Buitenpost, een wereldplaats! een wereldplaats

Transcriptie

1 een wereldplaats 1

2 V ooraf Deze tocht laat zien hoeveel de inwoners van Buitenpost en omstreken, dus ook jullie zelf, te maken hebben met de rest van de wereld. Jullie gaan in Buitenpost een mondiale speurtocht lopen. Het woord mondiaal komt uit het Frans: le monde en betekent: de wereld. Het grootste deel van de wereld noemen wij de Derde Wereld. Wat is dat eigenlijk de Derde Wereld? Meer dan veertig jaar geleden heeft iemand die term bedacht. Hij zei: De Eerste Wereld, dat zijn wij, de rijke westerse landen. De Tweede Wereld, dat zijn de socialistische landen (China, de Sovjet-Unie en Oost Europa). De Derde Wereld, dat zijn de arme landen. De verschillen tussen de arme landen zijn veel groter geworden. Sommige arme landen zijn rijker geworden, andere armer. Ook binnen arme landen zijn soms grote verschillen: in zo n land zijn sommige mensen behoorlijk rijk geworden, maar een groot deel van de mensen is nog erg arm. De Derde Wereld bestaat dus eigenlijk ook niet meer. Bovendien klinkt het een beetje of het de uitslagen van een wedstrijd zijn. Maar omdat iedereen daaraan gewend is gebruiken we de term Derde Wereld nog steeds. Ook in de opdrachten die horen bij deze tocht. We spreken af dat we onder de Derde Wereld verstaan: de landen waarin veel mensen wonen die arm zijn. Het zijn ongeveer de werelddelen Afrika, Azië en het zuiden van Amerika. Lees voor je gaat wandelen de aanwijzingen op bladzijde 3 goed door! 2

3 Belangrijke aanwijzingen vooraf Neem alleen een potlood en dit boekje mee, geen tas! Blijf bij je groepje en ga niet samen met andere groepjes Let op het verkeer Hoe je moet lopen zie je op blz. 4 Werk zoveel mogelijk samen. Ieder vult zijn eigen boekje in, vaak zijn meerdere antwoorden mogelijk. Kom je er niet uit dan sla je de vraag over Bij elke opdracht staat (binnen) of (buiten) Als er binnen staat kan je met je groepje naar binnen Als er buiten staat blijf je buiten en beantwoord daar de vragen die bij het werkblad horen Als er op een werkblad (binnen) staat en de winkel is gesloten doe je de opdracht buiten Als er al een groepje binnen is, wacht je tot dat groepje klaar is voordat jullie naar binnen gaan. Er zijn dus nooit twee groepjes tegelijk in een winkel Sla eventueel een werkblad over als je verwacht dat het te lang gaat duren voordat jullie aan de beurt zijn Als het druk is in de winkel, ga dan niet allemaal naar binnen, maar stuur twee leerlingen naar binnen om de vragen te beantwoorden Maak geen lawaai en kom nergens aan als dat niet nodig is De blauwe opdracht is voor op school, je kunt hem vast invullen op de werelkaart in het midden van dit boekje Neem dit boekje na de speurtocht weer mee naar school. Je hebt het nog nodig! Heb je alle opdrachten gedaan, dan ga je met je groepje naar De Kruidhof 3

4 p lattegrond 20 einde 1 start

5 locaties opdrachten 1 Gemeentehuis binnen 2 Gemeentehuis Wapen 3 Haagen Hobby 4 Read Shop 5 Pyramide 6 Kledingwinkel Modique of Henk ten Hoor 7 Bloemenwinkel Hedera of Yucca 8 Drogisterij Kruidvat 9 Bakkerij v/d Bijl of Gouma 10 Mariakerk 11 Slagerij v/d Bijl 12 Kado en dropshop 13 A. Visser audio 14 Snackbar Twaspan 15 Groenteboer Schipper AGF 16 Parkeerplaats 17 Coop of Lidl 18 E-norm 19 Op e Stal 20 Kruidhof 5

6 Het Gemeentehuis Maak deze opdracht in het gemeentehuis Je bent te gast op het Gemeentehuis in Buitenpost. Welkom! Jullie beginnen hier de mondiale wandeltocht Wat gebeurt er eigenlijk allemaal in het gemeentehuis? Kruis aan wat waar is: O Je kunt hier informatie halen over allerlei dingen O Iedereen die in Buitenpost geboren wordt staat hier ingeschreven O Je kunt hier een paspoort halen O Je kunt hier gezellig een kaartje leggen O Ambtenaren hebben in het Gemeentehuis hun werkplek O Ambtenaren voeren taken uit voor deze gemeente 2. Jullie hebben een presentatie gehad over eerlijke handel in de nieuwe raadszaal of in het Jeltingahus. Kruis aan wat waar is: O Ik ben in de nieuwe raadszaal geweest O Ik ben in het Jeltingahus geweest O Ik vind de nieuwe raadszaal erg mooi O Ik vind het Jeltingahus erg mooi 3. De gemeente Achtkarspelen is Millenniumgemeente Kruis aan wat waar is: O De gemeente vindt eerlijke handel belangrijk O De Millenniumdoelen hebben met de derde wereld te maken O De Millenniumdoelen hebben ook met onze gemeente te maken O Ik wist niet dat er zoveel grondstoffen voor een mobieltje nodig waren O Ik vond de presentatie interessant OP SCHOOL: Zet Gemeentehuis op een geeltje en plak dit op de wereldkaart. 6

7 het wapen van Achtkarspelen Maak deze opdracht buiten 2 Buitenpost hoort bij de gemeente Achtkarspelen 1. Hieronder zie je het oude wapen van Achtkarspelen. Het is op de gevel van het gemeentehuis te vinden tegenover het station. Kruis aan wat waar is O Ik vind het een mooi wapen O Ik vind het geen mooi wapen O Een gemeentewapen is een soort logo van een gemeente O Mensen die hier wonen zijn trots op het wapen O Ik denk dat er veel wapens zijn met kerken erop 2. Kruis aan wat waar is O Ik vind het oude wapen mooi O Ik vind het nieuwe logo mooier (achterkant boekje) 3. Wat is nog meer typisch Fries? Denk eens aan eten, taal en sport. Weetje De acht torens hebben betrekking op de acht kerkdorpen (kerspelen) die in 1818 in Achtkarspelen lagen. Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel. Met een wapen wil een gemeente iets van zichzelf laten zien. OP SCHOOL: In de Middeleeuwen behoorde Achtkarspelen tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht. De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de gemeentewet van Thorbecke in Nederland. Zoek Munster op op de wereldkaart en plak daar een geeltje. 7

8 H obbywinkel Ga bij Haagen Hobby naar binnen 3 1. Kijk goed wat je hier allemaal kunt kopen Kruis aan wat waar is: Ik zie: O papier O verf O beitels O boormachines O thee O breiwol O boeken O sieraden Met de dingen die je hier kunt kopen kun je zelf iets maken O ja O nee Ik zou zelf wel willen maken Ik heb daar voor nodig: O Ik vind dit een leuke winkel O Ik vind dit geen leuke winkel 2. Heb je zelf een hobby? Wat heb je daarvoor nodig? Mijn hobby is: Ik heb daarvoor nodig: 3. Kruis aan wat waar is: O Ik houd van tekenen en schilderen O Ik wist niet dat er zo veel soorten verf waren O Ik koop liever een kant en klaar schilderij O Er zijn veel beroemde Nederlandse schilders O Mijn beppe breide vroeger zelf sokken O Ik kan zelf ook wel breien O Er zijn hier mooie kleuren wol te koop O Wol komt van schapen O Wol komt van koeien O Wol komt van lama s O Niet alle wol komt van dieren O In Nederland kunnen ze ook wol maken Weetje Wol wordt al heel lang door mensen gebruikt om kleding van te maken. En de productie van zijde is heel lang het grote geheim van China geweest. Wol en zijde zijn beide natuurlijke, dierlijke vezels. Zijde was enorm duur, het werd zelfs als betaalmiddel gebruikt. Zijde is afkomstig van de zijderups. Wol is een stuk goedkoper. Naar schatting zijn er 1 miljard schapen op de wereld. OP SCHOOL: Zoek uit welke landen veel wol produceren. Schrijf een van die landen op een geeltje en daarachter: wol Plak het op de wereldkaart. 8

9 B OEKWINKEL Ga bij de Read Shop naar binnen 4 1. Kruis aan wat waar is O Ik zie veel boeken van buitenlandse schrijvers. O Ik zie veel boeken van Nederlandse schrijvers. Tip: Dit herken je vaak aan de naam van de schrijver. O Ik zie veel boeken die in het Engels zijn geschreven. O Ik zie veel boeken die in het Duits zijn geschreven. O Ik zie veel boeken die in het Chinees zijn geschreven. O Er zijn ook Friestalige boeken te koop O Ik houd het meest van stripboeken. O Ik houd het meest van leesboeken O Ik houd het meest van schoolboeken 2. Stel je krijgt één boek uit deze winkel cadeau. Welk boek kies je? Boek: Schrijver: OP SCHOOL: Wat is jouw lievelingsboek? En waar komt de schrijver vandaan? Schrijf de naam van het land op een geeltje en daarachter: schrijver: TIP als je weinig leest, kijk je misschien wel graag film. Films zijn vaak gemaakt naar aanleiding van een boek. Zoek uit wie uiteindelijk het verhaal van je favoriete film bedacht heeft en waar hij vandaan komt. 9

10 e ethuisje Pizzeria Grillroom Pyramide (buiten) 5 1. Buiten hangt een prijslijst met gerechten die je in dit restaurant kunt eten. Er staan ook Hollandse gerechten en een Kindermenu op de lijst. Deze doen even niet mee bij de volgende opdrachten. Kruis aan wat waar is: O Er staan gerechten op de prijslijst die mijn vader of moeder thuis wel eens zelf maakt O Ik heb wel eens in een Pizzeria gegeten O Er staan gerechten op die ik erg lekker vind O Ik zie gerechten op de lijst staan die ik niet lust O Voor buitenlandse gerechten die je thuis wilt klaarmaken kun je de meeste spullen wel in een Nederlandse supermarkt kopen O Als je buitenlands wilt koken moet je boodschappen doen in een speciale winkel O Meestal kun je aan de eigenaars van een Grillroom zien dat ze oorspronkelijk uit het buitenland komen O Ik lust graag pizza O Ik lust graag shoarma O Ik lust graag chinees O Ik lust graag aardappelen met bloemkool Kruis aan wat waar is. O Ik vind het leuk om in een buitenlands restaurant te eten O Ik vind het niet leuk om in een buitenlands restaurant te eten O Ik ga liever naar de pannenkoekenboot dan naar een buitenlands restaurant O Ik ga liever naar een buitenlands restaurant dan naar de pannenkoekenboot O Het lijkt me leuk om later in China een Nederlands restaurant te beginnen OP SCHOOL Zoek uit waar shoarma vandaan komt, schrijf de naam van dat land op een geeltje en plak het op de kaart. 10

11 K LEDINGWINKEL Kledingwinkel Modique of Henk ten Hoor (binnen) 6 Kies een winkel waar jullie groepje graag kleren zouden willen kopen of waar een van jullie weleens kleren gekocht heeft. 1. Kruis aan wat waar is. O Ik zie kleding die ik zelf ook wel eens draag. O Ik draag het liefst merkkleding. O Ik draag liever geen merkkleding omdat dat zo duur is. O Ik draag het liefst spijkerbroeken. O Ik draag soms kleding van mijn oudere zus of broer. O Wij kopen wel eens kleren bij een second-hand winkel O Ik koop meestal mijn kleren in Surhuisterveen. O Mijn smaak is heel anders dan een jaar geleden. O Ik koop nooit dezelfde kleren als mijn vriend(in) 2. Bekijk op een rek één kledingstuk dat je mooi vindt. Op het label in het kledingstuk staat vaak informatie over waar het kledingstuk van gemaakt is en waar het gemaakt is. Vul in. Dit kledingstuk is gemaakt van: En is gemaakt in (Als je het niet kan vinden, vraag het dan aan een medewerker van de winkel die niet met een klant bezig is!) Weetje Veel kleding wordt van katoen gemaakt. Stel je hebt een mooi katoenen shirt gezien dat gemaakt is in Frankrijk (made in France), dan komt het shirt dus eigenlijk ook uit een ander land ook al staat dat niet op het label. Het ontwerp en de kledingfabriek zullen uit Frankrijk komen, de grondstof niet! OP SCHOOL Zoek uit waar katoen verbouwd wordt. Schrijf op een geeltje het land en het woord katoen. Plak dat op de kaart. Schrijf ook de naam van het land van het gekozen kledingstuk en wat voor soort kledingstuk het is. Bijvoorbeeld: Canada Trui Plak ook dit geeltje op de kaart 11

