Patiënteninformatie. Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel terTER_

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel terTER_

2

3 Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 De operatie 5 Duur van de operatie 5 Duur van de opname 6 Weer thuis 6 De uitslag 6 Bijwerkingen na een okselklierdissectie 7 Seroompuncties 7 Doof gevoel onder de arm/(zenuw)pijn 7 Bewegingsbeperking 7 Lymfoedeem 7 Meer informatie 9 Tot slot 10 3

4 Okselklierdissectie (OKD) Informatie over het verwijderen van lymfeklieren in de oksel. Deze informatie maakt onderdeel uit van de Behandelwijzer Borstkanker. Algemeen Naast het systeem van bloedvaten hebben we in ons lichaam tevens het lymfestelsel. Vanuit het lichaamsweefsel worden de lymfevaten gevuld met lymfe: vocht dat afvalstoffen opneemt en via de lymfeklieren (lymfeknopen) afvoert. De lymfeklieren dienen onder meer als filterstations voor de afweer van ontstekingsprocessen. Pas als het lymfevocht daar is gezuiverd, komt het in de bloedbaan. De okselklieren worden behandeld als: al voor de operatie duidelijk is dat de lymfeklieren in de oksel kwaadaardige cellen bevatten; bij pathologisch onderzoek van de schildwachtklier tumorcellen worden gevonden; de schildwachtklier niet wordt gevonden. In de meeste gevallen zal deze behandeling bestaan uit het operatief verwijderen van de lymfeklieren in de oksel. Soms kan de oksel worden behandeld met radiotherapie (bestraling). 4

5 Schildwachtklier Afvloed via het lymfevat Tumor De operatie Bij de operatie maakt de chirurg een snede ter plaatse van de onderste haargrens in de oksel en verwijdert hij/zij de lymfeklieren met omliggend vetweefsel in het okselgebied. Dit zijn gemiddeld zo n tien tot twintig klieren. De bovenste klier (okseltop) wordt vaak apart aangegeven. Als de okselklierdissectie tegelijk met een borstamputatie (ablatio) plaatsvindt, verwijdert de chirurg de klieren via de snede die voor de borstamputatie al nodig was. De huid wordt gehecht en afgedekt met een verband. U krijgt één of twee drains (een dun slangetje in de wond, met daaraan een drainpot) voor het afvoeren van het wondvocht. Duur van de operatie Als de okselklieren tegelijk met een borstamputatie worden verwijderd: twee tot drie uur. Als alleen de okselklieren worden verwijderd: anderhalf uur. 5

6 Duur van de opname De gemiddelde opnameduur is twee dagen. Dit is onder meer afhankelijk van het moment waarop de drain kan worden verwijderd (meestal na 24 uur) en van uw herstel. Tijdens uw opname geeft de fysiotherapeut u adviezen over het gebruik van uw arm en schouder en neemt hij/zij ook de oefeningen (zie de folder Schouderoefeningen na borstoperatie) voor thuis met u door. We raden u aan met de oefeningen te beginnen tussen de vijfde en de zevende dag na de operatie. Weer thuis Doe het de eerste dagen nog rustig aan. Geef uzelf de gelegenheid om bij te komen van de operatie. U mag de arm normaal gebruiken, maar niet zwaar belasten. De wond is onderhuids gehecht en bedekt met een doorzichtige pleister waarmee u mag douchen. De pleister kan u na vijf dagen verwijderen. De eerste drie weken mag u niet meer dan één kilo tillen, duwen of trekken met de aangedane zijde. Voor alle activiteiten (ook sporten) geldt dat het belangrijk is ze langzaam weer op te bouwen. Als dat nodig is, kan er thuiszorg worden ingeschakeld (wijkverpleegkundige). Bespreek een eventuele behoefte hieraan tijdig met de mammacareverpleegkundige. Bij problemen (zoals pijn, roodheid, zwelling, koorts), vragen of ongerustheid kunt u altijd contact opnemen met de mammacareverpleegkundige, of (buiten kantoortijden) met een van de afdelingen Spoedeisende Hulp (SEH). Voor telefoonnummers zie Tot slot. De uitslag De patholoog onderzoekt de verwijderde lymfeklieren. Als u na ongeveer zeven dagen bij de chirurg op de poli komt voor controle, hoort u de uitslag van dit weefselonderzoek. Deze uitslag kan bepalend zijn voor uw verdere behandeling. 6

