Ondersteuning en hulp bij leren

Transcriptie

1

2 Ondersteunng en hulp bj leren g Studenten kunnen va (zonder n te loggen) de datasets downloaden de benodgd zjn voor het maken van de opgaven. g Docenten kunnen va de ste tentamenmateraal en ander ondersteunend collegemateraal toegezonden krjgen, zoals SPSS-databestanden, Excel-bestanden en dergeljke. g Alle clps staan op het YouTube-kanaal van Marten Schremer: UCVgKcfUJw3kCkZnrdMSoK1w. In de tekst zjn de verwjzngen naar de clps te herkennen aan Eventuele op- en aanmerkngen over deze utgave (of eraan geleerde utgaven) kunt u rchten aan de auteur va nfo@hethkkendeheksje.nl. Eerste druk 2016 De APA-lteratuurverwjzng voor deze utgave: Schremer, M.G. (2016). Statstek voor de beroepspraktjk. Statstek leren lezen, daarna begrjpen en berekenen met SPSS. Voor HBO en WO. Haarlem: SVW. Utgegeven door SVW te Haarlem. ISBN: Ontwerp omslag: De Zagerj ontwerpbureau, Den Haag Illustrateverantwoordng: Fguur 1.1, 3.1: Marten G. Schremer Druk: Pumbo 2016, Marten G. Schremer Alle rechten voorbehouden. Behoudens de n of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde utzonderngen mag nets ut deze utgave worden verveelvoudgd, opgeslagen n een geautomatseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, n enge vorm of op enge wjze, hetzj elektronsch, mechansch, door fotokopeën, opnamen, of op enge andere maner, zonder voorafgaande schrfteljke toestemmng van de auteur. Voor zover het maken van reprografsche verveelvoudgngen ut deze utgave s toegestaan op grond van artkel 16 h Auteurswet 1912 dent men daarvoor wetteljk verschuldgde vergoedngen te voldoen aan Stchtng Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) ut deze utgave n bloemlezngen, readers en andere complatewerken (artkel 16 Auteurswet 1912) kan men zch wenden tot Stchtng PRO (Stchtng Publcate- en Reproducterechten Organsate, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, All rghts reserved. No part of ths publcaton may be reproduced, stored n a retreval system, n any form or by any means, mechancal, photocopyng, recordng, or otherwse, wthout pror wrtten permsson of the publsher.

3 Statstek voor de beroepspraktjk 51 Contnue varabelen zjn gegevens de alle waarden kunnen aannemen. De waarden kunnen dus naast gehele getallen ook breuken bevatten zoals a 9 b 11 en ook rreële getallen zoals Meetnveaus van varabelen p 3, 1428 Er zjn ver soorten meetnveaus van varabelen. De soortkenmerken van de nveaus zjn te herkennen aan een vertal egenschappen: onderschedend vermogen, ordenngsmogeljkheden, onderlnge verschllen en de onderlnge verhoudngen. Om te kunnen bepalen welk meetnveau een varabele heeft dent er dus gekeken te worden naar de egenschappen van de varabele. Aan de hand van voorbeelden wordt de egenschap toegelcht. Tabel 2.2. Meetnveau en de soortkenmerken van varabelen. Meetnveau Nomnaal Ordnaal Interval Rato Voorbeeld Sekse Opledng Intellgentequotënt Saldo bankrekenng Egenschappen Ondersched Ondersched Ondersched Ondersched Ordenng Ordenng Ordenng Verschllen Verschllen Verhoudngen Een varabele bezt de egenschap ondersched als de elementen ut een verzamelng van elkaar verschllen op dat punt. Er wordt gesproken van een nomnaal meetnveau. Zo kunnen mensen van elkaar worden onderscheden door mddel van hun geslacht: vrouw of man. Een nomnaal meetnveau betekent dat de varabele alleen maar ondersched maakt Oftewel een voorbeeld n wskundge notate Nom { a, b, c,, z }. Een varabele bezt de egenschap ordenng als de elementen van de varabele gerangschkt kunnen worden van bjvoorbeeld laag naar hoog of van weng naar veel. Met andere woorden, als alle elementen ut de verzamelng op volgorde zjn gelegd, eerst x dan x + 1, dan geldt dat elke volgend element groter s dan zjn voorganger. Een ordnaal meetnveau houdt n dat de varabele als egenschap heeft de kenmerken van personen te onderscheden (bjvoorbeeld 'mddelbaar' versus 'laag'), maar ook een ordenng aan te brengen. Nameljk emand de een lage opledng heeft, heeft mnder opledngsjaren genoten dan emand met 'mddelbaar' en de heeft weer mnder opledngsjaren genoten dan emand met opledngsnveau 'hoog'. Dus laag < mddelbaar < hoog. Oftewel n wskundge notate: x < x + 1. Een varabele bezt de egenschap verschl, als de verschllen tussen de elementen geljk zjn en dus eendudg te nterpreteren zjn. Met andere woorden van elke dre opeenvolgende elementen geldt dat het verschl tussen de eerste twee en de laatste twee geljk moet zjn. Dt meetnveau maakt dus naast ondersched en ordenng ook nog een gebruk van verschllen. Een

