Pollen- en nectarranden: een hoopvol experiment in landbouwgebied. Dieter Depraetere Proclam vzw 17 april 2010

Transcriptie

1 Pollen- en nectarranden: een hoopvol experiment in landbouwgebied Dieter Depraetere Proclam vzw 17 april 2010

2 Bijen boeren achteruit in onze West-Vlaamse agrarische topregio

3 "Het land van melk en honing: hoe meer melk, hoe minder honing?" 3

4 groenten fruit Geen bijen, geen voedsel! zaadteelt

5 Geen voedsel, geen bijen!

6 1. Extra pollen- en nectar in het buitengebied helpt Inzaai van bloemenmengsels! MAAR gekoppeld aan andere acties!

7 Van een uniforme bloemenrand met cultuurplanten 7

8 naar een diverse, inheemse bloemenstrook. 8

9 2. Nood aan kennis over bloemenmengsels voor honing- én wilde bijen geschikte, betaalbare inheemse bloemenmengsels bloemenrand voor en door landbouwers

10 3. Opzet experiment * 2 jaar: * 4 mengsels

11 a. tübingermengsel samenstelling: boekweit, borage, dille, ganzebloem, kaasjeskruid, klaproos, korenbloem, mosterd, phacelia, bladrammenas, goudsbloem, karwij * speciaal samengesteld voor honingbijen * vnl. uitheemse en cultuurplanten * verdeeld via Informatiecentrum Bijenteelt

12 b. klavermengsel samenstelling: rode klaver, esparcette, witte klaver, inkarnaatklaver, luzerne * goede nectar- en pollenplanten * landbouwkundig nut (oa. ruwvoeder) Rode Klaver Inkarnaatklaver Esparcette Witte Klaver Luzerne

13 c. zelf samengesteld inheems mengsel samenstelling: grote klaproos, slangekruid, korenbloem, citroengele honingklaver, witte honingklaver, gewoon biggekruid, beemdkroon, vertakte leeuwentand, gewone margriet, gewone rolklaver, muskuskaasjeskruid, hopklaver, vogelwikke, beemdooievaarsbek, aardaker, gewone smeerwortel, boerenwormkruid, gewone brunel, akker-vergeet-me-nietje, klein streepzaad selectie op basis van * goede drachtplanten voor honing- én wilde bijen * bodembeschiktheid * afwezigheid van uitheemse planten * afwezigheid van probleem(on)kruiden

14 d. bestaand inheems mengsel samenstelling: grote klaproos, slangekruid, korenbloem, citroengele honingklaver, witte honingklaver, gewoon biggekruid, beemdkroon, vertakte leeuwentand, gewone margriet, gewone rolklaver, muskuskaasjeskruid, hopklaver, vogelwikke, beemdooievaarsbek, aardaker, gewone smeerwortel, boerenwormkruid, gewone brunel, akker-vergeet-me-nietje, klein streepzaad * vrij in handel verkrijgbaar * samenstelling benadert vorig mengsel

15 3.1. Selectie van locatie essentieel voor goede kolonisatie vanuit nauwe omgeving zonbeschenen, bij voorkeur aan zuidkant kortbij bestaande landschapselementen (SB) Actieradius verschilt sterk * honingbijen tot 3 km * hommels 0,5-1 km * solitaire bijen m Vangst antagonisten op FAB Solabiorand (De Haan, West-Vlaanderen)

16 Geschikte locatie 16

17 3.2. twee verschillende proefopzetten 1 e proefopzet randen bevolkt door solitaire bijen uit zelfde lokale populatie voorkeur van solitaire bijen bij keuze drachtplanten duidelijk voorkeur honingbijen onduidelijk (voorkeur Tübinger verwacht) Bos, houtkant of heg 40m 40m 40m 40m 6m Inheems comm. Tubinger Inheems eigen klaver B B B B 160m B = braak 3x3m = nestkast

18 2 e proefopzet inheemse en klavermengsel even aantrekkelijk voor honingbijen als Tubinger mengsel? kolonisatie solitaire bijen vanuit verschillende populaties bijenkasten centraal 40m Inheems comm. B 1km Inheems eigen 1km 1km Tubinger B B klaver 1km B Elke proefopzet wordt herhaald onder gelijkaardige omstandigheden!!

19 Door de beperkte actieradius van solitaire bijen (10-200m)dienen alle habitateisen in alle randen voorzien zijn: - voedselvoorziening: pollen & nectar - nestgelegenheid bovengronds (54soorten): nestkasten - nestgelegenheid ondergronds (290soorten): zones braak (3op3)

20 Uitwerking 1 e proefopzet 20

21 Locatie 1 e proefopzet 21

22 Inzaai 1 e proefopzet, 26/03/

23 Inzaai 1 e proefopzet, 26/03/

24 Inzaai 1 e proefopzet, 26/03/

25 Uitwerking 2 e proefopzet 1 e locatie 25

26 2 e locatie 26

27 Inzaai inheems commercieel mengsel, 26/03/

28 Inzaai inheems commercieel mengsel, 26/03/

29 3 e locatie 3 Klaver 29

30 Geselecteerde rand, 27/08/09 30

31 Inzaai Klavermengsel, 26/03/

32 Inzaai Klavermengsel, 26/03/

33 4 e locatie 33

34 Inzaai Tübinger mengsel, 26/03/

35 Centrale opstelling van enkele bijenkasten 35

36 3.3. monitoring bijenbezoek Pan traps (SB,Ho) aflopen vaste transecten; 2m (Ho,HB) patch analyse; 1mx1m, 5 (SB,Ho,HB) inventarisatie nestkasten (SB) Totaal: 17 proefvlakjes monitoren 1 e proefopzet: 4 x 2 herh. 2 e proefopzet: 4 x 2 herh. 1 blanco (BO VLM, perceelsrand Natuur)

37 3.4. bijkomend onderzoek pollenanalyse van inkomende honingbijen (pollentraps) + stuifmeel van de in de rand bloeiende planten verzamelen inventarisatie bloeiende planten in willekeurig geworpen kader (1mx1m) in rand kiemkracht van mengsels op laboschaal nagaan

38 4. beoogde resultaten WEL praktische info over aanleg en onderhoud van bloemenranden nieuwe kennis over bloemenbezoek van tal van drachtplanten nieuwe inzichten in soortenkeuze bij samenstelling bloemenmengsels geschikt voor honing- én wilde bijen bestuiving als dienstverlening (groene ecosysteemdienst) op politieke agenda plaatsen GEEN antwoorden op grote onderzoeksvragen sluitende antwoorden op de oorzaken van bijensterfte

39 5. demonstratie & sensibilisatie organisatie van verschillende terreinbezoeken infoavonden voor landbouwers en geïnteresseerden aanleg van een demonstratieveld op het Provinciaal Onderzoeks- en Voorlichtingscentrum (POVLT) te Rumbeke-Beitem

40 6. Besluit experiment voor én door landbouwers inzetten op duurzaamheid en grootschaligheid Biodiversiteit sluit je niet op in natuurgebieden 40

41 Bedankt voor jullie aandacht! Dieter 41