Jaarverslag Wereldklasse doen!

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 Wereldklasse doen!

2 Inhoudsopgave Voorwoord van de Directie 6 Introductie 11 Verslag van het Havenbedrijf 13 1 De haven van Rotterdam 14 Haven van Rotterdam in het kort 15 Ligging en positie van de haven van Rotterdam 15 Vooruitzichten voor de haven van Rotterdam 16 2 Over Havenbedrijf Rotterdam Havenbedrijf Rotterdam in het kort Missie, visie en strategie 20 Missie 20 Visie 20 Strategie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 22 Management approach 22 Duurzaam 22 Betrokken 23 Transparant Organisatie 25 Structuur 25 Kernwaarden en bedrijfscode Corporate Governance 26 Corporate Governance Code 26 Risicobeheersing 26 Structuur van risicobeheersing 27 Strategische risicobeheersing 27 Operationele risicobeheersing en compliance 27 Financiële risicobeheersing 28 Verslaglegging risicobeheersing 28 Managementverklaring Medewerkers 30 Inleiding 30 Kwaliteit 30 Diversiteit 31 Medewerkertevredenheid 31 Arbeidsvoorwaarden 31 Behartiging van medewerkersbelangen Deelnemingen 33 Inleiding 33 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Inhoudsopgave 1

3 Nederlandse deelnemingen 33 Port of Rotterdam International 34 3 Havenmeester Havenmeester in het kort Vlotte scheepvaart afwikkeling 38 Scheepsbezoeken 38 Turn Around Time 38 Vlotte administratieve afwikkeling Nautisch veilig 40 Nautische ongevallen 40 Significante ongevallen Transportveilig 42 Gecoördineerd toezicht 42 Safety and Environmental Index 42 Monitoring Schoon (milieuveilig) 44 Inleiding 44 Safety and Environmental Index 44 Scheepsafvalstoffenbesluit 44 Bunkeren en morsingen Beveiligd 46 4 Klant Klant in het kort Onze relatie met de klant 49 Inleiding 49 Klantentevredenheid 49 Prijsbeleid Onze marktpositie 51 Marktontwikkelingen 51 Marktaandeel 52 Energy Port 52 Fuel Hub 53 Container Port Port Marketing 55 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Inhoudsopgave 2

4 5 Gebied en ruimte Gebied en ruimte in het kort Maasvlakte 2 58 Inleiding 58 Voortgang van de aanleg 58 Duurzame uitvoering en ontwikkeling 59 Afspraken met stakeholders 60 Monitoring 60 Communicatie 60 Archeologische vondsten Bestaand havengebied 61 Inleiding 61 Intensivering van ruimte 61 Intensivering met het havenbedrijfsleven 61 Stadshavens 63 Intensivering dankzij samenwerking in de regio 63 Vastgoedontwikkeling als impuls voor herontwikkeling van gebieden 63 6 Verkeer en bereikbaarheid Verkeer en bereikbaarheid in het kort Weg 66 Inleiding 66 De Verkeersonderneming 66 Nieuwe Westelijke Oeververbinding 67 Container Transferium Spoor 68 Inleiding 68 Spoorontwikkeling in het havengebied 68 Spoorontwikkeling op de corridor 69 Spoorontwikkeling in het achterland Binnenvaart 70 Inleiding 70 Binnenvaart in de haven 70 Binnenvaart in het achterland 71 Efficiënt logistiek proces 71 Duurzame binnenvaart Pijpleiding 72 Inleiding 72 Strategie en actieplan 72 Projecten 72 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Inhoudsopgave 3

5 7 Omgeving en duurzaamheid Omgeving en duurzaamheid in het kort Duurzaamheid 76 Inleiding 76 Duurzame bedrijfsvoering 77 Duurzaam ruimtegebruik 78 Duurzaam transport Rotterdam Climate Initiative 83 Inleiding 83 Projecten Dialoog 85 Inleiding 85 Dialoog met belanghebbenden 85 Dialoog met Europa Innovatie 88 Inleiding 88 Activiteiten 88 Samenwerking Arbeidsmarkt en onderwijs 90 Inleiding 90 Arbeidsmarktverkenning 90 Taken en activiteiten 90 8 Financiën Resultaat Kasstromen Financiering 97 9 Vooruitzicht Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Inhoudsopgave 4

6 Bericht van de Raad van Commissarissen 101 Jaarrekening Kengetallen Cockpit: Financieel Cockpit: Personeel Cockpit: Havenmeester Cockpit: Overslag en Marktaandeel Haven Cockpit: Kritische Prestatie Indicatoren (KPI s) Over het Jaarverslag en controleverklaring 146 Over het Jaarverslag 147 Geïntegreerd Jaarverslag 147 Selectie van onderwerpen 147 Verslaggevingsgrondslagen 148 Kwaliteitsborging van het Jaarverslag 148 Toekomstgerichte informatie 149 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 150 Bijlagen 153 Bijlage I 154 Leden van de Raad van Commissarissen 154 Leden van de Algemene Directie 156 Bijlage II 158 Stroomschema haven- en industriecomplex Bijlage III 159 Verklarende lijst van afkortingen, namen en begrippen Bijlage IV 164 G3-Richtlijn Global Reporting Initiative Colofon 185 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Inhoudsopgave 5