4 Statstek voor de beroepspraktjk 95 f koffe bezoekers , 43 43%. Dus naarmate het steekproefkader groter wordt, bljkt dat de relateve frequente f tendeert naar 42%. De relateve kans op de verkoop van koffe aan een bezoeker s dus n dt voorbeeld 42%. Dt komt overeen met het (rekenkundg) gemddelde. 3.7 Dchotomeën Wanneer n een vragenljst gevraagd wordt naar het geslacht van de respondent, dan zjn er twee keuzes: man of vrouw 24. Zo ook als de respondent gevraagd wordt te reageren op een stellng met eens of oneens. Ze kader 3.2 In de gevallen wordt een nomnale varabele verkregen waarbj de antwoordoptes ut slechts twee mogeljkheden bestaan. De nomnale varabele wordt een dchotome genoemd. Kader 3.2. Voorbeelden van een dchotome vraagstellng. Bent u: Vrouw Man Zeg k lever net Wat vndt u van de stellng: 'het hudge kabnet regeert het land adequaat'? Oneens Eens Weet k net, geen menng In bovenstaande voorbeelden zjn steeds de eerste twee antwoordoptes valde antwoorden (brukbare respons). Als de respondent geen antwoord wl geven, of het net weet, s dat de opte de hoort bj een onbrukbare respons. Met behulp van SPSS kan de waarde als 'mssng value' gedefneerd worden. Een dchotome s een varabele met utslutend twee mogeljke utkomsten. Ze Dchotome. Utleg over de kans op 'ja' en 'nee' met de bjbehorende formules voor proportes. Het s gebruk om dchotomeën met de waarden 0 en 1 te coderen. Bjvoorbeeld 1 'eens' en 0 'oneens' en -voorut- voor de volledghed de mssng value 9 'zeg k lever net'. 24 In Dutsland s snds 2013 wetteljk vastgelegd dat er een derde keuze s: 'onbepaald' oftewel blanco (Transgendernfo, 2013).

5 122 Statstek voor de beroepspraktjk 4.9 Samenvattng: begrppen en wskundge notates Onderstaand wordt n vogelvlucht de begrppen (soms n wskundge notate) ut de toetstheore samengevat en kort toegelcht. Symmetrsche relate Asymmetrsche relate Bas Afhankeljke relate Onafhankeljke relate Standaardnormalsate Hypothese Nulhypothese, H 0 Een relate tussen twee grootheden A en B s symmetrsch als er (op voorhand) geen rchtng aan de relate kan worden gegeven: A B, de samenhang s onbepaald n rchtng. Een relate tussen twee grootheden A en B s asymmetrsch als er (op voorhand) wel een rchtng aan de relate kan worden gegeven: A B, of B A de samenhang kent een bepaalde rchtng. Een bas n de steekproef s een net-toevallge fout n de steekproeftrekkng. Afhankeljkhed van de relate houdt n dat de utkomst tussen de twee grootheden een bepaalde mate van voorspelbaarhed bezt, ze beïnvloeden elkaar. De relate s onafhankeljk te noemen als er geen voorspelbaarhed n zt. De afhankeljkhed van varabelen wordt ook wel een gepaarde relate genoemd en onafhankeljkhed een ongepaarde relate. In het Engels (en n SPSS) wordt de termnologe 'pared' en 'unpared' gehanteerd. Dt s een transformate van x naar z als volgt x μ z σ. Spreek ut als 'z s geljk aan x mn mu gedeeld door sgma'. Dt houdt n dat de oorspronkeljke varabele x wordt gecorrgeerd voor zjn gemddelde μ en vervolgens wordt gedeeld door zjn egen standaarddevate σ. Een hypothese s voorafgaand aan het feteljke onderzoek een vastgelegde en geformuleerde te bewjzen stellng met behulp van onderzoek. In de nulhypothese wordt de verwachtng van het onderzoek gepostuleerd, oftewel daarn wordt de hoop utgesproken wat er ut het onderzoek zal komen.

