Conferentieverslag. Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 16 februari 2017

Transcriptie

1 Conferentieverslag Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 16 februari 2017

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie dagvoorzitter res. kolonel Dick Scherjon, Hoofd Bureau Reservisten en Samenleving (BReS) 4 Welkomstwoord: res. majoor b.d. Willibrord van Beek, Commissaris van de Koning Provincie Utrecht 5 Welkomstwoord: res. kolonel b.d. Peter Glas, Watergraaf Waterschap De Dommel 6 De Adaptieve Krijgsmacht res. Kolonel Dick Scherjon 7-8 Workshops en werkwijze 9 Uitkomsten en hoofdlijnen Slotwoord res. kolonel Dick Scherjon 12 Kolonel Scherjon spreekt de aanwezigen toe Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 2

3 Inleiding De inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies, die plaatsvond op donderdag 16 februari in het Waterschapshuis in Amersfoort, was bedoeld voor reservisten werzkaam bij waterschappen en provincies en hun leidinggevenden. Het doel van deze mini-conferentie, een coproductie van het Bureau Reservisten en Samenleving (BRES) van Defensie, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal overleg, was het verzamelen van input om te komen tot een eenduidige aanpak waardoor meer ambtenaren in staat zijn zich als reservist in te zetten voor Defensie. Een tweede doel was het werven van vrijwilligers om in overleg met BZK en Defensie te komen tot een handleiding waarin regelgeving staat vastgelegd en hier vervolgens over communiceren. De bijeenkomst werd geleid door kolonel Dick Scherjon, Hoofd Bureau Reservisten en Samenleving (BReS). Speciale gasten waren majoor der reserve b.d. Willibrord van Beek, Commissaris van de Koning in de Provincie Utrecht en kolonel der reserve b.d. Peter Glas, Watergraaf bij het Waterschap De Dommel. Het was een zeer geslaagde bijeenkomst. Beleid bedenken met hen die het aangaat, dat werkt goed! Dankzij de opgedane suggesties en ideeën krijgt de samenwerking tussen Waterschappen,provincies en Defensie steeds meer vorm. De stap die nu genomen is, en de stappen die gaan volgen, moeten zichtbaar op de agenda blijven. BReS organiseert later dit jaar ook een soortgelijke bijeenkomst voor de gemeenten, waarbij de ervaringen van 16 februari zeker worden meegenomen. Hieronder staat een korte impressie van het verloop van de mini-conferentie voor de vele belangstellenden die er niet bij konden zijn. NB. In 2014 heeft BReS samen met het Rijk als werkgever een soortgelijke conferentie georganiseerd. Dat heeft uiteindelijk geresulteerd in de handreiking Reservist bij de Rijksoverheid, hoe zit het?. Een handige brochure met praktische informatie -voor werkgevers en werknemers binnen het Rijk- over de positie die zij beiden hebben ten aanzien van het reservistenbestaan van de werknemers. Het streven is om ook voor waterschappen en provincies een dergelijke handreiking samen te stellen. Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 3

4 Introductie dagvoorzitter kolonel Dick Scherjon, Hoofd Bureau Reservisten en Samenleving (BReS) Kolonel Scherjon leidde de bijeenkomst in door terug te kijken op zijn bestaan als reservist naast de verschillende posities die hij onder meer bekleedde bij De Baak en de Rabobank. Hij gaf vooral aan wat de meerwaarde voor hem maar ook voor zijn werkgevers was om een nevenfunctie bij Defensie te bekleden: nieuwe inzichten en frisheid door afwisseling. De bijeenkomst met een aantal werkgevers bij waterschappen en provincies beschreef de kolonel als een unieke kans om een vervolgstap te maken in de ontwikkeling van Defensie naar een Adaptieve Krijgsmacht. Door de transitie naar dit nieuwe concept kan de Nederlandse krijgsmacht straks overal ter wereld sneller en flexibeler ingezet worden. Defensie zal nog steeds alle soorten missies aankunnen, maar niet meer altijd zelf eigenaar (hoeven) zijn van capaciteiten (mensen en personeel). Het gaat er om dat Defensie -waar en wanner dat nodig is - kan beschikken over capaciteiten. Binnen de Adaptieve Krijgsmacht is Defensie in staat om structureel te reageren op verandering en onzekerheid. Dit kan als Defensie continue in verbinding staat en samen kan werken met de samenleving, zodat de uitwisseling van materieel en personeel goed geborgd kan worden. De bijeenkomst met Waterschapen en Provincies, waarbij aandachtspunten werden geinventariseerd en suggesties werden verzameld om de inzet van reservisten te bevorderen is een logische stap naar een structurele samenwerking tussen Defensie, waterschappen en provincies en daarmee richting de Adaptieve Krijgsmacht, aldus Scherjon Kolonel Scherjon over de Adaptieve Krijgsmacht Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 4

5 Welkomstwoord: res.majoor b.d. Willibrord van Beek, Commissaris van de Koning in de Provincie Utrecht CvdK Willibrord van Beek heette de deelnemers welkom door en zei zich thuis te voelen in het gezelschap van reservisten. Van Beek was zelf van z n 20e tot en met zijn 48e levensjaar reservist bij de Koninklijke Marechaussee. Hij heeft daaraan goede herinneringen en een breed netwerk overgehouden. De rol van de reservist is volgens de CvdK van cruciaal belang om de flexibiliteit van Defensie te verhogen. Door het inzetten van reservisten kunnen beroepscollega s bijvoorbeeld makkelijker voor missies ingezet worden. Daarnaast vullen reservisten tekorten aan capaciteit en bepaalde specialismes binnen Defensie aan. Volgens van Beek moet er nog het nodige gebeuren om reservisten meer en vaker in te kunnen zetten in de toekomst. Zo moeten er betere afspraken tot stand komen tussen werkgevers, Defensie en het thuisfront om ervoor te zorgen dat de reservist ook daadwerkelijk ingezet kan worden. Het belang van de bijenkomst met waterschappen en provincies zat volgens de CvdK in het oplijnen van aandachtspunten,zodat vervolgens-samen met werkgevers- gezocht kan worden naar oplossingen. De provincies hebben veel waardering voor Defensie en als er goed zicht is op de problematiek rondom de inzet van reservisten, dan is er misschien ook ruimte om e.e.a.in CAO s vast te leggen, aldus de CvdK. CvdK Van Beek Veel waardering voor Defensie Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 5

6 Welkomstwoord: res. kolonel b.d. Peter Glas, Watergraaf Waterschap De Dommel Peter Glas vertelde de deelnemers dat hij in dienst Russisch leerde spreken en getraind werd om krijgsgevangenen te ondervragen. Een waardevolle leerschool die hem veel heeft gebracht als zogenaamde verbindelaar, ook in zijn civiele leven. Glas is sinds september 2016 buiten dienst, maar voelt zich nog steeds ambassadeur van Defensie. Glas was een tijd lang voorzitter van de Unie van Waterschappen en heeft in die rol veel overleg gehad met het Interprovinciaal Overleg (IPO) maar daar werd nooit beleidsmatig over Defensie gesproken. Dat moet in zijn ogen veranderen. Momenteel bekleedt Glas ook een positie in het Werkgeversberaad en hij heeft toegezegd om de conclusies van deze bijeenkomst bij dat overleg te agenderen. De relatie tussen de waterschappen en Defensie is er in ieder geval al lange tijd. Zo hebben beide partijen in het verleden vaak samen gewerkt bij grote overstromingen en bij oefeningen. Glas wees op de beschikbaarheid van netwerken en materieel waar beide partijen uit kunnen putten. Een randvoorwaarde daarbij is wel dat de betrokken partijen elkaar kennen en weten te vinden. Reservisten bij de waterschappen kunnen een belangrijke rol spelen bij nationale operaties, maar ook elders op de wereld bijdragen aan onze vrede en veiligheid. Zij zijn bijzonder gemotiveerd en betrokken, maar met alleen inspiratie kom je er niet, aldus Glas. Er moeten heldere afspraken worden gemaakt tussen waterschappen en provincies rondom de inzet van reseristen. Hierbij is het van belang dat de maatschappelijke bekendheid met reservisten wordt vergroot. Glas spoorde de aanwezige collega s/reservisten aan met het motto: Heb het lef om te dienen en heb het lef om jezelf als reservist te verkopen, ook op je werk! Watergraaf Peter Glas Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 6

