping Zuiddijk V02 IDS 12006 30 november 2012 1 van 10 Inhoudsopgave DEEL A FACTUAL REPORT... 3 1. ALGEMEEN:... 3 2. INSTRUMENTATIE
Nadere informatieIntrinsieke plantkwaliteit Anthurium
Intrinsieke plantkwaliteit Anthurium Ad Schapendonk Dr ir A.H.C.M. Schapendonk Plant Dynamics BV Gefinancierd door Productschap Tuinbouw Juli 2005 2005 Wageningen, Plant Dynamics BV Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieInformatie over Lenzen
Informatie over Lenzen Camera CCD Sensor: De grootte van de camerabeeld sensor (CCD) beïnvloed ook de kijkhoek, waarbij de kleinere beeldsensoren een smallere kijkhoek creëren wanneer gebruikt met eenzelfde
Nadere informatieGridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert
GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert Samenvatting Deeltjes Detectie in Hoge Energie Fysica De positie waar de botsing heeft plaatsgevonden in een versneller
Nadere informatieSAC Nederland b.v. Nicolaas A.W.J. Thevissen Ing
SAC Nederland b.v. Nicolaas A.W.J. Thevissen Ing 1 Inhoud algemeen ~ 40 sheets veel beelden Wat is het idee en hoe wordt het gedaan. Vat op particle deposition door monitoring. Welke resultaten kan men
Nadere informatieScherptediepte. Inleiding
Inleiding In ieder objectief vinden we een diafragma. Het diafragma bestaat uit een aantal lamellen, die tesamen openingen met verschillende diameters kunnen vormen. Doordat het diafragma deze verschillende
Nadere informatie@ATerinzagelegging 7802858
Octrooiraad @ATerinzagelegging 7802858 Nederland @ NL @ < j) @ @ Röntgenfluorescopie-inrichting. Int.CI 2.: A61 B6/00. Aanvrager: N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven. Gem.: Ir. R.A. Bijl c.s.
Nadere informatieMogelijkheden om de juiste afdichting van scheidende lagen te detecteren. Marco de Kleine, Rein Lantman en Pieter Doornenbal
Mogelijkheden om de juiste afdichting van scheidende lagen te detecteren Marco de Kleine, Rein Lantman en Pieter Doornenbal Mogelijkheden om de juiste afdichting van scheidende lagen te detecteren met
Nadere informatieScherpte in de fotografie
Scherpte in de fotografie Uitleg clubavond 6 September 2012 Herman Boom Waar gaat deze presentatie over? Wat is scherpte Wel Hoe mensen scherpte ervaren Wat beinvloedt scherpte - een beetje begrip Een
Nadere informatieHoe kijken wij en welke informatie wordt doorgegeven aan onze hersenen. Prof. dr. Maarten Kamermans
Hoe kijken wij en welke informatie wordt doorgegeven aan onze hersenen Prof. dr. Maarten Kamermans Het oog is geen camera Als je een camera beweegt krijg je een onscherpe foto Als je de ogen stil zet zie
Nadere informatieEWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot
EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring I.M. Zwetsloot EWMA Control Charts in Statistical Process Monitoring Inez M. Zwetsloot Samenvatting EWMA Regelkaarten in Statistische Procesmonitoring
Nadere informatieDe digitale windtunnel
De digitale windtunnel CFD modellen. Erik den Tonkelaar(DGMR), Hannes Sanders(ARCADIS) De digitale windtunnel In deze presentatie: CFD in het algemeen Onderzoek WinMiskan in kader van COB Voor- en nadelen
Nadere informatieInhoud algemeen. Particle deposition monitoring Particle deposition monitoring. Regen Meter
Particle deposition monitoring 206 SAC Nederland b.v. Nicolaas A.W.J. Thevissen Ing Inhoud algemeen ~ 40 sheets veel beelden Wat is het idee en hoe wordt het gedaan. Krijg vat op particle deposition door
Nadere informatieTest Dylos fijnstof sensor. Vergelijking Dylos met BAM1020 metingen
Test Dylos fijnstof sensor Vergelijking Dylos met BAM1020 metingen DCPJ1R mil.ieudienst Rijn mond Test Dylos fijn stof sensor vergelijking Dylos met BAM1O2O metingen Auteur (s) Afdeling Bureau Docu mentnu
Nadere informatieSCHERPTEDIEPTE EN EXPOAPERTURE 2
SCHERPTEDIEPTE EN EXPOAPERTURE 2 Inleiding Een aantal factoren speelt een rol bij het maken van een goede foto. In de eerste plaats het onderwerp en dan vooral de manier waarop het onderwerp is ingekaderd.
Nadere informatieInstallatie-/Gebruikershandleiding. FluoMini Chlorofyl Fluorescentie.
Installatie-/Gebruikershandleiding FluoMini Chlorofyl Fluorescentie www.sendot.nl Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Specificaties... 4 3. Installatie... 4 4. Meten met de Fluomini Chlorofyl sensor... 5
Nadere informatieIn onderstaand meetverslag vindt u de resultaten van twee dagen meten aan het hoedje en de vaas.
In onderstaand meetverslag vindt u de resultaten van twee dagen meten aan het hoedje en de vaas. Het waren twee heldere dagen die in potentie tot goede resultaten kan leiden. Na de eerste dag bleken s
Nadere informatieThe Outcome of Root-Canal Treatments Assessed by Cone-Beam Computed Tomography Y. Liang
The Outcome of Root-Canal Treatments Assessed by Cone-Beam Computed Tomography Y. Liang Samenvatting en Conclusies In dit onderzoek zijn zowel in-vivo als ex-vivo methoden gebruikt om de resultaten van
Nadere informatieHet blijkt dat dit eigenlijk alleen lukt met de exponentiële methode.
Verificatie Shen en Carpenter RDEC methodiek voor de karakterisering van asfaltvermoeiing; vergelijking van verschillende methoden voor het berekenen van de parameters. Jan Telman, Q-Consult Bedrijfskundig
Nadere informatieCONTROLE VAN HET VOCHTWATER
CONTROLE VAN HET VOCHTWATER DR. HELMUT SANDER DS DRUCKEREI SERVICE / REUTLINGEN In alle verschillende disciplines binnen de offsetdruk zijn er in de laatste jaren onophoudelijk technische vernieuwingen
Nadere informatieFiguur 2: Principe van GPVS en ILIDS.
Samenvatting Luchtbellen treden op in tal van industriële toepassingen. In de elektrochemische industrie worden er bellen geproduceerd bij de hydrolyse van water, de productie van chloor en als nevenreactie
Nadere informatiePracticumtoets natuurkunde De Boksbal 5-havo deel 1 duur: 25 minuten
Practicumtoets natuurkunde De Boksbal 5-havo deel 1 duur: 25 minuten touw bal rubberkoord riem Figuur 1 Boksbal. Inleiding Boksers oefenen hun slagen niet alleen op levende tegenstanders, maar ook op muurmatten,
Nadere informatieGassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 Inleiding d-Radarsysteem 4
Datum 4 juni 2009 Kenmerk 1509544 Pagina 2 van 10 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 3d-Radarsysteem 4 3 Interpretatie radardata 6 3.1 Resultaten 3d-radarmeting op het schouwpad 6 3.2 Resultaten 3d-radarmeting
Nadere informatieT-Mobile Netherlands.
T-Mobile Netherlands. Vergelijkend kwalitatief onderzoek naar de Nederlandse GSM netwerken door KEMA, periode januari - juli 2007. TMNL 2007 Monday, 15 October 2007 1 KEMA Drive Test. Gebruikte methode.
Nadere informatieMacrofotografie Wanneer is Macro Macro? Hulpmiddelen: Opdracht: Onderwerp Tip
Wanneer is Macro Macro? Een macrofoto heeft een vergrotingsfactor van 1:1. In de praktijk betekent dit dat het gefotografeerde object ongeveer even groot is als de sensor. In de andere gevallen wordt het
Nadere informatieSCHERPSTELLEN DIGITALE FOTOGRAFIE VAN OPNAME TOT AFDRUK HOOFDSTUK 3
3 SCHERPSTELLEN HOOFDSTUK 3 DIGITALE FOTOGRAFIE VAN OPNAME TOT AFDRUK Dit is hoofdstuk 3 van het boek waarin de volledige workflow voor de digitaal werkende fotograaf wordt behandeld. Wanneer u op de hoogte
Nadere informatieBIS Nederland Symposium 13 maart 2018
BIS Nederland Symposium 13 maart 2018 Drone verzamelt sensorinformatie Fenny van Egmond, Martin Knotters, Ronald Koomans, Dennis Walvoort, Steven van der Veeke, Han Limburg Waarom sensoren inzetten? Grote
Nadere informatieIndelingsverantwoordelijke
Indelingsverantwoordelijke VCS 2000 Cel Begeleiding Karkasclassificatie Vakgroep Dierlijke Productie Universiteit Gent Proefhoevestraat 10, 9090 Melle 2014 Werking VCS 2000 Inleiding - Het VCS 2000-toestel
Nadere informatieHavo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje
Havo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje Vandaag gaan jullie een natuurkundig experiment doen in een hele andere vorm dan je gewend bent, namelijk in de vorm van een wedstrijd. Leerdoelen
Nadere informatieDeeltjes Depositie Klasse
Deeltjes Depositie Klasse Als classificatie methode Contamination Control Oplossing Koos Agricola Ruud Geilleit DHV Contamination Control Alle maatregelen, die nodig zijn, om te borgen dat op een schoon
Nadere informatieALL SKY FOTO'S PROCEDURE
ALL SKY FOTO'S Naast het meten van de zenitluminantie via foto s is het ook mogelijk om van elke locatie de hele hemel te meten. Dit gebeurt via een all sky foto, waarbij de gehele hemel in een locatie
Nadere informatieTentamen Scheidingstechnologie: MSTTSCT 01-07-201114:00-17:00
Tentamen Scheidingstechnologie: MSTTSCT 01-07-201114:00-17:00 Het tentamen bestaat uit vijf open vragen (met subvragen). Vermeld naam en studienummer op ieder ingeleverd vel. Vermeld eenheden bij numerieke
Nadere informatiePracticum: Karretje op helling. Inhoud. Voorbereiding HAVO
Practicum: Karretje op helling Inhoud Voorbereiding... 1 Practicum: Karretje op helling... 2 Onderzoeksvraag:... 2 Experimentopstelling... 2 Controleren van de opstelling... 2 Instellen van Coach... 3
Nadere informatieDepartement industriële wetenschappen en technologie
Departement industriële wetenschappen en technologie Universitaire Campus, gebouw B B-3590 DIEPENBEEK Tel.: 011-23 07 90 Fax: 011-23 07 99 Aansturen en testen van een hybride infrarood beeldopnemer Abstract
Nadere informatieWat is een digitale foto
Inleiding: basiskennis We beoefenen allemaal de fotografie in de hobbysfeer. Sommigen al jaren, anderen sinds kort. Maar we weten allemaal wat een camera is, en een computer, en een printer. We weten allemaal
Nadere informatieSignificante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 3 Meetonzekerheid... 3 Significante cijfers en meetonzekerheid... 4 Opgaven... 5 Opgave 1... 5
Nadere informatieFOTOSYNTHESE bij PLANTEN
FOTOSYNTHESE bij PLANTEN INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Inleiding Doel Theorie Opstelling Uitvoering Waarnemingen en berekeningen Foutenbespreking Conclusie Geraadpleegde literatuur Bijlagen INLEIDING Wij
Nadere informatieEXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS IN 1975 (GYMNASIUM EN ATHENEUM) Vrijdag 22 augustus, 9.30-12.30 uur NATUURKUNDE
EXAMEN VOORBEREDEND WETENSCHAPPELJK ONDERWJS N 1975 (GYMNASUM EN ATHENEUM) Vrijdag 22 augustus, 9.30-12.30 uur NATUURKUNDE,, " 1: Van een fotocel is de kathode K bedekt met. een laagje metaal mefeen grensgolflengte
Nadere informatieHet Foucaulttestonderzoek
Het Foucaulttestonderzoek Twee 20 cm f/5 spiegels getest Jan van Gastel (maart 2015) Medewerkenden Organisatie: Werkgroep Kijkerbouw VSRUG en Jan van Gastel Verslag: Jan van Gastel Spiegels: Jimmy Oostvogels,
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 havo 2003-I
4 Antwoordmodel Opgave Verwarmingslint voorbeeld van een antwoord: Ook bij hoge buitentemperaturen (waarbij geen gevaar voor bevriezing is) geeft het lint warmte af. Je bespaart energie / het lint gaat
Nadere informatieLesbrief Hellingproef
Lesbrief Hellingproef Korte beschrijving van een kant en klare praktische opdracht. Op het Comenius College (Hilversum) wordt met succes een zelfgemaakte rail gebruikt om een verband te vinden tussen de
Nadere informatieBloemdetectie aardbeiplanten voor plaatsspecifiek spuiten tegen Botrytis
Bloemdetectie aardbeiplanten voor plaatsspecifiek spuiten tegen Botrytis Ard Nieuwenhuizen Nota 662 Bloemdetectie aardbeiplanten voor plaatsspecifiek spuiten tegen Botrytis Ard Nieuwenhuizen Plant Research
Nadere informatieDocument: Prefab betonpalen
Document: Rapportage Akoestisch doormeten Projectomschrijving : Driemanschapskade Projectlocatie : Leiden Prefab betonpalen Documentnummer : BP 11.0571-1 Datum : 27 mei 2011 Op al onze werkzaamheden is
Nadere informatieDeel 1. Wat is HDR fotografie?.