7 Bijwerkingen na een okselklierdissectie Korte termijn bijwerkingen zoals een nabloeding, infectie, seroom of littekenvorming zijn na elke operatie mogelijk. Seroompuncties Als na het verwijderen van de drain de wond nog veel vocht produceert, kan het nodig zijn dit met behulp van een naald weg te zuigen (seroompunctie). Deze punctie wordt door de arts of verpleegkundig specialist in het Mammacentrum gedaan. Deze punctie is nagenoeg niet pijnlijk omdat het geopereerde gebied nog gevoelloos is. Soms zijn er meerdere puncties nodig. Op langere termijn kunnen de onderstaande bijwerkingen optreden. Doof gevoel onder de arm/(zenuw)pijn In het okselgebied lopen gevoelszenuwen die bij het verwijderen van de okselklieren vaak worden doorgesneden; dit is meestal niet te vermijden. Het kan gevoelloosheid aan de onderkant van de arm en in het okselgebied veroorzaken. Bij ongeveer 20 procent van de patiënten bij wie de okselklieren zijn verwijderd, ontstaat last van zenuwpijn. Meestal wordt dit na verloop van tijd minder. In sommige gevallen (ongeveer vijf procent van de behandelde vrouwen) kan deze pijn echter aanhouden. Bespreek eventuele pijnklachten met uw behandelend arts. Bewegingsbeperking Omdat in het begin bepaalde bewegingen van de schouder en arm pijnlijk kunnen zijn, met als gevolg dat iemand de arm minder gaat bewegen, kan dit leiden tot bewegingsbeperking van de schouder en arm. U krijgt van de fysiotherapeut oefeningen mee voor thuis om dit te voorkomen. Lymfoedeem Lymfoedeem kan ontstaan na operatief verwijderen van de lymfeklieren in de oksel, of na bestraling van het okselgebied. Lymfoedeem is een opeenhoping van vocht en eiwitten in de lymfevaten. 7

8 De eerste symptomen van lymfoedeem zijn: Een zwaar, moe en gespannen gevoel in de arm en/of hand. Een dikke arm en/of hand en vingers. Pijn of moeilijkheden bij het bewegen van de arm. Als u last heeft van een van deze symptomen, bespreek dit dan met uw chirurg of verpleegkundig specialist. Hij/zij kan u dan verwijzen naar een in oedeem gespecialiseerde fysiotherapeut of huidtherapeut. Hoe eerder u met de behandeling begint, hoe groter de kans op een goed resultaat. Mogelijke behandelingen bij lymfoedeem zijn: manuele lymfdrainage (massage); zwachtelen; oefentherapie; een elastische kous; lymftaping. Lymfoedeem kan kort na de behandeling ontstaan, maar ook jaren later nog. Ernstige lymfoedeemklachten komen voor bij vijf tot tien procent van de vrouwen die een okselklierbehandeling hebben ondergaan. 8

9 Adviezen ter vermindering of voorkoming van lymfoedeem: Belast de arm niet te zwaar, maar blijf de arm zo normaal mogelijk bewegen. Hierdoor blijft het lymfevocht stromen en wordt het beter afgevoerd. Wees voorzichtig met warmte (zon, sauna, een heet bad en dergelijke). Probeer wondjes zoveel mogelijk te voorkomen. Als u toch een wondje heeft aan de hand of arm, ontsmet dit dat goed en neem bij tekenen van ontsteking (roodheid, zwelling, pijn) contact op met uw behandelend arts. Draag geen knellende kleding en wel een goed passende bh. Zorg voor voldoende rust. Vermijd zwaar tillen. Houdt de huid soepel (regelmatig insmeren met crème/bodylotion). Laat bij voorkeur geen bloed afnemen, infuus prikken en bloeddruk meten aan de aangedane arm. Meer informatie Nederlands Lymfoedeem Netwerk (NLnet) Folder Lymfoedeem bij kanker KWF Kankerbestrijding 9

10 Tot slot U kunt het Mammacentrum en de mammacareverpleegkundige bereiken tijdens kantooruren. Tergooi, locatie Hilversum, routenummer 51 T Bij acute problemen buiten kantoortijden kunt u contact opnemen met de afdeling Spoedeisende Hulp locatie Hilversum, T Tergooi TER-7650-nl

11 11

12 T Locatie Blaricum Rijksstraatweg AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp