Marckenboeck der burschappen Tij unde Rade, Lynderthe unde Boetele regestriert anno 1615 den 25 May.

Transcriptie

1 Markeboek van Raalterwoold (Transcriptie: Geert Hannink, Raalte) Marckenboeck der burschappen Tij unde Rade, Lynderthe unde Boetele regestriert anno 1615 den 25 May. Anno Domini 1639 designati sunt pro tempore indices campestrii nobilis vivi Geerlacus... Besten et Johannes... der Becke dio tertia Julij. M A R C K E N Z E D U L E V A N R A E L T E R W O O L T geëxtrahiert uth het olde marckenboeck ende vortsz allet genne der marcken voerschreven soe van die Vloetgravens ende anders daerahn appendiert, upt nije gereijstreert durch marckenrichteren in der tijtt, die Edelen Johan van der Beecke ende Unico van Twickelloe, schults tho Raelte, Anno 1615 den 25 May. In iaer onses Heren 1445 des sonnendaeges nha onser L. Vrouwen dach Assumptionis, hebben toe saemen gewest die Erffgenamen van die vijff buirschappen hier nha beschreven, als van Tij unde Rade, van Linderthe, unde Boetele, unde Luttenbarge, unde hebben averdragen alle willekoeren hiernha beschreven. In den iersten, dat in onser marckten hie en sij erffgenhame offte meyer, niet meer graven een sall, noch doen graven, dan achte dachwerck torffs, unde die coters ses dachwercks. Ende waert saeke dat hier iemant baven meer groeve, die torff sall hebben die helffte die karcke van Raelte unde die andere helffte die woltgraeve met zijnen geswarenen. Item wehr iemantz van buiten den kerspell die torff grove, die hadde gebroecken 2 olde schilden, halff tot timmeronghe der kercken voerschreven, ende die andere helffte den woltgreven met den gesworenen. Item wehr iemant van buiten den kerspell die heyde meijede in die marckte voerschreven, alsoe vaeke als men den befunde, hadde hij tott elcker reijse gebroecken 1 heeren pont, unde die brocke als voerschreven is. Item wehr iemantsz die holt broeckede van buiten den kerspell in die marckte voerschreven, die brocke is 2 olde schilden unde dat holt unde die brocke sal wesen als voerschreven is. Item wehr iemantsz van buiten den kerspell die torff gravede, hadde gebraecken 2 olde schilden, halff tot der kercken timmeringe voerschreven unde die andere helffte den woltgreven met den geswarenen. In den iersten, dat niemant, hij sij erffghename ofte meijer, in deser marcke, mehr torffs sall graven ofte doen graven, tho weeten, ein gewarder acht dach werck unde ein caeter ses dach werk torfs: Soe iemantsz hier baven mehr groeve, die torff sall hebben die eine helffte die kercke tot Raelte tot aerer timmeringe, unde die andere helffte die woltgreve met zijne geswarenen. Anno 1541 up sondach nha Bartholomei, is hierup eindrechtelijcken bij den gemeinen erffgenhamen gestemmet, dat eine heele wahr nicht meer moge graven dan vier dach werck, eine halve nha advenant. Ten twieden. Wehr iemantsz van buiten den kerspell, die torff grove, die hadde gebraecken 2 olde schilden, halff unde halff tot behoeff als baven articulo primo. Ten derden. Gien erffgenhame offte meijerman sall torff up kipsveen moegen graven up poena van 1 olden schilt, unde verloss des torffs alsoe vaeke hij dat dede.

2 Ten vierden. Is anno 1541 geresolveert dat niemant sall mogen in der marcke schelltorff houwen, hie sij in offte uthheimsch, bij poena van elcken dachwerck van vier olde schilden. Ten vijfften. Oeck een sall niemantsz torff in der marcke mogen graven ofte laten graven, hij sij dan in der marckte vervaert, bij verbuirte unde verloss des torffs tot behoeft des woltheeren, unde sullen daertho noch vervallen wesen in die poena van vijff olde schilden van elcken dachwerck. Ten sesten. Geine knechte offte meijde, noch meijers soens offte dochters, een sullen mogen torff graven, bij verloss des torfs, unde die poena van vijff olde schilden van elcker dachwerck. Unde weret saeke dat die olderen, brootheren, offte meijerluiden den knechten, meijden, ader dochteren dat torff graven geoerlofft hadden, soe sollen sieluiden voer die voerschreven brocken instaen und betalen. Ten soevenden. Wie in der marcke gerechtiget sinnen torff toe graven, sollen voer sanct Welbers dach geinen torff mogen graven, dat is, s'dages nha meijdach, offte nha sanct Johannis dage nha mittsommer. Worde daer iemantsz up befunden, die hefft verbuirt ---(blanco)--- unde wie een dachwerck torffs meer grafft, als hie in der marcke gewahrt is, die breecke alsoe voell, t'weten twie olde schilden tot behoeff als articulo primo. Vann heith meijen. Ten achten. Wehr iemantsz van buiten den kerspell, offte in der marcke geseten, die in dese marcke heit meijede, soe vaeke als die daer inne iemantsz up befunde, hefft tot elcken tijts verbuiert een halff heren punt, sint 7 stuver, tot behoeff ut supra art. 1. Van Gross meijen. Ten negenden. Niemant van onse meijerluiden in onser marcke geseten offte nicht, sall einich groess mogen meijen dat hie buiten onse marcke voirden, bij die poena tot elcken tijtt einen olden schilt. Niemant sall oeck mogen gross tot hoeij meijen in desen marcken, ehr dat die geswaerenen sulcx let aver die kerckespraecken, bij die selvige voerschreven poena. Wehr oeck iemantsz anders, die daer inne hoeij meijde, unde niet daer in woende, unde wech voierde, verbrocke ijder tijt twie olde schilden. Vann moss up t'slaen. Ten Tynden. Wehr iemantz van den huisluiden in deser markce, offte daer buiten woenhafftich die moss up sloege, soe brockt die uthheimsche twie, unde die inheimsche einen olden schiltt tot elcken tijtt. Vann schape te holdenn unde t'drivenn. Ten elfften. Wie schape met recht in deser marcke mach holden offte driven, sall niemant mehr schapen moegen holden, dan die olde zedell uthwijse te weten. Unde men sall niemant naerder sijne dorven driven, dan alsmen met einen armborst mach affschieten; wie daer baven dede, die verbrocke t'elcken reise eine tunne dubbelt stuvers bier. Ten 12. Men sall geine schapen driven offte hoeden int Raelter Woelt offte einighe broicken unde groenlanden, winter offte sommer, soe vaeke als sie befunden unde bekoert worden, tot elcker tijt bij die poena van eine tunne dubbelt stuvers bier voerschreven toe vervallen. Anno 1541 is up desen artikell geresolveert, dat men geine schape int Raelter Woelt, offte in die marschen sall laten holden, gaen offte hoeden, tot elcker tijt den woltgreven vervallen t'wesen, met einen olden schilt. Ten dertynden. Niemant sall up eine heele wahr mehr schape holden dan soeven vierdell, den scheper ein vierdell hier met ingereekent. Die halve wahren naer advenant. Up St. Lambert junck unde olt, voer een schaep, hoefft voer hoofft geteltt. Tenn 14den. Men sall geine schape up einige wahr holdenn offte leggen, sie en quamen den Lantheer offte meijer toe, bij die poena van anderhalve goltgulden, sint 42 St.

3 Ten 15den. Niemant een sal up sijne wahr vrembde schapen ahnnemen, up die poena van vijff olde schilden. Ten 16en. Soe oick iemant up einighe wahr mehr schape als 7 vierdell holdede /: die halve wahren naer advenant :/ sollen derselvighe sich, als sie bekoert worden offte sinnen, binnen den tijtt van 14 dage, offte tott discretie der Markenrichteren unde geswaerenen, quijt maecken als bij die poena na die bestemde tijt, daerbaven in gebreck befunden wort, van vier olde schilden. Ten 17en. In gelijcken sollen alle anderen, die schape holden, unde geine wahr in die marcke hebben, doen hem die oeck quijt maecken, als hem sulckes angesecht wort, bij gelijcker poena van 5 olde schilden. Vann vercken te krammen, unde wie voele verckens unde koebiesten een ider kotter offte die darpers sollen holden, Anno 1541 beraempt. Ten 18en. Dat een ider, hie sij wie hie sij, sine vercken sall krammen, soe bolde die marckenrichteren datt laten over die karcke kundigen, dat sie up den encken, offte in die groenlandenn met vroeten geinen schaden doen. Unde wiens vercken men up enighen plaetzen, nae gedaener kerckenspraeke bij die huisen offte anders waer ongekrammet befundet, sall van elcker vercken offte stucke, soe vaeke die befunden worden, verbrecken 2 St. Ten 19den. Is anno 1560 up maendach nae Sacrament geresolveert, dat die kotters sollen mogen holden up die gemeinte twie koeijen, twie vercken, unde twie dachwerck torffs, unde niet meer graven. Oick geine peert offte gansze holden; wie hier baven worden befunden gedaen t'hebben, sall t'elcker tijtt verbrockt hebben einen olden schildt. Ten 20en. Die darpers tho Raelte sollen in die marckte mogen holden twie koene unde vier verckens, averst geine peerde offte ganse, bij poena t'elcker tijtt einen olden schilt. Ten 21en. Alle utheimsche ganse die men in der marckte befindet, is anno 1541 geresolveert, dat die den marckenrichteren sullen vervallen wesen; unde diegenne, die sie hefft ahngenamen tho verwaeren, sall t'elcker tijdt eenen olden schilt verbrocket hebben. Vann Schuttinghe vremder biesten in deser marckte. In ten 22. Soe salmen alle uthheimsche biesten unde peerden schutten, unde van ider beest, soe vaeke alst men in die marcke befindet, nemen 14 stuver. Ten 23. Soe een sall niemantsz vrembde biesten up zine wahr offte in die marcke moegen annnemen, bij poena van ieder beest 14 stuver soe vaeke men dat bevindet. Ten vierundtwintichsten. Insgelijcken een sollen geine knechte offte meyde einighe peerde offte bieste in der marcke holden, van ider beest t'elcker tijdt t'verboeren vierthijen stuver. Vann dicke plaggenn toe meijen. Ten 25. Is anno 1541 geresolveert dat geine utheimschen sollenn moghen in dese marcke dicke plaggen meijen, noch oick geine inheimschen, omme die den utheimschen toe vercoopen, bij poena van einen olden schilt, soe vaeke alsmen daeraver iemantsz bevindt. Van verkoepinge der wahren. Ten 26. Weert een ongewahrt man in deser marcke unde buirschappen einghe wahr koffte, heell, halff, ader een deell, ader van enigen gewaerden daerinne gewahrt worde, unde daer bieste up sloege, soe verloer die genighe die die wahr hadde gecofft, van elcker biest einen brasspenninck, unde dit sall komen tot profijte als baven articulo primo. Unde soe iemant hiervan wedderstandt daer inne dede, daerinne sollen unde willen die gemeine erffgenamen den marckenrichteren unde geswarenen sonder wedderseggent in stercken, unde t'hulpe komen.