12 B LOEMENWINKEL Ga naar binnen bij Hedera of Yucca 7 1. Kijk in de winkel rond en bekijk de potplanten. Kruis aan wat waar is O Ik vind het hier lekker ruiken O Ik zie planten die wij ook thuis hebben O Ik zie planten die bij ons buiten groeien O Ik zie planten die in warme landen buiten groeien O Ik heb planten op mijn slaapkamer 2. Bekijk de snijbloemen. Kruis aan wat waar is O Er zijn tulpen te koop O Er zijn rozen te koop O Tulpen zijn echt Hollandse bloemen O Al deze bloemen zijn in Nederland gekweekt en geplukt O Sommige bloemen zijn in Kenia (Afrika) gekweekt en geplukt O Wij hebben vaak bloemen in huis O Wij hebben bijna nooit bloemen in huis O Ik heb wel eens bloemen voor gekocht (Voor wie? Naam: ) 3. Welke bloemen in deze winkel vind jij het mooist? Soort bloem: Waar komt deze bloem vandaan? Als de verkoopster geen klant aan het helpen is, kan je het haar vragen! De bloem komt uit: OP SCHOOL: Schrijf op een geeltje Kenia - Rozen of Turkije Tulpen Kleur: Plak het geeltje op de juiste plaats op wereldkaart 12

13 D ROGIST Ga bij het Kruidvat naar binnen 8 1. Vroeger werden er in een drogisterij alleen droge waren verkocht. Kruis aan wat waar is O Je kon er vooral gedroogde kruiden en specerijen kopen O Je kan hier nog steeds gedroogde kruiden en specerijen kopen O Deze kruiden en specerijen kwamen vanuit de hele wereld O Kruiden kunnen geneeskrachtig zijn O In een drogisterij verkopen ze medicijnen zonder recept van de dokter O In een drogisterij verkopen ze ook medicijnen op recept van de dokter O Je kunt tegenwoordig voor de meeste ziektes een medicijn krijgen O Er zijn ziektes waarvoor nog geen goed medicijn gevonden is O Er worden nog steeds nieuwe geneeskrachtige stoffen ontdekt in de tropische regenwouden O Misschien ontdekt men in de tropen een geneesmiddel tegen AIDS O Er bestaan nu geen tropische regenwouden meer O De tropische regenwouden worden steeds kleiner 2. Zoek een product uit van deze drogisterij en kijk op de verpakking waar het vandaan komt. Product komt uit OP SCHOOL Schrijf het land en het product van vraag 2 op een geeltje. En plak dat op de kaart. Weetje Nog steeds worden in de tropische regenwouden kruiden ontdekt die geneeskrachtig blijken te zijn. Met het verdwijnen van de regenwouden verdwijnen zo ook kansen om bepaalde geneesmiddelen te ontdekken! 13

14 14

15 15

16 B AKKER Ga naar binnen bij Bakkerij v/d Bijl of Bakkerij Gouma, kijk als het druk is gewoon door de etalag (buiten) 9 1. Kruis aan wat waar is. O Ik zie veel dingen die ik lekker vind O Ik zie geen dingen die ik lekker vind O Ik snoep graag O Ik eet iedere ochtend brood O Ik neem meestal ook brood mee naar school O Het meeste brood wordt in Nederland gebakken van Nederlands meel O Het meeste brood wordt in Nederland gebakken van Buitenlands meel O De stokbroden zijn in Frankrijk gebakken O Brood wordt gemaakt van granen O Brood wordt gemaakt van tarwe O Macaroni en spaghetti worden ook gemaakt van granen O In China eten ze zelden granen O In China eten ze zelden brood 2. De bakker verkoopt ook banket, hiervoor gebruiken ze ook veel chocola O Ik vind chocola lekker O Ik eet bijna nooit chocola O Chocola wordt gemaakt van cacao O Cacao wordt gemaakt van cacaobonen O Cacaobonen groeien in ons land O Cacaobonen groeien niet in ons land Weetje Overal op de wereld komen granen voor. Wist je dat graan een soort gras is? In Zuid-Amerika verbouwen ze veel maïs, ook een graansoort In China rijst, en rijst is ook een graan. Ook in Nederland wordt veel graan verbouwd. Dit graan is volgens veel bakkers van mindere kwaliteit en wordt daarom vooral als veevoer gebruikt. Er wordt in Nederland niet alleen tarwebrood gemaakt maar ook brood van o.a. spelt, rogge, en haver! OP SCHOOL: Veel tarwe voor ons brood komt uit Frankrijk. Zet Frankrijk en tarwe op je geeltje en plak dat op de kaart. 16

