KLEUR VAN GELD. Een uitgave van Triodos Bank - Nummer LENTE

Transcriptie

1 DE KLEUR VAN GELD Een uitgave van Triodos Bank - Nummer LENTE IN DIT NUMMER: HET GAAT GOED, NIEUWE CAMPAGNE DE GEBOUWEN VAN MORGEN ZORG IN DE WOONWIJK MODULAIRE SOCIALE WONINGEN LEKKER VEGGIE SPORTLESSEN IN EEN DUURZAME SPORTZAAL

2 DE GEBO VA 05 Voordelig lenen voor energiezuinige woningen 14 Sociale bouwpionier MOR D KLE VA GE NO 13 Zie precies wat uw geld doet 17 Lekker veggie

3 UWEN N GEN 04 HET GAAT GOED Voorwoord door Olivier Marquet, directeur Triodos Bank. 08 DE GEBOUWEN VAN MORGEN De bouwsector transformeert en wordt alsmaar duurzamer. 12 ZORG IN DE WOONWIJK Zonnelied integreert gehandicaptenzorg in de eerste Brusselse woonzorgzone. E UR N inhoud 13 ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET Vier gefinancierde projecten in beeld. 14 SOCIALE BOUWPIONIER De modulaire bouwmethode van sociale werkplaats Atelier de l Avenir is een voltreffer. 16 LEKKER VEGGIE Tobias Leenaert brengt met EVA een positief verhaal rond plantaardige voeding. 19 JAARCIJFERS 2013 was opnieuw een jaar van goede resultaten voor Triodos Bank. LD. 20 SPORTEN BOVEN DE SPOREN Een nieuwe, duurzame sportzaal helpt een grote school in Ottignies uit de nood. 22 TRIODOS-GAMMA Duurzaam sparen, beleggen en lenen. DE KLEUR VAN GELD is een uitgave van Triodos Bank en wordt gratis verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

4 voorwoord duurzame actualiteit 4 HET GAAT GOED Frank Toussaint In dit nummer van De kleur van geld stellen we u onze nieuwe campagne voor: het gaat goed. Het gaat goed nu meer en meer ondernemers werken aan positieve projecten. Positief omdat ze niet alleen economische, maar ook sociale en ecologische waarde creëren, in vernieuwende en toekomstgerichte sectoren zoals hernieuwbare energie, gezonde voeding, duurzaam bouwen, onderwijs, gezondheidszorg, sociale tewerkstelling of cultuur. Die ondernemers staan voor een nieuwe kijk op ondernemen: goed ondernemen. Het gaat goed omdat steeds meer spaarders anders omgaan met geld. Mensen die net zoals u impact willen, en verwachten dat een bank alleen ondernemers financiert in sectoren die goed zijn voor mens, milieu en samenleving. Met de kredieten die Triodos Bank verleent dankzij uw spaargeld, verbinden we die ondernemers en die spaarders. En zo maken we mee de verandering mogelijk naar een andere economie. Een economie met minder winstmaximalisatie en meer levenskwaliteit. Met minder competitie en meer samenwerking. Minder massaproductie en meer vakmanschap. Minder doemdenken en meer doendenken. Minder wat wil ik hebben en meer wie wil ik zijn. De verandering naar een nieuwe economie, een economie in dienst van mensen. Het gaat goed met uw geld. Olivier Marquet Directeur EURO VOOR RENOVASSISTANCE DANKZIJ U! In totaal deden er Triodosspaarders mee met de spaaractie ten voordele van RENOVASSISTANCE. Die Brusselse vzw renoveert verkommerde huizen tot duurzame en betaalbare huurwoningen voor wie het niet breed heeft. Triodos Bank heeft besloten om nog euro extra toe te voegen aan het resultaat van euro (10 euro per deelnemer). In totaal deed de bank zo een schenking van euro aan RENOVASSISTANCE. Die som zal mee de renovatie van een herenhuis in Schaarbeek mogelijk maken. Voorzitter Paul Defawe (links op de foto): Het resultaat overtreft onze verwachtingen. Ik ben blij dat we daarmee een woning die bestemd is voor mensen in financiële moeilijkheden beter kunnen isoleren. Zo verlagen we hun verwarmingsfactuur en verminderen we tegelijk de verspilling van fossiele brandstoffen en de luchtvervuiling in onze stad keer bedankt! Réseau Financité Tijdens de Fund Awards Belgium 2014 is Triodos Bank bekroond met de prijs van De Standaard en La Libre Belgique voor de beste beheerder van duurzame fondsen in België (of SRI, Socially Responsible Investing). Sinds de lancering van de prijs vier jaar geleden, ging die telkens naar Triodos Bank. De bekroning wordt uitgereikt op basis van een onafhankelijke analyse van de verschillende SRI-spelers op de markt. De analyse wordt uitgevoerd door Réseau Financité. Voor Triodos Bank is de prijs opnieuw een mooie erkenning voor de expertise van Triodos Investment Management. Die dochteronderneming van de bank lanceerde het eerste groene fonds in Europa en ontwikkelt al meer dan 20 jaar een methode die beleggers de garantie geeft dat hun beleggingen voldoen aan strikte ecologische en sociale criteria. Nog tot en met 30 juni 2014 is de instapvergoeding voor de fondsen verlaagd van 2,5% naar 1%. Alle informatie (voorwaarden, risico s of fiscaliteit) vindt u op onze website onder het luik Beleggen. (Op de foto: Guy Herssens, Product Manager Beleggingen en Eric Holterhues, Head of SRI van Triodos Investment Management.) DUURZAME FONDSEN VOOR 4e KEER BEKROOND

5 5 duurzame actualiteit FAIR TRADE IN DE LIFT In 2013 steeg de verkoop van producten uit eerlijke handel in België met 7,5%. Dat blijkt uit de jaarcijfers van fairtradelabel Max Havelaar. Enkele uitschieters zijn bananen (+20%) en alcoholische dranken (+ 37%). De stijging is onder meer te danken aan warenhuisketens die steeds meer fairtradeproducten in hun aanbod opnemen. Maar ook de goede resultaten van Triodos-kredietklanten Oxfam Fair Trade en Ethiquable droegen bij tot de positieve tendens. WOONKREDIET VOORDELIG LENEN VOOR ENERGIEZUINIGE WONINGEN Voor woonkredieten hanteren we een eenvoudig principe: hoe energiezuiniger uw woning, hoe voordeliger uw krediet. U bepaalt zelf hoe ver u gaat en dus uw korting /09/2014 PASSIVEHOUSE- BEURS Tour & Taxis, Brussel Een unieke bouwbeurs waar u alle informatie vindt over passief en zeer energiezuinig bouwen en verbouwen. Met gespecialiseerde bedrijven, infosessies, onafhankelijk advies en een stand van Triodos Bank. Zo stimuleren we duurzaam bouwen en renoveren. Bovendien zijn onze tarieven transparant en voor iedereen gelijk. Meer weten? Bel , mail naar mortgage.loans@triodos.be, of kijk op 7/10/2014 TRANSITIEFESTIVAL Vooruit, Gent Een dag vol inspirerende lezingen, interessante debatten en praktische workshops, rond drie grote thema s: transitie naar duurzame energie, transitie naar duurzame landbouw en voeding, en de financiering van transitie. nog toevoegen: Triodos Bank is een van de leden van het Transitienetwerk Middenveld, de organisator van het evenement.