7 Voorwoord van de Directie Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Voorwoord van de Directie 6

8 Haven en Havenbedrijf Rotterdam op koers De haven van Rotterdam staat er goed voor. In 2010 herstelde de goederenoverslag sneller dan verwacht, het marktaandeel groeide verder én we investeerden fors in Maasvlakte 2 en het bestaande havengebied. Om ervoor te zorgen dat de mainport Rotterdam zijn rol blijft spelen als motor van de nationale en Europese economie, blijven we investeren in een haven van wereldklasse. In dit Verslag is vastgelegd hoe wij dit doen. Enerzijds door prestaties van 2010 toe te lichten, maar we geven ook een doorkijk naar toekomstige ontwikkelingen. Voor ons eigen bedrijf, maar ook voor de haven van Rotterdam. Op deze plek willen wij u alvast kort informeren over een aantal belangrijke prestaties en toekomstige ontwikkelingen. Voordat wij dit doen, staan we stil bij een gebeurtenis in 2010 die ons hard heeft geraakt. De goede berichten over 2010 worden overschaduwd door het helikopterongeval tijdens de door ons georganiseerde Tour du Port op 27 juni Bij dit ongeval verloren vier personen het leven, waaronder onze collega Martijn Hessing. Daarnaast raakte één inzittende zwaargewond. Veel collega s waren getuige van dit noodlottige ongeval. Het heeft een diepe indruk gemaakt op alle medewerkers. Snel herstel goederenoverslag Het herstel van de wereldhandel sinds de tweede helft van 2009 heeft zich boven verwachting doorgezet in Over het hele jaar 2010 groeide de wereldhandel met 15%. De overslag van de meeste havens in de Hamburg Le Havre range toont een vergelijkbare herstelcurve over De goederenoverslag in de Rotterdamse haven nam in 2010 toe met 11,1% tot 430 miljoen ton, boven het niveau van het topjaar Vrijwel alle goederensoorten vertoonden in 2010 een positieve ontwikkeling. De haven blijft profiteren van de sterke Europese export, waarvoor tegelijkertijd veel grondstoffen worden aangevoerd. Voor 2011 verwachten we verdere groei van de overslag in Rotterdam met 2,6%. Mede dankzij het herstel van de overslag stijgt het netto resultaat in 2010 naar 154,2 miljoen. Dit is 10,0 miljoen hoger dan het resultaat (excl. bijzondere posten) van 144,2 miljoen in Het investeringsniveau van Havenbedrijf Rotterdam bereikte in 2010 het hoogste niveau in onze geschiedenis. Onze investeringen richtten zich op veiligheid, ruimte voor groei, bereikbaarheid en duurzaamheid. Havenmeester: schoon, vlot, veilig, beveiligd De schone, vlotte, veilige en beveiligde afwikkeling van het scheepvaartverkeer is één van de kerntaken van Havenbedrijf Rotterdam. Het aantal zeescheepsbezoeken nam in 2010 met 3% toe ten opzichte van De afwikkeling van de scheepvaart is, ondanks enkele incidenten, wederom vlot en veilig verlopen. Op donderdag 21 oktober openden H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden en de heer Pieter van Vollenhoven gezamenlijk de Verkeerscentrale Rotterdam in de Botlek. De nieuwe centrale integreert het werk van de verkeerscentrales Stad en Botlek. Door de samenvoeging wordt de begeleiding van het scheepvaartverkeer in de Rotterdamse haven efficiënter. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Voorwoord van de Directie 7

9 Ruimte voor groei Tweederde deel van onze investeringen in 2010 betrof de aanleg van Maasvlakte 2. Dit belangrijke landaanwinningproject ligt op koers. In 2010 is tweederde deel van de beoogde zandhoeveelheid (240 miljoen m 3 ) opgespoten en is gestart met de bouw van de eerste kades en de aanleg van de harde zeewering. Het Maasvlakte 2 project is een investering in de toekomst. Het versterkt onze positie op lange termijn en vergroot onze mogelijkheden om flexibel in te spelen op verwachte groei van containeroverslag en andere ontwikkelingen die ruimte vragen. Wij werken niet alleen aan uitbreiding van ruimte. Om groei mogelijk te blijven maken zoeken wij voortdurend naar mogelijkheden voor herstructurering en intensivering van reeds beschikbare ruimte. Een goed voorbeeld van groei door intensivering in bestaand gebied zijn de initiatieven die Rotterdam als energiehaven versterken (Rotterdam Energy Port). Zo verloopt de realisatie van de LNG-importterminal voorspoedig. In 2011 verwachten we de eerste tankers bij de terminal. Ook voor de containersector zetten we een belangrijke intensivering in gang. Met het in 2010 genomen besluit tot de verbreding van de Amazonehaven, zal de ECT Delta Terminal ook aan de zuidzijde onbeperkt toegankelijk worden voor de allergrootste containerschepen. Met de gemeente Dordrecht bereikten we dit jaar op hoofdlijnen overeenstemming over samenwerking inzake het beheer, de exploitatie en de ontwikkeling van het Zeehavengebied Dordrecht vanaf medio Door deze samenwerking bereiken beide partijen synergie en schaalvoordelen. Bereikbaarheid De Rotterdamse haven kan de grootste zeeschepen ontvangen. Door uitstekende toegang tot het achterland en de Europese markt via zee, binnenvaart, spoor, weg en pijpleiding is Rotterdam een belangrijk knooppunt in de logistieke keten. Groeiende overslag leidt tot toename van de benodigde vervoerscapaciteit. Daarom investeren wij in de uitbreiding van infrastructuur en in innovatieve en duurzame vervoersconcepten. Ons doel is: minder goederen over de weg en meer goederen over water en spoor (modal shift). Het afgelopen jaar organiseerde De Verkeersonderneming, een stichting waarin wij participeren, met succes stimulerende maatregelen om het aantal auto s op de A15 in de spits terug te brengen. Om te voorkomen dat de Rotterdamse Ruit vastloopt, vinden wij het belangrijk dat de Nieuwe Westelijke Oeververbinding (NWO) in 2018 klaar is. Daarom leveren wij mensen en middelen aan de projectorganisatie Rotterdam Vooruit om dit proces te versnellen. In 2010 namen wij een binnenvaartcontainerterminal in Alphen aan de Rijn in gebruik. Ook bereikten we overeenstemming over de bouw van een Container Transferium in Alblasserdam. Verder besloten we in 2010 om zelf nieuwe spooraansluitingen voor onze klanten te ontwikkelen en in beheer te nemen. Hierdoor kunnen we pro-actiever zijn om spoorfaciliteiten voor onze klanten te realiseren. Duurzaamheid Duurzaamheid betekent voor Havenbedrijf Rotterdam zowel het verbeteren van de eigen prestaties als het stimuleren van duurzaam ondernemen in het havengebied. In ons nieuwe Ondernemingsplan leggen we de lat hoog met de inzet het havengebied door te ontwikkelen tot het meest efficiënte, veilige en duurzame ter wereld in zijn soort. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Voorwoord van de Directie 8