4 Ten 27. Wehr oeck iemantz van den meijers die einighe wahr vercoffte, heell, halff, offte een deel, ader waerden in onse marcke enich mann, dat sij van torff offte anders, die breecke 7 gulden. Ten 28. Wanneer die marckenrichteren laten kerckenspraeke doen, dat die erffgenamen te samen sullen komen, sall ider meijer dat sijnen lantheren laten weten, bij poena, soe die meijer datt versumede, van een heeren punt. Unde soe die lantheer dan niet en queme, offte sande sinen gewahrden bade niet, offte sich niet leete excusieren, soe verloere hij voerierst sijne stemme, unde verbrockede een heeren puntt, unde sulcken brocke salmen van den meijer durch die geswarenen affpenden, unde die mijer salt sijnen lantheeren ahn sijne gelt offte saetpacht mogen korten. Ten 29. Soe sall niemant anders mogen schutten, dan die marckenrichters met den geswharenen. Ten wehr dat twie huisluiden quemen, unde wiseden den geswharenen utheimsch guied dat sie niet schutten wolden; in den vall mogen die buiren schutten unde die brocke sollen sie halff hebben, unde daer sollen die geswharenen affpenden. Ten 30. Die geswaeren een sullen niemant laten scheiden buiten den woltgreven. Ten einendertichsten. Ten 31. Wie van den marckenrichteren unde erffgenamen tott einen geswharen gekaeren wort, unde des weigerde, unde sijnen eedt niet doen wolde die des amptes acceptierde, den salmen drie werff eischen, unde elcken tijtt sall die selvighe verbuiert hebben einen olden schilt, unde evenwell dat ampt bedienen, unde geswharen wesen unde bliven. Ten 32. Sollen die marckenrichteren voir alle des voerschreven unde nhafolgende brocken, durch aere geswaerenen laten penden unde vervolch doen, binnens karspels; Unde offte oick einich brock hafftighen, als oeck einighe kotters uth desen kerspell ontfoirden, unde aere brocken ader pachten nicht hadden betaeltt, sollen sie sulckes den marckenrichteren ahnbrengen wie die sinnen, unde sollen die markenrichters met die geswharenen dat met den rechte vervolgen up den selvigen, upt erffgenamen kosten. Ten drieundtdertichsten. Die marckenrichters met aere geswaeren sollen een neerstich upsicht hebben up alle gebreken der marcken, voir alles wes in desen marckenboecke beschreven is, unde die genighe die hierinne brockhafftich vallen, die brocken unde penen daerup ideren persoen staende, scharplick affnemen unde hierinne willen die erffgenamen den marckenrichteren unde geswaernen met rechte helpen stercken tegen den wedderspennighen. Item ten 34. Is anno 1560 beraempt dat alle kotteren unde pachteren deser marcke, elck sollen aere jaerlicxe pachtpenningen, ahn handen der marckenrichteren up tijtt unde voer die holtspraeke betalen, als die holtspraeke verkundiget is, bij verloss aerer pachtjaren, unde gebruick aeres gepachteden landes. Welcke upkumpsten unde jaerlicke pachtpenninghen tot behoeff der gemeiner erffgenamen, tot die onkosten daer van doende, wesen sollen, unde jaerlicx in rekeninge gebracht worden. Ten 35. Gestemmet dat alle ierst nije incoemende geerffden in deser marcke, hett geschie met versterff offte ahnervinghe aerer olderen offte anders met ankoepinghe sollen pro introitu unde inganck geven eins einen guieden ancar Reijnschen wijns in specie up die holt spraeke, soe vaeke sulcx gebuiert. Welcken nijen ahnkomenden offte schuldigen erffgenhamen die marckenrichteren in der tijtt up bijkompste sal noemen, unde niemantz daerinne verswigen, offte die marckenrichteren sollen selffst daervoir respondeeren. Ten 36. Offte oick imantz van den erffgenamen een zijttvall van einich versterff ahnqueme -niet tegenstaende ofte hij een erffgenaam in deser marcke wese, unde voir sinen inganck eenen anckar wijns hadde gegeven- sall die selvighe den erffgenamen in sulchen vall van elcker versterff, darvan hie in deser marcke eigen wort, noch geven einen goeden anckar Rijnschen wijns in specie. Ten 37. Wie van den erffgenamen met gemeiner stemme up die holtspraeke tot einen marckenrichter gecaeren wordt, die salt wesen, unde dat niet weigeren, bij verbuirte eines goeden ancar Rijnsches wijns, unde sal evenwell sulckes bedienen unde dese brocke salmen mogen ahn deselvigen onwillighen sijnen meijer ahn des lantheren geltpacht offte saetgewas verhalen, welck meijer sulx sall verleggen, unde sijnen lantheren mogen corten.

5 Ten 38. Het sullen oick die markenrichteren in der tijtt nha older gewoente des dages nha geholdener holtsprake alle jaer eens van onses ontfanges unde uthgevens reconschap doen, unde ahn rekeninghe in geschrifft instellen unde avergeven voir die daer tho gedeputierden erffgenamen, diewelcke dieselvigen ontfanck unde uthgiffte sollen tegen den anderen compensieren, unde tho boecke laten stellen, unde bij die selvigen gecommittierden underschreven, unde gepassiert worden. Then 39. Wat die marckenrichteren die guitheren up die holtspraeke, offte up einen nootholtinck jaerlicx willen offte hebben voir t'dragen, sullen sie sulcx spaciose bij artickulen up schrifften stellen, omme daerup der erffgenamen resolutien up elcks te schriven, unde sulckes jaerlicx t'boecke laten stellen in desen marckenboeck. Thenn 40. Wie van nu voirt mehr tot einen marckenrichter gecoren wort, is gestemmet, dat altijt eine van den beiden oldesten marckenrichters soo affgesatt begeerde te wesen, nha guietduncken unde discretie der gemeiner stemme van die guitheren sall bliven unde gecontinueertt, unde einen jongen, den die stemmen toevalt, geadvingeert worden, daermet die jungeste, unde nu ierst gecoeren, unde ahngaende van den oldesten, die marcken gelegentheit unde gebruick t'beter moge leeren, unde in die kunde komennn. Unde die oldeste marckenrichter sall altijtt dit marckenboeck, tot profijtt der marcke unde erffgenamen, in bewaringhe holden. Unde off imantz der marckenrichteren verstorve - dat Godt lange ter zalicheit verhoede- offte vant marckenrichtersampt afdancket, ader ontsatt worde, soe sall die nije nhavolgende unde gecaerene dat boeck in bewahr nemen, unde up die holtsprake unde bijkumsten altijt verthonen unde metbrengen bij die poena van een guiedt vierdell wijns, gelijck als hie dann binnen Deventer is geldende. Wie dan oeck van den guitheren vidmig offte copia van einighen articulenn des marckenboecks in des geheelen boecks begeerde te hebben, den sall sulcks niet geweigert worden, mitz den marckenschriver sijne gerechticheit pro labore daer van gevende. Then 41. Sollen alle marckenrichteren alle jaer jaerlicx aere brocken unde vervallene schulden, bij oeren tijden vervallen, inforderen, unde geine restanten inbrengen, sunderen ahn hem selfst reekenen, unde niet pendinghe nha marckenrechte invorderen, omme daervan die oncosten up den holtspraeke doende, betalen, unde die nije ahngaende marckenrichters, sollenn sich geine older brocken becrodigen, dan die hem nha geholdener holtspraeke verschinen unde vervallen, als die voerige marckenrichteren versatt sijn, unde affgaen up die geholden rekeninge. Ten 42. Alle in deser marcke ierst nije komende ge rffden, die geguiedet unde gewahrt, offte eigenaer van enighe erffenisse unde gueder worde in enige buirschap, sollen durch den marckenrichteren met einen gueden drunck wijns met eine hense tot discretie worden verhenset, unde soo sie sulckes versumeden, sollen sie in den vall selffst die hense t'drincken schuldich wesen, unde in die poena van een vierdell wijns toe betalen, vervallen. Ten 43. Soe sullen insgelijcken een ider meijerman, ierst met sijner residentie in einigher buirschap komen wonende, geholden wesen elck up die holtspraeke, tot behoeff der guietheren, unde gemeinen huisluiden, t'geven eine guiede tunne Deventer dubbelt stuver bier in specie. Unde sall met eine guede bier hense oick worden verhenset, up poena dat die marckenrichters offte die geswahren, die selffst sollen drincken, unde verbrocken daer tho eene vane biers vorschreven. Item then 44. Soe sollen die gemeine erffgenamen deser voerschreven vier buirschappen, alle jaer vergaderen unde tho samen komen tho Raelte in der kercken des naesten Sondages nha Bartholomei dach omme dese overdrachten te hooren lesenn, unde die nha goetduncken, die gemeinen erffgenamen bij gemeiner stemme toe laten bliven, offte te verwideren, tho vermheren, unde tho verminderen, soe alst den voerschreven erffgenamen nuttichst, best unde bequemst sall duncken te behoren. Thenn 45. Die marckenrichteren sullen oeck jaerlicx kerckenspraeke laten doen dat een ider sijne vercken krammen, gross sollen meijen, torff t'mogen graven unde wanneer men niet langer graven sall. Item dat men oeck alle olthovige vloetgravens upruimen, unde andere nootwendighe marcken saeken, sall verbeteren, daermet dat sich niemantz siner onwetentheit hebbe tho ontschuldigen. All dese voerschreven 45 articulen sinnen vergadert, unde bijeine geschreven offte getagen, uth alle der marcken olde zedelen, die men hefft konnen vinden, unde sunderlinge uth die handt bij Zaliger Wijnholt van Mouwickx, dewelcke voerschreven articulen die gemeine erffgenamen up die holtsprake

6 anno 1598 hebben met gemeiner stemmen ingewilliget, datmen die met alle olde marckenzedelen unde resoluti n, in dit nije marckenboeck -vermitz het olde in die lange verwoestede jaren met versterff unde anders, is vercamen- solde stellen unde schriven, dat welcke bij den gemeinen erffgenamen solde worden onderteickent, unde achtervolget, daernha dat sich die marckenrichterenn, die geswaren, unde gemeine erffgenamen solden richten unde reguleren. Edoch altijtt tot wille unde koir der guietheren, jaerlicx toe veranderen, toe vermehren unde toe verminderen, tot oeren goetduncken. Andreas Cottinck p. tempore Marckenschriver Notarius Publicus. Marckenrichters zedell van Raelthe anno Int jaer onses Heeren 1445 des Sonnendages nha Onser L. Frouwendach Assumptiones, hebben toesamen gewest die erffgenamen van den buirschappen ut in principio huius libris quere folio 1. Inden jaer Unses Heeren 1541 des Sonnendages nha St. Bartholomeus hebben die semptlicke erffgenhamen t'samen gewest, die erffgenhamen van die buirschappen hiernha beschreven, als van Tij unde Raden, van Linderthe unde Botele, unde hebben eendrachtelick beslaten unde averdragen, alsulcke willecoir, als hiernha volget. 1. In den iersten dat niemant up eine heele wahr holden sall mehr dan vii (7) vierdell schapen, die scheper een vierdell hier met in die 7 vierdell gerekent. Die halve wahr nae advenant. Alle up St. Lambert voer schape getelt, junck unde olt. 2. Item men sal geine schapen up enighe wahr holden offte leggen, si een quamen den lantheren offte den meijer tho, bij die poena van eenen olden schilt. 3. Vort alle die genne, die mehr schape holden up eene wahr, dan 7 vierdell, als voorschreven, die sall men die quidt maecken tusschen dit unde Sint Lambert naestkomende, bij eener poene van 3 olde schilden, so vaeke alsmen sie nha der tijdt daer up bevindet. 4. Ingelijcken sollen oock die anderen doen, die schape holden, unde geine wahr een hebben in die marcke, hem die selvige quijdt maecken tusschen dit unde St. Lambert voerschreven bij die poena van vijff olde schilden. 5. Oeck een salmen geine schape hoeden, offte laten gaen int Raelter Woelt, offte die mersche. Soe vaeke alsmen sie daer aver vindt, sullen zie eenen olden schilt vervallen sijn. 6. Soe en sall oick niemant up sijn wahrtaell fremde schape ahnnemen, up die poena van vijff olde schilden. 7. Item alle utheimsche ganse diemen in die marcke bevindet, sullen den woltgreven vervallen wesen, unde diegene die sie ahngenamen hefft tho verwaeren, sall verbrocket hebben eenen olden schilt tot elcker tijtt. 8. Soe salmen oeck die verckens krammen, als die woltgreve daer kerckenspraeke van lett geschien, dat sie geinen schaden doen in die groonlanden, unde up die encke, bij die poena van 2 stuiver vant stucke, soe vaeke sie men in die marckt, offte bij den huise ongekrammet vindet. 9. Item alle utheimsche peerde, bieste, salmen schutten, unde vann elcker biest nemmen een heerenpunt, soe vaeke alsmen datt in der marcke bevindet. 10. Item niemant sall vrembde biesten ahnnemen up sijne wahr, offte in die marcke, bij die poena van een heeren pont van ider biest, soe vaeke alsmen dat bevindt. 11. Oeck sullen geene knechten offte meijden, enighe peerde offte andere bieste in der marcke holden, bij die poena van een heeren pont, tot elcker tijtt van ider biestt.

