Geschiedenis van Bakel en Milheeze Bakel 1503

Transcriptie

1

2 Bakel en Milheeze c.a. 16e eeuw Bakel 1503 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 816/11-12, d.d Condt sij endyegeliken alsoo in tiden voirleden JACOB soen wijlen WILLEMS van de HOEIVONT anders gehyeten SOENIS erflic verpacht hadde WILLEMS HENRICS soen van MOERSEL van huys, hofstat ende hoff metten schueren ende met ene stuck lants daer aen gelegen inde Prochien van BAKEL ter stede gehyeten OP ESP met meerdere erffenissen daer omtrent gelegen. Voor zekere onraet daer uit te blijvende gelden, ende voor ende om vierdalff mud ende vier Lopen rogs erfpachts, d'maten van HELMONT die die voorschr. WILLEM pacht JACOBBE den verpachters voorschr. daer uit alle jaer schuldich soude wesen te betalen, daer aff die voorschr. WILLEM los hadde bekendt vanden voorschr. JACOBBEN van den twee mudden van den voorschr. vierdalff mud en vier Lopen rogs erfpacht voerschr. gelijc dat in <scepenen?> van HELMOND daer op gemaect breder begrepen staet. Soo is voor ons Scepenen hier ondergescreven gestaen die voorschr. WILLEM HENRICS soen van MOERSEL, ende heeft overgegeven ende opgedragen Heer MATHLION van den EYNATTEN Commandeur tot GEMERT allen alsulckene los als hem gegeven ende verleent is gelijc voirschr. staet tsamen mette voirschr. Scepenen litteren ende met alle macht hem daer in behorend en heeft opten voirschr. los ende opte voirschr. Scepen litteren ende op alle recht hem daer in toebehorend helmelinge vertegen tot behoeff des voirschr. Heere. Geloevende dat ondergescreven opdrager ende wien voirschr. eeuwelic vast ende stedich te houden sonder truch weder seggen. Ende alle commer van sijner wegen daer in wesende altemael aff te doen op hem ende op sijn goederen hebbende ende vercrijgende. Getuygen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWERTS ende DIERYCK ZIBERTS. Gegeven drie daege in Meye D'maent int jaer ons Heren doen men screeff Dusent vijffhondert ende drie. Driek Smits, Venray Blad 1

3 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 818/18, d.d YDA Weduwe WILMS WOUDS van STIPHOUT met haere vercozen momboiren die haer die ticht met <vorms?> en recht als gewoonte is gegeven had als voor die tocht JAN haer wittige soen met haere JAN AERT MEYSSEN soen als wittich man en momboir JENNEKEN sijns wijffs ende GHERIT HENRIX CLAES soen als wittich man ende momboir BARBARA sijns wijffs de rechten WILMS WOUDS voorschr. als voor die erflicheit hebben erflic overgegeven ende opgedragen DIERYCKE SWERTS Ontfanger inde naem ende tot behoeff Heer MATHILIANUS van EYNATTEN Commandeur tot GEMERT alsulcke negen Lopen rogge erfpachts d'maten van HELMONT alsmen jaerlics ende erflic schuldich is te gelden ende te betalen alle jaer op Onse Vrouwen Lichtmisch dach van ende vuyt eene huys, hofstat ende hoff gelegen ind Prochien van BAKEL ter stede geheten OP ESPE neve erfenis de Heren van GEMERT toebehorend aen deen sijde, ende erfenis HERMANDS SVERWERS met meer andere aen dander sijde, streckende voor aen de straet aldaer. Welcke negen Lopen rogs erfpachts voorschr. die voorschr. YDA tot haere behoeff ende tot behoeff haere voorschr. kijnderen gerechticht hebben den voorschr. Heer MATTELION met allen hun recht ende ingehaudt <= inhoud> gelijc sij selver daer machtich waren. Ende hebben op die voorschr. negen Lopen rogs erfpachts ende op die Scepen litteren ende op alle recht hen daer in toebehorend helmelingen vertegen tot behoeff des voorschr. Heer. Gelovende dat ondergenoemde opdragen mechtige ende weren voorschr. t'welcke vast ende stedich te houden sonder enich wederseggen. Ende alle commeren van Heeren wegen daer in wesende altemael aff te doen op hoy ende op hen goederen hebbende ende vercrijgende. Getuigen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWEERS ende DIERICK SWEERS. Gegeven op Sinte Servaes dach Biscop int jaer Ons Heeren doene men screef Dusen vijffhondert ende drie. Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 816/14, d.d Driek Smits, Venray Blad 2

4 WILLEM HENRICS soen van MOERSELL heeft erflic overgegeven ende opgedragen DIERYCKS ZWERTS Ontfanger inden naem ende tot behoeff Heer MATTELIOINS van YNATTEN Commandeur tot GEMERT een hofstat ende hoff mette schueren ende met een stuck lants daer aen gelegen ind Prochie van BAKEL ter steden geheten ESPE neved erffenis LUCAS ANSEMS aen deen sijde ende erffenis AERTS van den PAPENDONCK ende die erfgenamen wijlen WILLEMS van EYNDHOUTS aen dander zijde, streckende vanden gemeynen wech totte straten toe. Item noch een stuck lants hovende in groten acht Lopenzaet of daeromtrent gelegen ind Prochie end ter stede voorschr., neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden sijden end aen deen eynd streckende metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer. Item noch een stuck beempts ind Prochie voorschr. gelegen ter stede geheyten AENT HAVERLANT neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden sijden ende aen deen eynd streckende metten anderen eynd aen erffenis AERTS voorschr. end de erfgenamen wijlen WILLEMS voorschr.. Item noch een stuck eeusels inde Prochie end ter stede gelegen ESP voorschr. gelegen neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden zijden ende metten enen eynd streckende metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer, welck erffenissen voorschr. den voorschr. WILLEMSSE tot enen erfpacht vuytgegeven zijn van JACOBBEN soen wijlen WILLEMS van de HOVERVOIRT gelijc in Scepen litteren van HELMONT dan gemaect volcomelic begrepen staet. Welcke Scepen litteren die voorschr. WILLEM gemechticht heeft den voorschr. Heer MATTELIOM met allen Heeren recht ende ingehaudt gelijc hij selver DIERC mechtich was ende heeft op die voorschr. erffenissen ende op die Scepen litteren ende op alle recht hem daer in toebehorende helmelingen vertegen tott behoeff des voorschr. Heer. Geloevende dat overgevende opdragen mechtigen ende vrijen voorschr. welcke vast ende stedich te houden sonder enich wederseggen ende alle commer van sijne wegen in de voorschr. erffenissen wesende altemael aff te doen op hem ende op sijn goederen nutertijt hebbende ende namaels vercrijgende. Getuygen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWEERS ende DIERIJCK ZWERTS. Gegeven op Sinte Servaes dach int Jaer Ons Heeren doen men screeff Dusent vijffhondert ende drie. Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert Driek Smits, Venray Blad 3