6 Het gaat... met mijn spaargeld Natuurlijk wil ik dat mijn spaargeld opbrengt, maar ik lig niet wakker van dat beetje meer of minder. Het is belangrijker dat mijn geld bij Triodos Bank enkel en alleen ondernemers financiert in goede sectoren zoals gezonde voeding, milieutechnologie en onderwijs. Zo investeer ik mee in de toekomst van de kinderen. Ana Victoria Iommi - Spaarder Triodos Bank

7 goed... met het onderwijs Triodos Bank financiert de duurzame verbouwing van onze school. Dankzij die renovatie besparen we jaarlijks op onze energiefactuur en blijft er meer geld over voor educatieve en inspirerende projecten voor onze leerlingen. Kwalitatief onderwijs is cruciaal voor de samenleving van morgen. Emmanuel Scutnaire - leraar Sint-Stanislas Open een goede rekening op triodosbank.be. En het gaat goed met uw geld. HET GAAT GOED. Onze nieuwe campagne brengt Triodos-klanten in beeld: aan de ene kant een spaarder, aan de andere kant een ondernemer of organisatie die we financieren. Beiden vertellen ze waarom het goed gaat. In radiospots neemt spaargeld het woord. Ontdek de volledige campagne online via facebook.com/triodos.be en laat ons weten wat u ervan vindt.

8 8 De bouwsector is volop in beweging. Een beweging die in één richting gaat: een verdere verduurzaming. Verregaande isolatie, toenemende energie-efficiëntie, gebruik van hernieuwbare energie de lat ligt steeds hoger, ook dankzij een aanscherpend overheidsbeleid en Europese klimaatdoelstellingen. Maar wanneer is een gebouw echt duurzaam? Als het weinig CO2 uitstoot? Of gaat het om meer: een aangename, gezonde werk- of woonomgeving, of een goed bereikbare locatie? Triodos Bank ontwikkelde een praktische toetssteen voor de financiering van professionele vastgoedprojecten. DE GEBOUWEN VAN MORGEN tekst Kevin Moens foto s Ertzberg, IVAN GLAVY, Leasinvest Real Estate, Meininger Hotels, Trait Architects

9 9 DOSSIER DUURZAAM BOUWEN 70% Gebouwen zorgen in België voor 34% van het totale energieverbruik. Residentiële gebouwen vormen het grootste aandeel: 73%. De meeste energie gaat naar verwarming, airco en verlichting. 34% In België ligt de gemiddelde energieconsumptie per m 2 in residentiële gebouwen 70% hoger dan het Europese gemiddelde: 348 kwh/m 2 /jaar tegenover 203 kwh/m 2 /jaar. Het potentieel voor energiebesparing is dan ook enorm. (Bron: McKinsey & Company, Pathways to World-Class Energy Efficiency in Belgium, 2009) EUROPA 2020 en BEN Europa 2020 is een 10-jarenplan van de EU voor een ander en duurzamer soort groei, als remedie voor de crisis. Het omvat doelstellingen in verschillende domeinen, waaronder de 20/20/20-doelstellingen voor klimaat en energie: 20% minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990, 20% energie uit duurzame energiebronnen, en 20% meer energieefficiëntie. In dat kader moeten alle nieuwe Europese gebouwen vanaf 2021 bijna-energieneutraal (BEN) zijn (maximaal E30 voor woningen, en E40 voor scholen of kantoren). Voor overheidsgebouwen geldt dat al vanaf Naast kredietverlening in de professionele sector stimuleert Triodos Bank duurzaam bouwen ook met voordelige woonkredieten voor particulieren die energiezuinig (ver) bouwen. De bank kreeg daarvoor het BEN-label van de Vlaamse overheid. Triodos Bank financiert verschillende kernsectoren en duurzaam bouwen is er daar één van. Aan het woord is Ronny Jongen, verantwoordelijke voor kmo-kredieten bij Triodos Bank, en specialist in duurzaam bouwen. Gebouwen zijn nu verantwoordelijk voor een groot deel van de CO2-uitstoot. Door duurzame gebouwen te financieren, hebben we dan ook een onmiddellijke, positieve impact op het milieu. Daarnaast bepalen gebouwen in grote mate hoe mensen samenleven. De organisatie van een wijk of stad bepaalt de verschillende vormen van sociale interactie en de mix tussen verschillende bevolkingsgroepen: oud en jong, allochtoon en autochtoon, enzovoort. Is er een cultureel aanbod in de buurt? Is er een doordacht mobiliteitsplan met aandacht voor het openbaar vervoer en de fiets? Energie, materiaal en mobiliteit Er zijn momenteel heel wat duurzaamheidslabels in de bouwsector, vertelt Jongen. Dergelijke labels hanteren enorm veel criteria, die ook uiterst technisch zijn. Ze zijn op zich nuttig, maar voor een bankier gaan ze te ver, zeker om kleinere bouwprojecten te beoordelen. Wij willen een eigen evaluatiekader dat voor de bouwsector eenvoudig te begrijpen is, en dat kan helpen om een bouwheer aan te moedigen om duurzamer te gaan bouwen. Met dat doel voor ogen liet Triodos Bank het consultancybureau Futureproofed een studie uitvoeren. Het resultaat is een model waarmee de bank het duurzame karakter van een gebouw of een bouwproject van een ondernemer makkelijk kan bepalen. Dat doen we aan de hand van 28 vragen die opgedeeld zijn in negen domeinen, legt Jongen uit. De drie meest essentiële domeinen voor ons zijn energie, materiaal en transport of mobiliteit. Daarnaast zijn er nog zes criteria die zich meer op projectniveau afspelen zoals waterbeheer en vervuiling, maar ook gezondheid, comfort en sociale waarden. Dergelijke sociale en culturele aspecten zitten niet altijd vervat in de bestaande labels, of maar in beperkte mate. De vragen zijn een leidraad waarmee we elk professioneel project op dezelfde manier kunnen beoordelen. De leidraad is enkel van toepassing voor professionele bouwprojecten van ondernemers en organisaties, en niet voor woonkredieten voor particulieren. Voor woonkredieten is het basisprincipe eenvoudig: hoe energiezuiniger uw woning, hoe voordeliger uw krediet, al zijn er ook kortingen mogelijk voor sociale woonvormen zoals cohousing. Op de rails Als het over duurzaam bouwen gaat, wijzen de neuzen volgens Jongen steeds meer in dezelfde richting. De wetgever verplicht ons dan ook om groener te gaan wonen. Energie is daarbij steevast een hot topic. Je hebt Europa 2020 (zie kaderstuk) en de passiefhuisstandaard wordt vanaf volgend jaar de norm voor nieuwbouw in Brussel (voor woningen, kantoorgebouwen en scholen, nvdr). Maar wij willen de focus Duurzaamheid wordt te vaak beperkt tot energie. voor professionele bouwprojecten verbreden. Het energetische verhaal is enorm belangrijk, maar de sociaalculturele component wordt vaak vergeten en heeft minstens even veel belang. Serge de Gheldere, duurzaamheidsconsulent, klimaatambassadeur van Al Gore en zaakvoerder van Futureproofed, beaamt dat het beleid voor duurzame nieuwbouw op de rails staat. Europa heeft bepaald dat we vanaf 2021 enkel nog Bijna-Energieneutrale (BEN) gebouwen mogen bouwen. Een BEN-woning heeft een E-peil van maximaal E30. Ter vergelijking: voor nieuwbouwwoningen is het maximum momenteel E60 voor Vlaanderen en E(w)80 voor Wallonië. Wanneer BEN eenmaal de norm is, zal het belang van de bouwmaterialen op de voorgrond treden. Nieuwbouw is echter maar een klein deel van ons bouwpatrimonium. Willen we de doelstellingen halen, dan moeten we in België tegen 2021 miljoenen woningen renoveren tot Bijna-Energieneutrale woningen, waardoor ze vijf tot tien keer energieefficiënter worden. De renovatiemarkt krijgt dus de grootste uitdaging voorgeschoteld, maar dat moeten we ook als een opportuniteit beschouwen. Er komt meer tewerkstelling, de woonkost zal verminderen en de weg wordt verder vrijgemaakt voor de overstap naar hernieuwbare energie. Ronny Jongen, Triodos Bank

10 DOSSIER DUURZAAM BOUWEN 10 E60 E61-E80 E81-E100 E60 E61-E80 > E100 E81-E In de nieuwbouw in Vlaanderen steeg het aandeel lage-energiewoningen (met een E-peil lager dan E60) sterk: van 4,5% voor bouwaanvragen in 2006 naar bijna 35% voor Terwijl E60 pas dit jaar de norm werd. (Bron: Vlaams Energieagentschap.) m² voorbeeldgebouwen Al 6 jaar organiseert het Brussels Gewest projectoproepen voor duurzame voorbeeldgebouwen. Vandaag zijn er in totaal al 243 voltooid of in aanbouw, goed voor een totale vloeroppervlakte van m². Brussel neemt ook een voortrekkersrol door vanaf 2015 passiefbouw in te voeren als norm. Dat kan jaarlijks tot ton CO 2 of 5 miljoen euro energiekosten uitsparen. (Bron: Leefmilieubrussel.be) Pierre Somers, Trait Architects Duurzaam bouwen is een evidentie vanuit het standpunt van de architect, stelt Architect Pierre Somers van Trait Architects uit Ukkel, specialist in duurzaam bouwen en een van de kredietklanten van Triodos Bank. Bouwen is niet langer een kwestie van stenen en dakpannen, een project moet meerdere levens meegaan. De bouwsector is klaar om de uitdaging aan te gaan: zowel de materialen als de kennis zijn voorhanden. Enkel het sociale aspect hinkt achterop. Vaak ligt de focus op energie-efficiëntie, maar verdere stappen zijn noodzakelijk. Projectoproepen met zowel een sociale als een ecologische insteek moeten daarom alle kansen krijgen. ARCHITECTS.EU Betaalbaar Volgens Jongen denken veel mensen dat Triodos Bank enkel voorbeeldgebouwen wil financieren. Dat klopt niet. In sectoren die binnen de brede Triodos-waarden passen, kijken we ook naar de maatschappelijke meerwaarde. In de zorgsector of in het onderwijs zal die meerwaarde bijvoorbeeld zwaarder doorwegen dan ecologische criteria voor het gebouw. Zo zijn er al heel wat rusthuizen, scholen en wijkgezondheidscentra met onze financiering gebouwd. Ook heerst bij sommigen nog altijd het idee dat duurzaam bouwen onbetaalbaar is. Onterecht, vindt Jongen. Ook op een kleine oppervlakte kan je met kleine ingrepen zorgen voor betere energieprestaties en een hoger comfort. Volgens de Gheldere is het budget voor een energierenovatie van een gezinswoning vergelijkbaar met dat van een nieuwe keuken of een interieur. Soms kan het zelfs met minder. Dan moet je ook nog bedenken dat zo n renovatie geld opbrengt, terwijl een keuken dat niet doet. Mensen kiezen liever eieren voor hun geld en gaan voor het tastbare bewijs van hun investering, terwijl je bij een energierenovatie je opbrengst pas in de toekomst krijgt, in de vorm van besparingen. Naast het financiële voordeel zijn er ook de pro s zoals een behaaglijker binnenklimaat, een betere luchtkwaliteit en akoestiek, waardoor de herverkoopwaarde van je woning toeneemt. Je bent ook minder afhankelijk van schommelingen van de energieprijs en je produceert minder CO2. Laagenergiehotel Een mooi voorbeeld van de mogelijkheden van duurzaam (ver)bouwen is te vinden aan het kanaal in Sint-Jans- Molenbeek nabij de Ninoofsepoort. Daar leeft de buurt nu al ruim een jaar op het ritme van het nieuwe budgetvriendelijke laagenergiehotel Meininger. De komst van het hotel heeft de wijk een nieuw elan gegeven. Een succesverhaal dat mogelijk werd dankzij de stijlvolle, duurzame renovatie van de leegstaande brouwerij Belle- Vue, uitgevoerd door de onderneming Nelson Canal en gefinancierd door Triodos Bank. Drie private investeerders die overtuigd waren van het architecturale potentieel van de brouwerij brachten de bal aan het rollen, toen ze enkele jaren geleden het gebouw op de kop tikten. Een van hen is projectontwikkelaar Jean-Paul Pütz: Het complex omvormen tot een hotel leek ons de volgende logische stap. We hadden een vernieuwend aanbod voor jongeren en gezinnen voor ogen. Er zijn bijvoorbeeld familiekamers, een gemeenschappelijke keuken en een bar vol leven. Het comfort is vergelijkbaar met dat van een klassiek driesterrenhotel, en de prijzen zijn heel democratisch. Voor de uitwerking van hun ideeën gingen de investeerders te rade bij Meininger, de Duitse hotelgroep die het hotel uitbaat. Het Brussels architectenbureau A2M was verantwoordelijk voor het energetisch aspect van de renovatie. De transformatie tot laagenergiegebouw voerden ze met brio uit, vindt Pütz: De architect heeft extra aandacht besteed aan de thermische isolatie van het gebouw en aan het beheer van koudebruggen. Een ventilatiesysteem met warmteterugwinning zorgt voor zuivere lucht. Regenwater wordt opgevangen in grote tanks. In de zomer passeert de lucht die het gebouw moet koelen eerst via die tanks. Het water geeft zijn temperatuur af aan de lucht, die vervolgens het gebouw op een natuurlijke manier aangenaam verkoelt. Op het dak van het hotel staat ook een uitgestrekte zonnepaneelinstallatie, goed voor ongeveer 30% van het energieverbruik van het gebouw. De sociale insteek van het project strookt bovendien volledig met de Triodos-visie: Het hotel biedt een betaalbaar concept aan de klant en draagt bij tot de algemene heropleving van de kanaalzone. De stedelijke verfraaiing moet bijdragen aan een verbeterd veiligheidsgevoel in de omgeving. Tot slot hebben we extra werkgelegenheid gecreëerd. Ook niet mis in tijden van crisis