Deel 1. Wat is HDR fotografie?. Inleiding. Met het intrede van de digitale fotografie is ook de beeldbewerkingsoftware in een stroomversnelling geraakt. Eén van de meest recente ontwikkelingen is de High
Nadere informatieOptimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische
Nederlandse samenvatting Optimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische farmacokinetische modellen Algemene inleiding Klinisch onderzoek
Nadere informatienoiaïerinzagelegging nu 7600394
Octrooiraad noiaïerinzagelegging nu 7600394 Nederland [19] NL [54] Werkwijze en inrichting voor het op lek controleren van een splijtstofelement. [51] int.ci 2.: G21C17/06, [71 ] Aanvrager: N.V. tot Keuring
Nadere informatieDe bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding)
De bepaling van de positie van een onderwatervoertuig (inleiding) juli 2006 Bepaling positie van een onderwatervoertuig. Inleiding: Het volgen van onderwatervoertuigen (submersibles, ROV s etc) was in
Nadere informatieINVLOED VAN DE SLAGKRACHT OP DE BREEDTE VAN HET INGANGS- SIGNAAL VAN HET IT-MEETSIGNAAL
IFCO Funderingsexpertise BV Limaweg 17 2743 CB Waddinxveen Postbus 429 2740 AK Waddinxveen Tel: (0182) 646 646 Fax: (0182) 646 654 E-mail: mail@ifco.nl KvK: Gouda 290 32656 BTW: NL 8022.86.586.B-01 Bank:RABO
Nadere informatieCursus Fotografie Les 2. Nu aan de slag
Cursus Fotografie Les 2 Nu aan de slag 1 Wat hebben we ook al weer gedaan... Verschillende standen Witbalans Grootst mogelijk? 2 Opdracht van de vorige keer Invullen vragenlijst 5 foto s maken met verschillende
Nadere informatieComputer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien?
Computer Vision: Hoe Leer ik een Computer Zien? Michael H.F. Wilkinson Instituut voot Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen 27 April 2006 Overzicht 1 of 19 Wat is Computer Vision? Wat zijn
Nadere informatieWerken met de SCi-547 en SCi-548. Jody Schinkel, Suzanne Spaan, Ko den Boeft, Jan Tempelman
Werken met de SCi-547 en SCi-548 Jody Schinkel, Suzanne Spaan, Ko den Boeft, Jan Tempelman Inhoud presentatie 1. Doel van de protocollen 2. Inhoud protocollen Hoe meten / analyseren? Waarom registreren?
