Amsterdam in cijfers 2014

Transcriptie

1 Amsterdam in cijfers 2014

2 2 Samenvatting jaarboek 2014 Colofon Informatie Bureau Onderzoek en Statistiek, telefoon Redactionele informatie Samenstelling Bureau Onderzoek en Statistiek Redactie Cor Hylkema (eindredactie) Willem Bosveld Robert Selten Eric Slot Met medewerking van Chris Beijer Peter van Hinte Steven Poppelaars Josca Boers Anne Huijzer Sanna de Ruiter Hester Booi Idske de Jong Harry Smeets Jolijn Broekhuizen Nienke Laan Annika Smits Ivo de Bruijn Ellen Lindeman Dragana Stojmenovska Lotje Cohen Laure Michon Hans de Waal Tanja Fedorova Willem van Noorden Merel van der Wouden Jessica Greven Nienke Nottelman Stefan Zuurbier Rogier van der Groep Manilde van der Oord Vormgeving, zetwerk, omslag, druk en afwerking De Groot Drukkerij, Goudriaan Fotografie Nienke Laan Fotobank Intranet Amsterdam, Edwin van Eis Bronvermelding Het overnemen van gegevens is met de volgende bronvermelding toegestaan: O+S Amsterdam Amsterdam in cijfers, Jaarboek 2014 is een productie van O+S in opdracht van de Gemeente Amsterdam Verklaring der tekens. = de gegevens ontbreken x = geheim = nul = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0(0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen * = niet berekend i.v.m. kleine aantallen = 2013 tot en met /2014 = het gemiddelde over de jaren 2013 tot en met / 14 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2013 en eindigend in 2014 prijs: 30, incl. btw en excl. verzendkosten november 2014

3 Samenvatting jaarboek Woord vooraf In 2014 blijkt opnieuw dat Amsterdam in menig opzicht een attractieve stad is. Het aantal inwoners groeit snel, veel buitenlanders kiezen de stad om een paar jaar te werken of studeren en het aantal bezoekers, uit Nederland en de rest van de wereld, neemt toe. Ook op andere terreinen is er succes. Zo is er voor het eerst sinds jaren weer een (bescheiden) groei van het gemiddeld besteedbaar inkomen en blijft de criminaliteit dalen, niet in de laatste plaats onder de groep jongeren van jaar. Voor een deel leidt het succes tot nieuwe vraagstukken. Bovendien zijn de gevolgen van de economische crisis, bijvoorbeeld op de woningmarkt en de arbeidsmarkt, nog voluit zichtbaar. Daar komt nog eens bij dat de verantwoordelijkheid van de gemeente, met name op het gebied van zorg, sterk toeneemt. Gegeven deze uitdagingen en kansen is het goed terug te kunnen vallen op een betrouwbaar cijfermatig overzicht van trends in de stad. Het vormt een inspiratiebron en een toetssteen voor iedereen die wil bijdragen aan de toekomst van de stad. Alle gegevens in dit jaarboek zijn via de website van O+S digitaal beschikbaar. Dat biedt de gelegenheid zelf selecties te maken en bewerkingen uit te voeren. Bovendien is het jaarboek, net als alle voorgaande jaargangen, als pdf beschikbaar. Het Jaarboek Amsterdam in Cijfers 2014 is tot stand gekomen dankzij de medewerking van talloze organisaties in de stad en de regio. Ik wil een ieder die een bijdrage heeft geleverd aan dit jaarboek hartelijk bedanken. mr. E.E. van der Laan Burgemeester van Amsterdam Amsterdam in cijfers 2014

4 4 Samenvatting jaarboek 2014 Leeswijzer Opbouw publicatie Inhoud per hoofdstuk en paragraaf blz. 5 7 Samenvatting jaarboek 2014 blz Hoofdstuk 1 t/m 19 blz Bijlagen 1 t/m 5 blz Opbouw hoofdstuk Titelpagina met vermelding van paragraaftitels Samenvatting met grafieken en kaarten Lijst van tabellen, grafieken en kaarten Tabellen, grafieken en kaarten per paragraaf Bronvermelding Indien onder een tabel geen bron is vermeld, is het cijfermateriaal afkomstig van het Bureau Onderzoek en Statistiek (o+s). Voor deze informatie is onder andere gebruik gemaakt van de (administratieve) bestanden van de Dienst Basisinformatie (dbi), van de Dienst Wonen, Zorg en Samenleven (wzs) en van de Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam (dbga). Website Amsterdam in cijfers 2014 staat volledig op de website van o+s, De tabellen zijn zowel in html- als in xls-formaat opgenomen, de kaarten en grafieken in html- en gif-formaat. De hoofdstukken van het jaarboek 2014 zijn als pdf te vinden. De directe link is

5 Samenvatting jaarboek Inhoud Woord vooraf 3 Leeswijzer 4 Samenvatting jaarboek Kerncijfers Kerncijfers Amsterdam Kerncijfers stadsdelen Kerncijfers buurtcombinaties Kerncijfers ouderen Kerncijfers jongeren 46 2 Bevolking Stand van de bevolking Loop van de bevolking Geboorte en sterfte Huwelijken, partnerschappen en echtscheidingen Vestiging, vertrek en verhuizingen Nationaliteitswijzigingen Prognoses 90 3 Openbare orde en veiligheid Politie Brandweer Werk en inkomen Werkgelegenheid Werkzame en werkloze beroepsbevolking Uitkeringen Inkomen en bestedingen Armoedebestrijding Zorg Maatschappelijke zorg Gezondheid Educatie, jeugd en diversiteit Kerncijfers Primair onderwijs Speciaal onderwijs Secundair onderwijs Tertiair onderwijs Diversiteit 228 Amsterdam in cijfers 2014

6 6 Samenvatting jaarboek Inhoud Verkeer en infrastructuur Mobiliteit Parkeren Verkeersveiligheid Openbaar vervoer Fietsdepot Communicatie Openbare ruimte en groen Ruimtegebruik Woonomgeving Cultuur en monumenten Cultuur Monumenten Milieu en water Afvalverwerking Drinkwatervoorziening Milieu Waterbeheer Sport en recreatie Sport Recreatie Economie en haven Zeehavens Amsterdam Schiphol Toerisme Winkelen Detailhandel Financiële en zakelijke dienstverlening Creatieve industrie ICT Facilitair en bedrijven Facilitair en bedrijven Stedelijke ontwikkeling Woningvoorraad Woningmarkt Huisvesting Vastgoed Middelen Gemeentefinanciën Personeel Belastingen Stadsdelen 413

7 Samenvatting Inhoud jaarboek Bestuur en concern Verkiezingen Gemeenteraad Verkiezingen Bestuurscommissies Verkiezingen Europees Parlement Burger en bestuur Vier grote steden en Nederland Bevolking Openbare orde en veiligheid Werk en inkomen Zorg Educatie Verkeer en infrastructuur Stedelijke ontwikkeling Verkiezingen Stadsregio Amsterdam Bevolking Openbare orde en veiligheid Werk en inkomen Zorg Educatie Verkeer en infrastructuur Milieu Stedelijke ontwikkeling Verkiezingen Amsterdam in Europa Bevolking Openbare orde en veiligheid Werk en inkomen Educatie Economie en haven Stedelijke ontwikkeling Bestuur 576 Bijlagen Omschrijving buurtcombinaties en stadsdelen Kaart van Amsterdam Kaart van Stadsregio Amsterdam Kaart van Europa Begrippen en gebruikte afkortingen 584 Amsterdam in cijfers 2014

8 8 Samenvatting jaarboek 2014 Samenvatting Kerncijfers Op 1 januari 2014 telt Amsterdam inwoners, bijna meer dan een jaar eerder. Het inwonertal stijgt al sinds 2009 en is nu het gevolg van een geboorteoverschot en een vestigingsoverschot. De bevolkingsdichtheid steeg (dus) ook, vooral in Oost (IJburg). De prognose is dat Amsterdam in 2020 ruim en in 2035 bijna inwoners heeft. Met 53,3% blijven alleenstaanden de grootste groep Amsterdamse huishoudens. Het aandeel huishoudens bestaande uit samenwonenden met kinderen nam toe. Begin 2014 telt Amsterdam woningen, meer dan in Het aantal nieuwbouwwoningen daalt (al sinds 2007), net als het aantal nieuwgebouwde sociale huurwoningen. Het aantal nieuwgebouwde particuliere huurwoningen steeg licht. In 2008 en 2009 was het merendeel van de nieuwbouwwoningen nog koop ( eigendom/ bewoner ), in 2013 nog maar 20%. Aangenomen wordt (exacte cijfers ontbreken nog) dat het aandeel minimahuishoudens weer is gestegen: tussen de 21,4 en 22,1% van de huishoudens zou in 2013 tot de minima behoren, een lagere stijging dan landelijk. 71% van de minimajongeren is van niet-westerse herkomst. Landelijk en in Rotterdam en Den Haag groeit het aandeel minimajongeren sinds 2008 harder. Het aandeel werkloze jongeren is gestegen, van 14% in 2009 tot 20% begin 2013 en 24% in Bevolking Op 1 januari 2014 telt Amsterdam inwoners, meer dan in 2013; de bevolkingsgroei van de laatste jaren is de sterkste sinds 1948 en het gevolg van natuurlijke aanwas en in mindere mate een vestigingsoverschot. Maar halverwege 2014 ligt de groei achter op die in dezelfde periode vorig jaar. Het aantal autochtone Amsterdammers is in 2013 sterker gegroeid dan in de voorgaande jaren. Het aantal in Amsterdam geboren autochtonen neemt (al jaren) licht af. Het aandeel niet-westerse allochtonen is de laatste zes jaar redelijk stabiel. Westerse Amsterdammers maken een steeds groter deel van de bevolking uit. Opvallend is de sterke vergrijzing van de niet-westerse Amsterdammers, een

9 Samenvatting jaarboek verdubbeling sinds Overigens behoort Amsterdam tot de minst vergrijsde steden van Nederland: 12 resp. 17%. Openbare orde en veiligheid In 2013 registreerde de Amsterdamse politie bijna misdrijven: meer dan in 2012, minder dan in Zo n 90% wordt in Amsterdam gepleegd, de overige 10% in de andere gemeenten van het korps. Zakkenrollerij en diefstal namen toe, beide met ongeveer 25%; woninginbraken namen met 10% toe. Fraude nam met 25% af. In drie van de vijf districten daalde ook het aantal alcoholmisdrijven met ruim 25% (Oost, Zuid en West), in Noord en Centrum daalde het minder sterk. Het aantal misdrijven gepleegd door 12- t/m 24-jarigen nam in eveneens met 25% af. In 2009 namen zij 17% van alle misdrijven voor hun rekening, in %. De objectieve veiligheid bleef in 2013 gelijk: 70. Alleen de buurtcombinatie Burgwallen Nieuwe Zijde en Weteringschans scoren nog boven de 100, die zijn dus relatief onveilig. Bij subjectieve veiligheid zijn er meer buurtcombinaties onveilig. Werk en inkomen In 2013 nam het aantal Amsterdamse vestigingen met 4,3% toe, terwijl het aantal werkzame personen vrijwel gelijk bleef (+0,4%). Het aantal banen nam toe bij de overheid, in de informatie en communicatie en in de welzijnszorg; af vooral in de industrie, het onderwijs en verhuur onroerend goed. In heel Nederland daalt de werkloosheid sinds maart 2014 en die daling houdt aan. Maar in Amsterdam stijgt de werkloosheid intussen weer. In het tweede kwartaal van 2014 was 9,5% van de Amsterdamse beroepsbevolking werkloos (Nederland 8,5%). De werkloosheid is het hoogst onder jongeren: 24%. Jongeren buiten de ring A10 zijn vaker werkloos. Eind juli 2014 ontvingen Amsterdammers een WW-uitkering, ruim meer dan in juli Het aantal Amsterdamse huishoudens onder de 65 jaar dat afhankelijk is van een bijstandsuitkering (WWB) is in 2013 met 5% gestegen tot Het aantal Amsterdammers met een arbeidsongeschiktheidsuitkering daalt al jaren; in 2013 met nog eens 1%. Het aantal Wajong-uitkeringen nam met 6% toe. Het besteedbaar inkomen is in voor het eerst sinds jaren weer (licht) Amsterdam in cijfers 2014