10 Samen met vijf andere havens uit de Hamburg Le Havre range ontwikkelden we het afgelopen jaar de Environmental Ship Index. Vanaf 2011 komen de allerschoonste schepen die Rotterdam bezoeken in aanmerking voor een korting op het zeehavengeld. Hiermee beogen wij een gedragsverandering bij scheepseigenaren in de richting van daadwerkelijke vermindering van uitstoot van NOx, SOx, fijnstof en op termijn CO 2. Een ander initiatief om een positieve bijdrage te leveren aan de verbetering van de lokale luchtkwaliteit, is het beschikbaar stellen van walstroom. Hierdoor hoeven binnenvaartschepen op een aantal ligplaatsen in de haven geen gebruik te maken van hun eigen dieselaggregaat. Uiteraard werken we ook voortdurend aan reductie van onze eigen CO 2 -uitstoot. Hierover rapporteren wij in paragraaf 7.2 Duurzaamheid. In ons nieuwe Ondernemingsplan hebben we een reductiedoelstelling opgenomen van 10% in 2015 ten opzichte van En we willen al in 2011 klimaatneutraal zijn. De haven en het Havenbedrijf na 2010 Het afgelopen jaar ontwikkelden wij een nieuw ondernemingsplan Dit plan bevat de missie, visie en strategie voor de komende jaren. Het nieuwe plan bouwt voort op een solide uitgangspositie qua niveau van kennis en kunde, reputatie en financiën. Het bouwt ook voort op eerder ingezette strategische keuzes, zoals internationale deelnemingen en de achterlandstrategie. Voor de continuïteit op langere termijn is het van belang dat we over voldoende financiële middelen beschikken om te blijven investeren. Hiervoor zijn nodig: voldoende rendement in de portfolio van investeringen enerzijds en kostenbeheersing anderzijds. Over een periode van 20 jaar verwachten we groei in de overslag, ten opzichte van het huidige niveau van 430 miljoen ton per jaar. De mate en de sectoren waarin de groei zich manifesteert, is afhankelijk van de ontwikkeling van de wereldeconomie, samenleving en technische innovaties. Dat kan betekenen dat het gebruik van een deel van het havengebied in de toekomst verandert. Vooral de snelheid van de energietransitie (het tempo waarin fossiele brandstoffen plaatsmaken voor nieuwe energiebronnen) en het milieubeleid zijn hiervoor relevant. Op basis van verschillende ramingen zijn we in 2010 gestart met het proces te komen tot de Havenvisie Dit concept is het startpunt voor een brede discussie met klanten, overheden, belangenorganisaties en bewoners in Vertrek In november 2010 maakte André Toet bekend geen onderdeel meer uit te maken van toekomstige ontwikkelingen binnen onze onderneming. Hij legde zijn directiefunctie neer met ingang van 1 januari We zijn André dankbaar voor zijn enthousiaste inzet in de afgelopen drie jaar. In die periode heeft hij door zijn kennis en kunde, innemende persoonlijkheid en sterke nadruk op samenwerking het bedrijf weer een stap verder gebracht. Met ingang van 1 januari 2011 is Thessa Menssen benoemd tot Chief Operational Officer. De werving en selectie voor de functie van Chief Financial Officer is afgerond, met ingang van 1 juni 2011 wordt Paul Smits de nieuwe Chief Financial Officer. (Rijks)havenmeester Jaap Lems nam op 63-jarige leeftijd afscheid. Hij was ruim 20 jaar Havenmeester van Rotterdam, vervolgens van Rotterdam en Schiedam én Rijkshavenmeester van de Regio Rotterdam-Rijnmond. Wij bedanken hem hartelijk voor de bijzondere manier waarop hij invulling heeft gegeven aan het realiseren van een schone, vlotte, veilige en beveiligde haven. Opvolger van Jaap Lems is René de Vries (49). René begon zijn loopbaan bij Havenbedrijf Rotterdam in 1982 als matroos op één van de patrouillevaartuigen. In de loop van de jaren klom hij op tot manager van de afdeling Verkeersplanning & Operaties. Per 1 maart 2010 is hij benoemd tot de (Rijks)havenmeester van Rotterdam. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Voorwoord van de Directie 9

11 Slot Wij sluiten af met dank aan de medewerkers en de Ondernemingsraad. Met betrokkenheid, inzet en deskundigheid zetten zij zich in voor de haven en het Havenbedrijf Rotterdam. Daarmee gaf een ieder betekenis aan ons nieuwe motto Wereldklasse doen!. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Rotterdam, 2 maart 2011 De Algemene Directie Hans Smits Thessa Menssen Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Voorwoord van de Directie 10

12 Introductie Havenbedrijf- Bedrijvigheid Keten Scope van het jaarverslag bedrijfs voering Haven- en industriecomplex De scope van het Jaarverslag is breder dan ons bedrijf alleen. Havenbedrijf Rotterdam kan op drie gebieden invloed uitoefenen. De mate van invloed, invloed: invloed: invloed: en het effect op milieu en omgeving variëren per gebied. hoog redelijk beperkt Het effect van onze eigen bedrijfsvoering op milieu en omgeving is beperkt. Maar de effecten van onze investeringen in het havengebied en in het transport van en effect: effect: effect: naar het gebied zijn veel groter. Door samenwerking oefenen wij onze invloed uit beperkt redelijk hoog op het havengebied en de (transport)keten. Daarom besteden wij in ons Jaarverslag uitgebreid aandacht aan onze gezamenlijke activiteiten met verschillende partners. De scope en reikwijdte van het Jaarverslag 2010 is gelijk aan het geïntegreerde Jaarverslag van vorig jaar. Geïntegreerd jaarverslag In ons Jaarverslag 2010 hebben wij het traditionele directieverslag en het MVOverslag (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) geïntegreerd. Wij kiezen hiervoor omdat MVO een integraal onderdeel is van onze bedrijfsvoering. De focus van het Jaarverslag ligt op onze eigen bedrijfsvoering, de prestaties rond de wettelijke taak van de Havenmeester en de vier strategische thema s Klant, Gebied en ruimte, Verkeer en bereikbaarheid en Omgeving en duurzaamheid. We rapporteren bij deze thema s over de inspanningen van de eigen organisatie en de samenwerking met belanghebbenden in het havengebied en de (transport)keten. De inhoud van het verslag hebben we vastgesteld op basis van de vier strategische thema s, onze reguliere contacten bij onze dialoog met belanghebbenden en onderzoek naar de belangrijkste onderwerpen voor het maatschappelijk verslag. In de paragraaf Over het Jaarverslag is aangegeven hoe de onderwerpselectie heeft plaatsgevonden. Gecontroleerd Jaarverslag Wij hebben onze externe accountant opdracht gegeven zekerheid te verschaffen bij het Jaarverslag. Bij de opdrachtverstrekking is het Jaarverslag onderverdeeld in drie onderdelen: het Verslag: Verslag van het Havenbedrijf, Kengetallen en Cases (Cases zijn alleen digitaal beschikbaar) de Jaarrekening Overige informatie: Voorwoord van de Directie, Introductie, Bijlagen en Verslag van Raad van Commissarissen. Het Verslag en de Jaarrekening zijn gecontroleerd door de externe accountant, met uitzondering van de toekomstgerichte informatie. Voor meer informatie over de scope van de controle van de externe accountant verwijzen wij naar Over het Jaarverslag. Naast de controle door de externe accountant beoordeelde de Global Reporting Initiative (GRI) het toepassingsniveau van de G3-richtlijnen. Het verslag van Havenbedrijf Rotterdam is door het GRI op applicatieniveau A+ geaccordeerd. De GRI is een niet-gouvernementele organisatie die wereldwijd standaarden ontwikkelt voor maatschappelijke jaarverslaggeving. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Introductie 11