17 K erk Bekijk de Mariakerk door het hek (buiten) Bekijk het gebouw. Kruis aan wat waar is: O Ik vind dit een mooi gebouw O Ik vind dit geen mooi gebouw O Ik ben wel eens in deze kerk geweest O Ik geloof in God O Ik geloof in Allah O Ik geloof niet in een god O In Nederland mag iedereen zelf kiezen waarin hij gelooft O Ik ben blij dat iedereen hier zelf mag kiezen waarin hij gelooft 2. Er bestaan veel verschillende geloven. Kun jij er drie noemen? 1: 2: 3: OP SCHOOL: Zoek op school uit waar Boeddhisme voorkomt, zet dit op een geeltje, samen met het woord Boeddhisme. 17

18 S LAGER Ga bij slagerij v/d Bijl naar binnen Kruis aan wat waar is O Ik ben gek op vlees O Ik lust geen vlees O Ik ben vegetariër 2. De slager verkoopt: O paardenvlees O schapenvlees O struisvogelvlees O kippenvlees O koeienvlees O geitenvlees O konijnenvlees O vis 3. Kruis aan wat waar is. O Het meeste vlees komt van vee uit ons eigen land O Het meeste vlees komt uit het buitenland O Nederlandse koeien eten veel gras en hooi O Nederlandse koeien eten veel krachtvoer O Veel krachvoer voor het vee komt uit het buitenland O Veel krachtvoer komt uit Nederland zelf O Deze slager slacht de dieren zelf O De dieren worden in een slachterij geslacht O Deze slager verkoopt ook biologisch (EKO) vlees O Een karbonade is afkomstig van een varken O Een karbonade is afkomstig van een koe O Een biefstuk is afkomstig van een varken O Een biefstuk is afkomstig van een koe Weetje Krachtvoer voor vee wordt onder andere van cassave gemaakt. Veel tropische oerwouden zijn inmiddels gekapt om cassave te kunnen verbouwen. Hoe meer vlees we eten, hoe meer krachtvoer we in Nederland nodig hebben! Nederland zou veel te klein zijn als we al het veevoer voor de Nederlandse koeien, varkens en kippen in eigen land zouden moeten verbouwen! OP SCHOOL Zoek uit waar cassave verbouwd wordt, schrijf dat land op een geeltje en daarachter krachtvoer voor vee. 18

19 K adowinkel Kijk bij de kado en dropshop door de etalage (buiten) 12 Je ziet hier echt hollandse souvenirs, soms staat op een product Made in Holland. 1. Schrijf drie kado-artikelen op die je in de etalage ziet 1: 2: 3: Wat denk je? Deze producten worden: O In Nederland en van Nederlandse grondstoffen gemaakt O Eerst naar Nederland gebracht, voordat ze naar de kadowinkels gaan O In Nederland gemaakt, maar veel grondstoffen komen uit andere landen O Er zijn hier ook echt Nederlandse producten te koop O Er zijn hier ook Nederlandse souvenirs te koop O Er zijn hier geen 100% Nederlandse producten te koop (grondstoffen komen alleen uit Nederland en product is gemaakt in Nederland) OP SCHOOL Kies een product uit vraag 1 uit en zet die gegevens op een geeltje. Plak je geeltje op de kaart en zet er ook bij souvenir Weetje De echte Nederlandse souveniers zijn vaak gemaakt in China. Bovendien zijn de molen en de tulp misschien inmiddels wel echt Nederlands van oorsprong komen ze toch echt uit het buitenland! 19