7 12. Item geine utheimschen sollen dicke plaggen mogen houwen, oeck geine inheimschen den utheimschen der selve vercopen, bij die poena van enen olden schilt, soe vaeke als men die daer aver befunde. 13. Item niemant sall mogen scheltorff houwen, in die marcke, hie sij utheimsch offte inheimsch, bij die poena van 4 olde schilden van elck dachwerck. 14. Oeck een sall niemant geenen torff graven, offte laten graven, hie een sij in die marcke gewahrt bij verloss des torves, tot behoeff der woltgreven, ende sullen dartho noch vervallen wesen in die poena van X (10) olde schilden van elck dachwerck. 15. Item een heele wahr sall niet mehr mogen graven dan vier dachwerck; eine halve wahr naer advenant. 16. Geine knechte offte meijde, offte des meijers soens ader dochters, sollen mogen torff graven, bij verloss des torves, unde bij die poena van vijff olde schilden van elcker dachwerck. Unde wehret saeke dat die brotheers, offte die meijers den knechten offte meijden dat torff graven geoerlofft, unde geheitenn hadden, soe sullen die meijers als dan voer die voerschreven brocken unde poenen instaen. 17. Soe sullen de woltgreven een neerstich toesicht hierup hebben, unde den gennen, die hierin brockhafftich bevonden worden, die poena unde brocke, die daerup staett, scherpelijck affnehmen. Unde hier willen die gemeine erffgenhamen die handt ahnholden, unde den woltgreven met rechte helpen stercken, tegens den gennen, die hier en tegens doen wolden. Copia. Die katers van Raelter Marcke. 18. Indenn jaer Onses Heeren 1560 des maendages nha Sacramenth hebben die marckenrichters van Raelter marcke durch consent der gemeine erffgenhamen verpachtet, dese nabeschreven katers mit den bescheide, dat die katers, offte niemant mehr anders, sollen ahngraven klein offte groot, dan met wille der erffgenhamen off sie sullen tot elcker verbodt den woltgreven vervallen wesen met einen olden schilt. 19. Soe sullen voertz die katers mogen hoilden upth meinte 2 koene, 2 vercken, 2 dachwerck torff graven, unde niet mehr, geine peerde offte gansse tot elcker tijtt. Soe hier en boven bevunden worde gedaen t'hebben, sullen sie gebrocket hebben enen olden schilt. 20. Oeck sullen die darpers mogen holden in die marcke, elck 2 koene, 4 verckens, unde 2 dachwerck torff gravens, geine peerde offte ganse, bij die brocke tot elcker tijtt als voeren. 21. Item sullen die katers elck oere gesette penninghen betalen up tijtt der kerckensprake, bij verloss oeres landes. Unde die opkomste van den koeteren, sall wesen tot profijtt der gemeinen erffgenhamen omme die onkosten up der holtspraeken gedaen daer aff t'nemen. 22. Soe sullen oeck die katers voerschreven in die vuirschreven pacht bliven een jaer offte twie, soe lange den erffgenhamen believett. Unde wie vertucht, offte van den cottersteden quemen, daer sall die naeste gelandet der erffgenhamen die naeste toe wesen van t'koepen, offte t'verpachten, wie dat dan den erffgenhamen believen. In den ierstenn die kinderen van zall. Cumme bij Overdijck, sullen alle jaer geven 11 stuiver. Jutte van Twente 8 stuiver Lubbert in den stall 10 stuiver Thonnis Jacobsen 15 stuiver Jutte Ter Huirne 1 stuiver Geert Eskens 7 stuiver 6 p. Johan ten Rieler 10 stuiver Johan Wermele 1 G.G. Albert Willems 1 G.G. Johan Smits 4 stuiver Honnepesmaett 11 stuiver Wolter ten Rieler 20 stuiver Westenenck 20 stuiver Hendrick Ottens 4 stuiver Thonnis Alberts 6 stuiver Roloff Nijen Heuen 8 stuiver Goesen Scheper 10 stuiver Albert upth Heuen 7 stuiver Smachtenbarch 1 G.G. Avermars 4 stuiver Herman Averes 21 stuiver Herman ter Brunsele 8 stuiver Die erffgenamen van zaliger Herman Geerts 20 stuiver Johan ten Walle 15 stuiver Jacob up die Sennept 5 stuiver Berchklooster 1 G.G. Johan Averes 35 stuiver

8 Johan ter Haer 20 stuiver Swier bij Wissinck 2 stuiver Derrick Derricks 8 stuiver Geert then Braeke 20 stuiver Veltcamp 15 stuiver Johan Westenenck 6 stuiver Oeck soe ist, dat die huisstede met den gaerden, unde t'landt aldatt die olde schultinne Juffer Anna Greve Weduwe zaliger Jacob Blomendaell umme haer huijs liggende, in gebruick hefft, meente is, unde den erffgenhamen toe kumpt, dan durch bede unde frundtschap hebben die gemeine erffgenhamen, haer dat gebruick des landes vergunnet aer levenlanck sonder pacht daer aff t'geven, dan omme te weten dat het meinte is, sall sie t'siaers tot een kentenisse geven up die bijkumste der erffgenhamen een mengelen wijns, unde dat soe lange sie levet, met den bescheide, dat sie die naest gelande erffgenhamen haer meijers, oer olde gebruick, ganck unde wech, unde driffte der beesten offte anders niet een sal behinderen, niet jagen, slaen, hesen met hunden; oeck gein landt van der meente klein offte groott mehr ahngraven, bij verloss der jaren up vorwarden voerschr. Utheimschen die in die marcke plegen te pachten. Wuestmaet 14 st. Barchcamp 24 st. Grote Luicht 24 st. Derck in't Bagell 2 G.g. Cleine Luicht 24 st. Sloet 2 G.g. Duivelshuis unde Veltcamp in Lenthe sint paelbuiren tegens Vechterloe unde die Sennept in Linderthe. ^pag Resolutie der gemeine erffgenhamen in Raelter karspell der buirschappen Tij unde Rade, Linderthe, unde Botele, Ao 1588 den 29 Junij in die kercke tho Raelte up die gemeine holtsprake genamen unde geholden. A. Ierstelicken hefft die ehruntfeste Arent Huirninck, als markenrichter in der tijdt, den erffgenhamen voergedragen, dat hie, neffens den Zaliger hopman Camphuis, eine geruime, unde lange tijdt van jaeren, marckenrichter wahren gewesen, averst, sie hebben niemaels geinen ontfanck, int klein offte groot, van enighe dingen gehadt, veel weinigher enighe schriffturen, van marckenboeck offte dergelijcken, dan wes hie van schriffturen gehadt, van geholdene rekeninghe, soe sijn zaliger maschop Camphuis met den zaligen kosteren gehadt, aldaer geremonstreert. Oick niett wetende, wie et met die kottersteden staet, offte sie van alle voerige jahren betaelt hadden, offte niet, ader ahn wehn betalinge geschiet wehr, was hem onbewust. Dan hie hadde tot behoeff der erffgenhamen enighe penningen ter summa van hondert unde ethliche goltgulden verschoten, begerende van den erffgenhamen dat hem die muchten wedder van den nijen ahnkomenden markcenrichter, offte gemeinen erffgenhamen, met het eine ader ander middel erlacht worden. Dien nha begerende, die wijle sijn Edele een sweckelick olt man wehr unde groten olderdoembs, dat hie sulcke onlede nu mehr niet konde volentrecken, dat derowegen andere, unde nije marckenrichteren muchten gekaren worden. Sinnen met gemeiner stemmen tot nije marcken richteren gecaeren, genoempt unde gestemmet die Edellveste Anthonius van Doorninck unde Johan van Bestenn. Wes hiernha widers bij gemeiner stemme geresolviert is, sulckes is bij den Coster Henrick Claesen, doemaels beschreven, unde bij den anwesenden erffgenhamen onderteickent, unde den nijen marckenrichter Van Besten in bewharinge gedaen, die welcke tot believen der erffgenhamen hier mach ge nseriert worden. ^pag Anno 1598 den 29 Junij hebben die gemeine ahnwesende erffgenhamen van Raelte, up einer gemeinen holtsprake dese nhavolgende resolutiones up nhafolgende puncten genahmen: Ierstelicken, dat sie sullen unde willen ratificeren unde approbieren, woes sie in crafft deses approbieren unde ratificeren, alsulcke upgerichtede recessen unde ordinantien der marcken, van Tij unde Raede, Linderthe, Botele, in Raelte die selvighe puncten, hier voir ge nsereert. Die caters van Raelter marcke. 1. Anno 1560 des maendages nha Sacramenth, hebben die marckenrichters van Raelter marcke durch consent der gemeinen erffgenhamen dese nhabeschreven kotters verpachtet, met desen bescheide, dat sie, noch niemantz mehr anders sullen ahngraven int klein offte groitt, dan met willen der erffgenhamen, offte sie sullen tot elcker tijtt den woltgreven vervallen wesenn met einen olden schilt.

