INNOVATIECONTRACT

Transcriptie

1 INNOVATIECONTRACT High Tech Systemen en Materialen ct

2 Voor meer informatie: Secretariaat Topteam HTSM Boerhaavelaan 40 Postbus AD Zoetermeer Tel: Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

3 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1. Visie en ambitie 6 2. Programmering 8 3. NWO en universiteiten TNO en NLR Europese agenda en Horizon Uitvoering 16 Afkortingen 18 Bijlage 1: Topteam 19 Bijlage 2: Financieel overzicht 20 Bijlage 3: Intellectual property framework 21 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

4 Samenvatting Topsector HTSM High Tech Systemen en Materialen (HTSM) ontwikkelt breed inzetbare, innovatieve producten en diensten voor hoofdzakelijk industriële (niet-consumenten) toepassingen. Kennis en expertise op het gebied van de Europese sleuteltechnologieën speelt hierbij een belangrijke rol. ICT maakt een integraal onderdeel uit van de ontwikkelingen binnen de topsector. Oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen De topsector speelt een essentiële rol in het vinden van oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Voorbeelden zijn te vinden op het gebied van mobiliteit, vergrijzing van de samenleving, duurzaamheid en klimaat, voedsel en veiligheid. HTSM ontwikkelt voor de andere topsectoren sleuteltechnologieën en versterkt daarmee het totale concurrentievermogen. Kernambitie exportverdubbeling Kernambitie van HTSM is een verdubbeling van de export in Uitbreiden van de samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksorganisaties en overheden is noodzakelijk om de positie van Nederland in de wereldtop voor HTSM te bestendigen. Programmering in Roadmaps De programmering van de onderzoeksagenda is door het Topteam gemandateerd aan Roadmaps. Deze zijn een integraal onderdeel van het Innovatiecontract HTSM. In iedere Roadmap leggen teams van bedrijven, TO2-instituten, NWO, relevante vakdepartementen, en wetenschappers van universiteiten hun gezamenlijke ambities vast. Toepassingen Semiconductor equipment Printing Lighting Solar Health care Security Automotive Aeronautics Space Advanced instrumentation HTSM technologieën Components and circuits Photonics Mechatronics and manufacturing Embedded systems High-tech materials Cross-topsectorale technologieën Nanotechnology ICT Roadmaps in de topsector HTSM: toepassingen en technologieën Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

5 Europese agenda speelt hoofdrol De Europese onderzoeksprogramma s zijn van groot belang voor de topsector. Naast de productie zijn ook kennisontwikkeling en innovatie in HTSM sterk internationaal geörienteerd. Het innovatiecontract volgt daarom dezelfde hoofdlijnen als Horizon 2020, zowel in de sleuteltechnologieën (KETs) als in de maatschappelijke thema s. Het budget van het innovatiecontract is voor de helft Europese agenda. Uitvoering in staande onderzoeksorganisaties Bij het concretiseren van de onderzoeksprioriteiten binnen de topsector in nationale projecten kiest het Topteam voor werken via duurzaam door de rijksoverheid ge(co)financierde onderzoeksorganisaties. Dit betreft met name de NWO-organisaties STW en FOM, en de TO2- instituten TNO en NLR. Waar nodig worden werkwijzen aangepast in goed onderling overleg. Eén TKI voor de hele topsector Het Topteam heeft gekozen voor één TKI HSTM voor de gehele topsector, met een lichte bureau structuur en detacheringen vanuit bestaande onderzoeksorganisaties en het bedrijfsleven. De Roadmap Council, het belangrijkste adviesorgaan voor het TKI, bestaat uit de trekkers van de Roadmaps. Daarmee zijn de ecosystemen van HTSM duurzaam verankerd in de staande organisaties. Behoud van TTI-functies Holst, ESI en M2i Continuïteit van de succesfactoren van de TTI-functies binnen de topsector is gewaarborgd door aanpassingen in de operationele uitvoering. Voor Holst Centre is onder meer ingezet op regionale financiering. ESI is ondergebracht bij TNO als zelfstandig onderdeel met behoud van de eigen identeit. M2i verschuift geleidelijk het onderzoek naar de universiteiten, in samenwerking met STW. Brede participatie MKB Bijna 500 MKB-ers hebben expliciet hun steun gegeven aan één of meer Roadmaps. Een aantal Roadmaps worden aangevoerd door MKB-ers. Participatie van MKB is een specifiek aandachtspunt in alle HTSM Roadmaps, in de valorisatieprogramma s voor HTSM-onderzoek bij de uitvoerende onderzoeksorganisaties, en in de interactie met Europese onderzoeksprogramma s. Zorg over budgetten NWO en TO2 Het Topteam constateert dat de huidige publieke budgetten van NWO en TO2 geen ruimte laten voor structureel nieuw beleid in de topsector. Streven blijft meer budgetruimte voor beta-techniek, ook buiten HTSM, ook buiten PPS-kaders. Dit is essentieel voor de kennisinfrastructuur in Nederland vis-a-vis de internationale competitie in het dynamische speelveld van de topsector. Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