13 Gedigitaliseerd Jaarverslag Tot slot: ons Jaarverslag 2010 verschijnt alleen in digitale vorm op onze website. U kunt het hele Jaarverslag downloaden als PDF. Ook bestaat de mogelijkheid uw persoonlijke jaarverslag te maken. Door het aanvinken van de gewenste onderdelen stelt u uw eigen verslag samen, dat u vervolgens kunt downloaden of printen. Het digitale verslag bevat ook vier korte filmpjes (Cases). Hierin brengen we enkele belangrijke ontwikkelingen in 2010 in beeld over Maasvlakte 2, veiligheid, bereikbaarheid en duurzaamheid. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Introductie 12

14 Verslag van het Havenbedrijf

15 Verslag van het Havenbedrijf 1 De haven van Rotterdam 2 Over Havenbedrijf Rotterdam 3 Havenmeester 4 Klant 5 Gebied en ruimte 6 Verkeer en bereikbaarheid 7 Omgeving en duurzaamheid 8 Financiën 9 Vooruitzicht 2011 De haven van Rotterdam Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > De haven van Rotterdam 14

16 Haven van Rotterdam in het kort Prinses Margriet haven Prin ses A malia have n n Prin ave neh Aria ses A lexiah ses Prin aven De haven van Rotterdam is het grootste logistieke en industriële knooppunt van Europa. Het haven- en industriegebied strekt zich uit over een lengte van ongeveer 40 kilometer en meet circa ha (exclusief Maasvlakte 2). Met een overslag van 430 miljoen ton goederen in 2010 is Rotterdam verreweg de grootste zeehaven van Europa. De haven van Rotterdam dankt zijn positie aan de uitstekende bereikbaarheid via zee, de achterlandverbindingen en de vele bedrijven en organisaties die in en voor het havengebied actief zijn. Havenbedrijf Rotterdam vervult hierbij de rol van beheerder, exploitant en ontwikkelaar van het haven- en industriecomplex. Daarnaast heeft Havenbedrijf Rotterdam in persoon van de (Rijks)havenmeester de taak het scheepvaartverkeer effectief, veilig en efficiënt af te wikkelen. Samen met vele bedrijven en organisaties in het havengebied werken wij aan een haven van wereldklasse. Ligging en positie van de haven van Rotterdam Natte bulk, olie en chemie Distributieparken Kolen en ertsen Stukgoed en Containers Fruit Overige activiteiten Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Beschrijving Het havengebied van Rotterdam ligt pal aan de Noordzee en is de enige haven in Noordwest-Europa die direct onbeperkt toegankelijk is voor de meest diepstekende schepen. Bovendien biedt de haven een grote verscheidenheid: een breed scala aan marktsegmenten en goederenstromen, hoogwaardige en veelzijdige faciliteiten voor de opslag, overslag en distributie van uiteenlopende grondstoffen en producten. Daarnaast is de (proces)industrie en chemie sterk vertegenwoordigd in Rotterdam. Industriële clusters die op zichzelf lading aantrekken en binden. Met een uitgebreid netwerk aan achterlandverbindingen (binnenvaart, feeder, shortsea, spoor, weg en pijpleiding) verzekert Rotterdam de aan- en afvoer van goederen van en naar de Europese markt een markt met circa 350 miljoen consumenten. De directe toegevoegde waarde van het Rotterdamse havengebied bedroeg in 2008 circa 15,5 miljard. De directe werkgelegenheid van het havengebied bedroeg in 2008 ongeveer personen. Daarnaast genereert de Rotterdamse haven circa indirecte banen (bron: havenmonitor 2008). Verslag van het Havenbedrijf > De haven van Rotterdam 15

17 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q Verhouding goederensoorten (Brutogewicht in tonnen) Ruwe aardolie 23,3% Minerale olieproducten, overig massagoed en nat 25,4% Droog massagoed 19,7% Containers 26,1% Breakbulk 5,5% Goederensoorten In de haven van Rotterdam wordt massagoed (droog en nat massagoed) en stukgoed (containers en breakbulk) overgeslagen. In de figuur hiernaast wordt de verhouding binnen deze overslag weergegeven. Hierbij is vanwege de relatief grote omvang nat massagoed onderverdeeld naar ruwe olie en minerale olieproducten inclusief overig nat massagoed. Logistieke hub De unieke combinatie van industriële en logistieke voorzieningen maakt dat Rotterdam de grootste Europese aanvoerhaven is van ruwe olie. Ook voor de doorvoer van erts naar de Duitse hoogovens in het Ruhrgebied is Rotterdam de grootste Europese aanvoerhaven. Bovendien is de haven op de wereldmarkt van olieproducten uitgegroeid tot belangrijke handelsplaats - onder meer vanwege de beschikbare capaciteit van onafhankelijke tankopslag. Met de bouw van de eerste LNG terminal op de Maasvlakte ontwikkelt Rotterdam zich nu ook als distributieknooppunt in de gasaanvoer voor Nederland en Europa. Eenzelfde belangrijke positie ontstaat er als Energiehaven. Dit is het resultaat van de bouw van nieuwe energiecentrales op de Maasvlakte. Daarnaast heeft Rotterdam zich bewezen als belangrijkste Europese toegangspoort voor containers. Door de toename van goederenstromen van en naar andere havens in Europa versterkte de haven zijn positie als hub in de logistieke netwerken. De ingebruikname van Ultra Large Container Carriers (ULCC s) op diverse containerdiensten op de route Azië - Europa leverde daar een bijdrage aan. Marktverdeling Voor de ontwikkeling van de haven is de toename van bedrijvigheid cruciaal. In het aantrekken van ladingstromen concurreert Rotterdam met andere havens in de Hamburg-Le Havre (HLH)-range. Deze havens bedienen allemaal het achterland van Noordwest-Europa. De concurrentie verschilt sterk per segment. Voor containers zijn Antwerpen en Hamburg de belangrijkste concurrenten; voor kolen is dat Amsterdam en voor ruwe olie Le Havre en Wilhelmshaven. In de (petro)chemiesector geldt een wereldwijde concurrentie. In Noordwest-Europa is Antwerpen de belangrijkste andere speler. Belangrijke factoren in de concurrentiestrijd zijn: ligging aan diep water, terminals van wereldklasse, beschikbaarheid van ruimte, goede ontsluiting door verschillende achterlandverbindingen (weg, water, spoor, pijpleidingen), kwaliteit van de dienstverlening, kosten en een aantrekkelijk vestigings- en woonklimaat. Beide chemische complexen zijn ook complementair. De petrochemische complexen van Antwerpen en Rotterdam zijn sterk met elkaar verbonden via pijpleidingen en binnenvaart. Rotterdam levert bijvoorbeeld een groot gedeelte van de grondstoffen voor de petrochemie in Antwerpen. Informatie over de marktverdeling vindt u in hoofdstuk 4 Klant. Vooruitzichten voor de haven van Rotterdam Maasvlakte 2 Met de aanleg van Maasvlakte 2 investeren wij in extra ruimte voor groei voor de toekomst. Hiermee zal het totale havengebied circa 20% groter worden. De aanleg van Maasvlakte 2 vindt globaal in twee fasen plaats. De eerste fase ( ) richt zich op het gereed maken van de eerste 700 hectare. De tweede fase ( ) betreft het bouwrijp maken van de resterende 300 hectare. De tweede fase start zodra er voldoende klantvraag is. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > De haven van Rotterdam 16