Nadere informatieActie Groenlicht Luxerna Power TL600
Actie Groenlicht Luxerna Power TL600 Pagina 1 van 1 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 6661 K Felwit. Lichtsterkte I v 365 Cd Stralingshoek 91 deg Vermogen P 9.9
Nadere informatieLampmeetrapport 17 maart 2009 voor Lioris. Lioris Tubo 23. Pagina 1 van 16
Lioris Tubo 23 Pagina 1 van 16 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 5939 K Felwit. Lichtsterkte I v 617 Cd Tevens is als extra meting de verlichtingssterkte gemeten
Nadere informatieAÏerinzagelegging 7906634
Octrooiraad AÏerinzagelegging 7906634 Nederland @ NL ^ fj) @ @ Inrichting voor het bepalen van lokale absorptieverschillen in een objekt. Int.CI 3.: A61B6/02. Aanvrager: N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken
Nadere informatiePhotoshop Foucault X = R 2 / 4 F
Photoshop Foucault Na vele uren slijpen en polijsten was ik eindelijk toe aan het paraboliseren van mijn 25cm spiegel. Al snel bleek dat tijdens dit proces veel tijd gaat zitten in het meten van de exacte
Nadere informatieHoofdstuk 8. Opgave 2. Opgave 1. Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO,
Oefenvragen scheikunde, hoofdstuk 8 en 10, 5 VWO, Hoofdstuk 8 Opgave 1 Bruistabletten bevatten onder andere natriumwaterstofcarbonaat. Als je deze tabletten in water brengt, treedt een reactie op waarbij
Nadere informatie3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl
3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl 3.1 a Water doen koken b Paraffine doen stollen 3.3 Kristal maken 3.4 a Uitzetten en krimpen (demonstratie) b Thermometer ijken 1 3.1 a Water doen koken www.natuurkundecompact.nl
Nadere informatieNaam: Klas: Practicum veerconstante
Naam: Klas: Practicum veerconstante stap Bouw de opstelling zoals hiernaast is weergegeven. stap 2 Hang achtereenvolgens verschillende massa's aan een spiraalveer en meet bij elke massa de veerlengte in
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Bloedstroommetingen in magnetische resonantie beeldvorming van het hart
Nederlandse Samenvatting Bloedstroommetingen in magnetische resonantie beeldvorming van het hart Het onderzoek beschreven in dit proefschrift heeft zich gericht op het verbeteren van bloedstroommetingen
Nadere informatie+31 (0) E:
Infrarood thermometer met digitale camera PCE-IVT 1 infrarood thermometer met professionele digitale camera voor contactloze metingen met instelbare emissiegraad / extra indicatie van temperatuur en vochtigheid
Nadere informatieOntwerp van een beeldverwerkingsprocedure voor kwantificering en karakterisering van vlokken en draden in actief slibsystemen.
Ontwerp van een beeldverwerkingsprocedure voor kwantificering en karakterisering van vlokken en draden in actief slibsystemen. Het actief slibsysteem : Influent Aëratie Sedimentatie Effluent Recirculatieslib
Nadere informatieBruker. RAPIDplus. RAPIDplus. Infrarood detectie voor het waarnemen van toxische industriële gassen
Bruker Infrarood detectie voor het waarnemen van toxische industriële gassen De RAPID, Infrarood Detector voor het waarnemen van toxische industriële gassen De is een revolutionair detectiesysteem dat
Nadere informatieRobuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid
Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 22 april 2010 1 1 Introductie De
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Maandrapportage December 2014 Sign. Datum 22-jan-2015 Sign. Datum 22-jan-2015 D. Nieuwland B. Teuben Author Project Director Prepared Authorized INHOUD Het
Nadere informatieVerscherpen, verkleinen/vergroten en opslaan.
Verscherpen, verkleinen/vergroten en opslaan. De stappen voor het beste eindresultaat. Begeleidend boekje bij workshop. Auteur: Olaf Oudendijk Versie: 1.0 Datum: mei 2010 Copyright: Olaf Oudendijk Olaf
Nadere informatieHet testen van telescoopspiegels
Het testen van telescoopspiegels WAT KUN JE WEL, WAT KUN JE NIET MET DE GANGBARE TESTMETHODEN? JAN VAN GASTEL (MAART 2015) Kritisch testen Zonder kritisch te testen op alle relevante fouten: is het onmogelijk
Nadere informatieGezonde planten: Luchtzuiverende activiteit van een draagbaar plantenluchtfilter voor kinderen
Gezonde planten: Luchtzuiverende activiteit van een draagbaar plantenluchtfilter voor kinderen Introductie De kwaliteit van de lucht in zowel het buiten- als het binnenmilieu is in hoge mate verantwoordelijk
Nadere informatieKleurmodel en Bestandsoutput van de kamera.
Van kamera tot print Intentie. In dit verhaal wordt belicht hoe je vanaf je kamera komt tot een eind-product. Dit eindproduct zal in ons geval zijn een te printen foto op formaat (bij benadering) 40x30
Nadere informatieDrTrack hoort het spoor zingen
DrTrack hoort het spoor zingen Een rijdende trein is in staat de toestand van het spoor aan te voelen. Als je weet hoe gezonde rails vibreren ten opzichte van een defect stuk, dan is het mogelijk om met
Nadere informatieREACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH
Meetgegevens zijn nuttig onder REACH Maar... Blootstellingschatting g onder REACH Schatten of meten? Voorkeur kwaliteit Efficientie/gemaki Goede Betrouwbaar Hoog Metingen Representatief Stof zelf Voldoende
Nadere informatieZOUTGEHALTESENSOR BT78i
ZOUTGEHALTESENSOR BT78i GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De Zoutgehaltesensor BT78i meet het zoutgehalte in een oplossing in het
Nadere informatieToelatingstoets havoniveau natuurkunde max. 42 p, vold 24 p
Toelatingstoets havoniveau natuurkunde max. 42 p, vold 24 p Verantwoording: Opgave 1 uit havo natuurkunde 1,2: 2009_1 opg 4 (elektriciteit) Opgave 2 uit havo natuurkunde 1,2: 2009_2 opg 1 (licht en geluid)
Nadere informatieVIDEOSCOOP. Model Turbotech TTBS050. Handleiding
VIDEOSCOOP Model Turbotech TTBS050 Handleiding Waarschuwing Alvorens dit instrument te gebruiken, eerst aandachtig de veiligheidsinformatie en de specificaties van de videoscoop lezen. 1. Toepassingen
Nadere informatieTesten Meten Inspecteren
Testen Meten Inspecteren Thema s Zoutmetingen Stoftest Straalreinheid Laagdikte 1 Zoutmetingen Beoordeling van in water oplosbare zouten! Oorzaken: Maritiem klimaat/zilte lucht, vervuilde hergebruikte
Nadere informatieBeoordelingsprotocol objectkenmerken
WAARDERINGSKAMER NOTITIE Betreft: Beoordelingsprotocol objectkenmerken Datum: 7 februari 2014 Bijlage(n): - BEOORDELINGSPROTOCOL OBJECTKENMERKEN Inleiding De juiste registratie van alle gegevens over een
Nadere informatieo ATerinzagelegging @ 7906572
Octrooiraad o ATerinzagelegging @ 7906572 Nederland @ NL
Nadere informatieVerscherpen van foto s (Adobe Photoshop CS3)
Verscherpen van foto s (Adobe Photoshop CS3) Ga je voor de beste kwaliteit van je foto, in webpresentatie of afdruk? Lees dan verder, want het verscherpen van beeldmateriaal is een kritische stap in de
Nadere informatieTutorial HDR door combinatie van verschillende belichtingen in Photoshop. Danny Matthys (aka dama)
Tutorial HDR door combinatie van verschillende belichtingen in Photoshop Danny Matthys (aka dama) www.damafoto.be High Dynamic Range = HDR (Hoog dynamisch bereik) Dynamisch bereik = de verhouding tussen
Nadere informatieKWALITEIT EN VEILIGHEID Licht aan het eind van de tunnel Kwaliteitscontrole van starre optieken
KWALITEIT EN VEILIGHEID Licht aan het eind van de tunnel Kwaliteitscontrole van starre optieken Ondanks eerdere rapporten blijkt uit een follow-up onderzoek van IGZ (2207) dat de kwaliteitsborging van
Nadere informatiePostbus 554 2665 ZN Bleiswijk Brandpuntlaan Zuid 16 2665 NZ Bleiswijk 088 3473 723 nederland@efectis.com
Postbus 554 2665 ZN Bleiswijk Brandpuntlaan Zuid 16 2665 NZ Bleiswijk 088 3473 723 nederland@efectis.com tremco illbruck Productie BV T.a.v. dhr. F. Hendrikse Vlietskade 1032 4241 WC ARKEL Onze referentie
Nadere informatieRolweerstand van personenwagens op betonwegen
Rolweerstand van personenwagens op betonwegen Wim Kramer Cement&BetonCentrum ir. Fred Reinink M+P Raadgevende ingenieurs bv ir. Jan Hooghwerff M+P Raadgevende ingenieurs bv Samenvatting In 2013 is een
Nadere informatieMogelijkheden om vroeg tijdig bladrandproblemen te signaleren met MIPS bij Hortensia
Mogelijkheden om vroeg tijdig bladrandproblemen te signaleren met MIPS bij Hortensia Filip van Noort, Henk Jalink Rapport GTB-1027 2010 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35972 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wang, Qiang Title: Photon detection at subwavelength scales Issue Date: 2015-10-27
Nadere informatieMeten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren.
