Nederlandse norm. NEN 8012 (nl)

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 8012 (nl) Keuze van het leidingtype met als doel het beperken van schade als gevolg van brand van en via elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen Selection of the cable type with the objective to limit the damage due to fire of electrical and optical fibre wiring systems or flame spread along electrical and optical fibre wiring systems Vervangt NTA 8012:2003; NEN 8012:2014 Ontw. ICS ; ; december 2015

2 Nederlands Elektrotechnisch Comité Normcommissie "Installatievoorschriften, lage spanning (NEC 64)" THIS PUBLICATION IS COPYRIGHT PROTECTED DEZE PUBLICATIE IS AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 Inhoud Voorwoord... 4 Inleiding Toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Gebruiksfuncties Classificatie van de reaction to fire eigenschappen van elektrische leidingen Bepaling van de benodigde classificatie van de elektrische leidingen Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie Beperking van het ontwikkelen van brand en rook en beperking van gevolgschade Algemeen Stappenplan in combinatie met stroomdiagrammen Risicoanalyse Keuze van het leidingtype Bijlage A (normatief) Stroomdiagrammen Bijlage B (normatief) Risicograaf Bijlage C (informatief) Betekenis van de brandklassen en de klassen voor de additionele classificatiecriteria Bijlage D (normatief) Leidingen die toegelaten zijn zolang CE-markering op grond van CPR nog niet verplicht is

4 Voorwoord Op 1 juli 2013 is de Europese verordening voor bouwproducten, de Construction Products Regulation (CPR) ingegaan. Ook elektrische leidingen die bedoeld zijn voor het functioneren en de instandhouding van bouwwerken vallen onder deze CPR met betrekking tot hun gedrag bij brand. Elektrische leidingen worden hierbij geclassificeerd in verschillende (brand)klassen. Wanneer welke (brand)classificatie moet worden toegepast is de verantwoordelijkheid van Europese lidstaten zelf. In Nederland is hiervoor NEN 8012 opgesteld. Elektrische leidingen zijn zelden de directe oorzaak van het begin van brand, ze kunnen echter invloed hebben op het verloop en de gevolgen van een brand. Elektrische leidingen zijn meestal niet of nauwelijks zichtbaar in een bouwwerk aanwezig; toch zijn achter plafonds, in schachten en kabelgoten, vaak grote hoeveelheden elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen, noodzakelijk voor het transport van elektrische energie en signalen, aanwezig. Kabeltrajecten kunnen 5 l tot 10 l brandbaar materiaal per strekkende meter bevatten. Bij brand vormen kabelinstallaties een risicofactor omdat ze horizontaal en verticaal ruimtes in een bouwwerk met elkaar verbinden en een grote hoeveelheid brandbaar materiaal bevatten. Elektrische leidingen kunnen brand snel voortplanten en veroorzaken afhankelijk van de gebruikte materialen daarbij een dichte, toxische en corrosieve rook. De verspreiding van rook kan heel snel gaan en dit bemoeilijkt de ontruiming en bluswerkzaamheden. Door de sterke rookontwikkeling wordt het immers moeilijk de vuurhaard effectief te bestrijden, wordt het voor reddingsteams onmogelijk een gebouw te betreden en raken slachtoffers, mede door de snel optredende ademhalingsmoeilijkheden, gedesoriënteerd en in paniek. In het algemeen vormen bij een brand dichte rook, koolmonoxide en halogenen (bijv. zoutzuur) het grootste gevaar voor mensen, inventaris en milieu. Dit overtreft vele malen het verwoestende effect van vuur. Hete gassen en rook verspreiden zich veel sneller en over een groter gebied dan vuur, waardoor ze binnen enkele minuten dodelijk kunnen zijn. Onderzoek onder meer in de Verenigde Staten en Groot Brittannië toont aan dat ten minste 80 % van de overlijdensgevallen bij brand toe te schrijven is aan het inademen van schadelijke gassen. De meeste slachtoffers van brand overlijden dan ook door verstikking en niet door verbranding. Ook wanneer een brand slechts materiële schade tot gevolg heeft, wordt dit grotendeels door de gasemissies veroorzaakt. Doordat de corrosieve gassen die bij de verbranding tot ontwikkeling komen zich over een veel groter gebied verspreiden dan vuur veroorzaken ze vooral aan metalen oppervlakken aanzienlijke schade. Het reinigen van door rook verontreinigde oppervlakken is weliswaar vaak mogelijk maar leidt tot extra (milieu)vervuiling, omdat agressieve reinigingsmiddelen nodig zijn ter verwijdering van de aanslag. en zijn de grote schade aan de electronica van bijvoorbeeld servers bij kleine branden in computerruimten en de schade aan gebouwen door corrosieve gassen. Het doel van dit document is dat branden beheersbaar blijven en mede daardoor het aantal ongevallen en gevolgschade bij brand worden beperkt. 4