11 > > 11 DOSSIER DUURZAAM BOUWEN The Crescent: groen kantoorgebouw The Crescent is een groot kantoorgebouw in Anderlecht dat wordt gerenoveerd tot een green intelligent building. Het is eigendom van de vastgoedbevak Leasinvest Real Estate en kreeg al een BREEAM-In-Use certificaat good. Na verdere renovatie wordt dat nog verbeterd tot very good. De duurzaamheidslabels van BREEAM baseren zich op een hele ruime waaier criteria. Triodos Bank heeft de renovatie van The Crescent gefinancierd. > Tweewaters: duurzame voorbeeldwijk Met het project Tweewaters tovert ontwikkelaar Ertzberg een verlaten industrieterrein in Leuven om tot een duurzame, autovrije en groene stadswijk, met op termijn laagenergiewoningen, kantoren, winkels en culturele ruimtes. Het eerste afgewerkte gebouw, de Balk van Beel, kreeg een outstanding duurzaamheidscertificaat en werd bekroond met het BREEAM International Award Triodos Bank is de financiële partner van dit uitzonderlijke voorbeeldproject. Trait Architects: passiefschool Het passiefgebouw van het Collège du Biéreau in Louvain-la-Neuve is een ontwerp van architectenbureau Trait Architects, een van de kredietklanten van Triodos Bank. De aanvankelijke meerkost voor de passiefbouw is op 12 jaar terugverdiend dankzij de grote energiebesparing. > Raket Invest: energie-efficiënt bedrijfsgebouw In Evere voerde de vastgoedonderneming Banimmo een grondige renovatie en uitbreiding uit van een gebouw dat nu verhuurd wordt aan huishoudtoestellenfabrikant Electrolux. Het omvat zowel kantoren als opslagruimtes. Met een energiepeil E60 en een isolatiewaarde K20 is het een van de meest energiezuinige bedrijfsgebouwen in Brussel. Triodos Bank heeft de renovatie mee gefinancierd.

12 12 We zijn geen eiland Met zijn nieuwste centrum geeft de vzw Zonnelied de eerste aanzet voor de uitbouw van een woonzorgzone in Molenbeek. Nu biedt Zonnelied er verschillende diensten voor volwassenen met een handicap, zoals begeleid wonen en een dagcentrum. Dat aanbod zal verder verbreden met de komst van andere zorgpartners. tekst en foto s Lisa Develtere Bert Van de Stockt Toen-Dra Mensen met een niet-aangeboren hersenletsel hebben een ander leven gekend, met werk en een gezin, vertelt orthopedagoge Marieke Van Isterdael. Door hun nieuwe handicap moeten ze dan plots aankloppen bij een zorginstelling. Door daarbij stil te staan, kan je iemands reacties of manier van functioneren beter begrijpen. Daarom hebben we de dienst voor hen Toen-Dra genoemd. Ze verblijven ook in een studio, waar ze nog een deel van hun vroegere leven kunnen bewaren in een voldoende grote eigen plek om bijvoorbeeld hun kinderen of partner te ontvangen. Al 35 jaar biedt Zonnelied opvang en begeleiding aan volwassenen met een handicap. Het gaat zowel om (semi)residentiële als ambulante dienstverlening. Aanvankelijk begon de organisatie met één gebouw in Roosdaal, waar 100 mensen terecht konden. Als je zo groot bent, is het moeilijk om contact te hebben met de buurt, hoe open je ook probeert te zijn, zegt financieel directeur Bert Van der Stockt. Sinds 1990 kiest Zonnelied daarom bewust voor kleinschaligheid en decentralisatie. Nu heeft de organisatie meerdere centra op acht locaties. Als je binnenwandelt in onze centra in bijvoorbeeld Tollembeek, Opwijk of Merchtem, heb je echt het gevoel dat je in een gewoon huis terechtkomt, aldus Van der Stockt. Er is ook een veel grotere integratie met de buurt ontstaan. In februari opende het nieuwste centrum in Sint-Jans-Molenbeek officieel de deuren. Er verblijven onder meer acht volwassenen met een ernstige meervoudige handicap en er zijn vijftien studio s voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel. Daarnaast is er ook een kortverblijfcentrum, een dagcentrum en een activiteitenwerking. Triodos Bank verleende een deel van de financiering voor het centrum, dat vernieuwend is omdat het de aanzet vormt voor een eerste woonzorgzone. Dat zijn gewone wijken of (deel)gemeenten die zo georganiseerd worden dat ook ouderen en zorgbehoevenden zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Zij kunnen er terecht in een zorgknooppunt. Op termijn komen er in Brussel 33 woonzorgzones, die zorg meer zullen inbedden in de samenleving en de schotten tussen verschillende zorgdisciplines zullen neerhalen. Je werkt eigenlijk met cirkels van zorg, legt Van der Stockt uit. In de middelste cirkel wordt de zwaarste zorg aangeboden. Naarmate de cirkels zich verder naar buiten toe uitbreiden, neemt de nood aan traditionele zorgvoorzieningen af en is er een grotere rol weggelegd voor de samenleving (vrijwilligers, buren, familie). Op het terrein van het centrum is nog plaats voor een ander gebouw. De bedoeling is dat daar op termijn ook diensten komen voor de kwetsbare groepen in de maatschappij. Het kan zowel om serviceflats als thuiszorgdiensten gaan. Het hoeven wat ons betreft niet noodzakelijk diensten te zijn voor mensen met een handicap. Dat is ook het mooie van de woonzorgzones: er wordt minder in termen van doelgroepen gedacht. Een open cultuur is belangrijk. In het welzijnslandschap zijn we geen eiland, integendeel. Daarom zoekt Zonnelied ook actief contact met de buurtbewoners in Molenbeek. We stellen ons de vraag wat wij kunnen bieden aan de buurt en omgekeerd, vertelt diensthoofd Christophe Van den Nest. Onze polyvalente zaal zouden we bijvoorbeeld kunnen gebruiken voor gezamenlijke activiteiten met een seniorenclub. Op de korte tijd dat we hier zijn, hebben we al een goeie band opgebouwd met de apotheker en de bakker van de buurt. De bewoners gaan er soms zelf boodschappen doen. We krijgen ook al hulp van een vrijwilliger uit het rusthuis verderop en we zijn in gesprek met de school uit de straat. Een gezamenlijke uitstap lijkt ons bijvoorbeeld leuk.

13 Renewable Power Company opende in 2002 het eerste Waalse windmolenpark in Sainte-Ode bij Bastogne. Ondertussen staan er 19 turbines die voldoende groene stroom produceren voor het jaarlijkse verbruik van bijna gezinnen. Warehouses De Pauw (WDP) is een Belgische vastgoedbevak die investeert in duurzaam semi-industrieel en logistiek vastgoed. Zoals bijvoorbeeld een magazijn van vierkante meter in Schiphol, dat een van de duurzaamste in zijn soort is. Het rusthuis La Clé des Champs in Borgworm wordt omringd door tuinen, velden en een boomgaard, en biedt een aangename leefomgeving en een ruim gamma activiteiten voor de 58 bewoners. Het Centre Scolaire Saint-Stanislas is een katholieke scholengroep in Mons, met meer dan leerlingen. Er zijn verschillende bouwwerken aan de gang, onder andere de volledige renovatie van een negentiende-eeuws gebouw. Zie precies wat uw geld doet! Triodos Bank staat voor transparantie. Op onze website kunt u altijd zien wat we financieren dankzij uw spaargeld: duurzame ondernemingen en organisaties met toekomst. triodos.be

14 Duurzaam innoveren 14 SOCIALE BOUWPIONIER In de buurt van Luik ontwikkelde de sociale werkplaats l Atelier de l Avenir een duurzame, modulaire bouwmethode. Dove en slechthorende werknemers fabriceren de onderdelen, die zowel recycleerbaar als hermonteerbaar zijn. Een succesvolle, vernieuwende onderneming die anderen inspireert en een hoge vlucht neemt. tekst Hippolyte Bertrand foto s Johanna De Tessières Bouwen op basis van kwaliteiten, in plaats van te focussen op verschillen. Dat is de filosofie van l Atelier de l Avenir in Grâce-Hollogne. Die coöperatie, een dochteronderneming van de beschutte werkplaats Ateliers du Monceau, doet met succes een beroep op de vaardigheden van dove en slechthorende werknemers. Ze zijn precies en zorgvuldig, zoals gedelegeerd bestuurder Alain Klinkenberg het samenvat. Zijn onderneming bouwde eerst een mooie reputatie op met industriële houtbewerking, om het aanbod vervolgens stap voor stap uit te breiden. Gebouwen die evolueren In 2008 ging l Atelier de l Avenir een ambitieuze nieuwe uitdaging aan, die perfect past binnen de principes van de circulaire economie (niet weggooien, maar recycleren). Het doel: heel zuinige laagenergiewoningen maken die kunnen evolueren, en die zowel recycleerbaar als betaalbaar zijn. De duurzame constructies zijn in eerste instantie bedoeld voor sociale woningen en schoolgebouwen. Waarom ze moeten evolueren? Veel sociale woningen staan te verkommeren omdat ze te

15 15 CIMEDE De Prix Zénobe voor sociale innovatie, een speciale vermelding op de Belgian Business Awards het vernieuwende karakter van Cimede is niet onopgemerkt gebleven. Het project is ook deel van de competitiviteitspool Greenwin, het duurzame luik van het Waalse Marshall Plan. Voor de bouw van zijn ultramoderne fabriek met een productieketen op maat was een investering van 4,5 miljoen euro nodig. De bijdrage van de Waalse Regio in de vorm van investeringssubsidies was goed voor 17%. Triodos Bank verleende een krediet voor een derde van de investering. Momenteel werken er 16 mensen bij Cimede, waaronder een tiental dove of slechthorende arbeiders. Het doel is om in 2020 de kaap van 100 werknemers te ronden. De lat ligt hoog, maar het orderboek voor 2015 is al bijna volledig gevuld klein zijn geworden, of niet meer aangepast aan de bewoners. Daarom wilden we een modulair systeem ontwerpen. Door de tussenwanden te verplaatsen, kan je de onderdelen opnieuw samenstellen op maat van de veranderende behoeftes van de bewoners. Een familie die uitbreidt, bijvoorbeeld. Het project kreeg de naam Cimede (voluit: Construction Industrielle de Maisons Evolutives, Durables et Economiques) en deed voor een derde van de financiering een beroep op een krediet bij Triodos Bank. De rest kwam van subsidies en eigen inbreng. Voor de uitwerking van het concept werd er samengewerkt met industriële spelers en verschillende universitaire centra. Na vier jaar werk heeft Cimede met glans zijn beloftes in de praktijk waargemaakt. Behalve de eigen kantoren die als visitekaartje dienen, mag Cimide ook trots zijn op een centrum van vierkante meter dat het optrok in Aywaille (bij Spa), en dat bestemd is voor mensen met een handicap. De volgende stap staat ondertussen ook al in de steigers. Nu willen we de evoluerende dimensie uitbreiden naar de buitenkant van de modules. Zodat het mogelijk wordt om ze te verhogen of er een uitbreiding aan toe te voegen. Bovendien hebben we al heel wat ideeën voor een formule Cimede 3, gaat de enthousiaste Alain Klinkenberg met een glimlach verder. Dat moet een lowcosttoepassing worden die een alternatief biedt voor stacaravans, waar mensen in financiële moeilijkheden vaak in wonen. Naar Brazilië Goede ideeën worden vaak gekopieerd, en de Luikse onderneming is dan ook al gecontacteerd door een Duitse multinational die het concept wil importeren in Brazilië. We willen niet alleen het technische model exporteren, maar ook de sociale doelstelling die er deel van uitmaakt, preciseert Klinkenberg. We willen dus dat het bedrijf zich engageert om kwetsbare groepen tewerk te stellen. De kostprijs die we aanrekenen voor de vergunning zal daarom dalen naarmate het bedrijf meer werknemers uit kansengroepen aanneemt. Ondertussen is de coöperatie ook een van de laatste geselecteerde kandidaten om tijdelijke schoolgebouwen te voorzien als oplossing voor het plaatsgebrek in Franstalige scholen. Een project waarvoor Cimede wil samenwerken met een andere beschutte werkplaats, die de arbeiders kan leveren voor de bouwwerken op de werf. Dankzij het dynamisme dat l Atelier de l Avenir uitstraalt, krijgt de onderneming veel vragen om mee te werken aan tal van projecten. Het is onmogelijk op alle vragen in te gaan, maar de verantwoordelijken waken erover dat ze andere sociale werkplaatsen mee de vruchten laten plukken van al die aandacht. We brengen nieuwe markten aan voor hen, stelt Alain Klinkenberg tevreden vast. Het is niet omdat we nu de wind mee hebben, dat we zelf meteen alle zeilen moeten opengooien. Je moet kunnen delen. Solidariteit is in de sociale economie belangrijk.

16 ONTMOETING 16 LEKKER VEGGIE Met de campagne Donderdag Veggiedag wil EVA vzw zo veel mogelijk mensen warm maken om deeltijds vegetariër te worden. Een positief verhaal rond plantaardige voeding opbouwen, geeft ons de grootste kans op slagen. Een gesprek met directeur Tobias Leenaert. foto Lisa Develtere tekst An Kokken Droom geen kleine dromen, want die hebben niet de kracht om mensen te bewegen. Die uitspraak van de Duitse schrijver en filosoof Goethe prijkt in het groot op de voorpagina van het huidige beleidsplan van EVA. Een motto dat de vzw honderd procent ter harte neemt, al is haar strategie wel geëvolueerd. In de beginjaren was ons doel zo veel mogelijk mensen te overtuigen om voltijds vegetariër worden, vertelt Leenaert, die in 2000 mee aan de wieg van de organisatie stond. Vandaag zijn we daar strategischer en pragmatischer in geworden. We geloven nu dat als we een grote massa mensen kunnen mobiliseren om minder vlees te eten, de markt van vegetarische producten sneller zal groeien dan met enkel een kleine groep fervente vegetariërs. Pas wanneer er een degelijk aanbod beschikbaar is in de winkelrekken en restaurants, zullen de consumenten sneller volgen en evolueren. In vergelijking met vroeger leggen we nu ook veel meer de link naar gezondheid en milieu. Sinds de klimaatcampagne van Al Gore, in 2007, is het verband tussen vleesproductie en klimaatverandering heel duidelijk geworden. Kleine stappen, groot effect Een van de stokpaardjes die Leenaert graag aanhaalt op zijn blog en in opiniestukken is You are not your audience, jijzelf bent niet het publiek dat je wilt bereiken. Activisten gaan er vaak vanuit dat anderen net denken zoals zijzelf, en dat ze hen ook vanuit dat oogpunt kunnen overtuigen, maar zo werkt het in de praktijk niet. Ik was vroeger zelf een echte vleeseter en kan me daardoor ook inleven in de beweegredenen van nietvegetariërs. Ze krijgen heel snel het gevoel dat ze beschuldigd worden. Daarom stellen we ons bij EVA zeer open op. We moedigen elke kleine stap naar plantaardige voeding aan. Dat is weliswaar niet altijd makkelijk. Zeker wie zich het dierenleed erg aantrekt, kan zich moeilijk tevreden stellen met al die kleine stapjes. Maar Leenaert is ervan overtuigd dat diplomatisch en strategisch communiceren het meeste effect oplevert. Onze visie is dat we mensen sneller van gedrag kunnen helpen veranderen door een positief verhaal te brengen dan door hen schuldgevoelens aan te praten. Lekker is daarbij het belangrijkste argument: Laat mensen kennis maken met lekkere alternatieven voor vlees, en ze zullen niet langer het gevoel hebben dat ze iets te verliezen hebben. Het succes van Donderdag Veggiedag bewijst dat die aanpak werkt. Toen de vrouwenbeweging Femma vorig jaar bijvoorbeeld kooklessen organiseerde in het kader van Donderdag Veggiedag, werd het hun meest succesvolle activiteit ooit, goed voor 777 kooklessen, met zo n deelneemsters. Een groeiende vegeconomie Zoals de meeste non-profitorganisaties is EVA grotendeels afhankelijk van subsidies. Lidgelden en giften zijn goed voor 15 à 20% van de inkomsten. EVA ging recent een samenwerking aan met Triodos Bank, waarbij EVA een bepaald bedrag ontvangt voor elke nieuwe spaarder die via de vzw klant wordt bij de bank. Daarnaast levert de organisatie regelmatig advies en workshops aan derden. Maar die inkomsten blijven beperkt. Als we onze activiteiten en diensten verder willen uitbreiden, hebben we extra inkomsten nodig. EVA moet een graantje zien mee te pikken van de steeds groter wordende vegeconomie. In principe zouden we zelf vleesvervangers kunnen ontwikkelen, maar voorlopig hebben we hét commerciële, ethisch verantwoorde verdienmodel nog niet gevonden. Ondertussen verovert het concept van Donderdag Veggiedag wel de rest van Europa. Het is tof dat we ook internationaal invloed hebben. De vegetarische beweging professionaliseert zich overal ter wereld. Een soort Greenpeace van het vegetarisme helpen creëren, die in alle landen onder dezelfde naam opereert daar liggen zeker nog ambities. EVA vzw - het Ethisch Vegetarisch Alternatief - werd in 2000 opgericht door een groep vrijwilligers uit het Gentse. Vandaag telt de organisatie een tiental vaste medewerkers, die worden ondersteund door 10 lokale afdelingen en 250 vrijwilligers. EVA brengt plantaardige voeding dichter bij de consument, onder meer via haar Veggiehuis, gastronomische diners, kookworkshops, gidsen voor cateraars en veggie stadsplannen. Dagelijks doen meer dan unieke bezoekers op www. evavzw.be inspiratie op voor vegetarische gerechten. De bekendste campagne van EVA is Donderdag Veggiedag, die scholen, bedrijven en individuen aanzet om minstens één dag per week voor een vleesloze maaltijd te kiezen.

17 Laat mensen kennis maken met lekkere alternatieven voor vlees, en ze zullen niet langer het gevoel hebben dat ze iets te verliezen hebben. Tobias Leenaert, directeur van EVA

18 ANDERS BANKIEREN 18 De hernieuwbare energieprojecten die Triodos Groep financiert in Europa, produceren voldoende groene stroom voor het jaarlijkse verbruik van gezinnen. MILJOEN GEZINNEN 0 BONUSSEN Triodos Bank hanteert geen variabel verloningssysteem, geen bonussen en geen optieregelingen. Bovendien mag het hoogste salaris niet meer dan 10 keer hoger liggen dan het laagste. De loonspanning bedroeg vorig jaar 9,4 in Nederland (waar het hoofdkantoor en de internationale directie gevestigd zijn) en 5,2 bij de Belgische vestiging. 93% In België zou 93% van onze professionele kredietklanten Triodos Bank overwegen voor een nieuw krediet. Voor 74% is Triodos de voorkeursbank, en 56% zou ons aanbevelen aan sectorgenoten. Dat bleek uit een onlineonderzoek van de bank. ONLINE- JAARVERSLAG Financiële resultaten zeggen niet alles. Daarom gaat ons onlinejaarverslag ook uitgebreid in op onze ecologische, sociale en culturele impact. Daarnaast vindt u er interactieve infografieken en video s van de directieleden: jaarverslag VROUWELIJKE MANAGERS 40% In 2013 waren 40% van de managers bij Triodos Bank vrouwen. Eind 2013 telde Triodos Groep in totaal 911 medewerkers (+16%), waarvan 53% vrouwen en 47% mannen LEERLINGEN In de scholen of opleidingsinstellingen die Triodos Bank financiert, volgen in totaal leerlingen of cursisten les. In België gaat het om leerlingen, hoofdzakelijk in lagere en middelbare scholen, maar ook in volwassenenonderwijs of opleidingsinstellingen die zich op kwetsbare groepen richten. ERETITEL VOOR OLIVIER MARQUET Op 6 januari 2014 kreeg Olivier Marquet het ereteken van Commandeur in de Kroonorde voor aan het land bewezen diensten. Het is de tweede keer dat Triodos Bank een dergelijke erkenning krijgt: eerder ontving voormalig directeur en mede-oprichter Frans De Clerck de onderscheiding al. Olivier Marquet is ondertussen 10 jaar directeur van Triodos Bank in België en werd eind vorig jaar nog door Knack verkozen tot een van de 20 Groene Belgen.

19 19 FEITEN & CIJFERS 3,5 miljard euro (2013) 3,3 miljard euro (2012) JAARRESULTATEN % Milieu 2,8 miljard euro (2011) KREDIETEN. Jaar na jaar verlenen we meer kredieten aan duurzame ondernemers. In België steeg de kredietportefeuille in 2013 met 15% tot 832 miljoen euro. 5,7 miljard euro (2013) 4,6 miljard euro (2012) 100% DUURZAAM. Triodos Bank verleent alleen kredieten aan duurzame ondernemers of organisaties met een sociale, ecologische of culturele meerwaarde. Dat kan iedereen ook nagaan op onze website klanten (2013) 100% 3,7 miljard euro (2011) Deposito s. Het spaargeld dat onze klanten ons toevertrouwen, vertoont een stabiele stijging. Het is dankzij dat spaargeld dat we steeds meer duurzame activiteiten kunnen financieren (2012) (2011) 29% Sociaal KLANTEN. Steeds meer mensen kiezen voor Triodos Bank, in alle landen waar de groep actief is (Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland). In België telden we eind klanten Op 31 december WAARDE. Triodos Bank is niet beursgenoteerd. De waarde van de aandelen wordt bepaald op basis van de intrinsieke waarde van de bank, en die vertoont een stabiele stijging. In totaal telt de bank meer dan certificaathouders, zowel particulieren als institutionele beleggers. België is goed voor certificaathouders (18%). BLIJVENDE GROEI. Steeds meer mensen kiezen voor een bank die enkel activiteiten financiert die nuttig zijn voor de samenleving. In 2013 heeft Triodos Bank de kaap van een half miljoen klanten gerond. De bank is ondertussen doorgegroeid tot een middelgrote bank. 15% Cultuur 7% Woonkredieten voor particulieren KREDIETEN PER SECTOR

20 20 Sporten boven de sporen Sporten boven de sporen Na een jarenlange zoektocht vond Collège du Christ-Roi eindelijk een gepaste locatie voor een nieuwe sportzaal. Voor die broodnodige uitbreiding koos de school voor een energiezuinig ontwerp dat mooi samensmelt met het landschap. tekst Lisa Develtere foto s Lisa Develtere, Olivier Papegnies