20 E LECTRONICAZAAK Ga bij A. Visser audio naar binnen Ze verkopen in deze winkel: Kruis aan wat waar is O Vooral Nederlandse producten O Amerikaanse producten O Producten uit Azië 2. Televisies worden vooral in: O Nederland gemaakt O Amerika gemaakt O Azië gemaakt O Afrika gemaakt 3. Welke grondstoffen heb je allemaal nodig om televisies te maken? O zilver O goud O aluminium O koper O hout O ijzer O rubber O katoen O olie 4. Veel van deze grondstoffen komen uit Afrika. Voor veel Afrikanen zijn computers: O niet duur O niet te betalen 5. Je kan hier ook laptops kopen. Met een laptop kan je O via facebook en hyves kan je overal in de wereld vrienden maken O ideeën snel wereldwijd verspreiden O veel en makkelijk informatie vinden. O enorm belazerd worden! OP SCHOOL Ook je mobiele telefoon komt vast uit het buitenland! Zoek uit uit welk land hij komt. Schrijf het land op een geeltje en de merknaam erachter. Plak het geeltje op de wereldkaart 20

21 S NACKBAR Ga bij It Twaspan naar binnen, of kijk door het raam. 1. Kruis aan wat waar is O Ik koop regelmatig een patatje O Ik eet graag patat met: Mijn twee lievelingsgerechten in een snackbar zijn: en. 3. Welke producten in de snackbar komen uit het buitenland? Soms is het gemakkelijk, omdat het product een buitenlandse naam heeft Soms moet je er langer over nadenken, omdat alleen de ingrediënten waar het product van gemaakt is uit het buitenland komen. Product: Land: Buitenlands omdat: 1 2 OP SCHOOL Waar komt de aardappel oorspronkelijk vandaan? Schrijf de naam van het land op en schrijf erachter herkomst aardappel Weetje Patat wordt van aardappels gemaakt. In Nederland worden veel aardappels verbouwd. De aardappel komt van oorsprong niet uit Nederland. Voor 1600 had nog nooit iemand in Europa een aardappel gegeten! Stel dat de aardappel nu pas ontdekt werd en de landen daar patent kregen om alleen zelf aardappels te verbouwen en te verkopen. Zou dat eerlijk zijn? 21

22 g roenteboer Je mag naar binnen bij Schipper AGF 1. Ga de winkel binnen en kijk welke verse groenten en fruitsoorten er te koop zijn. Kruis aan wat waar is. O Ik zie dingen die ik heerlijk vind O Ik zie dingen die ik niet lust 15 Ik zie groente of fruit dat: O in Nederland buiten op het land wordt verbouwd O in Nederland in kassen wordt geteeld O in andere landen wordt geteeld 2. Bij de groenten en fruit die hier uitgestald zijn staat soms geschreven uit welk land het komt (zo niet, vraag een medewerker). Schrijf van 3 producten op wat het is en waar het vandaan komt. Vul in. Ik zie uit Ik zie uit Ik zie uit 3. Zie je ook groente of fruit die je nog nooit gegeten hebt? O Alle groente en fruit die ik zie, hebben wij thuis wel eens gegeten O heb ik nog nooit gegeten 4. Er is fruit dat alleen in de zomer in de winkel te vinden is. Kijk om je heen. Zie je nu ook fruit in de winkel liggen dat je in de winter hier niet kunt kopen? OP SCHOOL Kies een van de producten bij vraag 2 uit schrijf het product en het land van herkomst op een geeltje en plak die op de wereldkaart 22

23 P arkeerplaats Bekijk de parkeerplaats voor de COOP (buiten) Hoeveel auto s passen hier ongeveer op het plein? Kruis aan wat waar is. O 10 auto s O 20 auto s O 60 auto s O 100 auto s O 150 auto s 2. Op een plaats voor één auto, kunnen ongeveer 7 fietsen staan. Stel je voor dat er in Buitenpost geen auto s meer mogen parkeren, alleen nog fietsen. Hoe groot moet de parkeerplaats dan ongeveer zijn? Kruis aan wat waar is. O De parkeerplaats zou de helft kleiner kunnen worden. O De parkeerplaats zou zeven keer zo klein kunnen worden. O De parkeerplaats zou kunnen verdwijnen. Op de ruimte die overblijft zou ik: O huizen bouwen O een park maken. O winkels bouwen O een speelplaats bouwen O een bewaakte fietsenstalling neerzetten O iets anders doen, nl.: Kruis aan wat waar is. O Ik vind met de auto naar de winkel gaan handiger dan op de fiets, want dan kun je zware boodschappen in de auto leggen O In de auto heb je minder last van slecht weer O Ik vind het gevaarlijk op de weg met al die auto s O Als er minder auto s op de weg zouden rijden zou de lucht schoner zijn O Ik zou niet willen dat we thuis geen auto hadden O Ik zou best zonder auto kunnen leven 4. Kijk eens of je onderdelen van rubber ziet aan of op een auto. Vul in. O Ik zie onderdelen van rubber. OP SCHOOL Om in een auto te kunnen rijden heb je benzine nodig. Benzine wordt gemaakt van aardolie. Zoek in de atlas of in je aardrijkskundeboek een land op waar aardolie vandaan komt. Schrijf dit land met het woord benzine op een geeltje en plak het op de wereldkaart 23