6 1. Visie en ambitie De topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM) ontwikkelt breed inzetbare, innovatieve producten en diensten voor hoofdzakelijk industriële (niet-consumenten) toepassingen. Kennis en expertise op het gebied van de Europese sleuteltechnologieën speelt hierbij een belangrijke rol. ICT maakt een integraal onderdeel uit van de ontwikkelingen binnen de topsector. HTSM is zowel in termen van productie als toegevoegde waarde de grootste topsector. Daarnaast is de tospector een belangrijke exporteur van goederen, met meer dan 10% van de totale uitvoer van Nederland. Afzetmarkten van bedrijven in de topsector zijn over de hele wereld te vinden. HTSM kenmerkt zich verder door een sterk innovatief karakter, met bijna de helft van de private R&D uitgaven in Nederland. De topsector speelt een essentiële rol in het vinden van oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Voorbeelden zijn te vinden op het gebied van mobiliteit (efficiënter transport), vergrijzing van de samenleving (slimmere zorg), duurzaamheid en klimaat (schoner vervoer, zuinigere gebouwen), voedsel (efficiëntere tuinbouw) en veiligheid (beter bestrijden criminaliteit). HTSM draagt als ontwikkelaar van sleuteltechnologieën bij aan de andere topsectoren en versterkt daarmee het concurrentievermogen van de totale Nederlandse economie. In haar eerste advies formuleerde het Topteam de kernambities van HTSM, waaronder een verdubbeling van de export. 1 Op basis van de nu beschikbare Monitor Topsectoren 2 heeft het Topteam de getallen uit haar eerdere analyse naar boven bijgesteld, zie Figuur 1 en 2. 3 Uitbreiden van de samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksorganisaties en overheden blijft onverminderd noodzakelijk om deze doelstellingen te kunnen halen en de positie van Nederland in de wereldtop voor HTSM te bestendigen. Topsector HTSM Stand 2009 Ambitie 2020 Toegevoegde waarde 31 miljard euro 48 miljard euro Export 39 miljard euro 83 miljard euro Productie 88 miljard euro 148 miljard euro R&D-uitgaven bedrijfsleven 2,3 miljard euro 3,5 miljard euro Werkzame personen Figuur 1: De topsector HTSM in cijfers: herziene stand 2009 en ambitie Advies Topteam HTSM, juni Monitor Topsectoren, CBS, september Actualisering kengetallen HSTM, TNO, april 2013; deze opgave is hoger dan de eerder door het Topteam gebruikte getallen wegens methodische verschillen, waaronder een andere weging van ICT-bedrijven Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

7 Naast de gezamenlijke R&D in dit Innovatiecontract is het absoluut noodzakelijk om het tekort aan goed geschoold technisch personeel op te lossen. De topsector voert daarvoor plannen uit langs vier lijnen, te weten instroombevordering, samenwerking onderwijs en bedrijfsleven, internationale kenniswerkers, en flexibiliteit van de arbeidsmarkt. 4 Ook gerichte overheidsbestedingen voor maatschappelijke vraagstukken zijn een vliegwiel voor technologische innovatie waarmee de concurrentiepositie van de HTSM-industrie in Nederland verder versterkt kan worden. Figuur 2: Ontwikkeling toegevoegde waarde HTSM: historisch pad en ambitie 4 Human Capital Agenda HTSM, januari 2012 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

8 2. Programmering Bij de vernieuwing van het Innovatiecontract heeft het Topteam het bestaande proces binnen de topsector voortgezet van gestructureerd strategische en operationeel overleg met NWO, de TO2 instellingen en relevante vakdepartementen. Daarbij wordt pro-actief voortgebouwd op het veranderende overheidsinstrumentarium, met name het TKI HTSM. Naast de door EZ en OCW aan de topteams gevraagde onderzoeksagenda omvat dit Innovatiecontract ook een overzicht van het lopende jaar (2013) en een vooruitblik naar De samenstelling van het Topteam is ongewijzigd gebleven sinds de publicatie van het eerste Topteam advies, zie Bijlage 1. De programmering van de onderzoeksagenda is door het Topteam gemandateerd aan Roadmaps. Deze Roadmaps zijn een integraal onderdeel van het Innovatiecontract HTSM. In iedere Roadmap leggen teams van bedrijven, TO2-instituten, NWO, relevante vakdepartementen, en wetenschappers van universiteiten hun gezamenlijke ambities vast. Ieder van de Roadmapteams heeft een trekker, in het algemeen afkomstig uit het bedrijfsleven. De Roadmap teams organiseren zelf hun werkveld, daarin gesteund door relevante netwerkorganisaties. Het geheel van de Roadmaps vormt een dynamische afspiegeling van de topsector, in een matrix-georienteerde opzet met zowel een technologieën- als een toepassingenas. Het vernieuwde Innovatiecontract is gebaseerd op 17 Roadmaps, zie Figuur 3. Daarvan verbindt de Roadmap Nanotechnology meerdere topsectoren buiten HTSM en omspant de Roadmap ICT alle topsectoren. Nieuw ten opzichte van het eerste Innovatiecontract is de Roadmap Advanced Instrumentation. De vigerende Roadmaps in het Innovatiecontract en de samenstelling van de verantwoordelijke kernteams staan gepubliceerd op de website van Stichting Holland High Tech. 5 Toepassingen Semiconductor equipment Printing Lighting Solar Health care Security Automotive Aeronautics Space Advanced instrumentation HTSM technologieën Components and circuits Photonics Mechatronics and manufacturing Embedded systems High-tech materials Cross-topsectorale technologieën Nanotechnology ICT Figuur 3: Roadmaps bij HTSM: toepassingen en technologieën 5 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

9 De Roadmaps geven een beschrijving van de inhoudelijke thema s van het Innovatiecontract, samen met een indicatief budget voor de private en publieke middelen benodigd voor de realisatie daarvan, zie Figuur 4 en 5. De totaalbegroting van het Innovatiecontract, zie Bijlage 2, is door het Topteam opgesteld op basis van de Roadmap indicaties, en de in het kader van de vernieuwing voor het nationale Innovatiecontract ontvangen opgaven van AgNL, EZ, TNO, NLR, NWO en het TKI HTSM. Daarbij is gecorrigeerd voor de financiële dubbeltellingen tussen de diverse Roadmaps; deze zijn onvermijdelijk als gevolg van de gekozen matrix-georiënteerde opzet. Figuur 4: Publiek-private samenwerking Roadmaps: indicatief budget 2013 Figuur 5: Innovatiecontract HTSM: verdeling R&D bijdragen 2013 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

10 De topsector werd actief betrokken bij de werkzaamheden van de Regiegroep Spelregels voor publiek-private samenwerking (PPS). 6 In voorkomende gevallen waren binnen HTSM gebruikelijke werkwijzen voorbeeld voor de uitwerking van programmering in zowel fundamenteel als toegepast onderzoek. Het Topteam kan zich dan ook goed vinden in de over deze zaken door de regiegroep gedane aanbevelingen. Datzelfde geldt voor de voorgestelde omgang met intellectueel eigendom. In het verlengde hiervan ligt het door de topsector uitgewerkte kader, zie Bijlage 3. 6 Advies van de Regiegroep Spelregels, juni 2013 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