18 Scenario s 2030 In 2010 startten wij met het ontwikkelen van een visie voor de ontwikkeling van de haven op lange termijn. Door bestaande economische modellen, prognoses van individuele bedrijven en de expertise van kennisinstituten te combineren, maakten we zogenoemde potentieramingen. Deze geven het groeipotentieel aan van de overslag tot De drie scenario s met bijbehorende potentieramingen zijn de volgende: 1 European Trend scenario. Dit scenario gaat uit van bestaand beleid en gematigde groei van de economie. In dit scenario kan de overslag toenemen tot 654 miljoen ton in Global Economy scenario. Dit gaat uit van verdere globalisering gecombineerd met een lage olieprijs leidend tot hoge economische groei. De overslag neemt in dit scenario toe tot 739 miljoen ton in High Oil Price scenario. Dit scenario heeft als uitgangspunten: een hoge olieprijs, strikt milieubeleid, gematigde economische groei en een snelle verduurzaming van industrie en logistiek. In dit scenario groeit de overslag tot 575 miljoen ton in De overslag in Rotterdam is op dit moment 430 miljoen ton per jaar. Over een periode van 20 jaar verwachten we dus groei. Maar de mate en de sectoren waarin de groei zich manifesteert, is afhankelijk van de ontwikkeling van de wereldeconomie, samenleving en technische innovaties. Dat kan betekenen dat het gebruik van een deel van het havengebied in de toekomst verandert. Vooral de snelheid van de energietransitie (het tempo waarin fossiele brandstoffen plaatsmaken voor nieuwe energiebronnen) en het milieubeleid zijn hiervoor relevant. Havenvisie 2030 De potentieramingen vormden het begin van het proces om te komen tot de Havenvisie Vervolgens startten wij met het analyseren van de gevolgen van de scenario s voor ruimte, milieu, achterlandverbindingen en arbeid. Hierdoor ontstaan concrete beelden hoe de haven zich kan gaan ontwikkelen en wat dat betekent op allerlei terreinen. Die informatie vertaalt zich in een conceptvisie die het startpunt is voor een brede discussie in het voorjaar van 2011 met klanten, overheden, belangenorganisaties en bewoners. Deze discussie gaat over de gewenste ontwikkeling van de haven en wat moet gebeuren om deze visie werkelijkheid te maken. Planning is dat we rond de zomer van 2011 de Havenvisie 2030 aanbieden aan het College van B&W van Rotterdam en inbrengen in de Gemeenteraad ter vaststelling. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > De haven van Rotterdam 17

19 Verslag van het Havenbedrijf 1 De haven van Rotterdam 2 Over Havenbedrijf Rotterdam 3 Havenmeester 4 Klant 5 Gebied en ruimte 6 Verkeer en bereikbaarheid 7 Omgeving en duurzaamheid 8 Financiën 9 Vooruitzicht 2011 Over Havenbedrijf Rotterdam Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 18

20 Havengelden 288 Contractopbrengsten 249 Overige opbrengsten Havenbedrijf Rotterdam in het kort Havenbedrijf Rotterdam is beheerder, exploitant en ontwikkelaar van het Rotterdamse haven- en industriegebied. Rotterdam moet zich in onze visie onderscheiden als een kwaliteitshaven. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen staat hierbij centraal. Bedrijfsopbrengsten 2010 (Bedragen x 1 miljoen euro) Havenbedrijf Rotterdam heeft tot doel de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven te versterken, als logistiek knooppunt en industriecomplex van wereldformaat. Hiertoe initieert Havenbedrijf Rotterdam op basis van mondiale, nationale en regionale ontwikkelingen en verwachtingen, een lange termijn visie over de toekomst van de haven. Deze geven het kader en de richting aan van ons handelen. Havengelden 288 Contractopbrengsten 249 Overige opbrengsten 214 Havenbedrijf Rotterdam investeert in de ontwikkeling van nieuwe haventerreinen, vooral Maasvlakte 2, in openbare infrastructuur, zoals wegen in het havengebied en in klantspecifieke infrastructuur, zoals kademuren en aanlegsteigers. Om de scheepvaart optimaal af te wikkelen houden we de vaarwegen op diepte en investeren we in een verkeersbegeleidend systeem, verkeerscentrales en patrouillevaartuigen. Investeringsuitgaven 2010 (Bedragen x 1 miljoen euro) Met een solide ontwikkeling in de opbrengsten en focus op efficiënte bedrijfsvoering, creëert Havenbedrijf Rotterdam optimale financiële ruimte om te investeren in de haven van Rotterdam. De belangrijkste bedrijfsopbrengsten zijn havengelden en contractopbrengsten van verhuur van haventerreinen Naast de investeringen in infrastructuur in en rond het havengebied werkt Havenbedrijf Rotterdam in samenwerking met verschillende bedrijven en organisaties aan randvoorwaarden voor de haven. Deze randvoorwaarden zoals bereikbaarheid en milieu zijn niet altijd uit te drukken in geld, maar zijn noodzakelijk voor een efficiënte, duurzame en veilige groei van de haven Investeringen Maasvlakte 2 Investeringen Bestaand Rotterdams Gebied Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam

21 2.2 Missie, visie en strategie Missie Havenbedrijf Rotterdam heeft vanuit zijn statutaire doelen de volgende missie: Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelt in partnerschap dé Europese haven van wereldklasse. Om deze missie te realiseren stellen wij een vijfjarig Ondernemingsplan op. Van het Ondernemingsplan zijn de meeste en belangrijkste doelstellingen gerealiseerd. Voorbeelden zijn de start van de aanleg van Maasvlakte 2, verhoging van het marktaandeel en vlotte en veilige scheepsafhandeling. Zie ook de Cockpit Kritische Prestatie Indicatoren. In 2010 stelden wij voor de komende vijf jaar een nieuw Ondernemingsplan op. Dit plan is voorgelegd aan en goedgekeurd door onze aandeelhouders. Het nieuwe Ondernemingsplan bouwt voort op eerder gemaakte strategische keuzes, zoals internationale deelnemingen en de achterlandstrategie. De twee kerntaken (statutaire doelen) blijven onverkort van kracht: 1 ontwikkeling, aanleg, beheer en exploitatie van het havengebied in Rotterdam; 2 bevorderen van een effectieve, veilige en efficiënte scheepvaartafwikkeling in de Rotterdamse haven en het aanloopgebied voor de kust. Visie Als leidraad voor het Ondernemingsplan is een ambitieuze visie opgesteld. Onze visie in het Ondernemingsplan is als volgt geformuleerd: Havenbedrijf Rotterdam zet vol in op het doorontwikkelen van het havenen industriecomplex Rotterdam tot het meest efficiënte, veilige en duurzame ter wereld. Havenbedrijf Rotterdam creëert waarde voor klanten door het ontwikkelen van ketens, netwerken en clusters. In Europa én in groeimarkten wereldwijd. Havenbedrijf Rotterdam is als ondernemende havenontwikkelaar dé partner voor klanten van wereldklasse, in petrochemie, energie, transport & logistiek. Daarmee versterkt Havenbedrijf Rotterdam de concurrentiekracht van Nederland. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 20

22 Strategie Havenbedrijf Rotterdam is zeer verbonden met het Rotterdamse havengebied en blijft dan ook vol inzetten op de ontwikkeling van het Rotterdamse havengebied als meest efficiënte, duurzame en veilige ter wereld. Om deze ontwikkeling te realiseren willen wij meer actief partnerships aangaan met internationale spelers. Ook willen wij actief bijdragen aan de kwaliteit van ketens en netwerken. Haven bedrijf Rotterdam kiest daarom expliciet voor: een meer actieve en ondernemende rol als dit nodig is om het complex te versterken; focus op het aantrekken en verbinden van wereldwijd leidende spelers in hun industrie aan Rotterdam; een actieve inzet op het versterken van het Rotterdamse havennetwerk, bijvoorbeeld door samenwerking met de haven van Dordrecht en investeringen in achterlandknooppunten; inzet op het actief worden in havenontwikkeling in internationale groeimarkten, via deelnemingen. Deze strategische keuzes zijn een nadere invulling van de volgende vier hoofdthema s in dit Verslag: Klant Wij werken als partner samen met onze klanten. We trekken daarnaast nieuwe activiteiten en klanten aan die het havengebied verder versterken. Gebied en ruimte Wij zorgen voor een efficiënt ingericht havengebied, met adequate openbare infrastructuur. Bovendien streven wij er naar om ruimte te bieden voor groei, door het ontwikkelen van Maasvlakte 2 en (her)structureren en intensiveren van bestaand Rotterdams gebied. Daarnaast kijken wij actief naar mogelijkheden, die zich voordoen buiten Rotterdams gebied. Verkeer en bereikbaarheid Wij zijn verantwoordelijk voor een schone, vlotte, veilige en beveiligde scheepvaartafwikkeling in de haven. Daarnaast zijn wij in samenwerking met partners in toenemende mate actief in het verbeteren van de landzijdige bereikbaarheid voor de vier modaliteiten (spoor, weg, binnenvaart en pijpleiding). Omgeving en duurzaamheid Wij investeren met partners in maatschappelijk draagvlak en optimale randvoorwaarden voor een haven die zich wil ontwikkelen. Duurzaamheid, dialoog, arbeid en innovatie zijn daarin belangrijke elementen. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 21

23 2.3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Management approach Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is een integraal onderdeel van onze bedrijfsprocessen en bedrijfscultuur. Dit hebben wij vastgelegd in een officiële MVO-verklaring (zie Wij willen de haven in balans laten groeien: én Maasvlakte 2, én ruimte voor natuur/recreatie, én relatief minder vervoer over de weg. Ons streven is dat onze activiteiten duurzaam, betrokken en transparant zijn. Ook in het nieuwe Ondernemingsplan leggen we de lat hoog met de inzet het havengebied door te ontwikkelen tot het meest efficiënte, veilige en duurzame ter wereld in zijn soort. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaamheid Betrokkenheid Transparantie Duurzaam Duurzaamheid betekent voor ons het verbeteren van de eigen prestaties én het stimuleren van duurzaam ondernemen in het havengebied. Investeren in duurzaamheid is in onze ogen noodzakelijk om draagvlak voor havenactiviteiten te behouden en daarnaast te kunnen groeien. In het Ondernemingsplan spreken wij de ambitie uit om in 2015 de meest duurzame haven in zijn soort te zijn. De komende vijf jaar willen we op drie terreinen aan deze ambitie werken: onze eigen bedrijfsvoering, de bedrijven in de haven en het transport. We stellen daarvoor de volgende doelen: Het realiseren van een CO 2 -neutrale Havenbedrijforganisatie en verduurzaming van aanleg en beheer door in de eigen processen in te zetten op het verkleinen van de CO 2 en NOx-uitstoot. We streven er naar dat we in 2011 CO 2 -neutraal zijn en onze eigen CO 2 -uitstoot met 2% per jaar reduceren. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 22

24 Het realiseren van de meest duurzame Energy Port en Fuel Port door bij gronduitgifte in te zetten op het reduceren van de CO 2 en NOx uitstoot. Dit wil zeggen dat we het havenbedrijfsleven bij nieuwe contracten vragen aan een aantal criteria te voldoen. Deze criteria hebben betrekking op luchtkwaliteit, capture ready van CO 2 en het gebruik van gecertificeerde biomassa. Het realiseren van de meest duurzame containerport door voor het transport in te zetten op het verduurzamen van alle modaliteiten. Ingezet wordt op een verschuiving van het aandeel wegvervoer ten gunste van spoor en binnenvaart en toename van het gebruik van walstroom. In onze managementrapportage borgen we dat deze duurzaamheidsdoelstellingen onze blijvende aandacht hebben. Zo is een groot deel van onze kritische prestatieindicatoren gericht op duurzaamheid. En de Directie weegt duurzaamheid mee in het besluitvormingsproces over investeringen en andere belangrijke onderwerpen. Doordat duurzaamheid in onze hele bedrijfsvoering is geïntegreerd, staan activiteiten op het gebied van duurzaamheid niet alleen beschreven in paragraaf 7.2 (duurzaamheid) maar komen ze in dit hele Verslag aan bod. Betrokken In de directe nabijheid van het havengebied wonen en werken honderdduizenden mensen. Draagvlak behouden voor onze activiteiten is cruciaal. Zowel werken in, als leven rond de haven moet aantrekkelijk zijn. Voor ons is het daarom belangrijk te investeren in de directe omgeving. Het gaat hierbij om investeringen in bereikbaarheid en toegankelijkheid (hoofdstuk 6), maar ook om investeringen in innovatie en arbeidsmarkt (zie paragraaf 7.5). Een project dat uiting geeft aan betrokkenheid bij de directe omgeving is de RDM Campus, waar we een voormalig havengebied herontwikkelen voor een combinatie van leren en werken. U leest hier meer over in paragraaf 5.3 (Bestaand Havengebied onder Stadshavens ) en in paragraaf 7.2 (duurzaamheid onder duurzaam vastgoed ). Daarnaast vinden wij het belangrijk om de kennis en kunde van onze medewerkers ook beschikbaar te stellen aan havens in minder ontwikkelde landen. Een voorbeeld is Senegal, waar we meer economische ontwikkeling mogelijk willen maken. In 2009 tekenden we een overeenkomst met de OMVS (Organisation pour la Mise en Valeur du fleuve Sénégal) voor functionele ondersteuning bij het bevaarbaar maken van de rivier de Senegal en het ontwikkelen van de haven van Saint Louis. Ook in 2010 stuurden wij weer specialisten van Havenbedrijf Rotterdam die ter plaatse specifieke onderzoeksopdrachten uitvoerden. Na de evaluatie besloten wij om onder bepaalde voorwaarden met ondersteuning aan OMVS door te gaan. Het jongerennetwerk Jong Havenbedrijf Rotterdam nam in november 2010 deel aan een MVO-activiteit van de gemeente Rotterdam. Aan boord van het schip de Abel Tasman hielpen 15 jonge medewerkers van Havenbedrijf Rotterdam mee aan een onvergetelijk Sinterklaasfeest voor een grote groep zieke en gehandicapte kinderen. In 2011 wil Jong HbR meer MVO-actief worden. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 23