9 2. Vortz sullen die kotters up die meinte mogen holden 2 koeijen, 2 verckens unde 2 dachwerck torff graven, unde niet mehr, unde geine peerde offte ganse holden bij die poena tot elcker tijt, soe daerbaven dede, befunden wort, t'verboeren eenen olden schilt. 3. Die darpers sollen mogen in die marckt hoilden, elck 2 koene, 4 verckens unde 2 dachwerck torff gravens, dan geine peerde offte ganse t'holden, ider tijtt bij die poena als voerschreven. Het sullen die kateren, elck oer gesatten penninck up tijt der kerckenspraeke betalen, bij verloss aeres landes unde der pachtinghe. Unde die upkumpsten van die verpachtinge unde katersteden offt landerijen, sall wesen tot profijt der gemeinen erffgenhamen, omme die oncosten up der holtsprake gedaen, daer aff t'betalen. Oeck sullen die katers in dese ietzige vurschreven pachtinge een jaer twie offte mehr, tot goetduncken der erffgenhamen bliven sitten, unde wie dat van sijn gepachtede landt verthoge, daer sall die naest ahngelandede erffgenhaem in die pacht offte koop, die naeste toe wesen, offt soe alst den erffgenhamen guetduncken sall. Ten twieden bij gemeiner stemme beslaten dat men int geringeste niet will, offte een sall inwillighen, ratificieren offte approbieren, in enighen koop, vercoep, offte verpantschappinghe van enighe landerijen, katersteden offte anders, soe die huisluiden offte buiren buiten consent, offte expresse verwillinghe enighe daertho gedeputierde erffgenhamen gedaen mogen hebben, dat welcke die erffgenhamen met gemeiner stemme hiermet voer crafteloess holden, voer null unde onweerden. Ten derden eenhelich gestemmet, dat die kerckmeisters nu ter tijtt, sollen van alle die verledene jaren, van all haren ontfanck, uthgave, unde guiede administratie goede clare rekeninge unde reliqua doen, unde aller kercken opkumsten. Van erffenisse, landerijen, unde rhenten up schriften stellen, unde sulckes tot eine ewige gedachtenisse int nije marckenboeck, soe nu sall upgerichtet unde gemaecket, unde bij den erffgenhamen met onderschrivinghe aerer handen sall worden onderteickent, waertho dat uth allen buirschappen int gantsche karspell toe Raelte een erffgenhaem jaerlicx up alsulcke kercken recontschap voer den marckenrichter unde vrecurator der kercken, sampt den schultz in der tijdt sal geschieden unde hebben die erffgenhamen deser tijt met gemeiner stemme aver die recontschap gedeputiert uth Luttenbarch Herman ter Beeck, uth Linderthe Jonge Johan van Goor, uth Tij unde Raden uth dat Broecklandt die pater van Mr. Geerts Klooster, Hermannus Agnes. Ten vierden, alse die olde marckenrichter, Huirninck met Johan van Twickell schultz, neffens andere gedeputeerden, sampt beijde marckenrichteren gisteren dages omme gevaren sint unde besichtigeden van alle ahngegravene unde vercoffte landerijen unde catersteden, als oeck belmondighe unde woestliggende cottersteden, ahnteickeninge gedaen, unde oculaire inspectie genhamen, is eendrachtelick gestemmet, dat die selvighe marckenrichteren, unde gedeputeerden, tot aerer ierster gelegentheit eine bijkompste sollen holden, unde bij kerckenspraeke einen seeckeren dach pupliceeren, omme die woestliggende unde onverpachtede landerijen ten duirstenn tot behoeff der erffgenhamen verpachten, daervan een claer regyster unde ahnteickeninghe maecken, omme t'selvighe int nije marckenboeck tho stellen. Oick die olde pachten, t'zedert anno 75 bess nu toe, verschennen oeres besten vermogens beforderen. Oick sullen die marckenrichters unde gedeputierden van einen iederen laten thonen, aer schijn unde bescheit, daer sie t'bevell van hebben, met wat tijtell sie ahn die landerijen sint gecamen, den dat der brieven daervan ahnteickenen waertho dat die marckenrichteren unde gedepuierden ad reportandum plena re sinnen geauthoriseert. Ten Vijfften, sinnen Arent Huirninck unde Emell gedeputeert up alle die Vloetgravens unde gewoentlicke waterganghen nha older gewoenten, up t'doen ruimen, unde t'slooten, offte leiden up orderen unde plaetzen daer enich gebreck bij enighen huisluiden nodich t'wesen, tot oerer discretien befunden much worden. Ten sestenn geresolveert dat het karckdarp niet mehr vehes sall holden als van oldes gewoentlick is, nha inholt des voerahngetagenen recessen Anno 60. Bliven ock bij dese resolutie int ierste artickell ahngetagen, unde offte well dat karckdarp een request hefft avergegeven, daer inne sie begeerden in aere jetzige uthdriffte van peerde, koene, vercken, in aere olde posessie nha inholt van (posessien) contschappen van Derck Claesen unde Geerdt Hermsen Wite geproduceert mechtich gemanuteniert

10 worden, woe oeck van 2 GG. in der schattinge nha inholt des schults brieffs in dato 1580 den 10 Januarij gedatiert alhier voerlesen tho laten verbleven achteden die die erffgenhamen den selvigen brieff van onweerden, unde hebben up die selvige supplicatie niet willen apostilleren offte resolveren, dan t'selvighe laten verblieven, unde gepersisteert bij aere ierstgenhamene resolutie. Ten sovenden noch gestemmet dat men een nij marckenboeck solde doen ververdigen, waerinne men die olde gebruicken der marcken, so voell alsmen bij olde schriffturen beckennen kan, sal schriven, unde datmen sall nije artickelenn up schrifft instellen, unde Cottinck laten vercoepen tot vordell, profijt unde correctie der marcken unde gemeine erffgenhamen up die naeste bijkomste de toe ratificeren. Ten achten sinnen met gemeniner stemmen tot geswaren gestelt: in Tij unde Raden Hendrick ter Huirne unde Johan ten Wolveger; in Linderthe Willem Averesch unde Tonnis up Nijenhuis; In Boetele Herman Krickinck, diewelcke geswaerene bij den marckenrichteren unde gedeputierden desen eedt sullen doen in forma hiernha volgende. Ten negenden gestemmet, alsoe van den Cloester gesustineert hefft, dat zijn Ededeles guid als wesende eene olde havesate, muchte van schattinge gefrijet worden, als alle ander van adell; is gestemmet dat die meijer sall moten betalenn alle restierende uthgesatte maenden, unde sall die collectoer met die termijn soe inwendich eine maent verschinen, offte gesatt sall worden, supsederen, unde hem gemelte van den Clooster geremittiert ahn Ridderschap unde Steden, umme te sien wes hij daer bij sall konnen erholden, unde daer vann een schrifftelick bescheit brengen. Sulcx gesien hebbende, sall sijn Edele genieten nha den tenoir des selvighen. Dit is den eedt, soe die geswaerenen doen sullenn. Wij, N.N.N. als gecaren geswaerenen deser marcken, een ider uit sijne geloven, seekeren, unde swehren, dat wij van deser tijtt aff, hent dat wij weder afgesatt worden, sollen, unde willen, der marcke nha onsen vermogen, oir beste doen, goede sorge, unde vlitige upsicht dragen, dat geinen schaden geschie int holthouwen, torff steeken, gross meijen, ongewoentlicke indryfften van vrembde schapen unde biesten toe hoeden, unde toe weiden, nije katersteden offte landerijen ahn toe graven, unde wes des mehr sijn mach, daer met die gemeinte offte marckte beschadiget muchte worden, oeck aver den rijcken als den armen, rechte schuttinge gicht unde pande t'doen, oick alle koir unde gedaene schuttinghe den marckenrichteren ahnmelden, van ider koir unde brocken clare gicht, unde woe vaeke schuttinghe, unde wat verteringhe gedaen hebben, dit selvighe niet t'doen offte t'laten, van gunst, giffte offte gaven; noch durch haet offte nijt, noch om enigen dinges ter werelt soe waerlick moet ons Godt helpen unde sijn hellige Evangelien. ^pag Resolutiones der erffgenhamen tho Raelte. Anno 1605 den 28 Maij up die schrifftelijcke prospositiones der marckentichteren aldaer. Propositio prima. In de iersten, is anno 1604 avercoemen dat up eine fulle wahr vijff vierdell schapen, up halven naer advenant, geholden sult worden. Hierup is bij den semptlicken erffgenhamen ordineert dat eene fulle wahr sall mogen holden 200 schapen, een halve waer hondert, voer dit jaer Die katerstede daer Zaliger Jacob Blomendaell up gewoent hefft, unde nu bij Geertruidt Funcken lange gebruicket is unde die selve Funcke voer achterstandt up ses goudgulden gestelt is, unde sich daerin weigerich maecket t'betalen, woe sich daerinne die marckenrichteren holden sullen. Resolviert dat Funcke sall binnen den tijt van drie maent haer bewijs van zeegell unde brieven bij brengen, offte anders betalinghe doen, daerup staende. 3. Demnha voergegeven van Swaentien Cupers cotterstede, die sie in pandtschap hefft voer hondert keiser gulden, daer sie enighe elsen affgehouwen hefft, offte aer sulcx geconsentiert sall worden offte niet. Resolviert: Die elsen die tegenwoordich gehouwen, sall Swaentien genieten, dan niet mehr houwen. Dan sall gedeputiert worden, om t'sien, offmen die vercoepen sall unde die pantschap vrijenn. 4. Van einen hoff ahn't Wolthuis ahngegraven, daer die selve jaerlicx een halff schepell roggen van omme Godes willen gefft, woemen sich daerinne holden sall. Resolutie: Van Wolthuis hoff sall naerder informatie genhamen worden.

11 5. Omme ordeninge t'stellen van die nije schapeschotten, die up ongewoentlicke plaetzen getimmert worden. Ordineert dat Ittersums schapeschott sall bliven staen, ende anderen oeck daer tegen moegen timmeren. 6. Iffte de utheimschen, als Duitelaer, Derck Stevens, Barchcamp, die in Raelter Wolt niet gewahrt bint, ende nochtans sich die selve met weijden unde meijen onderstaen, voort meijen sullen offte niet. Resolutie: Die utheimsche sullen nae older gewoente die meente met haer bestialen gebruicken, sonder sullen niet mogen plaggen. 7. Luchtman unde Vustmaet plegen van olts te pachten, unde maecken nu sich weigerich, niet tegenstaende sie die marckte mede gebruicken. Ordineert, dat men die selve sall schutten. 8. Item voergegeven van twie hecken, die ongebuirlick gehangen sijn tot preiudicie der meijeren van der Honnep, Heerde, Doorninck unde mehr anderen. Ordineert: Hierup sall bewijs ahn beijden t'siden bijgebracht wordenn. 9. Derck van Voorst up sijn versuick, wort voer dit jaer geconsenteert t'mogen holden een vierdell schape ongeschuttet, niet dat sijn Edele daertho gerechtiget is; dan wordt toegelaten, ex gratia ad reus cationem, alsoe hier behoerens den erffgenhamen voergedragen is, dat sijn Edele daertho gerechtiget ware, ende sijn bewijs daervan solde bijbrengen, is sulcx niet geschiett. 10. Upt ahngeven van Burgemeester Arent Huurninck sint gedeputiert die Ehruntfeste Unico van Twickelloe -schultz-, beide marckenrichters neffens Herman van der Beeke, omme sijn recontschap t'ontfanghen, dieselve te visiteren, omme up die naeste bijcompst der gemeiner erffgenhamen denselven te reportieren, ende daer in gedaen t'worden nha behoer. 11. Item alle nije erffgenhamen sullen een ancar guieden Rijnschen wijns geven, is ingegaen bij den semptlicken erffgenhamen, alles nae older gewoente. Dese nhabeschrevenen sijn sculdich een anckar wijns: Lewendaell van wegen het Wolthuis -betaelt. Herman van Dijets backer van Wellinckfoorde -bet. Johan Goijer van die Hiest -betaelt. Steven die Jeger van den Rielder offte Ruterije -betaelt. Tonnis Roloffsen van die Sloeijse -betaelt. Desse nhabeschreven oncosten bint gedaen bij die marckenrichteren in vier jaren tot desen jare 1608, soe van contschappen unde teringe, als anders. Befonden dat men den marckenrichteren schuldich blifft, alle ontfanck affgetaegen - vier unde viertich guld. - 1 st. Noch van den zijs van den wijn 6 guld. Hier is mede ingerekent ses gulden den schultz, coster 3 gulden. Up die holtspraeke Anno 1608 den 5 July, die koster in cost gehadt 81 persoonen, ider 6 st. fac.: 24 g. 6 st. Dit sult die huisluiden betalen. Item 70 kanne bremer bier, noch anderhalve tonne biers ad. 10«gulden, van huir van schotelen unde kannen 23 st. Voer glaese 4 gulds. 1 stuiver. Item verleden jaer up die holtsprake 2 tonne biers met zijs 14 guld. Noch Andreas Cottinck vant marckenboeck t'schriven 5 Dal. Noch die gedeputierden met Smekens verteert 5 Dal. Braekman 24 st. voer oncosten ter Heino. Sa. fac. 94 gulden 15 st Noch verleden jaer 15 st. van roemers gebraeken unde huir rest in alles 123 g. 17 st, segge g st. Oncosten t'betalen: Linderthe kotters Tij unde Rade kotters Botele 10 Die bouwluide sult gelden jeder 10 st., die kotters ider 3 st. Des anderen dages verteert met die gedeputierden unde geswarenen 14 g. Overt 3 guld. 16 st. ^pag Anno 1608 den 5 Julij up eine gemeine holtsprake den Heeren erffgenhamen voergedragen. 1. Ierstelick dat up die leste holtsprake in anno 1605 den 28 may Funcke uperlacht is die kotterstede van zaliger Jacob Blomendaell te bewijsen haer toe t'hoeren, ende dat in den tijdt van drien maenden, offte solde upleggen, alsoe daer ses goltgulden van achterstandt, daer sie Anno 1604 upgestalt was, unde sie sulcx niet gedaen een hefft, dan drie goltgulden in gerichtes handen gelacht, die de marckenrichters niet ontfanghen hebben willen, sonder die heele somma. Resolutie: Ordineert dat alnoch Funcke tuschen dit ende Micha lis binnen Zwolle ahn Edele Johan die Goijer unde den griphier Dornebus, toe deses gedeputeert, alsulcken bewijs, zeegell unde brieven sall toenen, unde bijbrengen, dat haer dese cotterstede toecompt, als sie ahngifft.