11 3. NWO en universiteiten NWO zal in 2014 en 2015 richting 57 miljoen euro per jaar inzetten bij universiteiten en FOM/NWOinstituten in aansluiting op de HTSM Roadmaps, waarvan richting 14 miljoen euro per jaar voor ICT. Hierin is niet meegenomen de te verwachten PPS deelname binnen het niet-geoormerkte STW-OTP. De granting -delen van deze propositie beslaan nieuw te verplichten middelen, waaronder een EZbijdrage aan STW die grotendeels aan HTSM PPS-programma s zal worden besteed. Door inzet van nieuwe middelen blijft de omvang van de geoormerkte HTSM-activiteiten op peil en kan de daling van de ongeoormerkte onderzoeksmiddelen bij de voor HTSM relevante NWO-onderdelen (onder meer FOM, STW, EW) ten opzichte van voorgaande jaren beperkt worden. Het bedrijfsleven zal een bijdrage aan deze onderzoeksinspanningen leveren, zowel in geld als via het inzetten van eigen onderzoekers en het ter beschikking stellen van machines, apparaten en faciliteiten. De universiteiten dragen bij in de vaste kosten van het AIO/postdoc-geörienteerde onderzoek. 7 Als aanvulling op het beschikbare NWO-budget wordt TKI-toeslag ingezet, gebruikmakend van bestaande open PPS-processen bij FOM, STW en EW, en rekening houdend met specifieke prioriteitstelling door de HTSM Roadmaps. De NWO-bijdrage aan het innovatiecontract bestaat uit PPS binnen de drie varianten zoals die zijn vastgelegd in de Regiegroep Spelregels. Het grantingdeel bestaat uit nieuw aan te gane verplichtingen. In 2012 werd door STW met succes een topsectorbrede HTSM-call uitgevoerd; deze call zal jaarlijks worden voortgezet. Daarnaast zullen STW en FOM specifieke calls organiseren voor de Roadmap High-tech materials. Het Holst Centre en de Roadmap Embedded systems vinden hun weg binnen bredere instrumenten, waaronder het OTP en de HTSM- en ICT-calls. FOM focusseert met name op de Roadmaps Semiconductor equipment en Advanced instrumentation, terwijl EW vooral inzet op de Roadmap ICT. Gezocht wordt naar verbreding van de participatie in meerjarige activiteiten, waaronder door het bedrijfsleven gecofinancierde wetenschappelijke programma s bij universiteiten. 8 STW onderzoekt mogelijkheden voor grensoverschrijdende financiering van wetenschappelijk onderzoek in het buitenland. 9 Streven van het Topteam blijft meer budgetruimte beschikbaar te krijgen voor beta-techniek, ook buiten de topsector HTSM, ook buiten de PPS-kaders. Deze ruimte voor beta-techniek is essentieel voor behoud en vernieuwing van de kennisinfrastructuur in Nederland vis-a-vis de internationale competitie in het dynamische speelveld van de topsector. 7 Voor iedere euro NWO-bijdrage voor PPS dragen de universiteiten richting één euro uit eigen middelen bij 8 Zoals het QuTech initiatief bij TUD met TNO, FOM en STW 9 Via de lead agency procedure Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

12 4. TNO en NLR Voor samenwerking in het kader van de Europese agenda en het TKI HTSM binnen de HTSM Roadmaps zullen TNO en NLR in 2014 en 2015 per jaar respectievelijk 32 miljoen euro en 3 miljoen euro inzetten. Hiervan is binnen de TNO-inzet 5 miljoen euro per jaar voor ICT. Daarnaast zet NLR 2 miljoen euro per jaar in voor ander lange-termijn onderzoek relevant voor de topsector. Het bedrijfsleven zal een bijdrage aan deze onderzoeksinspanningen leveren, zowel in geld als via het inzetten van eigen onderzoekers en het ter beschikking stellen van machines, apparaten en faciliteiten. Als aanvulling op de beschikbare TO2-budgetten wordt TKI-toeslag ingezet, gebruikmakend van bestaande open PPS-processen bij TNO en NLR, en rekening houdend met specifieke prioriteitstelling door de HTSM Roadmaps. De financiële inzet van alle partijen is gekoppeld aan het lopende proces van PPS-vernieuwing bij TNO en NLR. Met dit proces wordt beoogd de koppeling tussen de publieke en private investeringen in meerjarige programma s belangrijk te versterken, met daarin een coördinerende rol van het TKI HTSM. Voorlopers hierin zijn de Roadmaps Semiconductor equipment, Automotive en Aeronautics. In het licht van de snel afnemende rijksfinanciering voor de TO2-instituten blijft het Topteam uitdrukkelijk streven naar een werkwijze waarin de publieke bijdragen aan TO2-instituten meer dan voorheen ingezet worden naar rato van de private bijdragen in de respectievelijke topsectoren. Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