25 Transparant Transparant houdt in dat we open en duidelijke ambities formuleren én verantwoording afleggen over de bereikte resultaten. Ook willen we open zijn naar onze omgeving over de dilemma s waarmee we te maken hebben bij het realiseren van onze ambities. Daarbij ontkomen wij er niet aan om soms lastige keuzes te maken. Zie bijvoorbeeld onze verslaglegging over Rotterdam Port Experience (paragraaf 2.7, Deelnemingen), fossiele versus nieuwe energie (paragraaf 4.3, Onze marktpositie), vaarsnelheidbeperking voor de binnenvaart en stremmingen in het achterland (paragraaf 6.4, Binnenvaart) en walstroom (paragraaf 7.2, Duurzaamheid). Dit Jaarverslag is één van de instrumenten om de dialoog met onze stakeholders aan te gaan. Om de transparantie te vergroten hebben wij de accountant gevraagd het Jaarverslag te controleren, dus niet alleen de Jaarrekening maar ook het Verslag. Daarnaast is het toepassingsniveau van de G3-richtlijnen beoordeeld door Global Reporting Initiative, een niet-gouvernementele organisatie die wereldwijd standaarden ontwikkelt voor maatschappelijke Jaarverslaggeving. Het verslag van Havenbedrijf Rotterdam is door het GRI op applicatieniveau A+ geaccordeerd. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 24

26 2.4 Organisatie Structuur Havenbedrijf Rotterdam is een niet-beursgenoteerde naamloze vennootschap. Havenbedrijf Rotterdam voldoet aan de eisen die de wet stelt voor een grote vennootschap. Sinds 21 juli 2008 is een verlicht structuurregime van toepassing op Havenbedrijf Rotterdam. Dit betekent o.a. dat de Algemene Vergadering van Aandeelhouders bevoegdheden heeft bij het benoemen en ontslaan van bestuurders. De Algemene Directie heeft de dagelijkse leiding over de onderneming. De onafhankelijke Raad van Commissarissen houdt toezicht op de Algemene Directie en de gang van zaken in de onderneming. De beide aandeelhouders gemeente Rotterdam (circa 70 %) en Rijk (circa 30%) oefenen invloed op de vennootschap uit door middel van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zijn vastgelegd in de wet en de statuten. Het meest recente organogram van Havenbedrijf Rotterdam is te vinden op de website Kernwaarden en bedrijfscode Onze kernwaarden zijn de belangrijkste waarden in onze organisatie. Ze moeten ons helpen ons werk te doen, de samenwerking te bevorderen, ons Ondernemingsplan te realiseren en aangeven hoe wij door de buitenwereld gezien willen worden. In 2010 hebben we onze kernwaarden opnieuw bepaald. De vier nieuwe kernwaarden zijn: Passie, Samen, Steeds verbeteren en Vertrouwd. Onze normen en waarden, onder meer wat betreft integriteit, staan beschreven in onze Bedrijfscode, waarmee we laten zien wie wij zijn, waar we voor staan en wat we belangrijk vinden in het zakelijke en maatschappelijke verkeer. De code bevat richtlijnen die duidelijkheid scheppen over wat wel en niet is toegestaan. Daarnaast onderschrijft Havenbedrijf Rotterdam sinds 2010 de tien United Nations Global Compact business principles over de thema s mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu en anticorruptie. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 25

27 2.5 Corporate Governance Corporate Governance Code De Corporate Governance Code is van toepassing op beursgenoteerde ondernemingen. Hoewel het Havenbedrijf Rotterdam geen beursgenoteerde onderneming is, hebben wij ervoor gekozen waar mogelijk en voor ons relevant de bepalingen uit de Corporate Governance Code te implementeren. De principes en best practices van de Corporate Governance Code komen zoveel mogelijk terug in de diverse interne reglementen, zoals het reglement voor de Algemene Directie en het reglement voor de Raad van Commissarissen. Deze en andere reglementen zijn terug te vinden op Conform de Corporate Governance Code hebben wij het pas toe of leg uit principe gevolgd en daarin uitgelegd waarom wij enkele bepalingen minder relevant achten voor Havenbedrijf Rotterdam. Deze uitleg is te vinden op Risicobeheersing Om te kunnen sturen op de realisatie van de doelstellingen in ons Ondernemingsplan, hanteren wij een management control systeem. Hierbinnen wordt aandacht geschonken aan structuur en beleid benodigd voor het bereiken van de doelstellingen en de planning- en controlcyclus voor het monitoren. Onderdeel van ons management control systeem is het risicobeheersings- en controlesysteem. Uitgangspunt hierbij is dat wij terughoudend zijn in het nemen van risico s. Onze ambities en de meest relevante risico s zijn opgenomen in de verschillende hoofdstukken van ons Verslag. In deze paragraaf is weergegeven hoe risicobeheersing is verankerd in onze organisatie. Daarnaast is aangeven hoe wij invulling geven aan de verschillende niveaus (strategisch, operationeel en compliance, financieel en verslaglegging) van risicobeheersing. Tot slot is de managementverklaring opgenomen. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 26