24 S UPERMARKT Je mag hiervoor de COOP of de Lidl in. Zorg dat jullie elkaar en klanten van de winkel niet in de weg lopen! In supermarkt verkopen ze ook biologische producten, bijvoorbeeld biologische melk. Kruis aan wat waar is. O Wij kopen nooit biologische producten O Wij kopen wel eens biologische producten 2. Biologische producten zijn: O Producten die alleen in het wild groeien O Milieuvriendelijk verbouwd O Vaak gezonder dan gewone producten O Duurder dan gewone producten O Net zo lekker als gewone producten O Lekkerder dan gewone producten 3. Hoe kun je zeker weten of een product biologisch is? O Dat kun je ruiken O Dat kun je proeven O Dat merk je aan de prijs O Dan staat er een EKO keurmerk op 4. Verkopen ze hier ook FAIRTRADE koffie? O Volgens mij niet O Natuurlijk wel O Wij drinken thuis ook FAIRTRADE koffie O FAIRTRADE? Nooit van gehoord! OP SCHOOL Schenkt de school ook FAIRTRADE koffie in de docentenkamer? Vraag het een docent! Ja? Probeer er achter te komen in welk land bijvoorbeeld FAIRTRADE koffiebonen verbouwd worden. Schrijf dat land op een geeltje en schrijf erachter fairtradekoffie Nee? En vind je dat de school wel FAIRTRADE koffie moet schenken? Schrijf dat dan op een geeltje en plak dit op de deur van de docentenkamer! 24

25 Doe het zelf zaak Ga naar binnen bij E-norm Welke materialen kom je hier allemaal tegen? O leer O kurk O metaal O stof (katoen, linnen) O hout O plastic O rubber O anders: 2. Kruis aan wat waar is. O Wij doen thuis veel zelf O Ik kan zelf ook goed timmeren O Als iets kapot is laten we het repareren door een bedrijf 3. Ga naar de afdeling met schroeven en spijkers Kruis aan wat waar is: O Schroeven en spijkers zijn gemaakt van metaal O Er zijn echt veel verschillende maten schroeven O Er zijn schroeven om verschillende soorten materiaal vast te maken 4. Noem nog drie dingen die van metaal gemaakt zijn: 1: 2: 3: Weetje Van alle bekende metalen wordt ijzer het meest gebruikt, tegenwoordig vooral in de vorm van staal. Omdat het goedkoop en sterk is wordt het gebruikt voor bijvoorbeeld auto s, schepen en voor het bouwen van grote constructies, maar ook voor hele kleine materialen, zoals spijkers en schroefjes. IJzererts worden vooral gedolven in China, Brazilie, India, Australie en Rusland. In Nederland in de Hoogovens wordt hier ijzer uit gewonnen. OP SCHOOL Schrijf op een geeltje ijzererts en China, of Brazilie. Zoek op de kaart het land en plak het geeltje op de juiste plek! 25