5 Inleiding NEN 8012 geeft een methodiek voor het maken van een keuze ten aanzien van het elektrische leidingtype of glasvezelleidingtype in de (elektrische) installatie ter beperking van het gevaar van brandvoortplanting en rookontwikkeling ( reaction to fire ) van en via deze elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen. Bovendien wordt in deze methodiek rekening gehouden met het beperken van de gevolgschade van brand, als dat voor de desbetreffende situatie relevant is. Bij deze methodiek worden elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen onderverdeeld naar brandklasse, rookklasse, vallende brandende deeltjes en corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen. Deze onderverdeling is gebaseerd op de Europese bouwproductenverordening (CPR, Construction Products Regulation). Op grond van die verordening is de Europese beschikking 2006/751/EG, waarin de classificatie van elektrische leidingen bij brand is vastgelegd, gepubliceerd. Voor de installaties waarbij elektrische leidingen tijdens een brand moeten blijven functioneren ( functiebehoud bij brand ) wordt tevens verwezen naar de voorschriften en richtlijnen vermeld in NEN 2535, NEN 2575 en NPR Het wordt aanbevolen de methodiek toe te passen in overleg met de opdrachtgever. NEN 8012 is opgesteld door NEC 64 in samenspraak met de normcommissie Brandveiligheid van bouwwerken, de normcommissie Brandproeven en NEC 20 Draad en kabel voor elektrische sterkstroominstallaties NEN 8012 vervangt NTA 8012, die hiermee is komen te vervallen. In NEN 8012 zijn de classificatietabel voor elektrische leidingen, zoals gepubliceerd in het besluit 2006/751/EC (classification of the reaction-to-fire performance of construction products) van de Europese commissie, en de relevante eisen uit het Bouwbesluit 2012 geïmplementeerd. De volgende (technische) wijzigingen zijn aangebracht ten opzichte van NTA 8012: De risicoanalyse met wegingsfactoren is vervangen door de keuzemogelijkheid om een stappenplan te gebruiken in combinatie met stroomdiagrammen of een gewijzigde risicoanalyse. Een informatieve bijlage met een beschrijving van de betekenis van onder andere de brand- en rookklassen is toegevoegd. De additionele classificatiecriteria corrosiviteit/zuurgraad en vallende brandende deeltjes zijn toegevoegd. 5

6 Keuze van het leidingtype met als doel het beperken van schade als gevolg van brand van en via elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen 1 Toepassingsgebied NEN 8012 is bedoeld te worden toegepast op elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen, die gebruikt worden voor het transport van energie, signalen en data in elektrische installaties volgens NEN 1010 in bouwwerken, met als doel het ontstaan en de ontwikkeling van brand en rook te beperken. Deze norm is van toepassing op sterkstroomleidingen voor het transport van energie; communicatiekabels voor het transport van signalen en/of data; glasvezelleidingen voor het transport van signalen en/of data. De methodiek van deze norm is ook bruikbaar voor installaties die niet onder het Bouwbesluit of NEN 1010 vallen. 2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen en correctiebladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 1010 NEN 3617 NEN 3618 NEN-EN NEN-EN 50525:reeks NEN-EN-IEC : reeks NEN-EN-IEC NEN-EN-IEC 61034: reeks Elektrische installaties voor laagspanning Nederlandse implementatie van de HD-IEC reeks Sterkstroomkabels met XLPE-isolatie en PVC-mantel, met bijzondere eigenschappen bij brand en met een nominale spanning van 0,6/1 kv Halogeenvrije sterkstroomkabels met bijzondere eigenschappen bij brand en met een nominale spanning van 0,6/1 kv Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen Deel 6: Classificatie op grond van resultaten van beproeving van het brandgedrag van elektrische kabels Elektrische leidingen Leidingen met een nominale spanning tot en met 450/750 V (U 0 /U) Beproeving van elektrische leidingen en optische leidingen op het gedrag bij brand Deel 1: Beproeving van de verticale brandvoortplanting bij een enkele geïsoleerde draad of enkele leiding Beproevingen van elektrische leidingen en optische leidingen op het gedrag bij brand Deel 3-24: Beproeving van de verticale brandvoortplanting bij verticaal geïnstalleerde gebundelde leidingen Categorie C Rookdichtheidsmeting bij verbranding van elektrische leidingen onder gedefinieerde omstandigheden 6