7 De Adaptieve Krijgsmacht Scherjon vertelt dat op 13 januari 2017 een Kamerbrief over de Adaptieve Krijgsmacht is verschenen. Deze brief is het resultaat van drie jaar werken aan de rol van reservisten binnen de krijgsmacht. Gaandeweg kwam Defensie er achter dat het reservistenbeleid veel verder gaat dan enkel de inzet van reservisten, je hebt andere spullen nodig, andere samenwerkingsovereenkomsten, andere relaties met civiele werkgevers en overheden. Na het einde van Koude Oorlog is Nederland de krijgsmacht stukje bij beetje gaan afbouwen (het z.g. Vredesdividend) maar nu zie je heel veel meer conflicten, maar ook andersoortige conflicten. Wij zijn gewend aan conflicten tussen landen. Maar wat doe je bij een burgeroorlog, of bij aanslagen op nationaal gebied? Hier komt de opmars van technologie nog bij. Denk bijvoorbeeld aan cyber of robotisering. Defensie krijgt steeds meer te maken met onverwachte ontwikkelingen die snel op ons af komen en waar je snel op moet inspelen. We spelen voetbal, en we trainen voor voetbal, maar het spel is veranderd, aldus Scherjon. We moeten toe naar flexibeler eenheden die sneller anders kunnen worden opgebouwd om toekomstige dreigingen het hoofd te kunnen bieden. Wat we willen met de Adaptieve Krijgsmacht is sneller reageren, daar hebben we meer mensen voor nodig, maar ook extra voertuigen en extra wapens. We moeten dus ook weer magazijnen gaan inrichten waar dat materiaal ligt. Omdat we het snel willen hebben, moeten mensen beschikken over minimale basisvaardigheden. Er moet dus veel getraind worden. Dat betekent een hele andere krijgsmacht, we moeten capaciteit vergroten, specialismes inzetbaar hebben, maar we moeten opdrachten ook langer kunnen volhouden. De Adaptieve Krijgsmacht moet ons meer flexibel maken. Niet dankzij improvisatie en de beroemde can do mentaliteit van Defensie, maar door ons structureel in staat te stellen te reageren op veranderingen. Defensie moet zich ook voorbereiden op andere manier van inzet van jonge mensen, want concurrentie is niet aantrekkelijk. Op de arbeidsmarkt zien we dat werkeloosheid aan het verdwijnen is, er is al sprake van schaarste op de arbeidsmarkt. Defensie heeft al veel moeite om mensen aan zich te binden, maar door ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de demografie zal dat probleem alleen maar toenemen Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 7

8 De Adaptieve Krijgsmacht (vervolg) Als we de krijgsmacht op goede manier gevuld willen krijgen dan moet dat op een andere manier. Dat kan misschien door meer gebruik te maken van parttimers die het leuk vinden om banen te combineren, de z.g. hybride werknemer. Er zijn veel werknemers die ervoor kiezen om banen te combineren -parttime hier, parttime daar. Daar liggen kansen voor Defensie. In de Adaptieve Krijgsmacht staat samenwerking met andere partijen centraal, zodat capaciteiten (materiaal en personeel) gedeeld kunnen worden. Het accent verschuift van bezit naar kunnen beschikken over. Hier zijn goede afspraken voor nodig. De bijeenkomst met waterschappen en provincies past -volgens Scherjon- daarom uitstekend in de ontwikkeling naar de Adaptieve Krijgsmacht. Kolonel Scherjon over de kern van de Adaptieve Krijgsmacht Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 8

9 Workshops en werkwijze De dagvoorzitter legde de aanwezigen uit dat zij in drie werkgroepjes onder leiding van ervaren begeleiders met elkaar in gesprek zouden gaan aan de hand van de volgende vier vragen c.q.stellingen: 1. Welke ervaringen hebben reservisten bij waterschappen/provincies en tegen welke problemen lopen zij momenteel aan? 2. Voor welke uitdagingen staan de waterschappen/provincies met een reservist als werknemer? 3. Welke meerwaarde heeft een reservist voor waterschappen/provincies als werkgever? 4. Waar liggen quick wins voor verbeteringen en wat zou moeten gebeuren op middellange termijn? Kolonel Scherjon vroeg de aanwezigen zich vrij uit te spreken en benadrukte dat alle ervaringen zouden worden vastgelegd. Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 9

10 Uitkomsten en hoofdlijnen Ervaringen en problemen Bij de presentatie van de uitkomsten werd duidelijk dat leidinggevenden vaak niet weten wat een reservist is en wat hij of zij doet. Ook is er geen duidelijke wijze waarop, bijvoorbeeld bij uitzendingen, wordt omgegaan met pensioenen, arbeidsongeschiktheid et cetera. Veel reservisten gaven te kennen dat zij dit als lastig ervaren. De deelnemers onderkenden voornamelijk problemen op het praktische van de inzet van reservisten. Zo lopen werkgevers aan tegen zaken als gebrek aan capaciteit bij afwezigheid van de reservist, hoge kosten voor het vervangen de werknemers, te kleine compensatie vanuit Defensie voor de afwezigheid van de reservist en aansprakelijkheid en financiële risico s bij ziekte of arbeidsongeschiktheid ten gevolge van de inzet als militair. Reservisten moeten op individueel niveau afspraken maken met hun leidinggevenden waardoor zij geen zekerheden hebben om op terug te vallen Veel hangt daarom af van de goede wil van de werkgever. Als die ontbreekt, wordt het lastig voor de individuele reservist. Werkgevers geven aan dat er nog onvoldoende bekend is over het reservistenbestaan en wat de positie is van werkgevers en reservisten. Dit vraagt specifieke communicatie richting de betrokken doelgroepen. Reservisten kunnen hier -als ambassadeur van Defensie zelf ook een rol in spelen. Uitdagingen De deelnemers zien een grote uitdaging in het synchroniseren van de werkplanning en continuïteit van de bedrijfsvoering bij beide werkgevers. Op dit gebied zijn er dikwijls strijdige belangen. Daarnaast vormen de financiële risico s en compensatie van werkgevers een uitdaging. Op dit moment is maatwerk de sleutel tot succes, maar op dat gebied moet nog veel gebeuren. De oplossing is overigens niet altijd financiële compensatie, er kan bijvoorbeeld worden gedacht aan uitruil over en weer. Niemand vindt het vreemd dat Defensie reservisten van waterschappen en provincies inzet, maar andersom gebeurt (nog) niet. Meerwaarde Reservisten bieden een meerwaarde omdat zij zeer gewilde competenties en vaardigheden hebben: reservisten zijn aantoonbaar flexibel, zij kunnen goed samenwerken, zijn stressbestendig en zijn gedisciplineerd. Bovendien zijn ze fit en relatief weinig ziek. Ook hebben zij vakspecifieke kennis en een groot netwerk. Een bijkomend voordeel voor de leidinggevende is dat reservisten binnen Defensie opleidingen kunnen Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 10

11 volgen en kennis kunnen opdoen die ook bij hun reguliere werkzaamheden van pas komen. Het in dienst hebben van reservisten is positief voor het imago van de werkgevers. Zowel werkgevers als werknemers kunnen zich profileren met hun maatschappelijke betrokkenheid en daarmee laten zien dat zij iets voor de samenleving over hebben. Quick wins Er zijn meerdere quick wins mogelijk. Wellicht de belangrijkste suggestie is het verbeteren van communicatie met en over reservisten. Bij personeelsafdelingen en ook op andere plekken binnen de overheid heerst onbekendheid met reservisten. Reservisten moeten op individueel niveau afspraken maken met hun leidinggevenden waardoor zij geen zekerheden hebben om op terug te vallen. Door de maatschappelijke bekendheid van reservisten te vergroten, bijvoorbeeld door regelgeving met betrekking tot het dragen van het uniform, worden reservisten beter zichtbaar en ontstaat meer begrip voor hun positie. Als snel te behalen voordelen op middellange termijn werd ook inzicht in wederzijdse afhankelijkheid, mogelijkheden en (rechts)positie genoemd. Deze onderwerpen kunnen in diverse strategische overleggen geagendeerd worden. Een voorbeeld hiervan is het Verbond Sector Werkgevers Overheid (VSO), dat maandelijks een overleg organiseert tussen de vier grote werkgevers bij het Rijk, drie decentrale overheden en zeven onderwijskoepels. Het effectief inzetten van reservisten kan verbeterd worden als de opleidingen en certificaten van Defensie en civiele organisaties over en weer erkend worden. Personeel hoeft dan niet voortdurend te verklaren wat de meerwaarde is van bepaalde expertise/ervaringen, omdat dit evident is. Vastleggen van de uitkomsten Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 11

12 Slotwoord Kolonel Scherjon sloot de bijeenkomst af met een persoonlijke noot. Hij omschreef de relatie tussen reservisten en Defensie als een (deels) onbeantwoorde liefde. Reservisten zetten zich met passie en betrokkenheid in voor Defensie, maar de krijgsmacht lijkt dat zich niet altijd te beseffen. Uit de woorden van de CvdK en de Watergraaf blijkt heel duidelijk dat reservist zijn meer is dan een nevenfunctie. Velen zien het als een roeping. Dat vertaalt zich in passie en betrokkenheid en dat biedt enorme kansen voor Defensie. Dankzij deze instelling en opstelling gaan reservisten (veel) verder dan je van normale vrijwilligers zou mogen verwachten. Defensie kan voor reservisten een aantrekkelijke werkgever zijn, mits de Krijgsmacht zich net zo flexibel opstelt als de reservist dat doet. Dit is een belangrijk element binnen het concept van de Adaptieve Krijgsmacht. Door flexibel te zijn zetten we een stap richting oplossingen om het delen van capaciteiten (personeel maar ook materieel) mogelijk te maken. Een standaard aanpak past hier niet meer bij. Dit vraagt om een cultuuromslag bij Defensie. Het nieuwe concept van de Adaptieve Krijgsmacht biedt mogelijkheden voor Defensie om deze cultuuromslag te bewerkstelligen. In essentie betekent de Adaptieve Krijgsmacht dat je twee kanten op moet werken. Als militairen ook kansen krijgen om parttime bij het bedrijfsleven of andere overheidsinstellingen te werken dan krijg je wisselstroom en meer begrip voor elkaars positie. De beroeps ziet de reservist dan ook niet meer als concurrent, maar als waardevolle aanvulling en gewaardeerde parttime collega. Defensie is dan geen gesloten huis meer. Daar wordt de krijgsmacht maar ook de samenleving in zijn geheel beter van. Defensie vindt het belangrijk om de inzet van reservisten werkzaam bij het Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen goed te regelen, want als we naar bedrijfsleven toestappen of zzp-ers willen inzetten, dan moeten we het eerst in-huis goed geregeld hebben. Scherjon bedankte de aanwezigen voor hun betrokkenheid. Dankzij de opgedane suggesties en ideeën van deze bijeenkomst krijgt Defensie een steeds beter inzicht in wat nodig is om de samenwerking met provincies en waterschappen vorm te geven. Dat draagt bij aan draagvlak voor reservisten binnen Nederland. Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 12

13 Colofon: Bureau Reservisten en Samenleving (BReS) Directie Aansturen Operationele Gereedheid (DAOG) maj dr. J.H. (Jeroen) Saat, stafofficier maj N.J. (Nico) de Bruijne, stafofficier Kalvermarkt CB Den Haag Inspiratiebijeenkomst Reservisten bij waterschappen en provincies 13

14