6 Statstek voor de beroepspraktjk Evaluate Sommge vragenljsten hanteren aan het end van de vragenljst nog een paar (korte) vragen de geheel gercht zjn op de evaluate van het onderzoek. Zo wordt een beeld verkregen n hoeverre de respons sereus genomen moet worden. Een andere analyse n dt kader s dat de gemddelde nvultjd geanalyseerd wordt. De 'snelle nvullers' denen geïdentfceerd te worden en vergeleken te worden met de overge respondenten. Snelle nvullers zjn respondenten de n vergeljkng met andere respondenten de vragenljst zeer snel ngevuld hebben en waarschjnljk de vragenljst net sereus hebben genomen. Sommge onderzoeksbureaus hebben kengetallen voor een gemddelde nvultjd, naar gelang de lengte van de vragenljst. Ze kader 8.1 voor de bepalng van snelle nvullers. Deze analyse heeft mogeljk tot gevolg dat de hoeveelhed brukbare respons verklend wordt. Kader 8.1. Snelle nvullers. Het vaststellen we de groep snelle nvullers zjn bnnen een bepaalde responsgroep kan met behulp van een hercoderng. Er denen twee groepen gemaakt te worden: { R }. 1, R 2 R 1 : deze groep respondenten hebben een nvultjd R (responsetjd, vandaar de letter R ) dat mnder s dan R < x 1, 96 s, waarbj x geljk s aan de gemddelde nvultjd van de enquête en s de bjbehorende steekproefstandaarddevate. De groep R verkregen door 2 R x 1, 96 s zjn respondenten de tot de 2,5% snelste nvullers behoren. De antwoorden op de vragen ut het onderzoek van deze groep mogen op dt punt net sgnfcant afwjken, anders s er mmers grond om de respondenten van groep R ut te 2 sluten. Respondenten de (heel) lang doen over hun vragenljst zouden ook een groep respondenten kunnen zjn de afwjkende menngen hebben, maar ervarng leert dat de responsetjd vaak door externe oorzaken lang duurt doordat men tussendoor koffe gaat zetten, men de deurbel beantwoordt, telefoneert, etc. Als laatste onderdeel dent de kwaltet van de respons nader geanalyseerd te worden. Er zjn nogal wat vragenljsten de (msschen onterecht) veel gebruk maken van meervoudge stellngvragen. Deze vragen worden vaak n een één keer utgevraagd. Respondenten de geen zn meer n de vragenljst hebben, of de vragen te ngewkkeld vnden, of bjvoorbeeld de vragen net zo van toepassng vnden, geven soms ongenuanceerde en eenzjdge antwoorden. Bjvoorbeeld bj een stellngvraag 'wat vndt u van de wnkel' met een vjfpuntsschaal als antwoordcategore wordt dan overal maar ut het oogpunt van gemak 'tevreden' ngevuld. Dergeljke respons valt net onder 'kwaltateve goede respons'. Deze analyse ledt ook weer tot een hercoderng van twee groepen aan de hand van de spredng van de antwoorden (ze kader 8.1). De respondenten de dan just weng spredng vertonen n hun antwoorden kunnen eventueel utgesloten worden voor de vervolganalyses. Ook deze analyse heeft mogeljk tot gevolg dat de hoeveelhed brukbare respons verklend wordt.

7