26 S treekproducten Ga naar binnen bij Op e Stal 1. Ga de winkel binnen. Kijk goed wat je hier allemaal kunt kopen. Kruis aan wat waar is: Ik zie: O koffie O chocola O kleding O aardewerk O thee O speelgoed O boeken O sieraden O Ik vind dit een leuke winkel O Ik vind dit geen leuke winkel 19 Het mooiste in deze winkel vind ik: Het kost: Het is gemaakt in: 2. Kruis aan wat waar is: O Hier worden veel streekproducten verkocht O Streekproducten komen bij ons uit de buurt O Streekproducten zijn goed voor het milieu O Streekproducten zijn veel goedkoper dan andere producten O Streekproducten zijn eerlijke handel O Kinderen van boeren die streekproducten maken moeten op het land werken O Kinderen van boeren die streekproducten maken kunnen niet naar school O Hier worden FAIR TRADE producten verkocht O Fair trade producten komen vooral uit ons land O Komen uit allemaal uit andere landen O Zijn meestal duurder dan in de gewone winkel O Zijn meestal goedkoper dan in een gewone winkel O Als je hier iets koopt weet je zeker dat de mensen die het product gemaakt hebben, er ook genoeg aan verdienen O Producten uit je eigen buurt zijn lekkerder 3. Voor je de winkel uit gaat krijgt je groepje een reep chocola. Bekijk de wikkel goed. O Dit is een FAIRTRADE product O Veel boeren en werknemers verdienen zo weinig dat zelfs hun kinderen moeten werken. Door het kopen van FAIRTRADE producten doe je hier iets tegen! De reep mogen jullie eerlijk verdelen en opeten! OP SCHOOL Zoek op de wereldkaart op waar waddendelicatessen vandaan komen. Schrijf de naam van het land en het product op een geeltje en plak die op de wereldkaart. Zoek op waar cacao vandaan komt. Schrijf de naam van het land en het product op een geeltje en plak het op de wereldkaart 26

27 Botanische tuin De Kruidhof Je kunt naar binnen door de zij-ingang op de parkeerplaats In botanische tuin De Kruidhof zijn veel planten te vinden uit binnen- en buitenland. Je komt binnen in de geneeskrachtige kruidentuin. Hier staat een kraampje met informatie over Artemisia Annua. 1. Kijk om je heen in de geneeskrachtige kruidentuin Kruis aan wat waar is: O Veel planten kun je gebruiken als medicijn O Er staan planten bij die ik herken O Er staan planten bij waar je thee van kunt maken Ga naar het kraampje en bekijk de informatie Kruis aan wat waar is: O Als je Malaria niet behandelt ga je dood O Je kunt Malaria krijgen door iemand te zoenen O Je kunt Malaria krijgen door een steek van de Malariamug O Malaria komt vooral voor in koude landen O Mensen kunnen zich beschermen tegen Malaria met een muskietennet of klamboe O Er zijn niet zoveel mensen op de wereld die malaria hebben O Je kunt je tegen Malaria beschermen met een inenting O Iedereen kan een inenting krijgen O Je kunt Malaria moeilijk genezen O Geneesmiddelen voor Malaria zijn overal te krijgen O Geneesmiddelen zijn vaak duur O Artemisia Annua helpt tegen Malaria O Van Artemisia zet je thee 3. Op de Kruidhof wordt onderzoek gedaan naar Artemisia als geneesmiddel tegen Malaria. Daarom is de gemeente Achtkarspelen Millenniumgemeente. O Bestrijden van Malaria is een van de Millenniumdoelen O Iedereen een laptop is een van de Millenniumdoelen O Eerlijke handel is een van de Millennumdoelen O Het onderzoek is al helemaal klaar O Thee is goedkoper dan medicijnen 4. Voor je weggaat krijg je een kopje thee. O Dit is FAIRTRADE product O Thee komt uit Nederland O Thee komt uit verre landen O Ik vind thee lekker O Thee van Artemisia Annua is vast heel lekker en gezond O Thee van Artemisia Annua is een geneesmiddel en daar moet je voorzichtig mee zijn OP SCHOOL Waar komt Malaria veel voor? Schrijf het woord Malaria en een land waar het veel voor komt op een geeltje en plak dit op de wereldkaart. 27

28 Colofon Buitenpost, een wereldplaats Een mondiale speurtocht door Buitenpost voor de basisvorming en de hoogste groepen van het basisonderwijs. Dit project bestaat uit: een handleiding voor docenten dit werkboekje voor onderweg Tekst: Arda Oosterhoff, Eddy Wijnsma, Aanpassingen voor Achtkarspelen: Ragna van Sonsbeek Tekeningen: Ronald Derkzen De mondiale speurtocht is uitgegeven door: NME-Achtkarspelen Stationsstraat 18 Buitenpost Eerste uitgave september tekst en tekeningen: Oosterhoff & Wijnsma educatieve projecten, Raerd 28