5 inv.nr. 816,19-W-18, d.d Meester PHILIPS soon ABILUS DIREYCK SWEERS als gemechticht van den Convent van de Predicanten Orden tot SHERTOGENBOSCH, heeft waerlijk betuycht metten Scepenen van HELMONT in eenen gebiedende gedinge daer hem die rechten inden voerschr. naem van erfpant gebeuert heeft. Ende overmidts gebrecs is alle van de betaelinge van zekere acher stede verschenende pacht ten erfmijn van vier dalff mud ende vier lopen rogs erfpachts d'maten van HELMONT. Enden voors. Convent inde naem vande dingen... mede goed teulant ontbrekend waeren nae waerbij sein Heeren Scepenen lestleden dusent vierhondert ende tachtentich op Sinte Matheus dach Apostel aan een huys, hofstat ende hoff metten schueren, ende met eener stuck lants daer aen gelegen inde Prochien van BAKEL ter stede geheyten ESP neve d'erffenis ANSOM LUCAS aen deen sijde, ende erffenis AERTS vanden PAPENBEECK ende erfgenamen WILLEMS van EYNDHOUTS, aen de andere sijde streckende aende gemeyne wech totte straten toe aldaer. Item noch aen een stuck lants hovende in groten acht Lopenzaet off daeromtrent inde Prochie ende ter stede voorschr. gelegen neven de erffenis LUCAS voorschr. aen beyden sijden ende aen deen eynde streckende metten anderen eynd aen die gemeyn straet. Item noch aen een stuck beempts inden Prochien voorschr. gelegen ter steden geheyten AENT HAVERLANT neve erfenis LUCAS voorschr. aen beyden sijden ende aen deen eynd strecken metten anderen eynde aen erfenis AERTS voorschr. ende die erfgenaemen WILLEMS voerschr.. Item noch aen een stuck eeusels inde Prochie ende ter stede voors. geheiten ESP gelegen nevend erfenis LUCAS voorschr. aen beyde sijde ende metten eene eynd streckend metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer. Ende voorschr. Meester PHILIPS heeft inden naem als voortaein verbael betuygt metten selve Scepenen voorschr., dat hij metten voorschr. erfpant voortgevaren heeft mette recht. Ende dat doen bieden aen den rinck vande Prochikerk <daerom? of DOERN?> van HELMONT... onderpand dienende mette Stadt recht van HELMOND van buyten op wijnt gewoenlic is te bieden ofte daer yemont hedde geweest die dat voorschr. erfpant hedde willen quijten oft onderstaen. Ende dat dat... en quijten noch en onderstont, ende dat vercocht is geweest HENDRICKEN CORSTIAENS ende te loes <= los?> geset is geweest ende is blijvende staen ongeloest. Ende datter allet vont mede gedaen Driek Smits, Venray Blad 4

6 is. Soo een hen comende onder die bancken recht van HELMONT is niet daer vergheten noch achter gelaten. End alst schoon ende bleecke bij... van CLAUSDE PELS DIRICK de Stadt van SHERTOGENBOSCHEN dat die poyen <= vanaf de pui, (verhoging) aangebracht aan het stadhuis voor het doen van bekendmakingen of houden van toespraken; pui; voorgevel; bordes.> oock aldaer gepubliceert is geweest soe dat tvoorens. die Scepenen van HELMOND voerschr. wijseren ende leerden na manissen Schouthen dat die Heer vanden land den coper des coops ende de onderpanden voorschr. een weer sijn sal hem tot sijnde recht behoudelicke ende ergelicke sijns rechts. Ende behoudelicken die Weduwe ende kijnderen WILME WOUTERS van de STIPHOUT oft den profetax van den pacht van negen lopen rogs erffpacht als WILLEM ALAERTS soon van den EYKEN dan in voertijts verobligeert ende gebonden heeft na ingehandt die Scepen letteren daer aff wesend ende daer na is cond die voorschr. HENRICK voer..., ende heeft den voorschr. coop ende erffenisse... overgegeven ende opgegeven aande voorschr. Meester PHILIPPEN inden naem ende tot behoeff heere Heer MATTELIONIS van de EYNATTEN Lantgunddeur van den BIESEN. Ende hoe tot GEMERT helmelingen daerop vertroud ende geloefde commer van sijne wegen daer in wesende aff te doen op hem ende op sijn goederen. Getuigen waren hier over Scepenen tot HELMONT JAN SNOEX, DAAN van EYCK, JAN STARKENS, DIREYCK ZIBERT, WILLEM TOMBUS, AERT GOBEN ende JAN MEYSSEN. Gegeven int jaer Ons Heren doende screef Dusent Vijffhondert ende Drie opten sevenentwintichsten dach Augusti. De Regent. Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 817, Jaar De Hoeve OP ESP. Akte van overdracht voor Schepenen van S'HERTOGENBOSCH van een erfpacht van 1½ mud rogge, gevestigd op een huis, hof en stuk land met toebehoren te ESP in de parochie BAKEL, door MARIA, dochter van JOHANNES van VRANCKEVOIRT ARNOLDUSzn., aan JOHANNES van der MOLEN ten behoeve van MATHIAAN van EYNATTEN, Kommandeur van GEMERT, 1503; met retroakte, charters, (reg.nr. 360) Driek Smits, Venray Blad 5

7 Regentenlijst no Jaar Stukken betreffende de overdracht van een erfpacht van 3 1/2 mud en 4 lopen rogge, gevestigd op een huis met hof, hofstad en schuren te ESP in de Parochie BAKEL, aan MATHIAAN van EYNATTEN, Kommandeur van GEMERT, 1503; met retroakte, charters, reg,nrs Bakel 1509 BHIC. Collectie Charters Provinciaal Genootschap. Toegangsnummer 221, inv.nr. 1401, d.d Copie. Wij ANSEM van AERLE, AERT CELEN, WILLEM SLAATS, CHRISTIAEN STERCKEN, JAN STANSEN, GERIT MERTENS ende CLAEUS KANTERS, Scepenen in BAKEL, wij ADAM de LEUW, STAN van den LAER, HENRICK FREDERICX, JAN vanden ZAEFVORT, DIERICK van HOERT, PEETER van CAUWENBERCH ende HENRICK KNYFF, als Scepenen in AELRE doen condt eenen eyggelycken certificeerende voor die Gerichte waarheid dat voirmaels die Scoutht van PELANT van weghe mijnen genediche Heeren in tyden die Heerlicheyt van BAKEL onder onsen genedigen Heer sorteerden voor en naemaels by Heerwn stanne van DOERREN na Heeren tot BAKEL nae des jaers eens een gemeijn waeren te doen plach naerder alder gewoenten daer toe hij geboet van wegen synder Officien te comen tot eender gelegender plaetsen binnen die Heerlicheyt van BAKEL gheheyten DEN WOLFS PUT alle die ghene die hey secker vermeten ende gebruyck hedden inden gemeynten van BAKEL ende AERLEN ins gheheel nae inhoudt der cartten hen voirmaels by onsen genedigen Heere verleent ende dat op eenen zekeren peen van eenen anderen schilt te verbueren tot des Heere behoef van BAKEL. Allen den ghenen die totter selve waerheyt niet en quamen, om alden bij die selve personen verclaert te hebben bij hoere Eeden die ghene overtreedens ende infracteurs der selver ghemeynten weeren in Driek Smits, Venray Blad 6