13 5. Europese agenda en Horizon 2020 De Europese onderzoeksprogramma s zijn van groot belang voor de topsector HTSM. Niet alleen is de productie in de topsector gericht op export, ook kennisontwikkeling en innovatie zijn sterk internationaal geörienteerd. De programmering van de topsector HTSM volgt daarom dezelfde hoofdlijnen als het Europese initiatief Horizon 2020, zowel wat betreft de sleuteltechnologieën (Key Enabling Technologies/KETs) als in de maatschappelijke thema s (Grand Societal Challenges/GSCs). 10 Key Enabling Technologies Grand Societal Challenges Micro- and nanoelectronics Health, demographic change and wellbeing Photonics Food security, sustainable agriculture, marine and Nanotechnology maritime research and the bio-economy Biotechnology Secure, clean and efficient energy Advanced materials Smart, green and integrated transport Advanced manufacturing Climate action, resource efficiency, and raw materials systems Inclusive, innovative and secure societies Figuur 6: HTSM en Horizon 2020: Programmering topsector sluit aan ( ) op KETs en GSCs Vele thema s uit de R&D agenda van Europa passen daarom rechtstreeks in de onderzoeksagenda van de topsector, en worden door Nederlandse partijen samen met bedrijven en kennisinstellingen in andere landen opgepakt. Bedrijfsleven en onderzoeksorganisaties in de topsector zijn dan ook breed betrokken bij zowle bestaande en nieuw te vormen Europese programma s. Centraal in Horizon 2020 staan de JTIs en PPPs, PPS-structuren waarin industrie, onderzoekers, overheden en EC samen de strategische agenda opstellen. 11 Vaak sturen sleutelpartijen vanuit de topsector HTSM hieraan zelf mee, zie Figuur 7. Europees programma PPS HTSM Roadmaps HTSM Roadmaps sluiten aan sturen mee Clean Sky JTI Hydrogen and Fuel Cells JTI Innovative Medicines JTI Bio-based Industries JTI Electronic Components and Systems (ECSEL) JTI Factories of the Future PPP Energy-efficient Buildings PPP Green Vehicles (EGVI) PPP Sustainable Process Industries (SPIRE) PPP Future Internet PPP Robotics PPP Photonics PPP High Performance Computing PPP Figuur 7: HTSM en Horizon 2020: Roadmaps HTSM sluiten aan en sturen mee in JTIs en PPPs 10 EC Communication COM(2011) 809, p. 43 en p. 60 e.v. 11 EC Communication COM(2013) 494 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

14 De nieuwe JTI ECSEL en de bestaande EUREKA clusters CATRENE en ITEA2 hebben voor de topsector een sleutelpositie in het versterken van de brede technologische positie van Nederland in de internationale waardeketen voor kennisontwikkeling en productontwikkeling. Het innovatiegerichte onderzoek in deze Europese PPS-programma s bevordert kennissamenwerking tussen internationaal georiënteerde bedrijven en onderzoeksorganisaties op een wijze die niet mogelijk is met instrumenten gericht op individuele partijen, zoals belastingmaatregelen. EZ ondersteunt deelname van bedrijven en onderzoeksorganisaties aan deze programma s met een reservering van 40 miljoen euro per jaar in de periode tot en met 2020, als cofinanciering op de EC bijdrage aan JTI ECSEL en de transnationele deelname in de EUREKA clusters. Daarnaast wil de topsector inzetten op het mede door EZ gesteunde generieke EUREKA-programma voor MKB Eurostars. Voor de invulling van de Nederlandse bijdrage aan deze Europese programma s zijn 7 thema s benoemd, met een totale omvang van 1500 persoonsjaren/jaar, zie Figuur 8. Deze lijnen zijn richtinggevend voor de inzet in de desbetreffende Europese calls-for-project-proposals. HTSM thema s R&D, pers/jr 450 prototyping 370 Smart cities/connected society 120 Robust networking 120 Surgery without cutting 320 Patient-centric care cycles 220 Competitive engineering 250 More-than-Moore technologies 100 Samenvatting Realization of first prototypes of semiconductor production equipment for 450 mm wafers by enhancing R&D involvement in the supply chain New components and systems for smart buildings, smart energy, smart traffic, smart mobility, smart lighting, smart security, smart living, smart facilitate future urban surveillance and crisis management by secure and resilient data exchange, sensor fusion, data mining and decision making Accelerate transition to minimum-invasive treament through new concepts for user interaction, steering of therapeutic devices, and realtime procedures Personalized and cost-effective patient medical technology for advanced diagnostics, hospital treatment and home/community care, incl. e-health High tech engineering for early market introduction of complex products based on new robust design methods and high performance computing New manufacturing processes and KET application pilots for high voltage, RF, power, sensors and integrated antennas and packages Figuur 8: HTSM thematische inzet in JTI ECSEL en EUREKA Ter versterking van de aansluiting van de Nederlandse onderzoekswereld in HTSM op de Europese programma s zet de topsector in op deelname van zowel STW, FOM en EW, als TNO en NLR aan initiatieven zoals ERA-netten, Joint Programming Initiatives, Joint Research Initiatives, FET Flagships en European Innovation Partnerships. 12 Hierbij zal gebruik gemaakt worden van de door OCW, EZ en NWO in de periode beschikbaar gestelde extra middelen voor cofinanciering van Europese programma s. 12 Zoals het FET Flagship Graphene Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