10 10 Samenvatting jaarboek Samenvatting 2014 toegenomen. Alleen in stadsdeel Centrum daalde het. Bijna 20% van de Amsterdamse huishoudens had in 2011 een inkomen tot 110% van het wettelijk sociaal minimum. Zorg De levensverwachting van een pasgeboren jongen in Amsterdam lag in 2013 op ruim 78 jaar, voor een meisje op bijna 82 jaar. Het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen neemt af doordat de levensverwachting van jongens sterker toeneemt dan die van meisjes. De belangrijkste doodsoorzaak is kanker, gevolgd door hart- en vaatziekten, net als in de rest van het land. Gemeenten worden in 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Jeugdbescherming Regio Amsterdam had in nieuwe cliënten in de jeugd- en onderwijshulpverlening oftewel ruim 4% van alle 0- t/m 17-jarigen in Amsterdam. Bijna jongeren maakten in 2012 gebruik van de eerstelijns Jeugd-GGZ: 0,8% van de Amsterdamse jongeren tot 18 jaar, iets meer dan in In de tweedelijns Jeugd-GGZ ging het om bijna jongeren (5,5%), iets minder dan in Naar schatting 840 jongeren in Amsterdam kregen in 2012 zorg vanuit de AWBZ voor een (licht) verstandelijke beperking: 0,58% van de jongeren. Ruim huishoudens van Amsterdammers ouder dan 55 maakt gebruik van de AWBZ (straks WMO) oftewel 14% van deze leeftijdscategorie. Educatie, jeugd en diversiteit Het aantal leerlingen in het Amsterdamse primair en voortgezet onderwijs stijgt en zal ook blijven stijgen, vooral door de toename van het aantal geboortes. In schooljaar 2013/ 14 telt het primair onderwijs ruim leerlingen ( in 2006/ 07). Het aantal basisscholen bleef gelijk. De verwachting is dat de Amsterdamse basisscholen in 2019/ 20 ruim leerlingen tellen, meer dan nu (+7%). Tussen 2020 en 2030 blijft het aantal leerlingen stabiel. Ook in het voortgezet onderwijs (VO) stijgt het leerlingenaantal al jaren en zal in de komende jaren stijgen van (2013/ 14) tot (2019/ 20). De verwachting is dat er in 2024/ 25 ruim VO-leerlingen zijn.

11 Samenvatting jaarboek In het hoger beroepsonderwijs steeg het leerlingenaantal tussen 2012/ 13 en 2013/ 14 met bijna 6% (Hogeschool van Amsterdam: +6,4%). Het aandeel gemengde huwelijken neemt over de jaren licht toe, van 21% in 2006 tot 24% in Bij autochtone Amsterdamse mannen stijgt het aandeel gemengde huwelijken ook, maar minder sterk: van 15% in 2006 naar 17% in Verkeer en infrastructuur Het aanbod van openbaar vervoer en parkeervoorzieningen wordt in alle stadsdelen steeds positiever beoordeeld, in 2013 met een 7,8. Op de Wallen zijn de bewoners het meest tevreden. Zij geven een 9- voor het aanbod van het openbaar vervoer in hun buurt. De bus wordt beoordeeld met een 7,4, de tram met een 7,2 en de metro met een 7,1. Over de prijs is men minder tevreden: een 6. Het aanbod van de parkeervoorzieningen krijgt in 2013 een 6,4 (was in 2001 een 5,8). In stadsdeel Centrum is men het minst te spreken over het aanbod. Bewoners van stadsdeel Buitenveldert-Oost geven een 7,9. In 2013 heeft 92% van de Amsterdammers thuis internet, tegenover tweederde tien jaar geleden. Het aandeel 65-plussers dat thuis internet heeft is tussen 2003 en 2013 met bijna 200% toegenomen (26% resp. 76%). Het aantal elektrische personenauto s neemt sterk toe: begin 2014 reden er rond (+ 140% ten opzichte van 2013). Ook het aantal elektrische bedrijfsauto s nam toe, maar minder sterk. Het aantal oplaadpunten neemt eveneens toe: 530 in 2013, 756 begin Amsterdam telt meer fietsen ( ) dan inwoners: ruim en het fietsgebruik blijft toenemen. Openbare ruimte en groen De Amsterdammer is redelijk tevreden over de eigen buurt: een 7,4 (was 7,3). In het algemeen geldt: hoe verder een buurt van het centrum ligt, hoe minder tevreden bewoners zijn. Bewoners van Waterland (8,6), Museumkwartier en de Grachtengordel (beide 8,5) zijn het meest tevreden. Overtoomse Veld blijft een van de buurtcombinaties die achterblijven: 6,2. Met een 7,4 heeft Amsterdam een iets lagere score dan de regio Amsterdam als geheel (7,6). Het gemiddelde rapportcijfer voor de inrichting van de woonomgeving in Amsterdam in cijfers 2014

12 12 Samenvatting jaarboek Samenvatting 2014 Amsterdam is een 6,9. De Omval en het Zeeburgereiland/Nieuwe Diep scoren het laagst (4,6), de Grachtengordel-West het hoogst: 8,1. Kijken we naar groenvoorzieningen dan scoort Nellestein in Zuidoost het hoogst; 8,5. Amsterdam als geheel krijgt een 7, hoger dan voorheen. Stadsdeel Centrum heeft slechts 3,8% groen, heel Amsterdam 25,2%. Cultuur en monumenten Het Rijksmuseum ontving van 1 april 2013 (de dag van heropening) tot eind 2013 al meer bezoekers (2,2 miljoen) dan waarop jaarlijks was gerekend: max. 2 miljoen). Die 2,2 is bovendien 1,4 miljoen meer dan in het jaar voor de sluiting. Nooit eerder ontving het Rijks zoveel bezoekers. Vóór de heropening van het Rijks was het Van Gogh Museum dertien jaar lang het best bezochte museum van Amsterdam. In 2013 ontving het bijna 1,5 miljoen bezoekers. In 2014 worden meer bezoekers verwacht. Op 23 september 2012 werd ook het Stedelijk Museum heropend; in 2013 ontving het bijna bezoekers, het hoogste aantal ooit. Ook het Anne Frankhuis trekt meer bezoekers: bijna 1 miljoen in 2009, bijna 1,2 miljoen in Sinds de opening van de Centrale Bibliotheek (CB) aan de Oosterdoksdijk is het aantal leden van die CB afgenomen en het aantal uitleningen iets toegenomen. Het aantal uitleningen van de CB én de filialen nam af van 5 miljoen in 2003 tot nog geen 3,5 miljoen in In juni 2012 werd de Ziggo Dome geopend, dat in 2013 al de meeste bezoekers van alle theater- en concertzalen trok. Sinds de heropening van het De La Mar in 2010 is het bezoekersaantal flink gestegen. In 2013 werd het half miljoen bereikt. Milieu en water Het aantal geregistreerde locaties met zonnepanelen steeg van 603 in 2008 tot in 2013 (+340%). Het aantal zonnepanelen groeide tussen 2008 en 2009 met 10%, tussen 2012 en 2013 met 53%. In 2008 hadden de geregistreerde zonnepanelen een vermogen van 798 kilowattpiek, in , naar schatting 7,5 miljoen kwh (ongeveer 0,2% van het totale elektriciteitsverbruik van Amsterdamse woningen, bedrijven en instellingen). Amsterdam streeft naar 160 miljoen kwh in 2020.

13 Samenvatting jaarboek In 2009 werd per woning gemiddeld m³ gas verbruikt, in m³ en weer een jaar later m³. Als rekening wordt gehouden met temperatuurverschillen door de jaren heen blijkt dat het gemiddelde gasverbruik per woning is gedaald van m³ in 2009 tot m³ in 2012 (-12%). Het elektriciteitsgebruik is de afgelopen jaren gelijk gebleven. In gebruikte een woning gemiddeld kwh aan stroom per jaar. De luchtkwaliteit is op de twee plekken waar wordt gemeten (druk en rustig verkeer) verbeterd, van 49 gram stikstofdioxide per m³ in 2012 naar 45 gram in 2013 (druk) en van 26 gram in 2012 naar 24 gram in 2013 (rustig). Sport en recreatie Amsterdamse attracties wisten ook te profiteren van troonswisseling en de heropening van musea: + 4% ten opzichte van Vooral de grote: Artis, NEMO, Heineken Experience, de Hortus Botanicus (ook die van de VU) en diamantslijperijen verwelkomden 10% meer bezoekers. Het aantal mensen dat een rondvaart neemt stijgt al vijf jaar op rij. Amsterdam ArenA, Holland Casino en TunFun trokken minder bezoekers. Ruim de helft van de volwassen Amsterdammers is lid van een vereniging, waarvan één op de drie van een sportvereniging. Sportverenigingen zijn populairder geworden, organisaties met maatschappelijke doelen verloren leden. Hoogopgeleide Amsterdammers van Nederlandse afkomst zijn relatief vaak lid van een vereniging. Stadsdeel Centrum kent het hoogste aandeel (74%). In de overige stadsdelen is dit lager. In vergelijking met 2012 is het aantal bezoekers aan de Amsterdam RAI in 2013 afgenomen (-4%). Vooral nationale evenementen werden minder bezocht (-11%). De RAI trok wel meer buitenlandse bezoekers: ruim , 15% meer dan in Economie en haven De Amsterdamse economie lijkt zich te herstellen van de recessie van , terwijl het herstel van de landelijke economie stagneert. Medio 2014 vertonen de meeste indicatoren een groei. Maar op de arbeidsmarkt is van herstel geen sprake: het aantal WW-uitkeringen nam toe, het aantal banen af. De totale overslag van de Amsterdamse haven kwam in 2013 uit op 78,5 miljoen ton: +2% ten opzichte van In de eerste zes maanden van 2014 Amsterdam in cijfers 2014

14 14 Samenvatting jaarboek Samenvatting 2011 zette de groei door: +4% ten opzichte dezelfde periode Schiphol blijft groeien. In 2013 werden 53 miljoen passagiers geteld, 3% meer dan in 2012 en 21% meer dan in Het vrachtvervoer steeg met 3%. In 2014 nam het aantal passagiers en vracht met 4 resp. 9% toe. De Amsterdamse hotels hadden in 2013 ruim 6 miljoen gasten, het grootste aantal ooit: +5% ten opzichte van De hotelgasten bleven ook langer. De gemiddelde kamerbezetting steeg tot 76%. Het aantal vestigingen en banen in de Amsterdamse detailhandel is tussen 2010 en 2014 met 3% gedaald tot vestigingen en banen in Het totale aantal banen in de detailhandel bedraagt Sinds 2008 is het aantal vestigingen in de financiële sector met 16% afgenomen. Vooral in de categorieën tussenpersonen verzekeringen, beleggingsmaatschappijen geldwisselkantoren en banken verdwenen vestigingen. De werkgelegenheid liep ook terug, al is nog niet duidelijk hoe sterk. Facilitair en bedrijven Voor het behalen van de doelstellingen van Facilitair en Bedrijven werd in miljoen euro uitgegeven; de inkomsten bedroegen 350,2 miljoen. Het negatieve saldo is vrijwel volledig toe te schrijven aan verbetering van de ICT. De gemeente Amsterdam had op 31 december personeelsleden, 5,2% minder dan in Het gemiddelde ziekteverzuim binnen de gemeente Amsterdam is in de periode gedaald van 5,6 naar 4,8%. Bij het cluster Ondersteuning Bestuur en Informatie daalde het ziekteverzuim met bijna 1%. Het cluster Sociaal liet in 2012 al een sterke afname zien en wist deze in 2013 vast te houden (5,4%). De medewerkers van het cluster Ruimtelijk verzuimen het minst (4,2%). Bijna 80% van de medewerkers zit in salarisschaal 7 t/m 12 (78%), 15% in de schalen 1 t/m 6 en 7% in 13 of hoger. Vanaf schaal 10 zijn er weinig verschillen tussen mannen en vrouwen. Stedelijke ontwikkeling Amsterdam telt op 1 januari woningen, meer dan in De nieuwbouw van woningen (huur en koop) is gedaald van in tot in Ook het aantal slopingen is gedaald, van naar nog geen 500 per jaar. De koopsector is het sterkst teruggelopen, van in 2010 naar 322 in 2013.

15 Samenvatting 15 De beide huursectoren (sociaal en particulier) liepen met ruim de helft terug. De corporaties leverden in huurwoningen op (was 1.800), de particuliere sector 516 (was ruim 1.100). In 2007 werden nog ruim koopwoningen nieuw bewoond, in De mutatiegraad nam af van 10,4 naar 7,4%. In de particuliere huursector was de afname het kleinst: van naar nieuw bewoonde woningen. Het totale aantal verhuringen nam bij de corporatiewoningen af van ruim naar De mutatiegraad lag hier lager dan in de andere sectoren en daalde van 5,3 naar 4,5% in In 2013 steeg die weer tot 4,9%. De voorraad kantoorruimte is sinds 2010 (toen m² groot) met ruim m² afgenomen (-3,2%), vooral door omzetting naar andere functies: hotels, woningen. Ook werden kantoren gesloopt. In totaal werd sinds 1 januari m² aan de voorraad onttrokken, waarvan in het laatste jaar. De leegstand is met m² toegenomen en is nu 17,5%. De leegstand nam vooral toe in Westpoort, Oost en Zuidoost. In 2013 werd m² nieuwe kantoorruimte opgeleverd, bijna twee keer zoveel als in 2012; Ruim tweederde aan de Zuidelijke IJ-oevers. Op 1 januari 2014 was m² kantoorruimte in aanbouw, voornamelijk op de Zuidas. In 2013 werden in Amsterdam 7% minder woningen verkocht dan in In vergelijking met de jaren voor de crisis werd in % minder verkocht (Nederland -46%). In 2013 daalden de prijzen verder, maar de daling vlakte af. In oktober 2013 lag de gemiddelde verkoopprijs 20% lager dan in het derde kwartaal van De gemiddelde prijs van in Amsterdam veel verkochte woningen lag in oktober % lager dan in het derde kwartaal van De afzet van vrije sector nieuwbouw-huurwoningen was in 2013 ook iets geringer dan in Middelen De begroting van Amsterdam voor 2015 is bijna 5,34 miljard euro. In 2014 was dat iets meer: 5,39 miljard. De grootste uitgavenpost is het programma Werk, inkomen en participatie (1,05 miljard euro, tegenover 1,06 in 2014). Het college trekt 20 miljoen euro extra uit voor de bestrijding van armoede en 2,5 miljoen euro voor schuldaanpak. Voor de bestrijding van jeugdwerkloosheid is volgend jaar 11 miljoen euro gereserveerd. Amsterdam in cijfers 2014

16 16 Samenvatting Voor verkeer en openbare ruimte is voor miljoen euro gereserveerd, minder dan de 937 in Bezuinigd wordt vooral op het openbaar vervoer. Voor Amsterdamse scholen komt 27,5 miljoen euro extra beschikbaar (36,5 miljoen euro structureel vanaf 2016), plus 4,5 miljoen euro incidenteel. Welzijn, zorg en sport krijgt 688 miljoen euro. De uitgaven voor maatschappelijke ondersteuning stijgen vanwege overheveling van taken van rijk naar gemeenten met 79 miljoen en die van maatschappelijke opvang tot 223 miljoen euro. In 2015 wordt 47 miljoen euro uitgegeven aan sport. Extra uitgaven: 15 miljoen euro om de Afvalstoffenheffing te verlagen, 80 miljoen voor een breed aanbod van woningen en betere wijken en 32 miljoen ter versterking van de economie, bijvoorbeeld van de positie van Amsterdam als kennis- en innovatiecentrum. In het Duurzaam Energiefonds komt 30 miljoen euro. In het kader van veiligheid is 4 miljoen euro gereserveerd voor de aanpak van high impact crimes en het begin van de uitbreiding van de Top 600 naar een top Ook komt er extra geld voor de aanpak van treiteren (op scholen) en de bestrijding van mensenhandel. Bestuur en concern De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zorgden voor een politieke aardverschuiving: de PvdA haalde 18,4% en is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog niet de grootste partij. Dat is nu D66, met 26,8%. Voor het eerst sinds 1946 maakt de PvdA ook geen deel uit van het College van B&W. Dat wordt nu gevormd door D66, VVD en SP. Ook de verkiezingen voor de bestuurscommissies hebben voor grote veranderingen gezorgd. D66 is nu de grootste in vier van de zeven stadsdelen. De opkomst bij de gemeenteraadverkiezingen daalde van 51,4% naar 50,3% en die bij de verkiezingen voor de bestuurscommissies lag in alle stadsdelen lager dan bij de laatste verkiezingen. Ook voor de Europese verkiezingen was de animo minder. Die 50,3% verhult grote verschillen. De opkomst was het hoogst in stadsdeel Centrum (63%) en het laagst in Zuidoost (39,4%). Amsterdammers mogen tegenwoordig op een stembureau naar keuze stemmen, maar veelal stemmen ze toch dicht bij huis. Stemgerechtigden met een niet-westerse migratie-achtergrond brengen veel minder vaak hun stem uit dan anderen. Bovendien is hun opkomst weer gedaald.

17 Samenvatting 17 Vier grote steden en Nederland Polen vormen de grootste groep immigranten. Het aandeel dat geboren in Polen is veel groter in Den Haag (1,5%) dan in Rotterdam (0,8%), Amsterdam (0,4%) en Utrecht (0,3%). In heel Nederland is 1% van de bevolking van Oost-Europese origine, in Den Haag 4,1%, in Amsterdam en Rotterdam 1,7%. In de eerste jaren na de toetreding van de Oost-Europese landen tot de EU leken Oost-Europese migranten vooral aan het werk te gaan in de land- en tuinbouw, inmiddels is duidelijk dat ze in veel verschillende beroepsgroepen te vinden zijn. In 2013 werden in Amsterdam fietsen weggeknipt, veel meer dan vier jaar eerder en ook meer dan in de andere drie grote steden ook in verhouding tot het aantal inwoners. In Den Haag en Rotterdam werden in 2013 iets meer dan fietsen weggehaald, in Utrecht ruim Deze cijfers weerspiegelen niet alleen het ruimtegebrek in Amsterdam en het gedrag van Amsterdamse fietsers, maar ook de inzet van gemeente. In Amsterdam en Utrecht worden relatief veel hinderlijk/fout geparkeerde fietsen weggehaald, in Rotterdam vooral weesfietsen. In Den Haag houden beide categorieën elkaar in evenwicht. Stadsregio Amsterdam In de Stadsregio Amsterdam bestaat 47% van de woningvoorraad uit huurwoningen tot 681 euro. In Amsterdam ligt dit aandeel op 56%. Er zijn in Amsterdam relatief weinig koopwoningen in vergelijking met de rest van de Stadsregio. Bewoners van de regio verhuizen minder vaak dan voorheen. Jonge gezinnen blijven langer in de stad wonen. Mensen die wel Amsterdam verlaten en zich in de regio vestigen, verhuizen vaak naar de Stadsregio-Zuid. In Amsterdam, Amstelveen en Diemen wordt het meest verhuisd. In de kleinere plaatsen boven Amsterdam relatief weinig. Gemiddeld wordt de woning in Stadsregio Amsterdam met een 7,8 beoordeeld, Amsterdammers geven met een 7,6 het laagste cijfer. De buurt wordt in de Stadsregio beoordeeld met een 7,5. Amsterdammers geven een 7,4. In alle gemeenten in de Stadsregio heeft D66 of VVD de meeste stemmen gekregen, behalve in Aalsmeer (CDA). Amsterdam in cijfers 2014

18 18 Samenvatting Amsterdam in Europa Tijdens de laatste recessie werd de economie van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) harder getroffen dan die van de andere Europese regio s. Het verwachte herstel blijft bovendien achter. Naar verwachting zal de economie in het eurogebied in 2014 met 1% groeien. In vergelijking met andere Europese metropolen kende de economie van de MRA op lange termijn ( ) een bovengemiddelde groei van 2,5%, maar in werd de MRA harder getroffen dan de concurrerende metropolen Frankfurt, Ruhrgebied en Stockholm. Schiphol presteert beter dan de Europese concurrentie. Via de luchthaven worden dan wel minder passagiers vervoerd dan via Frankfurt Airport, Heathrow en Charles de Gaulle, maar het aantal directe bestemmingen groeide van 284 in 2009 naar 323 in Amsterdam was tot 2009 het grootste datacentrum van Europa, Frankfurt is het sindsdien maar de achterstand is niet groot: versus gigabit per dag. Amsterdam is in 2014 een plaats gestegen op Mercer s wereldranglijst van leefbare steden en staat nu elfde. De stad is beter bereikbaar en Rijks en Stedelijk heropenden. Wanneer breder dan leefbaar wordt gekeken zakelijk klimaat, menselijk kapitaal, cultuur staat Amsterdam 26e (Global City Index). De sterke kanten van Amsterdam zijn zakelijk klimaat en informatie; de politieke invloed is laag.