8 preindicien den ghenen die die selve ghemeynten gerne in eenen gehouden sagen. Niettemijn hoe wael sij die selve die de gemeijnte verleent is kiesen jaerlijcken zesse greder mannen om bij den selven die overtreders te calengeren na haeren vermogen ende inhoudt der ordinacien daer op voirmaels ghemaect zijnde ende want dan niet mogelijck en is geweest, off noch en is den selven goeden mannen alle overtreders bij hen selven te calengeren ende die bruecken te verclaren omme den Heere tot sijnen bruecken te helpen ende die gehemeijnte in haeren auden usagien rechten ende ordinancien nae inhoudt huerder caertten te houden ten sij bij deser waerheyt voirschr. soe sijn dese voirschr. dorppen eendrachtelijcken overdraghen over veele jaeren om alle jaeren eenen ghereeden Dach bij die selve zesse eendrachtelijck geordonneert te hebben om tot er selver waerheyt ende plaetsen vol gernent te comen alle die ghemeynten die hen rechs vermeten willen totter selver gemeynten van BAKEL ende AERLEN. Ende ingeval daer yemant bevonden wordde ten genoemden dage niet comende of bedragh sijnde, als overtreders der selver gemeynten sal die Heere van BAKEL mogen sonder middel sijn broecken volgen ende daer voor panden ende besetten die ghene bedragh ende broeckachtich vonden wordden ten waere sij mynlicken metten Heere of sijnen Stadt houder overcomen waeren om sijn broecken alsoe overgegeven te mogen exploiteren sonder enich wederseggen contradictie bescrijven off ende vonden tegen die selve ordinancien te pretenderen ende voirnemen het nae bij die van BAKEL ende AERLEN als principalen inden cartten begrepen off insgelijcken bijde wettige mede als hen oock rechts vermetende inder selver gemeynten soe sijs eggen. Soe sij seggen sal sijn noch dese twee dorpen voorschr. in meijnningen onderhouden te hebben het selve voirschr. staet begert hebbende opten Heere van BAKEL off zijn Stadthelder die selve ordinancie usagien ende Rechten hem met negen van wegen Recht te helpen onderhouden ende die broeckek te exploiteren op die gene die bevonden sijn off werdden sullen contrarie der ordonancien doende en voor affirmanten gemacct zijnde. Ende want dan Godlijcken ende Redelijken is der waerheyt getuijch te gevene als men der versocht wordt soe certificeren wij Scepenen inden naeme vanden dorpen voirschr. het eghene vorens gescreven staet waerachtig te sijn inden jaere als men scrijft Duijsent vijfhondert ende negen nae scrijven der Stadt van t SHERTOGENBOSSCHE den twee en twintichsten dach in Februario der maent in brieven alle des voirscreven staet sal hebben Scepenen Driek Smits, Venray Blad 7

9 voirscreven den gemeynen zegel hen Scependomps hier onder aen desen brief gehangen. Bakel 1513 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 811/-,19-M-9, 19-M-11, d.d.?? Wij ANSEM van ORLE, AERT CELEN, GOERT van den GOER, GOERT PETERS, GERYT MERTENS, WYLLEM JANSsoen, JAN HOEBERGCHS Scepen tot BAKEL doen condt enen iegelycken dat voor ons comen sijn alsoe mijns Heren Rentmester des <Commanderije?> van GEMERT. Had doen besclaen JAN PETERS SCLUTERSsoen allen sijn goeden inder Kerken van BAKEL voer seekere aftersteede pachten van enen erfpacht van acht vat rogh jaerlicx naeden welcken JAN dach genomen in deez Bancken van BAKEL ende dat recht daer af soe ver becomen is onssen aenspraeck ende antwoort ende getuychenysse dat vonnis JANNEN voorscreven tegen gegaen is ende mijnen Heer of sijnen procureur meede nae den welcken tussen spreken van den Scoutet van BAKEL ende sijnen Scepen in een geban gedynck ende vyerscaren syttende ende vereenycht hebbende den procureur mijns Heren den <Commandeur?> ende JANNEN voorscreven woe dat JAN van nu voert aen betalen sal den <Commandeur?> ende sijn naecoemlyck ten ewighen dagh dese selve acht vat rogh gelyck hij daer af te boeke gecoemen is ende betaelt heeft eener twentych jaer ende daer te voeren AERT dye SCLUTER te boek af stont ende sijn huysfrou gelyck dat bleeck in dye vyerscaren voer Scoutet ende Scepen tot meer seeckerheyt den Huys van GEMERT ende naemaels tot seekeren onderpanden te comen soe sett JAN vorscreven voer dees acht vat rogh huys ende hof geleghen inder Prochien van BAKEL omtrent den Dorp mettereenre syden DRIES BEERT ende metten andere syden HENRYCK CELEN metten eender eynde AERT GOEBEN ende ander eynd dye gemeyn straet. Item noch een stuck lants geleghen aen GEHOFT metten eenre syden GERYTS van AMSTEL dander sy JAN HOEBERGCHS met meer anderen dat een eynd den gemeynen wech dander eyndt dye Weduwe JANS SCLUTERS met haeren kynderen. Driek Smits, Venray Blad 8

10 Bezegelt metten gemeynen zegel ons Scepen domps van BAKEL gegeven int jaer Ons Heren Dusen Vyfhondert ende dertyen inder maent Sportel. d.d Bakel 1514 Uit Henk Beijers Archiefcollectie (vonnisboeken). RANB toegangsnummer 1107PRIVATE microfiches Algemeen Rijksarchief Brussel VONNISBOEKEN RAAD VAN BRABANT BRUSSEL inventarisnummers inventarisnummer 563 fol.131 vonnisnr. 49 MEESTER JAN VAN DORINE als HEER van BAKEL verklaart 'hoe dat hij hier te hove by andere supplicacien hadde te kennen gegeven dat van ouder costuimen hercomen gewoenten ende usantien over soe lange jaeren inde voirs. heerlicheyt van BAKELE geobserveert ene onderhouden dat egheenen meere (?) en ware ter contrarien die HEERE VAN BAKELE hadde geweest gelijc hij suppliant alnoch ware in peyselycker ende vredelycker quasi (?) possessien ende gebruycke ter sake van sijnder jurisdictien ende heerlicheyt van Bakele van te moegen houden alle jaer eens in de selve heerlicheyt eenen GEMEYNE VERGADERINGE geheeten EEN GEMEYN WAERHEYT tot welke gemeynder waerheyt te houdenen wordden jairlics geboden van wegen des voirs. suppliant ter saken van sijnder voirs. heerlicheyt inde KERCKEN VAN BAKELE AERLE ende van HELMONT alle die ghene die hen rechts vermeten ende gebruyck hadden inden VROENTEN ende GEMEYNTEN van Bakele ende Aerle int geheele te commen tot eenen sekeren gelegenen dage ende plaetsen inde voirs. heerlicheyt van Bakele gelegen geheeten DEN WOLFSPUT ende op eenen sekere pene van eenen ouden scilde te verbueren tot prouffijte des voirs. Heeren van Bakele, om aldair byde selve persoenen vercleert te worddenen by huer eeden die ghene die bynnen dien jaire overtreders ende infracteurs der selver gemeynten geweest hadden, dat oic dese achter Driek Smits, Venray Blad 9

11 die voirs. supplicant hadde geweest ende ware in vredelyker possessien ende gebruycke vanden voirs. overtreders ende infracteurs te hebben gehadt ende ontfangen oft by sijne gecommitteerde te doen ontfangen die voirs. pene van eenen ouden scilde - op welke supplicatie den voirs. supplicant hadde verleent geweest provisie van oipenen brieven in materien van mainteneren vuyt crachten vanden welcken JAN VAN MECHELEN duerweerder van desen hove naedien hem volcomelic by informacien presedente dair op genomen gebleken ware geweest vanden voirs. ondergescrevenen possessien hercomen ende costuimen, hadde den selven supplicant opte voirs. gewoenlycke plaetse inde voirs. sijnen possessie gehouden ende gemainteneert in presencien van GROOTTER MENICHTE vanden gemeynten wel tot eenen vijftich in getale, die aldair om die voirs. gemeynen wairheyt t'onderhouden gecomen waren ende willichlick den voirs. eedt dair toe staende gedaen hadden, verclerende dat al waren ennige vanden ingesetenen in meyninge eenen nieuwicheyt op te brengen contrarie der voirs. ouder possessien dat zij van dier meyningen niet en waren, mair wouden onderhouden d'oude costume - ende hoe wel die BORGEMEESTER VAN HELMONT insgelijcx mitten voirs. vanden gemeynten aldair present sijnde gedaight om den voirs. supplicant te sien mainteneren hadde sculdich geweest den bevelen vanden voirs. brieven van mainteneren te obedieren ende alle beletten ter contrarien voirtgekeert (?) af te doene, desen niet tegenstaende soe en hadde die selve borgemeester dair toe niet willen verstaen noch den eedt vanden voirs. gemeynder wairheyt doen gelijc anderen gedaen hadden, doende sijn beste om d'ander af te trecken ende die voirs. oude possessie te infringeren niet...tende wat bevelen die voirs. executeur van onssen voirs. genedigen heeren wagen hen dede - ende want die voirs. oepenen brieven innehielen dat die voirs. executeur af doen soude alle beletten ter contrarien voirts gekeert ende dat die voirs. supplicant ind evoirs. sijnen possessie soude gehouden ende gemainteneert bliven die voirs. van Helmont dair toe te bedwingen mit alle behoirlycke manieren van bedwange - soe hadde die voirs. executeur om die voirs. betrecken ende brieven gefurneert te worddenen begheert assistentie vanden SCHOUT VAN BAKELE ende den borgemeester doen aentasten ende vangen ende ware alsoe persisterende in sijnen wederspennicheyt ende rebellie gevangen gebleven zesse oft zeven dagen' die van Helmond zetten een proces in en proberen de gevangen genomen borgemeester van Helmond ontslagen te krijgen, wat in vonnisnr. 50 nog doorloopt [ ] Driek Smits, Venray Blad 10

12 Bossche Prothocollen Bakel 1519 inv.nr. 1798, folio 2, d.d Mr. DIRCK soene met ANTHONISSEN van den BLEECK inden naeme ende van wegen des Convents van den Celbrueders binnen SHERTOGENBOSSCHE ende alsoe als gemechticht soo hij seechde is gericht tot huijs, erve, hoff ende erffenisse dien aenliggende tsamen drie maldersche lants off daer omtrent begrijpende gelegen inder Prochie van BAKEL ter plaetsche genaempt "MILHEZE" bij der Capellen aldaer rontsomme tussche die gemeijn straet liggende. Overmidts gebreck van betalinge eenen jaerlicx ende erffelijke chijns van twee Carolij gulden van XX stuyvers per stuck te betalen St.Jansmisse welcken chijns Mr. CLAES KUYST tot behoeff PETERKENS dochtere welcken JANS ZIJBERTS tegens WILLEMEN soene des voorschr. JAN SIJBERTS inne cope vrueger hadde inde Scepenbrieven van DEN BOSSCHE vanden date den naestlesten dach July int jaer XVc ende negenthien. Bakel 1522 Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderij GEMERT inv.nr , d.d Wij GERARDT van STRIJTHAEGEN Lantcommandeur der BALLIJEN van den BIJSEN DUIJTSCH ORDENE doen condt eeneijegelijck. Alsoo JAN zoen WIJLNER MATTHIJSSCHEN DIE BERCKER liggende heeft tot DOERNE een Hoeve geheyten DIE CROM AA, die onder ons te leene houdende is ende behoert. In welcke Hoeve met haere toebehoerten zoe hij ons te kennen heeft gegeven, hij JOESTEN wittige dochter JANS SLOETMAKERS, zijn tegenwoerdige echte huysvrouwe gheerne soude tochtigen. Ende dat bij onsen Oirconde, wille, ende consente, daeromme hij ons oetmoedelick heeft gebeden, soe eest dat wij als Driek Smits, Venray Blad 11

13 Lantcommandeur voerschr. geneycht wesende totter beden JANS voerschr., den selven samen hebben geoirlooft, geconsenteert, ende gewilleroert ende mits desen brieven, oirlovende, consenteren ende willeroeren voer ons ende onse naecoemelinge dat hij voer Notarys ende getuygen, ofte voer Schepenen oft voer andere goede mannen, die voorschr. JOESTE zijn echte huysvrouwe, inde voerschr. Hoeve met haere toebehoerten die onder ons ter leene horende is sal moegen tochtigen ende bij de zelve JOESTE zijn huysvrouwe, zoe verre zij hem JANNEN overleeffden, die selve Hoeve met haere toebehoerten haer levene geduerende te moegen besittene te gebruyckene tot haeren oirbaer te regerene, die emolumenten ende proffijten daeraff coemende aen te verdene ende tot haeren wille te beherene, ende in all, daer inne ende mede doen gelijck eenen tochter ofte tochteresse toebehoert. Ontbieden alsoe ende bevelen allen onsen Richteren, Ambachteren, dienaeren ende ondersaeten, ende eeneneygelicken die't aengaen mach, dat zij den voerschr. JANNEN den voerschr. onsen Oirconde, competeren ende willecoeren ende voerts het geen dat hij dien naegaende tot behoeft der voerschr. JOESTEN zijnre huysvrouwen vorderen ende doen sall, altijt doen ende laeten vredelick gebruycken. Ende de selver JOESTEN haer leven geduerende sulcke tochte ende machte als JAN voerschr. haer in ende vanden voerschr. Hoeven ende haere toebehoerten sal geven ende verleenen, laten payselick hebben ende besitten, sonder hem oft enighen van hen, daerinne stoot, letsell, oft hijnder <= hinder> te doen oft laeten geschieden, in allen anderen saecken onse Hoecheyt, Heerlicheyt, ende Rechte, ende dens toirconden soe hebben wij als Lantcommandeur voerschr. onsen zegel hyer aen doen hangen. Gegeven opten vijfthiensten dach der Maendt van Julio int jaer ons Heeren Duyssent vijffhondert twee ende twintich. Gecolloneert met zijnen originalen brieff behoerlick besegelt ende gemerckt bevonden. Accorderen bij mij JACOP van BERCHE Notaris oipenbaer geadmitteert. DIE BERCHEN. Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderij GEMERT inv.nr , d.d Condt ende kenlick zij eenenyegelicken. Driek Smits, Venray Blad 12

14 Alhoe die Eerweerdige Heere Heer GERART van de STRIJTHAGEN Lant Commandeur der BALYEN van den BIESEN DUYTS ORDENEN, voer hem ende zijne naecomelingen, onlancx JANNEN DIE BERCKER MATHIJSSOEN man ende mombaer JOESTHENS zijnre Huisvrouwe dochter JANS SLOETMAECKERS, tot zijnre oetmoediger beden, georloft gewillecoert ende geconsenteert heeft gehadt. Als dat hij voer Notaris ende getuygen, oft voer Schepenen zijn echte huysvrouwe, soude moegen tochtighen in een Hoeve, met haere toebehoerten geheeten DIE CROM AA, onder den voerschr. Lant Commandeur te leen hovende ende behoerende gelege inder Prochie van DOERNE eensdeels ende inder Prochien van BAKEL ende daer omtrent omme bijder selver JOESTKEN zoe verre zijn den voerschr. Hoeve met haere toebehoerten ende gebruyckt alst 'tgeen in zeeckere brieve des Lantcommandeurs voerschr. daer op gemaect breeder begrepen te wesen. Soe is gestaen voer Schepenen onder gestaenen, die voerschr. JAN DIE BERCKER willende in desen gebruycken den orlove, het willecoeren ende tronsent voerschr. ende 'tgeen dat hem inden voerschr. brieve is verleent. Ende heeft vuyt crachte vandien, ende ter bester formen wegen ende manieren dat hij (zoe hij seechden) conste ende mochte die voerschr. JOESTKEN zijn huysvrouwe inde voerschr. Hoeve met haere toebehoerten getochticht ende heeft voerts gewilt, geordineert ende bevolen oft bijden wille goeden, alsoe geboeiden, dat hij afflijvich worde, ende JOESTKEN zijne huysvrouwe voerschr. ten lijne <= ten leene> bleve, dat dan die selve JOESTKEN die voerscreven Hoeve met haere toebehoerten, haer leven geduerende sal blijven besittene, gebruyckene tot haeren oirbare, ende prouffijte regerende, die proffijten daer aff coemende aen te verden ende die tot haeren wille beheerende. Ende in all daer inne ende mede te moegen doen gelijck eenre tochterssen toebehoerende is, ende haer als tochteresse sal believen sonder ymants wederseggen. Getuygen waer hyer over Schepenen in SHERTOIGENBOSCH JAN van BERKEL, ende GEERLACH DIE ROEVER. Gegeven opten sesthiendesten dach der maendt van Augusto int jaer Ons Heeren Duysent vijfhondert twee ende twintich. Onderteeckent JACOB. Gecolloneert met zijn originalen behoirlick besegelt ende gemerckt bevonden bij mij JACOP van BERCHEN Notaris Oipenbaer.! P.S. op de achterzijde! Driek Smits, Venray Blad 13

15 Octroije om te moegen testeren over de Leen goederen genant DIE CROM AA gelegen onder DOERNE en BAEKEL van het jaer Augh. No Rijksarchief Den Bosch Bakel 1525 inv.nr , 812, d.d Wij JAN HOBERCHS, AERT HANNEN, LAMBERT MICKERTS, THOEMAES HUBEN, JAN PETERS, MATHIJS NOIJEN, JAN VERBERCH Schepenen van BAKEL doen cond eenen iegelick dat voor ons comen is BIJLKEN JACOP SIEGERS soen als Rentmeester des Commandeurs ende Huse van GEMMERT. Ende heeft voor ons Schepenen gethoont eenen brief met eene duythangende segel van Heer CLAUS van der DUSSEN Landscommandeur der BALLUEN van BIESSEN nu inmakende van vier mudde erf rogge die men iarlichs geldende is uytter Hoeven geheijten DEN CLEIJNEN HIJLECKER inder Prochie van BAKEL. Heer CLAUS van der DUSSEN Lantcommandeur der BALLUEN van den BIESSEN een Hove totten Huyse en den BALLUEN den huyse van GHEMERT als hij seyde soe behuerende geheyten op GHEEN HYLACKER gelegen inder Prochie van BAKEL tusschen des Heylighen Gheyst Hoeve van HELMONT neffens eender siden ende tusschen erffenis der Kijnderen DORMAELS ende wegen geheyten VAN DER RIJPELBERCH metter andere side van eenen gemeynen waterlaet DIE BEECKE gheheyten, streckende op erffenissen JANS GHRYTEN van der SCULEN tsamen met allen samen rechten ende toe behoerten gelicherwijs JAN MICKARTS soen voortijts AERNTS dese voorgenoemde Hoeve heeft ende hefet als hij seyde. Heeft dan gegeven vuyt eene jaerlicken ende erffelicken pacht JANNEN MICKARTS voorschr. van den selven JANNEN in erffelicken pacht van vier mud roggen de maten van HELMONT te leveren, geven en te betalen den voergenoemde Heeren CLAUS ofte den Commandeur des voorschr. Huys van GEMERT van JANNEN voorgen. alle iaer erffelicken opt Hoechtijt van Onser Vrouwen Lichtmisse puris-ratio tot GHEMERT op des vorschr. Huys coerensolder te betalen ende te leveren vuytten voorschr. onderpanden als voorschr. is te pacht vuytgescheyden sijnde geloevende den voorschr. Heer Driek Smits, Venray Blad 14

16 CLAUS op verbintenisse allen sijnder Balluen goederen dat hij JANNEN voorschr. van den voorschr. goede hem in pacht vuytgegeven hebbende sal doen een gerecht bequeem... ende allen anderen hijnder ende commer in den voorschr. sijnde ofte toecomende den voorschr. JANNEN alle mael aff te doen vort na du'n geloeft JAN voorschr. wederom als pryncipael sculder te geven ende te betalen den voorschr. Heer CLAES ofte Commandeur des voorschr. Huys van GHEMERT dem jaerlicken ende erffelicken pacht van den vier mudden rogge der maten voorschr. jaerlicken ende erffelicken opten termijn van betalinge ende plaetsen voorschr. vuytten voorschr. te pacht gegevene als voorschr. is getuigen hier over Schepenen in S'HERTOGEN BOSCH MARCELIUS van UDEN ende AERT Heer soen GHIJSELBERTS, datum den seven en twentichsten der maent Octobris in Jaer Ons Heeren duysent vier hondert ende een en sestich. Also is nu koemen HERMAN die SLUTER als possessoer der selve vorschr. Hoeven ende bekent ende lijt ende geloeft den selven vorschr. WILLEM SIEGERS Rentmeester des Heeren van GHEMERT dat hij voert om dese selve vier mud rogge inden selven onderpanden voert betalen sal vuyter selver Hoeve na inhout der voorschr. brieff na ende na datum ende tenuer des selffs brieven gelooft dese selve HERMEN op verbijntenis van der selver Hoeven alsoe te betalen ende alle die gene die na hooren comen sullen dat der verbonden sullen wesen den selveren pacht alsoe te leveren ende te betalen na inhaud des ierstes brieves sonder argelist. Ende want dit al te samen voor ons Schepenen vorschr. geschiet is gelickelijck voorschr. staet, soo hebben wij Schepenen voorschr. onsen gemeynen segel Schependomps van BAKEL hier beneden aen desen brieff gehangen int iaer Ons Heeren dusent vijffhondert vijffen twintich op ten veertiensten dach Novembris der maent. Oud Adm. archief Deurne Bakel 1529 blz. 136, inv.nr. 100, d.d Uittreksel uit het testament van JAN van DOERNE, Kanunnik van Sint Lambertus te LUIK en Heer van BAKEL, betreffende de Hoeve DE MOESDIJCK te DEURNE, Driek Smits, Venray Blad 15

17 1529, Augustus 13. JAN van DOERNE, Kanunnik van St. Lambertus te LUIK, en Heer van BAKEL, heeft voor Notaris GERARDUS NOUTS en getuigen in het Klooster BINDEREN, zijn testament gemaakt, waarbij hij o.a. aan de weduwe van EVERAERT vn DEURNE en haar kinderen de Hoeve DE MOESDIJCK in de Parochie DEURNE vermaakt heeft. Hierbij is bepaald dat de erfgenamen jaarlijks twaalf mud rogge aan de armen zullen schenken, te weten 9 mud voor brood, dat driemaal per jaar zal worden uitgedeeld, en 3 mud voor erwten of olie. Mochten zij in deze in gebreke blijven, dan zijn de Heilge Geestmeesters in DEURNE gemachtigd deze bepaling ten uitvoer te brengen, waarvoor zij een mud rogge extra krijgen. Getuigen: ELISABETH van DOERNE, Abdis van BINDEREN, PHILIPS van DOERNE, klerk van het Bisdom LUIK, GOYART STUCK, PETER van HAESWINCKEL, LAMBERT CLUYTMANS en NICOLAES ROYMANS. Bossche Prothocollen Bakel 1530 inv.nr. 1804, folio 42, d.d AGNES Weduwe van HENRIK BUEKENTOP. Betreffende een pacht (van 2 mudde rogge) van een stuk land te BAKEL, ter plaatse geheten "DIE SCHIJVE" tussen het erf van Mr. ARNOLD GEBEN, aan beide zijden, strekkende vanaf het erf van AERT BELIEN aan beide einden. Evenals een stuk akkerland geheten "DEN COLLICKAKKER", 3 lopensaet of daaromtrent groot zijnde gelegen te BAKEL, ter plaatse geheten "COLLICKAKKER", gelegen tussen het erf van JAN de BERKER aan de ene zijde en tussen het erf van de kinderen Van de PLEES, aan de andere zijde, strekkende vanaf de straat geheten "DE OUDE MOELENWEG" tot aan de kerk. Welke verkregen is van HENRIK zoon van wijlen HENRIK CELEN volgens Schepenbrief van Nu overgedragen aan Van GERWEN, die proclameert ten eerste, ten tweede en ten derde, acte etc. Verkocht deze 3 lopensaet door AGNES voornoemd op Driek Smits, Venray Blad 16

18 <Dit document uit het Prothocol van proces-verbaal van uitwinning, ook genoemd "Vonnisboek">. Bossche Prothocollen inv.nr. 1804, folio 45, d.d HERMAN zoon van wijlen JACOB van CASTEREN voor zich en zijn medeeisers betreffende een huis, erf, tuin en zeker erf daarvan gelegen te BAKEL tussen erf ARNOLD LENARTS ex uno gemene straat, en alio en ene einde tot aan klooster van BIJNDEREN. Evenals zeker weiland geheten "EEN EUSEL" ook aldaar, tussen DANIEL zoon van wijlen AMELIS MAUWAERTS ex uno en het erf van UDO van BUUDEL ex alio, strekkende vanaf het gemene water tot aan de gemeente. En nog land geheten "DIE MEER". Het betreft een erfpacht van 2 mud rogge, welke pacht JOHANNA Weduwe wijlen JACOB van CASTEREN verkregen had van HENRIK zn. wijlen HENRIK CELEN volgens Schepenbrief van Overgedragen Van GERWEN, ten eerste, ten tweede en ten derde. En verkocht aan HENRIK zoon van wijlen HERMAN VILT, <Dit is uit het Prothocol van proces-verbaal van uitwinning, genaamd "Vonnisboek">. Bakel 1536 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr , d.d Wij THOMAS PETERSzoon, JAN van de MITTELHAGEN, RUTGER WOUTERSzoon, GERT MAES AERTSzoon, NICLAES JANSzoon, PETER JANSzoon ende GERT JOESTEN Scepenen in GEMERT tugen in desen openen brieve dat voer ons comen is JAN JAN AERT PHILIPSzoon die men heyt JAN CNOEP ende met hem LAUWREYNS sijn wettige broeder ende noch JACOP PETER VREYNSENzoon van ZOERENDONCK als wittich man ende momboir KATHELIJNEN sijnder huysfrouwe dat was een Driek Smits, Venray Blad 17

19 wittige dochter JAN AERT PHILIPSzoon ende GHERTRUYDEN sijnder huysfrouwe. Ende noch met hem DIERCK <FRUYTS of FRVUYTS> als man en momboir HIJLLEGONT sijnes huysfrouwe oock een wittige dochter JAN AERT PHILIPS ende GHERTRUY voorschr.. Ende hebben gesamenderhant ende een drechtelick geloeft ende een yegelick een voor al bekendt WILLEME JACOP JEGERSzoon Rentmeester des Huys van GEMERT ende tot behoeff des selfs Huys alle jaer te betaelen uit hennen huys, hoeff ende erffenisse vier vaet erff roggenpachts der maeten van GEMERT altijt op Onser Liever Vrouwen Lichtmisse dach. Ende daer noch toe elf stuver ende een oert gelts opten zekere schoudach daer aff zijnde van welcke vier vaeten erffroggen metten jaergelt tachter stondt, dat die voorschr. geloevers geloeft hebben te betalen den Rentmeester voorschr. als voor reycken sculdt die < > van de sestien Rijnsgulden nu tot Kersmysse toe comen ende tot Lichtmysse daer naest wel betaelt voert soe hebben dese voorschr. geloevers geloeft als sculders principael op hen ende op allen henne gueden nu ter tijt hebbende ofte naemaels vercrijghende dese voorschr. geloefte enttelick vast en stedich te houden. Ende dat voorschr. huys en erffenisse altijt goet genoch ende wael deugdelick te maecken als als voor die betalinghe vanden vier vaet erff roggenpacht ende dat jaergelt voorschr. sonder argelist bezegelt met onsen gemeynen zegel ons Scependomps voorschr.. Gegeven int Jaer Ons Heren Duysent Vijffhondert Sees en dartigh en achten dach Juny deser maent. <MITTELHAGEN?> en AERT MAESSEN. Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 819 De Hoeve OP ESP. Akte bevattende een verklaring voor Schepenen van GEMERT van de kinderen van JAN AART PHILIPSzn., dat zij aan WILLEM JACOB JEGERSzn., Rentmeester van het huis van GEMERT, 16 Rijnsgulden zullen betalen voor achterstal van een erfpacht van 9 vaten rogge, charter. Driek Smits, Venray Blad 18

20 WINDMOLEN TE BAKEL Bossche Protocollen Bakel 1544 inv.nr. 1859, folio 270recto, d.d Wij STEGEN ende BORCHGREVE Scepenen in SHERTOGENBOSCH doen condt een yegelijcken dat opten dach van huijden datum desbrieffs voor ons gestaen zijn geweest Joffrouwe ALEIJT WIJFFLIJET naegelaete Weduwe LUCAS van AMERZOIJEN ende DIRCK JAN VOOGELERSSEN Moelder daer die voorschr. Joffrouwe ALEIJT kenden verpacht ende DIRCK voirs. in pachtinge ontfangen te hebbene den Wijntmoelen staende inde Prochien van BAKEL met allen hoeren, rechten ende toebehoerten van malerijen ende metten huijsen, hoven, schuer, schop, lant ende sant daer toebehoerende in allen manieren gelijck JAN VOOGELER Molder dat all plach te gebruijcken. Ende dat tot eenen termijn off tijt van acht jaeren die ingaen sullen inden Hoochtijden der Geboorten van Sint Jan Baptisten naestcommende sonder!middet! volgende te hebbene ende gebruijckene onder conditie dat partijen voorschr. met vier jaere aff zullen moegen staen bij alsoe dat die geen die sceyden will dat die der ander partijen dat sall moeten opseggen bynnen die Heilige daegen van Korsmisse als Sint Jansmisse daer nae dat vierde jaer zall exspereren als te weten voir eenen alde scild grontchijns oft winchijns den Hertoge van BRABANT te geven ende te betalen van DIRCKEN voirschr alle jaer der pachtinge voorschr. opten rechten chijns dach. Ende noch voor een pont pepers, een pont gengberss <= gember, een genotmiddel> ende een halff pont nagelen te gevene van DIRCKEN voirschr. alle jaer der voirschr. pachtinge der voirschr. Joffrouwe ALEYT op Bamisse daer aff den iersten termijn van betalinghe sall sijn op Bamisse naestcomende als te voorlijve der moelen voirschr. Noch sal DIRCK pechter sculdich sijn te gheven der voirschr. Joffrouwe ALEYT alle jaer der voirschr. jaeren geduerende tot Corsmisse een goet vet gemest vercken daer aff den iersten termeym van betalinge sall sijn tot Corsmisse naestcomende ende alsoe voirtaen des voirschr. jaeren geduerende. Driek Smits, Venray Blad 19

21 Item ende noch voir eene somme negen ende veertich mudden roggen der maten van HELMONT te geven ende te betalen den voors. Joffrouwe ALEYT van DIRCKEN voirschr. alle jaer die pachtinge voirschr. geduerende tot vier termijnen als te wetene een vierendeel tot Bamisse, dander tot Korsmisse, de derde tot halleff Mert ende vierde tot Sint Jansmisse voir aff den ierste termijn als van den vierendeel sal tot Bamisse naest comende ende zoo voirtane betalinge te doen ten termynen zoo voirschr. is. Ende den voirschr. rogge als deen helfte te leveren opte AA daermense pleyten mach, ende all loss ende vrij sonder cost der voirschr. Joffrouwe ALEYTS, ende dander helfte sall Joffrouwe ALEYT voirschr. tot haeren cost doen halen ende met voirwarden hier inne toegedaen als dat die voirschr. DIRCK, pachtere die voirschr. molen zall onderhouden van cammen, rutssel, steenen, hoefceyen, zeyelen ende zeelen ende in finez vuytgenomen bynnen zeel ende buyten zeel. Ende in dien die molen voirschr. langher dan drie daegen stille muste blijven staen bij gebreeck van tymmeringe ende reparatien dat zall zijn ten costen Joffrouwe ALEYTS voirschr. Ende oft die moelen naeden derden dach ginck met eender royen dat zall sijn tot halven cost Joffrouwe ALEYTS voorschr.. Item, ende die pechter zall sculdich sijn dese moelen te wachten voor stormen, donder vlagen ende onwederen ende indien hij yet daer aen versuymden bij brant oft anderssints dat sall die pechter op moeten rechten ende emenderen <= verbeteren, schade vergoeden, boete betalen>. Item soo DIRCKEN pechter voirschr. inde voirgaende jaere opte moele voorschr. geleent heeft gehadt hondert Carolus gulden van twentich stuvers stuck zoo sullen die selve hondert Carolus gulden noch opte moelen voorschr. geleent blijven staen ende is daer aff vorwaerde dat Juffrouwe ALEYT voorschr. oft die geen die de selve molen zall aenverdende teynen dese pechtinge zall sculdich sijn die den voorschr. DIRCKE weder te geven ende noch is voirwaerde dat die pechter voorschr. hem altijt die pechtinge geduerende zall versien op Joffrouwe ALEYTS cost van royen ende lassen dat hij die altijt gemact sal hebben bij hem come gereet inne te stekene op dat die moelen nyet langher stille en staet dan drie dagen. Noch sall die voorschr. DIRCK pechtere tot gehouden sijn ende sculdich wesende tot costen der voirschr. Joffrouwe ALEYTS te coepen stander, assen ende plaeten ende ander groot hout datmet behoeft totten voirschr. moele ende alsmen eenen moelen steen behoeft die sal die voorschr. DIRCK oock sculdich sijn te coepen tot custhen die voorschr. Joffrouwen. Ende die voorschr. Driek Smits, Venray Blad 20

22 pechteren zall den voorschr. werckluyden alsnoch aen die voorschr. moelen moet tymmeren den montcost gevende daer voor hij die spaenderen sall hebben ende dat audt houdt datmen totten moelen neyt langher en can geoirbaerden <= gebruiken>. Ende Joffrouwe ALEYT sal die dach ueren loonen. Item noch eest voirwaerden dat die voorschr. pechter sall onderhouden die huysinge in goeden lofbaeren!gercke! van dake ende wenden. Ende naegaende die voirwaerden voorschr. soe heeft Joffrouwe ALEYT voorschr. gelooft op verbijntenisse van haeren goederen die voorschr. pechtinge inde manieren voorschr. stedich te houden. Ende des soo hebben die voorschr. DIRCK pechter ende met hem GOVART HENRICXSSEN van KUYCK Smit ende JAN GERIT COMANSSEN wederomme gelooft als sculdenaere principael onverscheyden op hen ende alle haer goederen nu hebbende ende naemaels vercreygende te geven ende te betalen des voorschr. Joffrouwe ALEYT den peper, gengber, nagele ende vercke voors. Ende voor den voorsch. rogge alle jaren ten voors. termynen ende te leveren dese pechtinghe voorschr. geduerende ende oock den voorschr. alden schilt sculdich wesen te betalen alsoo dat Joffrouwe ALEYT voorschr. daer aff egeenen scade en come ende hebbe voorts gelooft die voorschr. DIRCK pechter GOVART ende JAN onverscheyden opte verbijntenisse voorschr. allen die voorwaerden, voorschr. inder manieren voorschr. zoese voorschr. staen te achtervolgen ende mette weerck te volbrenghen ende oock te doen nae gaen achtervolgen ende metten werck te doen volbrenghe sonder wedersegge hier inne voirsien ofte die voorschr. DIRCK pechter bynne middeler tijde storff oft oock met en betaelen van vierde jaers tot vierde jaers ende die voors. mede gelovers daer aff scade leden dat die selve mede gelovers die moelen voorschr. opte voorschr. voirwaerden sallen moegen aenverden ende gebruycken den tijt vanden voorschr. pechtinge geduerende sonder argelyst in kennisse der waerheyt. Soo hebben wij Scepenen voors. onse segellen hier aen doen hanghe. Gegeven den XIXen dach der maent January int jaer Ons Heeren Dusent vijfhondert vier ende vertich Den XIXe January Ao. XLIIIJ. WINDMOLEN TE BAKEL. Bakel 1548 Driek Smits, Venray Blad 21

23 Bossche Protocollen inv.nr. 1859, folio 136r - 139r., d.d Wij Schepenen en wesende het Corpus in SCHERTOGENBOSSCHE doen condt eenen yegelicken dat opten dach van huyden datum des briefe voor ons gestaen zijn geweest Joffrouwe ALEYT WIJFFLIET naegelaete Weduwe LUCAS van AMMERZOYEN ende DIRCK JAN VOGELENsoen Moelder... die voorn. Joffrouwe ALEYT verpacht ende DIRCK voirschreve in pachtinge ontfangen te hebbene den Wijntmoelen, staende inder Prochie van BAKEL met allen hare Rechte ende toebehooren van malerije ende mette huysen, hoven, schuere, schop, lant ende zant daer toe behoorende in alder manieren gelijck JAN VOGELER molder dat al placht te gebruycken. Ende dat tot een termijn oft tijt van vier jaeren die ingaen zullen inden Hoochtijden der Geboorten van Sint Jan Baptisten naestcomende dat een jaer naeden anderen sonder middelt <= tussentijds> volgende te hebbene ende te gebruyckene als te wetene voor enen alden schildt grontchijns oft wijnschijns den Hertoge van BRABANT te geven ende te betalen van DIRCKEN voorschreve, alle jaer der pechtinge voirschreven geduerende opten Rechte chijns dach. Ende noch van een pont pepers en een pont... ende een halff pont nagelen te geven van DIRCK voorschreven, alle jaer den voors. pachtinge geduerende den voorschr. Juffrouwe ALEYDE op Bamisse daer aff den iersten termijn van betalinge zal zijn op Bamisse naestcomende. Noch alle jaer hondert eijer ende sess smael hoender, te geven, van DIRCKE voorschr, alle jaere voorschr. pechtinge geduerende der voorschr. Joffrouwe ALEIJDE die eijer op Paesdach ende die hoender Sint Jan Baptiste dach. Daer aff den iersten termijn van betalinge sall zijn tot Paesschen ende Sint Jan Baptisten ierstcomende. Als dat te voirlijve der moelen voorschr.. Noch sal DIRCK pachter sculdich zijn te geven der voirschre. Joffrouwe ALEYDE alle jaer den voorschreve jaere geduerende tot Cormisse een goet vet gemest vercken, wegende hondert ende tachtentich pont daer aff den iersten termijn van betalinge sal zijn tot Cormisse naestcomende ende alsoo voortaen den voorscreven jaere geduerende. Item ende noch van eene somme drie ende vijftich mudde rogge der maten van HELMONT <terfbar> rogge, te gheven ende te betaelen der voirschreve Joffrouwe ALEYDE van DIRCKEN voorschr. alle jaer die pachtinge voirschreven geduerende tot vier termijnen als te wetene een vierendeel tot Bamisse dander tot Korsmisse, t'derde tot halleff Driek Smits, Venray Blad 22

24 Meert ende t'vierde tot Sint Jansmisse, waer aff den ierste termijn als vanden vierendeel sall tot Bamisse naestcomende ende zoo voirtane betalinge te doen ten termijne zoo voirschreven is. Ende den voirs. rogge als deen helfte te leveren opte AA daer mense pleyten mach, d'andere helft te leveren tot HELMONT ende ende en is daer egheen water omme te pleyte soo sall hij den rogge moete levere int geheel tot HELMONT ende all loos ende vrij sonder cost der voirschr. Joffrouwe ALEIJTS. Ende met voorwaarden hier inne toegedaen als dat die voirschr. DIRCK pechtener der voorschreven molen zal onder houden van cammen rutsel steenen <hecscenen> zeylen ende zeelen, ende in smeer vuytgenomen binnen zeel ende buyten zeel. Ende in dien die molen vorschreve langer dan drie dagh stille muste blijve staen bij gebreck van timmeringe ende reparatie, dat zal zijn ten costen Joffrouwe ALEIJTS voirechreven. Ende oft die molen naerden derden dach ginck met eender royd dat sal zijn tot halven cost Joffrouwe ALEYTS voorschr.. Item die pechter zal sculdich zijn dese molen te wachte voor stormen, donder slagen, ende onweder ende indien hij het daer aen versuymden bij brant oft andersins dat zal hij pechter op moete rechten ende emenderen. Item soo DIRCK pechter voirschreve geleendt heeft gehadt hondert ende wiftich Caroli guldens van twintich stuyvers tstuck soo sullen die zelve hondert ende viftich Caroli gulden noch opte moelen voorschr. geleent blijven staan. Ende is daer aff voirwaerde dat Joffrouwe ALEIJT vorschreve oft die gheen die de zelve moelen sall aenwaerden teynden dese pechtinge zal sculdich zijn die den voirscreve DIERCKEN weder te gheven. Ende noch is voirwaarde dat die pechtere voors. hem altijt die pechting geduerende zal versien op Joffrouwe ALEYTS van ALEYTS cost van royen ende lassen dat hij die altijt gemaect zal hebben bij hem omme ghereet inne te stekene op dat die moelen niet langer stille en staet dan die drie dagen noch sal die voorscrevene DIRCK pechtener gehouden zijn ende sculdich wesen tot costen der voorschr. Joffrouwe ALEYTS te coopen stander assen ende plaete enden ander groot hout dat metten behoefft totter voirschreve moelen. Ende alsmen eenen moelen steen behoefft die zal die voirscreven DIRCK oock sculdich zijn te coepen tot costen der voirs. Joffrouwen. Ende die voirs. pechtere sall den voirscreve werckluyden alsmen aen die voirschr. moelen moet tijmeren den mondcost geven. Daer voir hij die spaender sall hebben ende dat ander houdt dat men totter moelen nyet langer en can geoirbaeren. Ende Joffrouw ALEYTS sal die dachueren loonen. Driek Smits, Venray Blad 23

25 Item noch eest voirwaerde dat die voorschr. pechter zall onderhouden die huysinge in goeden lofbaere decke van daken ende wenden, ende den <marge is niet leesbaar>. Ende naegaende der voorwaerde voorscreven. Soo heeft Juffrouwe ALEIJT voirschreven, cum tutoren gelooft opte verbijntenisse van haere goederen die voorschr. pechtinge inder manieren vorscreve stedich te houdene ende dat soo getrou die voorschr. DIRCK pechter ende met hem ARNT MARTENS HEESMANS ANDRIES... van DOERNE <marge is niet leesbaar> geweest als sculdenaer principael onversceijden op hen ende allen haer goederen nu hebbende ende naemael vercregende te gevene ende te betalen den voirscreve Joffrouwe ALEIJDE en den peper gember naegelen, eyer, hoender, ende vercken voorscrevende. Ende voor den voorscreven rogge alle jaer ten voorscreve termijnen ende te levere. Dese pechtinge voorscreve geduerende enden oyck den voors. alden scylt sculdich wesen, te betalene alsoo dat Joffrouw ALEIJT voirschr. daer aff egeenen scade en comen. Ende hebben voorts gelooft die voirscreven DIRCK pechter, ANRNT ANDRIES ende PETER onverscheijden opte verbijntenisse voirscreven inder manieren voirscreven zoose voirscreven staen te achtervolgen ende mette werck te volbrengende ende oyck te doen naegaen, achtervolgen ende mette werck te doen volbrengen sonder wedersegge <marge is onleesbaar> hier inne voirsien oft die voors. DIRCK pechter bijnnen middeler tijden sterft oft oyck nyet en betaelt van vierdels jaers tot vierdel jaers ende die voorschr. mede gelovers daer aff scade leden dat die zelve mede gelovers die moolen voorschr. opte voorschr. voorwaerden sullen mogen aenvaerden ende gebruycken den tijt vande voirschreve pachtinge geduerende sonder argelyst in kennisse der waerheyt, soo hebben wij Scepenen voorscreven onse zegelen hier aen doen hangen. Gegeven den XXIIJen Januari Anno XVc XLVIII. Dictus THEODRYCUS etc. WINDMOLEN TE BAKEL. Bossche Protocollen Bakel 1557 inv.nr. 1859, folio 150r - 151v., d.d Driek Smits, Venray Blad 24