7 3 Termen en definities Voor toepassing van deze norm gelden de termen en definities in dit hoofdstuk en in de normen genoemd in hoofdstuk afbreukrisico risico van indirecte schade als gevolg van de brand, zoals de schade als gevolg van het wegvallen van de bedrijfscontinuïteit waardoor niet meer aan de verplichtingen kan worden voldaan Opmerking 1 bij de term: Bedrijfscontinuïteit is bijvoorbeeld van groot belang voor luchthavens, computercentra, telecommunicatiebedrijven en industriële bedrijven. 3.2 brandklasse Europese brandklasse als bedoeld in NEN-EN , onderdeel Classification criteria for construction products Opmerking 1 bij de term: Om te voorkomen dat een beginnende brand zich snel uitbreidt langs elektrische leidingen, behoort de bijdrage tot brandvoortplanting van elektrische leidingen te worden beperkt. De bijdrage tot brandvoortplanting behoort te worden bepaald volgens de methoden aangegeven in NEN-EN Voor elektrische leidingen wordt onderscheid gemaakt in de brandklasse Aca, B1ca, B2ca, Cca, Dca, Eca en Fca, in analogie met de klassen A t.m. F voor bouwproducten. 3.3 corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen Europese klasse voor corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen als bedoeld in NEN-EN , onderdeel Additional classifications for acidity 3.4 gevolgschade directe schade aan bouwwerken en aan de goederen in bouwwerken als gevolg van de hitte van de brand en de corrosieve gassen en roetdeeltjes in de rook Opmerking 1 bij de term: Halogeenhoudende materialen vormen bij brand corrosieve gassen (bijvoorbeeld chloorgas bij PVC) die na reactie met water (of vocht in de lucht) corrosieve zuren vormen die onder andere elektronische circuits en elektrische contacten aantasten. Zelfs de draagstructuur en de wapening van het beton kunnen worden aangetast. 3.5 elektrische leiding al dan niet geïsoleerde metalen geleider of glasvezel of een samenstel daarvan Opmerking 1 bij de term: In het kader van deze norm is besloten dat glasvezel ook als elektrische leiding wordt beschouwd omdat deze ook een bijdrage kan leveren aan brandvoortplanting en rookontwikkeling. Opmerking 2 bij de term: Een elektrische leiding kan zijn voorzien van een bescherming tegen mechanische, chemische, magnetische of andere invloeden. Opmerking 3 bij de term: Kabels en (installatie)draad zijn bepaalde leidingtypen. 3.6 kabel samenstel van een of meer aders met: opvulling(en) (indien aanwezig); metaallagen (indien aanwezig); mantels (indien aanwezig) 3.7 installatiedraad geïsoleerde geleider bestemd voor toepassing in een buis of in een ander beschermend omhulsel 7