12 2. Ten anderen van Swaentien Cupers cotterstede, daerup verpandet liggen hondert keisergulden, daer die Tij unde Raen jaerlix van geven 42 st. soe die erffgenhamen daer jaerlix uth hebben, unde nu vier jaren ten achteren bint. Resolveert dat die huisluiden van Tij unde Raden, die resterende vier jaeren jaerlicx 42 stuiver sullen betalen, unde dat Swaentien van nu voort ahn alle jaer betalen sall den marckenrichteren in der tijt die 42 stuiver, unde dan geine widere forderinge vann die hondert gulden jaerlicke voernemmen, des sall sie die kotterstede aer leventlanck daer voer gebruicken, beholtlicken die hondert guilden altijt tot aeren besten, die haer die van Tij unde Raden moten restitueren met die 42 stuiver rhente. 3. Ten derden te proponieren, dat die Vloetgravens, die niet nae behoer gewidet worden, muchten up olden gewoenten gemaecket worden, unde geschouwet neffens twie mede-erffgenhamen Ordineert dat die selve nha older gewoonte gescraet unde gemaecket sult worden, nemende die ierste reijse tho brocke 7 stuiver, die andere maell 14 stuiver, ten derdemaell bij die verpeninge. 4. Item ordere t'stellen van dat scheltorff steken, daer het velt gants mede verdorven wort. Op desen artickell is gestatuiert dat een bouwman sall mogen houwen twie dachwerck, unde een kater enen dach, unde sulcx omme die venen unde niet inne het harde velt, ider in sijne limiten, unde sall eenen ideren bij karckensprake denuntieert worden, unde van den marckenrichteren gewesen. Item van die beijde cottersteden bij die Vechterloe die Derck tho Vechterloe van die huisluiden gecofft heft. Belangende die cotterstekens sullen wedder upt nije vercofft worden unde wes het meer gelt, sal tot vordell der gemeiner erffgenhamen staen. Item alsoe die Heeren erffgenhamen kleine incompsten hebben, dat bij die Honnepes Maete een stucke meentes muchte ahngegraven worden, daer niemant bij vercortet kan worden, tot vordell der erffgenhamen. Ordineert dat bij den edelveste Ernst van Ittersum, Droste van Twente, Herman van der Beeke, Unico van Twickelloe, schultz, Balthasar Bodeker neffens die marckenrichteren visiteert sult worden omme volgentz t'verkopen een stuckien bij die Honnepesmate, bij Hoberdinck, bij die Wolthaar, bij die Wechorst, bij't Vellener unde Smalbroeck, bij't Voerthuis unde bij Gerbergen Geertz, bij't guied Ten Velde bij't Schot een stuckien heetlandes. 6. Item van een schottstede, die zaliger Jacob Avermarsch int gebruick gehadt hefft, unde nu Hendrick tho Avermarsch vercofft hefft ahn Berent ten Velde. Hierup secht Avermarsch dat hij dese schottstede met consent der erffgenhamen van die huisluiden gecofft hefft, dat hij bewisen sall. 7. Die marckenrichteren versuieken dat die erffgenhamen gelieven sall t'deputieren enighe erffgenhamen omme up margen aere rekeninge up te nemmen. Hiertho gedeputiert die edelveste Reijnt Schaep unde Johan die Goeijer. Upt visiteeren die rekeninge van Arent Huirninck, sall sal geschieden binnen Deventer, voer die marckenrichteren in der tijdt, unde die gemeine erffgenhamen binnen Deventer wonende, up dach unde tijt als den selven dat ahngesacht sall worden. Dese nhabeschreven sint avergewesen ahn die marckenrichteren t'betalen als nije erffgenhamen een ider een anckar wijns in Anno 1605 verteert: Lewendaell vant Wolthuis 12 guld. Die Heest 12 guld. Juffer Reijgers 12 guld. Dese nhabeschrevenen sullen betalen in dit jaer 1608: Hermen Becker drie anckaer, eenen van Wellinkfoerde, eenen vant Wolthuis, enen van den Karler. Die grephier Doornebus 1 anckar vant Hoberdinck. Tonnis Rolofsen 5 dal. 5 st. Dese nhabeschrevenen bliven schuldich tegens thokomende holtspraeke: Die rentemeijster Witte twie anckaers vant Rielder unde den Ruiter. Hopman Ittersum eenen anckar van den Elscamp. Johan tho Wigberdinck eenen anckar. Frouw Wolberts van Lutteke Buckham eenen anckar. Dit sijnt die geswaren, unde hebben den 6 July den eedt gedaen: Esken upth Tij, unde Derck Voorthuis in Tij unde Raen. Cortenhorst unde Braeckman in Linderthe. Johan ten Kotthuis in Botele. Sloijse in Assendarp. Anno 1608 den 25 Julij hebben die gedeputeerden erffgenhamen van die buirschappen Tij unde Raen, Linderthe unde Botele, als die Edele ehruntfeste Ernst van Ittersum Droste van Twente, Herman unde Johan van der Becke, Unico van Twickelloe schultz tho Raelte, neffens die

13 marckenrichteren in der tijt Robert die Baecke, unde Johan van Twickelloe, met Derck tho Vechterloe accordert van wegen die beijde kotterstedenens bij die Vechterloe, die hem die gemeine huisluiden van Linderthe vercofft hebben, unde niet met consent der erffgenhamen geschiet is. Der gestalt dat Derch tho Vechterloe den erffgenhamen voer den rechten eigendom well betalen sall nu thokomende Maije Anno 1609 die summa van viertich goltgulden daermede hem den selven dach bij die voergemelte erffgenhamen den selven eigendom gerichtelick upgedragen, unde transportiert is, unde sall hem daervan passiert worden een zeegelden brieff in den nhamen der gemelter erffgenhamen, onder t'zeegell des schultz Herman van der Beeke unde Robert die Baecke. Eodem die die selve gedeputierden accordiert met Berent ten Velde ahngaende het ahngraven unde huisstede het Kottenvelt, sall daer voer geven nu thokomende Micha lis tijn goltgulden. Des sall hij den backavent uth den hoff mogen upt velt setten, sonder meer ahn toe graven. Herman Wijten is ordiniert in den tijt van drie weken in t'brengen sijn zeegell unde brieve van Tijden Gorden, omme, den gesien hebbende, daerin t'doen als behoren sall. Up den selven dach hebben die voergemelte gedeputeerden vercofft een streppeltien meentenlandes Robert die Backe, liggende achter Vellener Camp unde Broeck, soo t'selve bij den gedeputeerden erffgenhamen gewesen is. Sall daer voer geven twintich goltgulden, mitz dien, dat Backe eenen dijck sall leggen tegent goer, toebehorende den Drost van Twente Ernst van Ittersum, Marcus van Weese, Swaeffken, unde Barchclooster, ider pro quota, daermet sij haer uthdrijfft moegen hebben, uth het goer naet velt; unde soe sulcx niet een geschiede, sullen unde mogen die selve driven unde varen duir dat selve vercoffte landt. Eodem hebben die selve gedeputeerden vercofft Johann van Twickelloe alsoedaenen streppeltien landes, als sijn Edele bij Gerberige Geerts kotterstede ahngegraven hefft, ende noch ahntoegraven hem gewesen is achter den hoff, sall daer voer geven 12 daler. Item hebben oeck die gemelte erffgenhamen vercofft den Droste van Twenthe, een stuckien bijt Voorthuis groenlandes, van die pappele bijt Scholt, bes ahnt Mennegat linie recht, sall daer voer geven twie unde dartich goltguldens. Noch hebben die selve vercofft den Schultz Unico van Twickelloe, alsodane landt, als hier behuerens bij sijn zaliger Vader ahngegraven is, met een klein streppeltien bij die Olde Hutte, dat hij noch ahngraven sall, soet'hem gewesen is, met die doernenhegge bij den Endepoell, sall daervoer geven negen daler. Noch hebben die gemelte gedeputeerden vercofft Balthasar Boedeker, bijt Smallbroeck een streppeltien groenlandes, alst well ehrtijdes uthgegraven is in Smalbroecks Marsch, sall daervoer geven up sijn behach vijff unde dartich goltgulden. Item die gedeputeerden hebben up behach van Egbert Backer gestelt die schottstede Ten Velde, daer die meijer jaerlicx vier stuver van gegeven hefft, up twaelff goltgulden den eigendom. Noch hebben die gedeputeerde erffgenhamen Geerd up die Honnepesmate gewesen een stucke heetvelts bij die Honnepesmaet, soe haer Edele hem gewesen hebben tho lande t'maeken, unde daernha van die gedeputeerde offte gemeine erffgenhamen t'pachten. Noch hebben die gedeputeerden vercofft Johan van der Beeke, bij die Wolthaar een stucke heetlandes, soe dat well eertijdes uthgegraven is, unde bij den erffgenhamen gewesen, sall daervoer geven negen unde twintich goltgulden, up Meije t'betalenn. Noch den Grephier een streppeltien liggende bij Hoberdinck, gecofft voer 7«Dal. Noch hebben die gedeputeerden voerts accordeert, dat die Coster t'gene ahngegraven is int velt, daer Johan Zweersen woent, holden sall voer alsoedane oncosten ad 34 gulden, als up die marcke bij hem gedaen is.

14 Anno 1609 upth 21 Septembris die marckenrichteren met die gedeputeerden erffgenhamen hieronder geschreven, gerekent van alle't genne, soe van der marcken schulden, incompsten, vercoepen gedaen is, bevonden dat voer iersten hondert gulden affgelosset is van Swaenties kotterstede, ende alles liquideert, blijfft men den marckenrichteren schuldich vijff unde twintich gulden - negendehalve stuver, daer tegen t'ontfangen staen van Boedeker twalff goltgulden unde van den grephier 7«daler. Johan van Twickelloe Henrick van Ittersum Balthasar Boedeker Herman van d' Beecke. Unico van Twickelloe, schultz. Up die holtsprake den 20 September in cost gewest 87 personen, fac. 26 guld. 12 st. In bier gedroncken 76 kanne - 7 g. 12 st.. Die huisluiden eene tonne 7 guld. Dit sullen die huisluden betalen tot 72 bouwluden, ider 10 st. unde 26 kotters ider 3 st. Item gewest 8 peerde 2 nachte unde 2 dage in rouwfoeder, ider 5 st = 2 guld. 1 mudde haveren 2 guld. Item voer 1 dal. brandewijn. Van schotelen huir 1 guld. Voer keersen ende ongemack 1 guld. 3 st. 3 gulden voert boeck t'waren. Des anderen dages in cost geweest 42 p.sonen fac. 12 g. 12 st. Aver maeltijt 4 gulden bier unde nha die erffgenhamen sittende ende staende 38 kannen met den marckenrichter gerekent. Noch gehaelt voer 1 gulden notten. 1 gulden die maegde. 6 stuivers eenen bode nha Voorst gesant. Den onderscholt 10 st. Rest den coster hiervan in alles drie unde dartich gulden viertijen st. 33 g. 14 st. ^pag Anno 1609 upth 20 September up eine gemeine holtsprake is bij den semptlicken erffgenhamen der buirschappen Tij unde Raden, Linderthe unde Botele, resolveert als volget: 1. Ierstelick upt voergeven van Funcken cotterstede unde van den achterstandt van die ses goltgulden, is ordineert dat Funcke ex gratia aer leventlanck die cotterstede sall gebruicken, gevende daervan jaerlicx een oort golts, tot een kentenisse, ende t'endes aer leven wedder ahn die erffgenhamen vallen, ende sall daer niet van mogen vercopen, offte beswaren. Angaende den achterstandt, is haer te guede gedaen. 2. Upth anderen punct van die Vloetgraven in Smaelbroeckes Marsch, nha die Nije Weteringhe lopende, daer tho bint gedeputeert neffens die marckenrichters, die edelveste Anthonis van Doornick ende Unico van Twickelloe Schultz, omme die van Tonger buirschap te communiceren het recht daer van zijnde, unde dit in der fruntlickheit, up dat ahn beiden zijden costen unde schaden worden gemidet: Dan indien die van Tonger buirschap hier niet in condescenderen, sullen die genoempte gedeputeerden t'selve ahn den drosten repor teeren, unde voort doen als nha eeis der sacken sall behoren. 3. Opten artickell van die Vloetgravens duirt Raelter Woolt, ende Cuper Swaenties Mars, is statueert, dat een ider sijn toeslach sall moten maecken nha older gewoente, cotters soe voele als die bouwluiden, alsoe die bouwluide haer binnengravens oock moeten maeken. Unde up dat dit ordentlick mach een ider toegeslagen worden, daer ider tot allen tijden sich mach weten toe reguleren, sint daertho gedeputeert als boven. Is oeck accordeert dat die uthheimschen, als Drost van Twent meijer unde Hartcamp, die de marckte mede bedriven, haer toe slach in die Vloetgravens so well sult hebben, als die binnengeseten. 1. Ahngaende het scheltorff steken unde dicke plaggen meijen int Velt, is bij den erffgenhamen ordineert ende expresse verbaeden, dat gheine meijeren enigen torff mett houwbijlen, offte andere instrumenten sullen dicke plaggen plaggen meijen in den velde, dan allenigen omme, ende up die venen, als van oldes gewoentlick is, bij die poena daerup staende int marckenboeck. Tes gelijcken van kieen raden. 2. Is oeck avergegeven dat geine meijeren meer als acht olde peerden sullen up die meente holden, up poena van een ider peert verbrocken t'hebben een halven goltgulden Is oeck bewilliget dat Balthasar Boedeker dat streppeltien bijt Smalbroek, dat voer desen uthgegraven was, wedder sal upgraven laten, unde sall hem vercofft worden. Oeck accordeert dat bij den Ruiter een streppeltien heetlandes uthgegraven sall worden, omme volgents bij denn voorschr. gedeputeerden t'besichtigen, ende oeck te vercoepen.

15 Ingelijcken een streppeltien achter Ittersums Camp bijt huis ende bij sijn schottkempken. Oeck Johan Huirninck een streppeltien bij die Ramest. Marckenrichters gecaeren Hopman Ittersum unde Johan van Twickelloe, unde is ordineert dat van nu voortahn alle jaere eenen nijen unde een olden marckenrichter sall off- unde ahn gaen. ^pag Resolutie bij den gemeinen erffgenhamen genaemen den 4 Julij 1610 up eine holtspraeke gedaen. 1. Opt punct van den Vloetgraven gaende durch Smalbroeks Mars, sint gedeputeert neffens die marckenrichteren die Edele ehruntfeste Droste van Twente unde Anthonis van Doornick, omme up den 24 Julij oculaire inspectie te nemen van den Vloetgraven in Smalbroecks Mars, tegens Tonger buirschap, met den heeren Drosten van Zallandt omme in possessie t'bliven ende die saeke ten ende t'brengen. 2. Belangende den artickell van die marckte tusschen die van der Heino unde Raelte ahn Duvels huis, is accordeert dat ahn beijden t'zijden gedeputeert sult worden, die t'selvige besichtigen sullen, nu een maandach aver acht dagen, wesende den sestijnden Julij, bij beide marckenrichteren, Unico van Twickelloe schultz, unde Robert die Baeke, unde indien die voerschr. sich niet een vergelijcken, sullen den 24 Julij daernha die ierste gedeputeerde t'selve neffens den Smalbroecks Mars reviseeren. 3. Opt uthgraven vant veltlandt bij den Ruiter bij Wolter van Echten uthgegraven, is bij gemeiner stemmen der semptlicken erffgenhamen avergegeven, dat gemelte Echten sall soe voele, tot drie mudde landes daarvan beholden, met nochtans dat die wech daer buiten vrij sal bliven, unde sall het ander uthgegraven laten liggen, unde sullen die erffgenhamen gedeputeerden tot die marckte bij Duvels huis, neffens Gerrit van Ditten upth 16 Julij met gemelten Echten upt nije tractieren. Hopman Ittersums schottstede is accordeert t'mogen uthgraven, dan gien getimmer daerup t'setten. Soe voele het marsien achter sijnen camp met die hecken ahngaet, wort gereserveert tot die negeste holtsprake. Van die hecken bij Oldenraen, is statueert dat J. Weese ter negesten bijcompste sall inbrengen sijn bescheit daervan zijnde. Weese presenteert sich tho rechte duirch Braeckman sijn meijer. Ahngaende die kosten up die holtspraeke is resolveert dat nu voortahn een ider meijer voer sijn lantheer sall betalen tijn stuivers, hij kome dan offte niet. Item dat Herachter sijne jarighe pacht sall betalenn, offte het sall bij die gedeputeerden ende marckenrichteren vercofft worden, gifft jaerlicx 2 stuivers. Dese 2 stuivers van Herachter met vergonninge een plaetze van een huisstede, is Cortenhorst vercofft voer eenen rosenobell den 8 october Den rosenobell is den lesten Februarij bij mij ontfangen Belangende den toeslach van die Vloetgravens, sall eenen ideren datelick bij die gelegenste thogeslagen unde gemaeket worden. Luchtman sall betalen jaerlicx nha older gewoonte, offte men sall sijn peerde schutten ader hem arresteeren. Item dat een ider sijn bescheit van sijn waertall in sall brengen, die niet int reijster een staen, tusschen dit unde de negeste holtspraeke. Avermars sall upleggen unde betalen die vijfftich goltgulden die hij van wegen t'process hangende in der Heeren claringe (daervoer hij accordeert is) ahngenaemen hefft t'betalen, omme die schulden daermede te voldoen, ende is ahn den coster avergewesen ende betaelt. Die selve gedeputeerden sint oeck authoriseert te besichtigen een streppeltien ahngegraven bij den Grephier, liggende bij Coverdens maete. Is accordeert datter ghien huis up gesatt sall worden.

16 In die saeke van Arent Huirninck omme sijn recontschap te visiteeren, sint gedeputeert die Edele ehruntfeste Ernest Van Ittersum droste van Twente, Anthonis van Doornick, Herman van der Beeke, Johan van Twickelloe, Grephier ende vortz die andere ingesetene erffgenhamen binnen Deventer. Anno 1611 in die saeke van Arent Huirninck is accordeert dat hij sall ontfangen 50 daler uth Vechterloe, ende daermeede alle sijne pretentie doersijn. Actum den 7 Maij. Herman Wijten sall alnoch inbrengen sijn bescheit, soe vant ahngegraven landt bijt Koetkens, als oeck van Tijdenhoff, tusschen dit unde den 16 Julij. Den Tijdenhoff is accordeert bij Herman Wijten voer 10 Daler. Staet noch in t'brengen van Koetkens landt. Marckenrichteren pro tempore Henrick van Ittresum en Adam van Heerde. Dijtt sint die geswaren In Tij unde Raeden: Voorthuis unde Ter Haar Linderthe: Braeckman unde Cortenhorst Bootele unde Assendarp: Tonnis ten Tijhuis, Stegeman. Upten 5 Julij 1610 hebben die marckenrichteren als die Edele Henrick van Ittersum unde Johan van Twickelloe gerekent van den jaer 1609 alle ontfanck ende uthgave tegen den anderen gesompenseert. Is bevonden datmen de marckenrichteren schuldich is van die voergaende jaren van olts 183 guilden 9«st. carent, daervan sie die marckenschulde betalen sullen. Hiertegens uth die marckenzedule ontfanghen 31 guld. 10 st. Noch ontfanghen van Avermars 70 G. Dese voerschr. penningen van die 183 gulden 9«st. affgetagen blijfft men den marckenrichteren suiver schuldich 82 gulden min eenen halven stuver. Noch blivet in tho vorderen 7 guld. 4 st van die Grote Lucht 1609 verschenen, diewelcke die nije marckenrichteren hebben tho vorderen. Hiertegens staet coop t'maeken van Echten unde Ittersum, diewelcke penningen men sall betalen tot die voerschreven schult. Anno 1610 den 4 Julij holtspraeke geholden, unde die die wijnen mede affgerekent, is in somma 52 guld. 17 st. Daer tegens staet t'betalen Tonnis Rolofsen 10 daler, Bonschotte 10 dal., alsoe dat daer noch ahn restet st., diewelcke reste Ittersum, omme in rekeninge t'brengen, in die negeste holtspraeke will uthleggen. Noch post datum blijfft men schuldich Smeken van impost van die wijnen 1609 geconsumiert up die holtsprake 6 rider. Actum ende alsus gedaen in presentie der gedeputeerden erffgenhamen hieronder geschreven, den 5 Julij 1610: Henrick van Ittersum Johan van Twickelloe Adam van Heerdt Anthonis van Doornick Robert die Baecke Unico van Twickelloe schultz. ^pag Anno 1610 den 16 Julij achtervolgende den twieden artickell resolutionis hiervoer den 4 Julij genhamen bij die semptlicke erffgenhamen van Raelter Woolt, sinnen die marckenrichteren unde gedeputeerde erffgenhamen up die limiten bijlanges Duivelshuis baeckende ierst up die Kruiskuile upth Stappenbelt voer den Kypsdijck erschenen tegens den Edele marckenrichter Wolter van Echten van der Heino, neffens Jasper ten Holte, hopman Koen unde Berent Spikerhuis Schultz ter Heino, unde hebben die selve marcke ten meesten deele affgebaecket nhaer oogenschijn. Unde soe die voerschrevenen van der Heino sich int baeken hebben ongefundeert unde beswaert befunden, hebben die selve sich tot widere nootdruft up toekomende wondesdach aver acht dagen, wesende den 25 Julij beroepen, omme alsdan sich t'declareren, offte sieluiden met rechte offte anders sich willen opponieren, ader weddersetten, offte met onparthijdigen aff te baeken. Eodem die die selve gedeputeerde erffgenhamen neffens die marckenrichteren upth derden artickell unde propositie den 4 Julij gedaen vant uthgraven van den Edele Wolter van Echten, erschenen, omme nha dieselve resolutie upt nije te tracteeren van drie muddes landt, hefft gemelte Echten daerinne niet willen condescendeeren, refererende sich tot quitantien van Johan van Twickelloe als marckenrichter daervan hebbende den coop. Niet tegenstaende dat gemelte Echten in die lenckte soe wall als in die breete sich wijt hefft buiten den coop gegaen. Erlangende die kooppennongen die gemelte Echten mach uthgelacht hebben, sall sijn Edele datelick duirch den selven Johan van Twickelloe restitueert wordenn. ^pag Ordinantie nha diewelcke die Vloetgravens duirt Raelter Wolt unde volgentz daerahn dependerende binnen ende buiten gravens, continueelick opgemaecket, unde perpetualiter onderholden sullen worden eenider sijn thoslach als hem toegemeten is, bij den Edele ehruntfeste Henrick van Ittersum unde Adam van Heerdt marckenrichters in der tijdt, daervan die quantiteit der roeden groot is unde maeken sullen als volgt,

17 actum Anno Upt Nije Wolt bess ahn Ruiters Mars sint 203«roede. Van die Rielder brugge ahn Wolthaers maete 973 roede. Die Selhorst unde Mollen marsch 287 roede. fac «roede. Smalbroecks mars 195 roede. Van die Holtmaete ahn Sondergelts Hoff 369 roede. Van die Vische legge ongeveerlick 110 roede. fac. 674 roede. totaell roede. Lijnderthe; dese beginnen ahn Wolthaers marsch. Sijne Wolthaer - Herman Wolthaer - Derck Vechterloe Esken Vechterloe Sennempt Dese naervolgende beginnen aen Henstenvoordesmaet sijn lant baven de Sennept: Brunselman Gerrit Vechterloe Hensken Voor de Maet Jacob Overmarsch Herman Wolthaer Gerrit Elscamp Thijenhoff Tonis Wolthaer Reestman Henrick Elscamp Tonis Elscamp Senneptman Engbert (Voor de Maat, maeckt oock voor Oevelmaet) Oeveltmaet (is geen huis) Johan Elscamp Tonnis Elscamp Schanecamp Brunselman Johan Martens Cortenhorst Voombarch Ten Walle Emptinck Ten Holle Averesch Huilscamp Veltcamp Hofstede Johan Lambertz Kockenmarsch Bottenvelt Beltman Avermarsch Nijenhuis Bicolt Hartbrinck Braeckman Roessien Wijfferdinck Wermerinck Pennekernick Herman Wijten Evert Volckers Hilligencamp Peerboom Wissink Camphuis is die leste beneden Dese volgen in de schouwe naest Camphuijs: Bunscate Ter Haer Westenenck Haerinck Lambert op de Aevest Honnepesmaet Henrick int Reelaer Grootemans Jan Wever Spijckerberent Kijstman Relaerboom Woolthuijs Wolvegoor Kattenbelt Velner Smalbroock Velthuijs Jan Wever Voorthuijs Jonker Van Echten Nhavolgende tusschent Goorsumpel unde die Kortenhorst: Hoeberdinck Ten Have Rho Haene Tonnis Geertsen Johan Roloffs Cleine Buckham. Desse nhavolgende beginnen van Braeckmans Marsch: Willem Buckham Wellinckfoorde Ter Stege Holleman Egbert Hemminck Astendarp Sloeijseman Oldenraen Jongen Raen Elstman Huirneman Ter Barck Bonschotte Westenenk Tonnis up de Haer Dese Vloetgraven hebben de heeren marckenrichteren gelecht toe den Kleijnen Hemen ende sall die kotters darop wonende denselven maecken. Actum den 20 Maij Berent ter Haer Johan Luicxen Honnepesmaet Cleine Derck Grote Derrick. Dese nhavolgende liggen tegens Johan Luixsens huis: Tonnis int Rielder Marten Arent int Rielder Ruiter Geerdt voer den Boem Wolthuis Wolffegoer Tonnis Goesens (of Kattenbelt) Drosten Meijer Vellener Smalbroeck Velthuis Voerthuis Sondergelt (pauper) Wipwever Voer die riler brugge nu Echten. Dese nhavolgende eensdeels voer die Rielder brugge ende die reste ahn Rielder Boem. --Nu Hendrick Snider int Dorp. Gerrit Ittersum kotter up het Stockinckreeffs. Johan Seijnen Swaentien Kupers (nu Galgenbelt) Luicken Petermans (nu Haverstrengs) Sibelt Berent in die Ververije Averdijck Geerd Otten (nu Herman Nijenhuijs) Geerd Hermsen (nu Tascherije) Barchmuller Johan Sweersen Hartcamp Hiestman Derck Drosten Egbert Seijnen. Dese nhavolgende sint die ierste van Erenst upth Vloetgraven; Gerrit Smitt Dove Hermen Ten Blecke Tijman Gerrit Schoemaeker Monnickhuis Berent Timmerman Derck Raeben Johan Drosten. Bootele: Pastercamp Ter Loe Cleine Kotthuis Grote Kotthuis Krickinck Tijhuis Brinckhuis Ten Haeve Hoevencamp Johan Wigberts Nijenhuis Cleine Wigberts Bredenbroeck. Nota: De Vloetgraven tegens de Holtmaete moeten de eijgenaeren maecken. Darp: Funcke Ten Polle Tonnis Kremer Johan Johansen Tonnis Rolofsenn Goerd Schomaeker Berent Muller Hendrick Schomaeker Derrick Schroer Lambert Derricksen Berent ten Velde Hendrick Cupper Van den Weterkolk tot Sondergelt: Tonnis Johansen Beltman Marten Mudder Herman Schroer.

18 Van den Watercolck tot die Riestmaet: Peter Luiese Tijll Jacobsen Derck Hermsen Grotendorst Tonnis Tonissen Johan Schroer Johan Herremsen Hendrick Martensen Albert Smekens Johan Alberts Wolter Schomaeker Hendrick Tonissen Berent van Goer, leste ahn die Riestmaet. Herman Schroer Gerrit Bruins Roloff Werninck Wigbolt Janssen Hendrick Snider Sondergelt Dese volgen nha Velthuis maet: Tijman en Brosschot bij die Wustmaet Ider cotter hefft sijn thogeslagene slach upgemaecket, dat sie continueelick alsoe sult achtervolgen. Die andere ontoegeslagene vloetgravens sullen bij die negeste nhaburen upgemaeket worden. ^pag Anno 1611 den 7 Maij met die marckenrichteren Adam van Heerde, Johan van der Beeke unde Johan van Twickelloe gerekent van't genne men den coster van oldes schuldich is gebleven met deses vergangenen jaers costen, is befunden tho sijn 20 gulden 16 st. Noch up die holtspraeke den 7 Maij gahadt in cost in 2 dagen 117 personen, ider 6 st fac. 35 g. 2 st. Noch in bier gehadt 78 kanne bremer bier, die kanne 3«st. fac. 13 g. 13 st. 8 kannen onse bier 16 st. 4 mengelen wijns 16 st. 10 stuiver brandewijn. 12 stuiver peerde. 2 Rider voer 2 wagenen nha Deventer. Marckenschriver 3 g. 2 Gulden die Maegde ende lucht 1 guld. Tinnen huir 2«guld. 2 Guld. glase. Noch vijff gulden voer moeijte ende ongemack. Noch een tonne bier tot 7 gulden die huisluiden. Fac. 99 g. 5 st., segge 99 g. 5 st. Hierup den koster ahn betalinghe gewesen van ider meijer in Linderthe, Tij unde Raen unde Bootele 10 st., die kotters 3 stuvers, belopen 40 g. Noch van die erffgenhamen meijeren 33 guld. 19 st., fac 73 guld. 19 st Dese van die 99 guld 5 st. affgetagen blijfftmen den coster suiver schuldich 25 guld. 6 st., unde is nha slott van rekeninghe noch gedroncken int affscheiden 11 kannen Bremer bier, 1 mengelen wijns, die ongereeckent staen. In oorkonde dese bij voerschrevenen onderteikent, als daertho gedeputeert. Marckenrichter Hendrick van Ittersums rekeninge van sijn Edele uthgave ende ontfanck. In den iersten 22 gulden 17 st. van wijn vant verleden jaer, nha inholt acta vant selve jaer hierinne te ersien. Noch 10 st. van een slach t'maecken int Wolt. Noch up die schouwe met Smeken unde Roloff verteert in twien reisen 3 gulden 5 st. Noch upth Elshoff 35 stuvers. Noch up dese holtspraeke 1/2 aem wijns, acht kannen aver, den halven aem gerekent up 14«dal., die acht kannen up vier guld. Smeken 6 rider van olts schuldich van wijn, fac. 61 guld 6 st. Noch voer impost 6 rider. Hiertegens ontfangen 1 rosenobell van Herachter, unde tijn daler van Herman Wijten. Dese van die 61 g. 6 st. 6 rider affgetagen, blijfftmen den hopman schuldich 44 g. 14 st., segge 44 g. 14 st. ^pag Resolutien upth 7 Maij 1611 upth selver holtspraeke. A. Upt punct vant tractement des predicants is geantwordt dat bij die landtschap generaliter daer in gedaen sall worden. Ahngaende het onderholt der kercken sullen die marckenrichters dien belangende met de andere buirschappen erffgenhamen spreken, unde wordt goet gevonden dat van einen olden dooden baven 20 jaren olt 1 goltgulden, onder 20 jaren 1 halve goltgulden, tot kercken profijt betaelt sall worden, van einen utheimschen dooden eenen olden schilt unde sall staen een tijdt, alles tot revocatie, een minderjarigen een oort golts. Inlaege in der kercken eenen olden schilt. Upt punct dat een ider erffgenhaem sijn wahrtaell niet int reijster staende, bewijsen sall, nha resolutie van verleden jaer, wort noch tot die naeste holtspraeke upgeschaven unde dat dan sonder langer vertoch een ider sijn bewijs sall bijbrengen (:Nota:) offte koepen. B. Item is oeck accordeert eene marckenzeedule t'laten verveerdigen in fransijn, omme der marcken incompsten te bewisen, unde marcken schult aff te doen. Hier toe bint gedeputeert de Edele Anthonis van Doorninck, Johan van Twickelloe, schultz, unde marckenrichteren. Upt versueck van Heerde van een streppeltien bij Jongen Raen eertijdes uthgegraven unde bewoent bij Else in die Bilshuirne te copen, sullen die voerschr. gedeputeerden mede besichtigen, ende daervan raport t'doen. t'selve besichtiget sijnde, is accordiert t'siaers voer 4 stuivers den erffgenhamen

19 Upth artijckell vant veltlandt bij den Edele Wolter van Echten gecofft, is bij den semptlicken erffgenhamen accordeert in qualiteit het sijn Edele nu bij den marckenrichteren unde gedeputeerde erffgenhamen is gewesen, dan bij die Heeren Zwolle visie genhamen. Den artijckell van die hecken van hopman Ittersum is bij meerendeelen stemmen erkandt t'laten bliven als van oldes gewoentlick is sonder hecken. Ahngaende hett marsien is accordeert datmen hem t'selve sall met die schotstede vercoepen met het streppeltien voor die Reestmaet. Het ahngraven van den hopman ahn den Brinck, dat ingeworpen was, sall ingesmeten bliven. Item noch accordeert dat die kotterstede bij Swaentien Cuipers sall bliven tot gebruick van haer, aer leventlanck, nha voergaende resolutie in anno 1605 den 28 Maij. Marckenrichteren: Adam van Heerdt, Johan van der Beecke. ^pag Anno 1611 den 8 May is bij gedeputeerden erffgenhamen voorschreven accordeert dat die Edele Hendrick van Ittersum voer het marsien unde het neijelant ahn die Schottstede tegens Velthuis Camp, met het streppeltien voer die Riestmaet, geven unde betalen sall in rechten erffcoop die somma van tijen goltguldens, die welcke den hopman ahn sijne resterende penningen der 44 gulden 14 st., die de marcken hem schuldich bint, goede betalinghe sullen verstrecken, unde ahngecortet sint worden, mitzdien dat sijn Edele den dijck tusschen sijnen camp ende die Riestmate sall onderholden. Adam van Heerd Johan van der Beeck, pro tempore marckenrichteren. Unico van Twickelloe, schultz. Anno 1611 upth 6 Julij hebbe ick, Adam van Heerd verpachtet als marckenrichter in der tijt, in absentie des Edele Johan van der Beecke mede marckenrichter, up ratificatie des selven, als oeck mede des hopmans Henrick van Ittersum, unde des schulten, ahn Henrick upth Belt, die kotterstede, die hij van die erffgenhamen van Tij unde Raen, Linderthe, unde Bootele in pacht hefft, ses jaer nha den anderen volgende, gevende daer van jaerlix up Maij vier golden gulden, een paer hoender, daervan die ierste pacht ahngaen sall up Meije in anno 1612, ende endigen up Meije In oerkonde der waerheit hebbe ick marckenrichter voorschreven desen met eigener handt onderteickent. Actum anno et die ut supra. Adam van Heerdt. Anno 1612 den 28 January hefft die Edele ehruntfeste Adam van Heerd marckenrichter in absentie sijns meede marckenrichter Johan van der Beecke, neffens den Edele Henrick van Ittersum, Robert die Backe, Unico van Twickelloe schultz toe Raelte, verpachtet Hendrick upth Belt, den Belt goerden, soe Herman ten Braecke sus lange in pacht gehadt hefft, ses jaren lanck nha den anderen volgende, gevende jaerlicx daervan up Meije 1613 die ierste pacht verschennen, vier golgt. min eenen oort, unde sullen dese jaren expireren int jaer als men sall schriven Sonder arch unde list in orkonde der waerheit hebben wij baven geschreven dit onderteickent. Adam van Heerd Henrick van Ittersum Robert de Baecke Unico van Twickelloe. Anno 1612 upth 29 Aprilis hefft die Edele ehruntfeste Adam van Heerdt, marckenrichter vant Raelter Woelt, in absentie sines mede marckenrichters Johan van der Beecke, verpachtet Lambert Martensen sijn huisstede unde landt, soe hij van den erffgenhamen in pacht hefft, ses jaer lanck, gevende daervan jaerlicx up Meije drie goltguld. nha pachtrechte unde een paer hoender jaerlicx offte vogelen, waervan die ierste pacht verschinen sall in anno als men schriven sall 1613, unde endigen in den jaer Sonder arch unde list in oerkonde der waerheit hebbe ick marckenrichter voerschr. desen met eigener handt onderteickent, die et anno ut supra. Adam van Heerdt. ^pag Anno 1612 den 22 Maij hefft die Edele Adam van Heerdt marckenrichter in presentie des oeck Edele ehruntfeste Henrick van Ittersum, Robert van Ittersum, Unico van Twickelloe schultz toe Raelte, vercofft Tonnis Rolofsen, Evert sijn huisfrouwe, up approbatie der semptlicken erffgenhamen een streppeltien landes ahn Thomas Camp gelegen, soe t'selve eertijdes uthgegraven is gewest ende oogenschijnlick t'ersien tegenwoordich. Sall daervan geven eenen ancar goeden Renschen wijn. Ao up Meije hebben die Edele ehruntfeste Adam van Heerde unde Johan van der Beecke beide marckenrichteren verpachtet Geerd Hermsen, Honnepesmaet sijn olde unde nije landerijen, soe hij van den erffgenhamen in gebruick hefft, ses jaer nha den anderen volgende. Sall jaerlicx up Meije tho

20 pachte geven 3 goltgulden unde 2 paer hoender, het ierste jaer verschennen ao Adam van Heerdt Johan van der Beeck. Anno 1613 den 22 Maij hebben die marckenrichteren Adam van Heerdt unde Johan van der Beecke verpachtet Berent up die Sennept, dat groenlandt bij sijn huis liggende, den erffgenhamen thobehoerende, ses jaren lanck, sall jaerlicx daervoer geven up Meije 1614 die ierste pacht verschenen, 2 goltgulden een paar entfoegele. In orkonde der waerheit hebben beijde marckenrichteren dese onderteickent. Adam van Heerdt Johan van der Beecke. ^pag Dit sint die incompsten der marckenrichteren van Tij unde Raen, Linderthe unde Bootele. In den iersten Lambert int Rielder 3 goltg een paer hoender. Hendrick upth Belt van sijn stede 4 gg. 1 paer hoender. Noch van den Hoff die Braeckman plach t'hebben 4 gg. min 1 oort. Berent up die Sennept van sijn weideken 2 gg. 1 paer entvogels. Honnepesmaet meede vant nije landt 3 gg. 2 paer hoend. Smachtenbarch 24 st. 1 paer hoend. Sondergelt 14 st. Veltcamp 16 st. Ten Walle 24 st. Zwaentien Cupers 5 gg. Johan Roloffsen 14 st.; (nu 2 gg. 1618) Egbert Hemminck 14 st. een paer hoend. Kleine Wigbert 14 st. een paer hoend. Willem emptinck 4 st. Schultz 6 st. Tonnis int Rielder 1 Dal. Derck Raeben 12 st een paar hoend. Gerrit upth Brinck 2 st. Die Ramest 4 st. Funckes cotterstede 7 st. Hermen Wijten schottstede vaert de marckenrichters omme gifft 4 st. Die Bilshuirne 4 st. Nu 7 st ao Wolthuis schottstede 14 st. Utheimschen, die daer plegen t'pachten, geven als volget: Baecke 3 goltg. Johan van Twickelloe 14 st. Tonnis Elscamp 7 st. und 1 paer hoender. Lambert Elscamp 4 st. nu 14 st Eckelcamp jaerlix anno st. Berent ter Haer gulden. Ronneboom jaerlix 2 goltg. Ierstelick Duiterlaer 20 st. Vuistmaet 14 st. Grote Lucht 24 st. Lange niet betaelt Kleine Lucht 24 st. Betaalt. Barchcamp 24 st. Derck int Gagell 2 goltg. Betaelt niet. Sloott 2 goltg. Betaelt niet. Hopman Ittersum voer sijn huisstede bij Hobers Camp ende die schottstede upden Brinck 15 st. Wolter van Echten bij sijn meijers schotstede Johan van Besten 14 st jarlix. ^pag Anno 1618 sullen dese nhabschr. iaerlix te pachte geven die erffgenhamen van Raelter Woolt ider als volgt: Wolter van Echten offte sijn meijer van een stuckien meentes landts bij sijn schott 21 st. iaerlicx. Adam van Heerde bij die Bishuirne ende Stege 7 st. Hermen Wolbers van 2 percelen 3 goltg. jaerlix. Emptinck jaerlix van sijn schotstede 7 st. Lambert Elscamp 14 st. Luicken Vechterloe 2 goltguld. Hoffstede van een stuckien landts bij sijn schott 1 gulden. Wijfferdinck van anno 1615 die eerste pacht van een stuixken ahn sijn kampken jaerlix 14 st. Van vier jaren fac. 2 goltg. Unde sall nu geven anno 1618 verschenen te pachte met het stuckien ahn sijn hoff iaerlix 35 st. Bredenbroeck ahn beijden sijden van sijn camp van een stucksken lants ahngegraven, staet tot discretie der marckenrichteren ende gedepu tierden. Ahn die Wippe een stuckien ahngegraven, staet oeck ahn discretie der erffgenhamen. ^pag Anno 1614 den 27 Junij holtspraeke geholden en hebben die marckenrichter Adam van Heerdt unde Johan van der Beecke die erffgenhamen voorgedragen: 1. Ierstelick geven die marckenrichteren voer reedenn waerom sie nu int derde jaer geene holtspracke hebben uthgeschreven, diewelcke dese is, dat zie int ancompst van aer, bij die voerighe marckenrichteren sint beswart worden, met marckelijcke schulden, alles inholt het marckenboeck, die welcke sie inmiddels hebben moten betalenn. Ende alsoe der erffgenhamen incompste klein is, versuicken die heeren erffgenhamen daerinne gelieven sall te ordineren, daermet jaerlicx die holtsprake continuerlijck geholden muchte worden, vermitz grote disorder in die marcke geschiedenn. 2. Toe dem dolieren die marckenrichteren, dat, offte sie wall, up die resolutien van schapen te schutten, ende torff te stekenn, sich mildelick dragen, ende die fulle brocke noch halff niet een nemen, nochtans die huisluiden sich weigeren ende niet betalen een willen. Ende indien die erffgenhamen hierinne niet een versien, is onnodich marckenrichteren toe stellen. Is accordeert dat alle die genne die in torff houwen sich misbruicken, als oeck van schapen unde gansen in die marsche tho weiden strickte sullen geven 2 olde schilden bij den marckenrichteren te executeren, nha inholt die resolutie van anno Ten derden dat nha voergaende resolutien, van wegen die ongewaerden in der marcken, haer waertaell sullen bewisen met zeegell unde breven, offte anders gecofft t'hebben, t'welck in twie voergaende holtspraeken, bij denn semptlicken erffgenhamen is ingegaen. Hierup geresolveert dat sij sullen bij den marckenrichteren aer bescheit brengen neffens die ingesetene erffgenhamen nha