15 De topsector heeft de ambitie de cofinanciering vanuit de Europese Commissie (EC) te laten groeien naar 120 miljoen euro per jaar in Daarvoor wordt ingezet op alle Europese instrumenten, met nadruk op de hierboven genoemde. Dit is gewenst in het licht van de noodzakelijke groei van de industriele R&D in Nederland. Een hogere EC-bijdrage is ook nodig voor het waarborgen van de continuïteit van het wetenschappelijk onderzoek in de onderzoeksorganisaties. Achtergrond daarvan is het wegvallen van de nationale ondersteuning uit FES-middelen voor een aantal grote wetenschappelijke programma s. Dit betreft met name NanoNextNL in de Roadmap Nanotechnology en COMMIT in de Roadmap ICT. Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

16 6. Uitvoering Bij het omzetten van prioriteiten uit de onderzoeksagenda van HTSM in concrete nationale projecten kiest het Topteam voor werken via duurzaam door de rijksoverheid ge(co)financierde onderzoeksorganisaties. Dit betreft met name de NWO-organisaties STW en FOM, en de TO2- instituten TNO en NLR. Waar nodig worden werkwijzen aangepast in goed onderling overleg. Deze aanpak is doorgevoerd bij de invoering van de TKI-regeling in de topsector. Het Topteam heeft gekozen voor de oprichting van één TKI HSTM voor de gehele topsector HTSM, met een lichte bureau structuur en bemensing via deeltijdcontracten vanuit betrokken onderzoeksorganisaties en het bedrijfsleven. Het TKI-bestuur adviseert het Topteam over alle zaken met betrekking tot het Innovatiecontract. Het belangrijkste adviserende orgaan binnen het TKI, de Roadmap Council, bestaat uit de trekkers van de Roadmaps. Het TKI HTSM is integraal onderdeel van de netwerkorganisatie Stichting Holland High Tech. Daarmee zijn de ecosystemen binnen de topsector duurzaam verankerd in de staande organisatie van het TKI. Behoud van het ecosysteem, de vraagsturing en de technische inhoud van de TTI s Holst Centre, ESI en M2i stond hoog op de prioriteitenlijst van het Topteam. Continuïteit van de succesfactoren van deze TTI-functies in de context van het nieuwe overheidsbeleid is nu gewaarborgd door aanpassingen in de operationele uitvoering. Voor Holst Centre, het samenwerkingsverband van TNO en imec in HTSM, is onder meer ingezet op regionale financiering. ESI is ondergebracht bij TNO als zelfstandig onderdeel met behoud van de eigen identeit. M2i gaat vooralsnog verder als zelfstandige onderzoeksorganisatie, maar verschuift geleidelijk de uitvoering van zijn AIO-programma naar de deelnemende universiteiten, in samenwerking met STW. De drie TTI-functies worden gesteund met een meerjarige reservering van TKI-toeslag in lijn met de industriebijdrage, een meerjarig transitiebudget vanuit EZ, en gerichte STW-calls voor AIO/postdoc projecten bij universiteiten. Naast de genoemde reservering voor Holst Centre, ESI en M2i wordt de TKI-toeslag in meerderheid ingezet voor PPS onderzoek bij universiteiten via STW en EW, bij FOM, en bij TNO en NLR. Daarbij wordt expliciet rekening gehouden met de specifieke prioriteitstellingen door de Roadmaps. Het proces van programmering, financiering en monitoring wordt gecoordineerd door het TKI HTSM. Bij de start van de topsector hebben bijna 500 MKB-ers expliciet hun steun gegeven aan één of meer Roadmaps. De Roadmaps Solar, Advanced Instrumentation, Photonics en Mechatronics and manufacturing worden aangevoerd door MKB-ers. Participatie van MKB is een specifiek aandachtspunt in alle HTSM Roadmaps, in de valorisatieprogramma s voor HTSM onderzoek, en in de interactie met Europese onderzoeksprogramma s. Voor alle kennis- en innovatiezaken met betrekking tot de topsector heeft het TKI HTSM een MKB-loket ingericht, waarvan de uitvoering belegd is bij adviseurs van Syntens. Valorisatie van TKI-onderzoeksresultaten, voorzover niet al voorzien in de betreffende projecten, is belegd bij de uitvoerende onderzoeksorganisaties, zoals de TO2-instituten, FOM, NWO-instituten, STW en de universiteiten. TKI-netwerkactiviteiten, waaronder die in het kader van de MIT-regeling, zijn gemandateerd aan de Roadmapteams en de achterliggende ecosysteemorganisaties onder Stichting Holland High Tech. Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