8 3.8 rookklasse Europese rookklasse als bedoeld in NEN-EN , onderdeel Additional classifications for smoke production Opmerking 1 bij de term: NEN 8012 beperkt zich tot de rookklasse s1, waarbij de zwaarste eisen van toepassing zijn, en de rookklasse s3, waarbij geen eisen worden gesteld. De rookklassen s1a, s1b en s2 worden niet gebruikt in deze norm. 3.9 vallende brandende deeltjes (flaming droplets) Europese klasse voor brandende vallende deeltjes als bedoeld in NEN-EN , onderdeel Additional classifications for flaming droplets 4 Gebruiksfuncties Deze norm is gebaseerd op de gebruiksfuncties zoals gedefinieerd in het Bouwbesluit Deze gebruiksfuncties zijn onderverdeeld in drie groepen, van een hoog (groep 1) naar een laag (groep 3) brandrisico. Hoewel het Bouwbesluit 2012 per gebruiksfunctie onderscheid maakt in (zijde grenzend aan) extra beschermde vluchtroute, beschermde vluchtroute en overig is in deze norm alleen de extra beschermde vluchtroute apart opgenomen en is deze voor alle gebruiksfuncties toegevoegd aan de groep met groot brandrisico. Tabel 1 Onderverdeling van de (gebruiks)functies a in groepen gebaseerd op het Bouwbesluit 2012 met het oog op brandrisico Groep (Gebruiks)functies 1 Woonfunctie a) In een woongebouw met een gebruiksoppervlakte (g.o.) > 500 m² b) Voor zorg met een gebruiksoppervlakte (g.o.) > 500 m² Bijeenkomstfunctie Celfunctie Gezondheidszorgfunctie met bedgebied Logiesfunctie met een gebruiksoppervlakte (g.o). > 500 m² Tunnel of tunnelvormig bouwwerk voor verkeer Extra beschermde vluchtroute (voor alle gebruiksfuncties) 2 Gezondheidszorgfunctie zonder bedgebied Industriefunctie Kantoorfunctie Onderwijsfunctie Sportfunctie Winkelfunctie 3 b Woonfunctie: a) met een gebruiksoppervlakte (g.o.) 500 m² b) met een gebruiksoppervlakte (g.o.) > 500 m², niet in een woongebouw of voor zorg Logiesfunctie met een gebruiksoppervlakte (g.o.) 500 m² a b Het Bouwbesluit 2012 kent ook overige gebruiksfuncties. Deze zijn niet opgenomen in een van de drie groepen; zie hiervoor hoofdstuk 6 van deze norm. De bijdrage van elektrische leidingen aan het brandrisico is klein in verband met de relatief geringe hoeveelheid leidingen in deze bouwwerken. 8

9 5 Classificatie van de reaction to fire eigenschappen van elektrische leidingen Elektrische leidingen zijn geclassificeerd in brandklassen A ca t.m. F ca, waarbij de classificatiecriteria zijn gebaseerd op de beproevingsmethoden en op: a) de hoogte van de brandvoortplanting (FS in m en/of H in mm); b) de totale warmte die gedurende de s van de proef vrijkomt (THR 1200 s in MJ); c) de maximale waarde van het vrijkomend vermogen gedurende de proef (Peak HRR in kw); d) de maximale waarde van het quotiënt van het vermogen en de tijd (FIGRA in W/s). Additionele classificatiecriteria zijn: e) de rookontwikkeling (klasse s1, s2 en s3); f) vallende brandende deeltjes (klasse d0, d1 en d2); g) de corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen (klasse a1, a2 en a3). OPMERKING De betekenis van de verschillende brandklassen en van de klassen waarin de additionele classificatiecriteria zijn onderverdeeld is in bijlage B beschreven. De brandklasse is een maat voor de brandvoortplanting langs de elektrische leidingen en is van belang voor: beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie in het compartiment of langs de extra beschermde vluchtroute, en beperking van de ontwikkeling van brand (het voorkomen dat de brand zich langs de elektrische leidingen snel kan voortplanten). De rookklasse is een maat voor de hoeveelheid rook die vrijkomt tijdens de verbranding van elektrische leidingen en is van belang voor: beperking van de ontwikkeling van rook. De classificatie van vallende brandende deeltjes tijdens de verbranding van elektrische leidingen is van belang voor: beperking van de ontwikkeling van brand (het voorkomen dat andere objecten vlam kunnen vatten). De classificatie van corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen die vrijkomen tijdens de verbranding van elektrische leidingen is van belang voor: beperking van de gevolgschade van rook. 6 Bepaling van de benodigde classificatie van de elektrische leidingen 6.1 Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie Het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie moet voldoende worden beperkt. Elektrische leidingen gelegen in ruimten waar een risico op brand bestaat ten gevolge van verwerkt of opgeslagen materiaal en die zijn ingedeeld als BE2 volgens NEN 1010, moeten ten minste voldoen aan de classificatie D ca -s3,d2,a3. 9

10 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN 8012:2015 nl Keuze van het leidingtype met als doel het beperken van schade als gevolg van brand van en via elektrische leidingen met inbegrip van glasvezelleidingen Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview