klimaatstad natuurgebied klimaatstadbourgoyen-ossemeersen

Transcriptie

1 natuurgebied Bourgoyen-Osseen

2

3 Stedelijk Natuurreservaat Bourgoyen-Osseen Ten westen van Gent ligt een waardevol natuurgebied dat ontsnapte aan de verstedelijking... een paradijs voor planten en dieren! Het is 220 hectare groot. Het gebied is vrij toegankelijk op de wandelpaden. Vanop de drie routes maak je kennis met verschillende biotopen, onderweg kan je het landschap en de vogels observeren. Welk type waterlopen vind je in of aan de rand van het gebied? rivier sloot vaart gracht kanaal greppel stroom beek toegang met infobord kijkhut Bourgoyenpad 5,9 km - 2,5 uur Meerskantpad 3,4 km uur Spoorwegdijkpad 2,3 km - 1 uur Voor informatie kan je terecht in het stedelijk bezoekerscentrum: het NMC De Bourgoyen gelegen aan de rand van het reservaat. Dit is een passiefhuis waar alles draait rond het doordacht gebruik van energie, water en grondstoffen.

4 Landschap Het landschap van de Bourgoyen-Osseen is een riviervallei, uitgeschuurd door de Leie (op het einde van de laatste ijstijd, zowat jaar geleden). Het deel van de vallei ten noorden van de rivier heet de Bourgoyen, ten zuiden ervan de Osseen. De Leie heeft bij haar uitschuring van de vallei de bodem bepaald. Je vindt er zand, leem en klei. Zulke natte valleigebieden worden bij ons en genoemd. Bijna centraal in de Bourgoyen ligt een natuurlijke zandige hoogte of donk met daarop het historische Valkenhuis. In de Middeleeuwen werden vele sloten gegraven om het gebied te ontwateren en geschikt te maken voor de landbouw. Ook werd een hoosmolen gebouwd. Behalve op de donk bleef het gebied voor akkerbouw echter te drassig. De droogste graslanden gebruikte men als graasweiden, de natste als hooiland. Aan de Meerskant treft men nog een ander bodemtype aan: veenbodem. Die bestaat uit halfvergane plantenresten. Als je er op de grond stampt, voel je de bodem trillen. A NW A 10 NW VLIEGPLEINKOUTER BOURGOYEN OSSEMEERSEN B ZO VLIEGPLEINKOUTER BOURGOYEN OSSEMEERSEN 10 Valkenhuis 9 donk Valkenhuis Leie 8 donk Leie m B ZO m rivier afgezet 6 5 zand 4 - klei 3 2 klei 1- leem wind afgezet -3-4 veen -5-6 rivier afgezet zand - klei klei - leem wind afgezet veen Teken op het plan op de vorige bladzijde, de lijn uit die deze doorsnede weergeeft. In het natuurreservaat zijn vele overgangen aanwezig van de ene bodem naar de andere, van hoog naar laag, van droog naar nat. Dit noemen we Die zijn goed voor Natuurbeheer = Het geheel van maatregelen en werken om de verscheidenheid aan wilde planten en dieren te behouden, herstellen en vergroten. Men onderscheidt een uitwendig en een inwendig beheer naargelang het gaat om maatregelen die storende invloeden van buitenaf proberen te weren of die zich richten op het reservaat zelf.

5 Uitwendig beheer Een eerste maatregel is de aankoop van het gebied, zodat het als één geheel kan beheerd en beschermd worden. De totale oppervlakte bedraagt 220 hectare. Sinds 1974 koopt de Stad Gent er gronden aan. Nu is 95% stadseigendom. Op het bestemmingsplan zijn de percelen hoofdzakelijk ingekleurd als natuurreservaat en natuurgebied en het grootste deel is ook als landschap beschermd. Omdat het reservaat in de winter regelmatig meer dan 1% van de Noordwest- Europese populatie van een belangrijke eendesoort (slobeend) herbergt, komt het in aanmerking als een internationaal overwinteringsgebied voor watervogels. De laatste jaren werden er in samenwerking met de Vlaamse overheid heel wat inspanningen geleverd om de natuur in het gebied meer kansen te geven. Vul zelf de resultaten in. inspanningen aanleggen van wandelpaden ruimen van sloten en grachten aanleggen van een gronddam afgraven van opgehoogde percelen aanleggen van een vleermuizenkoker resultaat Inwendig beheer Het dagelijks beheer van de percelen in stadseigendom gebeurt door de stedelijke natuurarbeiders. Afhankelijk van het seizoen worden knotbomen om de 7 jaar geknot, houtkanten gesnoeid, wegbermen gemaaid, afsluitingen geplaatst, enz. Waterhuishouding Optimale waterschommelingen en waterpeilen én een goede waterkwaliteit zorgen voor variatie in fauna en flora. Vanaf half oktober wordt het regenwater opgehouden, waardoor het gebied langdurig overstroomt, vanaf maart wordt het water via een sluis en een pomp geleidelijk weggelaten; de vroegere overstromingen van de Leie worden zo nagebootst. Graslandbeheer Beheersovereenkomsten worden gesloten met landbouwers met de bedoeling de fauna en flora optimale kansen te geven. De graslanden worden ofwel gemaaid (hooilanden) ofwel beweid met runderen (graasweiden) ofwel gemaaid en nabeweid (hooiweiden). De runderen worden ingeschaard vanaf 1 mei en op plaatsen waar weidevogels broeden vanaf 1 juni. De hooilanden worden gemaaid vanaf 1 juli. Mest- en sproeistoffen zijn niet toegelaten en het maaisel wordt afgevoerd. Deze maatregel bevordert de bloemenrijkdom van het grasland. Houtkanten en bosjes Uitheemse boomsoorten worden geweerd. Canadapopulieren worden geleidelijk aan verwijderd, in de plaats worden streekeigen soorten aangeplant. Knotbomen bieden een ideale nestgelegenheid voor tal van dieren waaronder de steenuil. Soms worden elzen en wilgen tot op de grond afgezet, waardoor een dichte haag ontstaat. Ze hebben een grote ecologische waarde. Geef een voorbeeld: Wegbermen Om een bloemrijke vegetatie te verkrijgen, worden wegbermen tweemaal per jaar gemaaid en wordt het maaisel afgevoerd. Waarom is dat belangrijk? Schadelijke organismen Een aantal planten en dieren worden door de wet schadelijk geacht. Drie soorten distels worden in de Bourgoyen bestreden. Sinds een aantal jaren vormt de Canadese gans een probleem. Deze ontsnapte parkgans neemt sterk in aantal toe. Hiervoor worden maatregelen getroffen zals het schudden van eieren maar ook het afvangen en doden van volwassen dieren. Ook meerkikkers, roodwangschildpadden, planten als de grote waternavel verstoren het evenwicht in de sloten.

6 Een rijkdom aan planten en dieren In de onbemeste hooilanden is er een grote verscheidenheid aan planten. Kleurrijke kruiden zoals gewone dotterbloem, echte koekoeksbloem, grote ratelaar,... vergezellen er de grassen, zeggen en russen. Samen met de sloten vormen de hooilanden een geschikte leefomgeving voor vele diersoorten. Kievit, grutto, scholekster, bergeend... In de rietkragen broeden rietgors en kleine karekiet. De sloten bieden voldoende zuiver water voor salamanders, kikkers, vissen en ongewervelden zoals de geelgerande watertor, rugzwemmer, waterschorpioen, dwergbootsmannetje,... s Winters loopt het laagste deel van het reservaat onder water, dit is aantrekkeijk voor watervogels. De Bourgoyen zijn een belangrijk overwinteringsgebied voor de smient, wintertaling, slobeend, pijlstaart en krakeend. Vanaf maart zakt het water geleidelijk aan. Daardoor blijven er plassen en modderige slikveldjes over voor watersnip, wulp en kemphaan. Zij komen er baden en voedsel zoeken. Een van de meest typische landschapselementen is de knotwilg, een woonplaats voor steenuil, holenduif, ringmus en diverse mezensoorten. De elzen en wilgen verdragen de hoge waterstanden goed en herbergen talrijke zangvogels. De bloemenrijkdom van ruigten lokt vele insecten. Vlindersoorten als atalanta, gehakkelde aurelia, distelvlinder,... vinden hier nog geschikte voedselplanten. Op de spoorwegdijk groeien planten van drogere zandgronden, zoals wouw en ijzerhard.