The Measurement of Drivers Mental Workload. Dick de Waard

Transcriptie

1 The Measurement of Drivers Mental Workload Dick de Waard

2 1996, Dick de Waard, Glimmen (Haren) All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without prior permission in writing of the copyright holder. Published by The Traffic Research Centre VSC, University of Groningen, P.O. Box 69, 9750 AB HAREN, The Netherlands. Printed by Drukkerij Haasbeek, Alphen a/d Rijn. CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag The measurement of drivers mental workload / Dick de Waard. Haren: Verkeerskundig Studiecentrum, Rijksuniversiteit Groningen. -Ill. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen. -Met lit. opg. -Met samenvatting in het Nederlands ISBN Trefw: mentale belasting, psychologisch onderzoek, verkeer

3 RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN THE MEASUREMENT OF DRIVERS MENTAL WORKLOAD Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Psychologische, Pedagogische en Sociologische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van Rector Magnificus, prof. dr. F. van der Woude, in het openbaar te verdedigen op donderdag 6 juni 1996 des namiddags te 14:45 uur (precies) door Dick de Waard geboren op 17 juli 1964 te Enschede

4 Promotores: Prof. Dr. J.A. Rothengatter Prof. Dr. T.F. Meijman Co-promotor: Dr. K.A. Brookhuis

5

6 Aan mijn ouders

7 Dankwoord Dit proefschrift is gebaseerd op onderzoek dat ik samen met anderen bij het Verkeerskundig Studiecentrum heb verricht. De uitvoering van het onderzoek, alsmede het schrijven van dit proefschrift, zou zonder de hulp, steun en opmerkingen van veel mensen niet mogelijk zijn geweest. Ik zou deze mensen dan ook heel erg willen bedanken. Allereerst dank aan mijn promotores, prof. dr. Talib Rothengatter en prof. dr. Theo Meijman, die elkaar mijns inziens erg goed aanvulden in hun commentaar op eerdere versies van het proefschrift. In het bijzonder gaat mijn dank uit naar co-promotor Karel Brookhuis, die mij wegwijs heeft gemaakt in de wereld van de toegepaste psychologie. Hij is van begin af aan bij al het onderzoek betrokken geweest en heeft altijd vertrouwen in mij gehad. Ik waardeer dit zeer. Peter Albronda wil ik ook graag met name noemen. Hij heeft telkens weer technische wonderen verricht, en zonder hem zou geen enkel van de in dit proefschrift beschreven onderzoeken kunnen zijn uitgevoerd. Prof. T.A.B. Snijders en Arie van Roon waren in een latere fase van het schrijven aan deze these bereid mij te woord te staan, en ik ben hen erg erkentelijk voor de geboden hulp. Margi Rothengatter dank ik for improving my bad English. In de loop van het onderzoek, alsmede gedurende het schrijven van het proefschrift, zijn diverse mensen mij behulpzaam geweest. Graag bedank ik (in willekeurige volgorde): Stephen Fairclough (Thanks Stephen), Rob van Ouwerkerk, Frank Steyvers, Maaike Jessurun, Monique van der Hulst, Fokie Cnossen, Peter (Happy Boerenkool) Raggatt, Erik-Jan Westra, Adriaan Heino, Wiebo Brouwer, Frans Gort, Koen Kok, Harry Bakker, Joyce van Dorssen, Peter van Wolffelaar, Wim van Winsum, Erik Saaman, Peter Politiek, Jinke van der Laan, Ben Mulder, Leendert van der Linden, Wim Maring, Peter Lourens, Hans Oude Egberink, Gerbrand de Vries, Ton Rooijers en alle nietgenoemde (ex-) VSCers. Rineke Richters dank ik voor de regelmatig geboden hulp bij het opsporen van literatuur. Natuurlijk ben ik Corine erg veel dank verschuldigd voor al haar steun, en Jolien, omdat zij mij altijd vrolijk stemt.

8

9 Table of contents Summary... 3 Samenvatting Introduction A model of mental workload, task performance and demands Characteristics of measures Measures Self-report measures Performance measures Physiological measures Relation between measurement groups Traffic research Self-report measures Primary-task performance measures Secondary-task performance measures Physiological measures Discussion Conclusions related to driver workload measures References Appendices 1 Driving behaviour on a high accident rate motorway in the Netherlands 2 The effect of road layout and road environment on driving performance, drivers physiology and road appreciation 3 The effects of mobile telephoning on driving performance 4 Elderly and young drivers reactions to an in-car enforcement and tutoring system 5 Assessing driver status: a demonstration experiment on the road A RSME, self-report effort scale B Bartenwerfer s activation scale 1

10 2