21 21 ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET Er is een grote nood aan investeringen in schoolgebouwen. Vanessa Vanleene, Triodos Bank Meerdere vakken in het Nederlands Voor de meeste kinderen op het Collège du Christ-Roi houdt het onderwijs niet op na het zesde middelbaar. Daarom is het belangrijk dat ze hier een brede basiskennis meekrijgen, meent directeur Guerriat. We willen ook dat jongeren zich sociaal, cultureel en menselijk ontwikkelen in hun tijd hier op school. Meer dan een derde van de leerlingen in Christ- Roi volgt zogenaamd immersieonderwijs : behalve Nederlands krijgen ze onder meer geschiedenis, aardrijkskunde en wetenschappen in het Nederlands, van Nederlandstalige leerkrachten. Toen het Collège du Christ-Roi begin jaren 60 werd opgericht in het Waals- Brabantse Ottignies was er plaats voor 150 leerlingen. Dat aantal groeide snel door de komst van de nieuwe universiteitsstad Louvain-la-Neuve, enkele jaren later. Vandaag volgen er bijna leerlingen les. Gaandeweg heeft de school met succes haar infrastructuur aangepast aan die groei. Alleen de zoektocht naar een geschikte locatie voor een sportzaal bezorgde directeur Pierre Guerriat al kopzorgen sinds zijn aanstelling, 22 jaar geleden. Omdat we in een vallei gelegen zijn, was het heel moeilijk om een voldoende groot vlak oppervlak te vinden. Maar nu kan hij met een gerust hart op pensioen gaan, want nog dit schooljaar huldigt de school een nieuwe sportzaal in. De oplossing kwam toen de NMBS besloot om in de buurt grote werken uit te voeren. Er kwam onder meer een nieuwe tunnel. Aanvankelijk wilde men op de vlakte daarboven gewoon gras laten groeien, maar wij zagen er de ideale locatie voor onze sportzaal in. Gelukkig ging de NMBS akkoord. De school heeft al een eigen zwembad en een sportveld met atletiekpiste, maar de nieuwe sportzaal is meer dan nodig voor de 150 uren lichamelijke opvoeding die er wekelijks gegeven worden. Meer dan twintig jaar moesten we zalen buiten de school huren en de bus nemen. Dat kostte veel tijd. Nu kunnen we eindelijk comfortabel sportles geven. Een leerling uit het vijfde middelbaar bevestigt het: We hebben lang op de sportzaal gewacht. Ik ben blij dat ik er nog één jaar van kan profiteren. Het gebouw ligt op loopafstand van de school en er kunnen drie klassen tegelijk les krijgen. De school koos bovendien voor duurzame bouwtechnieken. Zo zorgen lichtkoepels voor natuurlijke lichtinval en staat de houten constructie garant voor uitstekende isolatie. We kozen ook voor hout om het gebouw mooi te integreren in het beboste landschap, zegt directeur Guerriat. Kredieten aan scholen verdubbeld Triodos Bank financierde mee de bouw van de sportzaal. Het is bijzonder dat deze school naar de toekomst kijkt en kiest voor een zo energiezuinig mogelijk gebouw, zegt Vanessa Vanleene, een van de Triodos-kredietspecialisten die zich toelegt op onderwijs. Triodos Bank heeft altijd al scholen gefinancierd, en besloot in 2012 om nog meer te focussen op de sector. In 2013 gingen er in totaal voor bijna 25 miljoen euro kredieten naar onderwijs, een stijging van 94 procent op een jaar tijd. In 2014 wordt een gelijkaardige stijging verwacht. Er is een grote nood bij scholen om te investeren in hun gebouwen. Het gaat meestal om broodnodige renovaties, soms een eerste stap naar energiebesparing of een dringende capaciteitsuitbreiding. Dat zijn belangrijke investeringen. Zeker als je bedenkt dat het om de omgeving gaat waar kinderen acht uur per dag doorbrengen.

22 SPAREN Ik hou mijn geld beschikbaar. > SPAARREKENING Ik spaar voor mijn kind. > SPAARREKENING VOOR EEN MINDERJARIGE Mijn spaargeld staat voor een periode vast. Hoe langer de periode, hoe hoger het rendement. > TERMIJNREKENING VERMOGENS- BEHEER Ik krijg advies, maar beheer mijn vermogen zelfstandig. > Personal Banking Ik zoek zowel financieel als maatschappelijk rendement. Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie. Ik vertrouw het beheer toe aan specialisten. > Private Banking Meer weten? Contacteer ons > Sparen en beleggen: of > Vermogensbeheer: of > Woonkredieten: of > Professionele kredieten: of DE GEBO VA BELEGGEN MOR D KLE VA LENEN GE NO Mijn spaargeld financiert uitsluitend projecten met een positieve impact op mens, milieu en maatschappij. Ik weet precies welke ondernemingen en organisaties mijn spaargeld financiert. Ik wil geen risico, maar zekerheid en een evenwichtig rendement. Ik leen voor een project met sociale, ecologische of culturele meerwaarde en een gezond financieel plan. Ik investeer in de groei van de duurzame bank. > CERTIFICATEN VAN AANDELEN TRIODOS BANK Ik beleg in fondsen die het beste scoren op sociaal en ecologisch vlak. > DUURZAME FONDSEN Ik wil graag persoonlijk advies voor het beheer van mijn vermogen (vanaf euro). Ik beleg volgens strikte sociale en ecologische criteria. Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie. Ik leen voor een duurzame woning of renovatie. > woonkrediet Hoe duurzamer mijn woning, hoe voordeliger mijn krediet. Renteverlaging op spaarrekeningen sinds 15/05/2014. Alle tarieven en meer informatie over onze producten en diensten vindt u altijd op Ik leen voor mijn onderneming, vereniging of organisatie. > Kredieten voor professionelen triodos.be COLOFON DE KLEUR VAN GELD is een publicatie van Triodos Bank, die gratis wordt verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank. Wilt u ons magazine niet meer ontvangen? Laat het ons weten via info@triodos.be of Of geef het zelf aan in Internet Banking: Instellingen > Triodos-communicatie. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Olivier Marquet, Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel, België GEMAAKT DOOR François Bertrand Donna De Coeyere Veerle Lauwers Lieve Schreurs Joris Smeets REDACTEURS Hippolyte Bertrand Lisa Develtere An Kokken Kevin Moens Chantal Samson Joris Smeets Concept & DESIGN Studio Room LAY-OUT Head Office FOTO S Johanna De Tessières Lisa Develtere Olivier Papegnies Drukker Symeta DE KLEUR VAN GELD wordt gedrukt op 100% gerecycleerd papier en met vegetale inkten Triodos Bank Hoogstraat 139/ Brussel T F info@triodos.be Btw BE RPR Brussel Belgisch bijkantoor van Triodos Bank nv (Nederland) Triodos Bank is gespecialiseerd in kredietverlening aan projecten, organisaties en ondernemingen in culturele, sociale en ecologische sectoren. Ze biedt duurzame spaar- en beleggingsformules aan voor zowel particuliere als professionele klanten.

23 UWEN N GEN E UR 13 Zie precies wat uw geld doet N LD. 8 De gebouwen van morgen 18 1,5 miljoen gezinnen met groene stroom 20 Sporten boven de sporen

24 TRIODOS WOONKREDIET Hoe meer energie u spaart, hoe voordeliger uw tarief mortgage.loans@triodos.be ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET Bij Triodos Bank weet u wat we financieren met uw spaargeld: activiteiten met een positieve impact op het milieu en de samenleving. Ontdek ze op HOOGSTRAAT 139/3, 1000 BRUSSEL INFO@TRIODOS.BE INFORMATIE & ADVIES: WOONKREDIETEN: PROFESSIONELE KREDIETEN: TRIODOS.BE