1 Meten en verwerken 1.1 Meten Meten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren. Grootheden/eenheden Een
Nadere informatieAanvullende informatie Digital IXUS 100 IS en Digital IXUS 95 IS
Aanvullende informatie Digital IXUS 100 IS en Digital IXUS 95 IS Printen De Digital IXUS 100 IS en Digital IXUS 95 IS beschikken over een speciaal Printmenu dat snel toegang biedt tot de opties voor direct
Nadere informatieWelkom op de avond Basistechniek camera. Gerrit Valkenwoud
Welkom op de avond Basistechniek camera Gerrit Valkenwoud 1 Basistechniek camera Nodig om je te onderscheiden van de kiekjesmaker Geeft beter voorspelbare foto s Alleen te leren door veel te doen Lees
Nadere informatieNatuurkunde practicum 1: Rekken, breken, buigen, barsten
Natuurkunde practicum 1: Rekken, breken, buigen, barsten Gemaakt door: Julia Hoffmann & Manou van Winden Uitvoeringsdatum: 05-10-2018 Inleverdatum: 31-10-2018 Docent: LOD Inhoud 1. Onderzoeksvraag Blz.
Nadere informatiePhydrostatisch = gh (6)
Proefopstellingen: Bernoulli-opstelling De Bernoulli-vergelijking (2) kan goed worden bestudeerd met een opstelling zoals in figuur 4. In de figuur staat de luchtdruk aangegeven met P0. Uiterst links staat
Nadere informatieFit For the Future. Workshop Beweeggedrag meten bij kinderen met een fysieke beperking. Dr. H.J.G. van den Berg-Emons. K.M. Lankhorst PT. MSc.
Fit For the Future Workshop Beweeggedrag meten bij kinderen met een fysieke beperking Dr. H.J.G. van den Berg-Emons Erasmus MC Revalidatiegeneeskunde K.M. Lankhorst PT. MSc. HU Lectoraat Leefstijl & Gezondheid
Nadere informatieDigitale fotografie onder water
Digitale fotografie onder water Digitale fotografie wordt meer en meer bereikbaar voor de gewone duiker (Jan-met-de- Cap). Dit komt omdat veel camera merken goed geprijsde onderwaterhuizen leveren voor
Nadere informatieHandleiding voor. Compact. Natte spons POROSITEIT DETECTOR
Handleiding voor Compact Natte spons POROSITEIT DETECTOR Voldoet aan de eisen als gegeven in: Australian Standard AS3894.2-2002 (Wet Sponge Testing), ASTM G62-A, NACE RP0274-98, ASTM G6 and AS1580.485.1
Nadere informatieColor of the illumination
Veldhoven, 11 June 2014 Gert van Zeist Color of the illumination Illumination Angle Frontlighting > Brightfield illumination Naar voren gericht licht Herkennen van producten, materialen, print etc.
Nadere informatieResultaat Initieel onderzoek Luchtkwaliteit KunstKring Ruurlo
Resultaat Initieel onderzoek Luchtkwaliteit KunstKring Ruurlo Steenwijk, 8 maart 2016 Inleiding Aanleiding van het onderzoek Naar aanleiding van vragen en zorgen van een aantal deelnemers en vrijwilligers
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten
Nadere informatie[i0iateriraag@leg.gin9 nu 7409872
Octrooiraad [i0iateriraag@leg.gin9 nu 7409872 Nederland [19] NL [54] Werkwijze voor het vacuümdlcht afsfüitem vsn elk der eerste uiteinden van een aantal holle transportorganen dia uit'tftonden in een
Nadere informatieTheorie: Het maken van een verslag (Herhaling klas 2)
Theorie: Het maken van een verslag (Herhaling klas 2) Onderdelen Een verslag van een experiment bestaat uit vier onderdelen: - inleiding: De inleiding is het administratieve deel van je verslag. De onderzoeksvraag
Nadere informatieTutorial exposure blending. Myriam Vos
Tutorial exposure blending Waarom blending? Het dynamisch bereik van een camera is de verhouding van het felste licht tot het zwakste licht dat nog kan worden waargenomen. Als mens kunnen we met onze ogen
Nadere informatieRAPPORT PERFORMANCETEST QUESTIONMARK
RAPPORT PERFORMANCETEST QUESTIONMARK AOC RAAD Door: Marcel Verberkt Stoas Learning Systems Uitgevoerd : 04 mei 2010 INHOUD AOC Raad... 1 Inhoud... 2 Inleiding... 3 Inleiding... 3 Doelstelling... 4 Opzet
Nadere informatie