28 Structuur van risicobeheersing Ons interne risicobeheersings- en controlesysteem is verdeeld over meerdere niveaus. Allereerst zijn in onze organisatie de afdelingen en projectteams zelf verantwoordelijk voor identificatie en beheersing van risico s. Daarbij worden zij desgewenst gefaciliteerd door gespecialiseerde risicomanagers. Daarnaast voeren onze interne accountants onderzoeken uit gericht op het toetsen van de interne beheersing en geeft de externe accountant in het kader van de controle van de jaarrekening onder meer aanbevelingen gericht op verbetering van de interne beheersing. Uiteindelijk houdt de auditcommissie toezicht op en adviseert zij de Directie over de werking van risicobeheersings- en controlesysteem, waaronder het toezicht op naleving van de relevante wet- en regelgeving. Strategische risicobeheersing Om zicht te krijgen op de strategische risico s heeft in 2010 tweemaal een risicoinventarisatie en analyse plaatsgevonden met diverse afdelingen. De strategische risico s zijn gekoppeld aan de doelstellingen van Havenbedrijf Rotterdam. De risico s, oorzaken, gevolgen en maatregelen zijn zichtbaar gemaakt in het strategisch risicolandschap. De belangrijkste strategische risico s zijn besproken in de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen heeft met instemming kennis genomen van het strategisch risicolandschap. Operationele risicobeheersing en compliance Onze operationele risicobeheersing en compliance zijn concreet gekoppeld aan de doelstellingen van afdelingen en projecten. Risico s, oorzaken, maatregelen en risico-eigenaren zijn vastgelegd in risicolandschappen. Hiervan afgeleid nemen de afdelingen een risicoparagraaf op in hun werkplannen en monitoren zij de risico s gedurende het jaar. Operationele risicobeheersing is in het bijzonder van belang voor de divisie Havenmeester. De Havenmeester rapporteert in dit kader over ontwikkeling van het niveau van vlotheid, veiligheid en milieubelasting van het scheepvaartverkeer en andere indicatoren over kwaliteit van de uitoefening van de havenmeesterbevoegdheden aan de Minister van Infrastructuur en Milieu en de gemeente Rotterdam. Voor risicobeheersing van projecten is in 2009 een methodiek ontwikkeld die in het stadium van besluitvorming meer inzicht geeft in de complexiteit, beheersbaarheid en financiële risico s van klantgebonden projecten. In 2010 is deze methodiek uitgebreid naar de publieke projecten. Tevens is in 2010 de wijze waarop inzicht wordt verkregen in de risico s tijdens de voorbereidings- en realisatiefase voor alle projecten aangescherpt. In 2010 is de projectbeheersing verbeterd door de uitbreiding van het project management systeem in ons ERP-systeem. Dit moet onder andere leiden tot een betere voorspelbaarheid van toekomstige kasstromen. Daarnaast is de financiële beheersing van projecten en de monitoring van het projectenportfolio versterkt. De aanleg van Maasvlakte 2 is het grootste project in onze historie. Hiervoor is een speciale projectorganisatie ingericht. Binnen het project wordt gewerkt conform de best practice projectmanagement methodiek Prince2 en is hiervoor in 2007 geaccrediteerd. In 2011 dient heraccreditatie plaats te vinden. Binnen de verschillende deelprojecten zijn de projectleiders verantwoordelijk voor het beheren en beheersen van risico s. Zij worden hierbij gefaciliteerd door een risicomanager. Maandelijks wordt intern gerapporteerd over het risicodossier. Daarnaast onderzoeken Interne Accountantsdienst en de externe accountant periodiek de werking van de interne beheersing van de aanleg van Maasvlakte 2. Meer over onze kernwaarden en bedrijfscode leest u op Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 27

29 Financiële risicobeheersing Ons financieringsbeleid is risicomijdend en gericht op het afdekken van risico s tegen aanvaardbare kosten. Als gevolg van de omvangrijke en langlopende investeringsprojecten en bijbehorende financierings- en renterisico s, wordt het belang van de beheersing van kasstromen (de treasuryfunctie) steeds groter. De Raad van Commissarissen heeft het geactualiseerde treasurystatuut goedgekeurd. Op verzoek van de auditcommissie heeft de externe accountant specifiek aandacht geschonken aan de effectiviteit van de treasuryfunctie. Hierover beveelt de accountant in haar management letter het volgende aan: Verder vergroten voorspelbaarheid van de kasstromen. Kennisborging op het gebied van treasury. Er wordt inmiddels gewerkt aan initiatieven om de kennis van de beheersing van kasstromen nog beter te borgen. Voor een uiteenzetting van rente-, krediet- en valutarisico s, verwijzen wij u naar de jaarrekening. Verslaglegging risicobeheersing Wij gebruiken een op COSO gebaseerd beheersingsraamwerk om het risico af te dekken dat de interne en externe financiële verslaggeving onjuistheden van materieel belang bevat. Dit raamwerk bevat de belangrijkste beheersingsmaatregelen voor risico s in de primaire financiële processen en de effectiviteit van de maatregelen in deze processen. Het raamwerk wordt periodiek geactualiseerd en de in het raamwerk opgenomen controles uitgevoerd. Daarnaast zijn actieplannen om beheersingsmaatregelen verder te verbeteren en te versterken ontwikkeld en ingevoerd. Managementverklaring Aan de hand van ons risicobeheersings- en controlesysteem streven wij ernaar de kansen op fouten, op het nemen van verkeerde beslissingen en op het verrast worden door onvoorziene omstandigheden zo veel mogelijk te reduceren. Volledige garantie kan hierbij niet worden gegeven. Geen enkel systeem van interne risicobeheersing en controle kan een absolute zekerheid bieden voor het bereiken van ondernemingsdoelstellingen, noch kan het alle onjuistheden, fraude, incidenten en overtredingen van wetten en regels geheel voorkomen. Wij hebben geen afzonderlijk onderzoek uit laten voeren naar de kwaliteit van onze risicobeheersings- en controlesysteem. Wel heeft onze externe accountant in het kader van de jaarrekeningcontrole onderdelen van onze interne beheersing onderzocht. Deze werkzaamheden zijn gericht op het afgeven van een controleverklaring bij de jaarrekening en omvatten daarom niet alle zaken die bij een specifiek op de organisatie gericht onderzoek naar voren zouden komen. Evenals vorige jaren concludeert de accountant in de management letter dat de kwaliteit van onze interne beheersomgeving voldoet aan de daaraan te stellen eisen. De accountant geeft wel onderstaande aanbevelingen: Kritisch beoordelen en volgen van de kwaliteit van de outsourcing van de IT-activiteiten. Voortzetten ingezette verbeteringen met betrekking tot projectbeheersing bestaand Rotterdams gebied. Verscherpen van autorisaties inkoopfunctie in ons ERP-systeem. Aanscherpen interne beheersing op verwerken van personeelsmutaties. Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2010 Verslag van het Havenbedrijf > Over Havenbedrijf Rotterdam 28