17 Het TKI HTSM faciliteert het aanhaken van bedrijven en wetenschappers van onderzoeksorganisaties in de topsector bij Europese PPS-programma s. Dit gebeurt enerzijds via de klankbordgroepen van de rijksoverheid voor Europese programmering, anderzijds via het stimuleren van samenwerking in Europese PPS-instrumenten. Waar mogelijk wordt aangesloten op door vraaggestuurde internationale netwerkorganisaties met de focus op innovatie. Daarnaast is een proces gestart om Europese onderzoeksgebieden te identificeren waar inbreng en deelname van bedrijven en onderzoeksorganisaties versterkt kan worden. Deze gebieden worden door de Roadmaps en het TKI HTSM uitgewerkt in de uitrol van het Horizon 2020 programma, samen met AgNL en de netwerkorganisaties in de Stichting Holland High Tech. Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

18 Afkortingen AgNL AIO CBS EC EU EW EZ ESI FES FET FOM GSC HHT HTSM ICT imec IP JTI KET MIT MKB M2i NLR NWO OCW OTP PPP PPS R&D STW TKI TNO TO2 TTI Agentschap NL Assistent in opleiding Centraal Bureau voor de Statistiek Europese Commissie Europese Unie Exacte wetenschappen Ministerie van Economische Zaken Embedded systems institute Fonds Economische Structuurversterking Future and emerging technologies Stichting voor fundamenteel onderzoek der materie (European) Grand Societal Challenge Stichting Holland High Tech High Tech Systemen en Materialen Informatie en communicatie technologie Interuniversitair micro-electronica centrum Iintellectual property (European) Joint Technology Initiative (European) Key Enabling Technology MKB-innovatiestimulering Topsectoren Midden- en kleinbedrijf Materials innovation institute Nationaal lucht- en ruimtevaartlaboratorium Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (STW) Open Technologieprogramma (European) Contractual Public-Private Partnership Publiek-private samenwerking Research and development (Onderzoek en ontwikkeling) Stichting technische wetenschappen Topconsortium voor kennis en innovatie Nederlandse organisatie voor toegepast wetenschappelijk onderzoek Federatie organisaties voor toegepast onderzoek Technologisch topinstituut Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

