vandaag 4 minuten lezen

Transcriptie

1 We zeggen het maar even voor de zekerheid: printen is alleen toegestaan voor persoonlijk gebruik. Het is niet supersympathiek om dit artikel te verspreiden. Sterker nog: het is verboden. Gelukkig is het heel eenvoudig om anderen een Blendle-linkje te sturen. Delen kan dus altijd! Liggen de graven vandaag 4 minuten lezen van de Oranjes droog? Na honderd jaar is DSM Delft sinds 1 mei gestopt met het oppompen van grondwater. Maar niet alle pompen zijn in een keer uitgezet. Om een waterballet te voorkomen heeft de gemeente er een tienjarenplan van gemaakt. Bewoners zijn er niet gerust op. IRIS KOPPE, ROBERT VAN DER NOORDAA DELFT Zijn auto parkeert hij nog wel in de lange garage onder zijn huis. Maar niet met een gerust hart. Gemeentepredikant Martien Uittenbosch - lang postuur, witte baard - staat voor de schuilkerk aan het Bagijnhof in Delft. 'We maken ons hier zorgen', zegt hij. 'Niet alleen vanwege natte kruipruimtes in woonhuizen, ook vanwege het historisch centrum. Je wil niet dat het graf van Willem van Oranje straks onder water loopt.' Uittenbosch woont zelf aan de rand van Delft, in een van de acht torens aan de Parkzoom. 'Met de koepelvereniging van eigenaren hebben we het er continu over: wat is de draagkracht van de garage? Moeten we al extra pilaren gaan neerzetten?' Of dit echt nodig is, moet de komende tijd blijken. Want na 100 jaar stopt chemiemultinational DSM in Delft met het oppompen van grondwater, dat het gebruikte voor het productieproces en in de

2 zomer ook als koelwater. Dat stopzetten heeft effect op het waterpeil. Volgens Pepijn Abbink Spaink van de gemeente Delft dreigt er alleen direct gevaar als alle pompen in een keer worden uitgezet. 'Dan storten de damwanden van de grachten in.' Daarom gaat Delft de onttrekking gefaseerd stopzetten, in kleine stapjes, over een periode van tien jaar. 'En mocht er onverhoopt iets niet goed gaan, dan zetten we gewoon de pomp weer aan.' Op het terrein van DSM, vroeger de Nederlandse Gist- en Spiritusfabriek, wordt al sinds 1916 grondwater gewonnen. Dit is voor Nederlandse, en zelfs voor Europese begrippen, enorm: 29 duizend kubieke meter water per dag. Abbink Spaink: 'Dat zijn per uur drie eengezinswoningen tot aan de schoorsteen gevuld met water.' Bodemscheuringen Het water is al jaren niet meer nodig, maar wordt nog steeds met een pijpleiding naar de Noordzee gepompt. Kosten: een paar miljoen per jaar. Niet alleen DSM en de provincie tasten hiervoor in de buidel, ook de gemeente betaalt mee. DSM wilde al in 2005 van het oppompen af, maar daar kon de provincie niet zomaar toestemming voor geven. Uit rapporten van technologisch instituut Deltares en TNO blijkt dat de gevolgen van te snel stoppen groot kunnen zijn, met bodemscheuringen tot gevolg. Ook omringende gemeenten zouden te maken krijgen met mogelijke wateroverlast. 'De discussie loopt al erg lang', zegt Abbink Spaink, 'De laatste tien jaar konden we niet stoppen vanwege de bouw van de spoortunnel in Delft. ProRail schreeuwde moord en brand. Als we de pomp in een keer zouden dichtdraaien, kon de bodem uit de bouwkuip breken.'

3 Toen de spoortunnel eindelijk af was, kon er weer aan stoppen worden gedacht. Er zijn op advies van Deltares dijken versterkt, vertelt Abbink Spaink, en er is geld vrijgemaakt voor de aanleg van extra drainage. Op 1 mei is het eerste pompje uitgezet. 'Dat scheelt 960 kubieke meter water per dag.' Wat de gevolgen precies zullen zijn en of het grondwater überhaupt gaat stijgen, weet niemand. Delft heeft een turbulent verleden als het gaat om wateroverlast en verzakkingen. Abbink Spaink: 'In de bodem van Delft bevinden zich plaatselijk veenlagen die een probleem kunnen gaan vormen. Veen werkt als spons, dus als het water opneemt, kan het gaan uitzetten. Dit effect kan schade aan panden veroorzaken.' Molenaar Een paar blokken verder maakt Jon Cornelese van café de Oude Jan zich geen enkele zorgen. 'Als ik hier drijvende wijnflessen in mijn kelder zie, dan eet ik m'n hoed op', zegt hij. 'Volgens mij is het een storm in een glas water.' Maar veel andere Delftenaren denken er anders over. 'Er wordt met wantrouwen naar het monitoren van het grondwater gekeken', zegt molenaar-in-opleiding Gaston Badoux. 'Mensen weten niet wat de gemeente precies aan het doen is.' Zelf is hij niet bang voor een waterballet met veel schade. 'Ik geloof niet dat bestuurders hier een groot risico durven te nemen. Ook in het verleden is er steeds adequaat gereageerd als er iets aan de hand was.'

4 Voor zijn historische molen uit 1679, die uitkijkt op het hele gebied van DSM, hoeft hij in ieder geval niet te vrezen. Toen de treintunnel werd aangelegd heeft de molen een nieuwe fundering gekregen, is hij gelift en op betonnen balken gezet. Badoux: 'Maar ik denk wel aan de kruipruimte in mijn eigen huis. Die is op dit moment nog kurkdroog, maar dat komt doordat DSM het water grotendeels oppompt.' De gemeente houdt sinds een tijdje via satellietgegevens bij of de boel aan het verzakken is. TU Delft en ingenieursbureau SkyGeo ontwikkelden een satelliet die elke elf dagen over het gebied vliegt. Bij de minste of geringste verandering in hoogte van stoepen of gebouwen wordt er aan de bel getrokken. Het neemt niet weg dat diverse bewonersverenigingen ongerust zijn. Ook omdat eventuele schade bij de bewoners zelf op het bordje zou komen. En dus gaat de gemeente met de verontruste bewoners in gesprek, zegt Abbink Spaink. 'Maar ik kan iedereen geruststellen: je auto kun je gewoon onder je huis blijven parkeren.' De gemeente Delft is de komende tijd ook alert op klachten die niets met de onttrekking te maken hebben. 'Als een bewoner opeens zijn kelder blank ziet staan, dan hoeft dat niet per se de schuld te zijn van dat ene pompje. Het kan ook gewoon aan de slechte staat van het souterrain liggen.' Op veertig meter diepte Grondwater is op te delen in drieën. Net onder de stoeptegel zit het ondiepe grondwater, dat wordt gevolgd door het eerste en het tweede watervoerend pakket. De onttrekkingsfilters van DSM liggen op circa 40 meter onder het maaiveld, in het eerste watervoerend pakket. De grondwateronttrekking is zo groot dat er een kom is

5 ontstaan in dit waterpakket. De onttrekking zal in de komende 10 jaar worden afgebouwd. Daarmee zal de kom langzaam verdwijnen.