19 Bijlage 1: Topteam HTSM Voorzitter A.H. (Amandus) Lundqvist Voorzitter Stichting Surf, voormalig voorzitter CvB TU/e, voormalig CEO IBM Nederland Leden Wetenschap D.H.A. (Dave) Blank Hoogleraar Universiteit Twente, wetenschappelijk directeur MESA+ Overheid J.K. (Jasper) Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Ministerie van Economische Zaken Midden- en kleinbedrijf M.H. (Marc) Hendrikse CEO NTS Group Secretariaat Overheid M. (Michiel) Janson Ministerie van Economische Zaken, ambtelijk secretaris Bedrijfsleven A.J. (Fred) van Roosmalen FME, eindredacteur, directeur TKI HTSM Bedrijfsleven G. (Geert) Huizinga FME Wetenschap E.E.W. (Eppo) Bruins STW Wetenschap A.J.A. (Arnold) Stokking TNO Wetenschap W. (Wim) van Saarloos FOM Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

20 Bijlage 2: Financieel overzicht innovatiecontract HTSM Innovatiecontract Bedrijfsleven TNO NLR NWO Universiteiten Departementen en regionaal Totaal inzet PPS per jaar Europese agenda binnen innovatiecontract Bedrijfsleven TNO NLR NWO Universiteiten EZ cofinanciering Europese programma s Europese Commissie TKI HTSM binnen innovatiecontract Bedrijfsleven TNO NLR NWO Universiteiten TKI-toeslag Inclusief nano en ICT 14 Waarvan in 2014 en 2015 per jaar 5 miljoen euro voor ICT 15 Waarvan in 2014 en 2015 per jaar 14 miljoen euro voor ICT 16 Exclusief Eurostars en TKI-toeslag 17 Bedrijfsleven betreft integrale kosten; onderzoeksorganisaties betreft de eigen bijdrage 18 Inclusief Eurostars 19 Cash en in-kind bijdrage 20 Aangenomen toeslagpercentage als in de TKI-regeling 2013 Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt

21 Bijlage 3: Intellectual property framework HTSM The information and intellectual property (IP) rights resulting from a project are an important matter in many public-private collaboration agreements. The ambition is to focus on real execution of the Roadmaps to make the Netherlands a leader in the domains of the Roadmaps and to reduce barriers on matters related to IP ownership and access rights between parties. Therefore, the public 21 and private parties, as responsible partners, will always strive for an arrangement allocating any IP and access rights in a manner that adequately reflects their respective interests, work packages, financial and other contributions to the project, and all other relevant circumstances. Ownership of and access rights to research results will depend on the mode of cooperation. In general, it is common practice to follow the principle that the more one contributes to a project, the more rights one obtains. Likewise, the less a party contributes to a project, the fewer rights that party obtains. The starting point of such a sliding scale is the situation where a party pays 100% of the total project costs. In such a case, the ownership of the research results will vest in that party. Parties may decide to cooperate on research projects by contributing in cash and/or in kind on a specific project. Some general principles apply to all modes of cooperation. An example of general principles applicable to all modes of cooperation is when parties at any time and on a case-by-case basis can negotiate (non-)exclusive access rights to use the research results for commercial and non-commercial purposes. In general, in any case where parties pay for access rights, such payment shall be on fair and reasonable terms. Access rights can, in certain circumstances (such as collaborations between parties acting in one and the same value chain), be limited to a business field. It is common practice that the ownership of so-called background IP remains with the respective party. Also, it is common that parties grant free access rights to their background IP and/or research results to other project parties to the extent needed for the execution of the project. Furthermore, a party will grant access rights to (i) its background IP at fair and reasonable terms to another project party to the extent needed by that other project party for commercial and non-commercial use of its own research results, or (ii) its own research results to which said other project party has received access rights from said project party, unless such background IP has been excluded from the obligation to grant access rights by such party at the start of a project. Background IP can be excluded from the obligation to grant access rights for various reasons including, but not limited to the following: if that background IP is necessarily infringed by implementing a standard; if the background IP is licensed as part of a licensing program; if the background IP requires the (i) consent or (ii) compensation of a third party when granting a license; or if the background IP is jointly owned with a third party to such an extent that the joint owner has no free right to grant licenses. In case of a dispute, it is common to settle this via mediation first. In any case, Dutch law is applicable as a fallback for dispute resolution. 21 The term public party includes granting organizations such as NWO. In order to maximize valorization, granting organizations sometimes stipulate that they co-own the research results. In such cases, the granting organization will be considered a party that generates research results, whereas the actual research is generated by the knowledge institute funded by the granting organization Innovatiecontract High Tech Systemen en Materialen 02-okt