Strategieën voor een groener datacenter. Business continuity management. EN biedt bouwconcept voor ict-beveiliging. bekabeling.

Transcriptie

1 In samenwerkingen met datacenterworks april 2009 bekabeling Strategieën voor een groener datacenter management Business continuity management gebouwtechniek EN biedt bouwconcept voor ict-beveiliging en verder naar een virtueel datacenter benchmarking van datacenters en personeel vrije koeling is een must rf code beplakt datacenter met rfid-tags justitie verbetert koeling met koldloks

2 Rittal Cold Cube keeps IT cool Energie-efficiëntie voor serverracks en precisie-airconditioners Uw nieuwe of bestaande computerruimte energie-efficiënt inrichten is een koud kunstje met de Rittal Cold Cube. Via een afgesloten koude gang wordt de gekoelde lucht direct naar de IT-apparatuur gevoerd. Zo ontvangen uw servers een gelijkmatige koeling, zonder kans op luchtkortsluiting. De opgewarmde lucht wordt vervolgens efficiënt afgevoerd. Het resultaat: het koelvermogen van uw airco kan tot maar liefst 30% stijgen. Zo is de Cold Cube een effectief en financieel aantrekkelijk alternatief voor kostbare mid-densitykoeling. Verhoogde vloer of LCP Inline De Rittal Cold Cube maakt over het algemeen gebruik van een verhoogde vloer waardoor de warmte vanuit de IT-racks wordt afgevoerd. In combinatie met de nieuwe LCP Inline biedt de Rittal Cold Cube u een extra mogelijkheid voor het efficiënt afvoeren van grote hoeveelheden warmte. Een verhoogde vloer is in dit geval niet nodig. De LCP zuigt de warme lucht achter de serverracks op en blaast deze vervolgens gekoeld de Cold Cube in. Een bijkomend voordeel is de nog directere toevoer van gekoelde lucht naar uw server en netwerkcomponenten. Rittal bv - Postbus AE Zevenaar - Tel. (0316)

3 in dit nummer datacenterworks In dit nummer management 04 naar een virtueel datacenter 08 benchmarking van datacenters en personeel 16 business continuity management 30 praktijkrichtlijn vol uit de startblokken Meer online Als lezer van DatacenterWorks heeft u het een behoorlijke tijd zonder website moeten doen. Welgeteld zo n vier maanden, en dat is in de webcentrische wereld waarin we leven een hele tijd. In dat opzicht waren we zelfs een tikje ouderwets te noemen: wel een papieren exemplaar op uw versleten deurmat gooien, maar niet voor de dag durven komen in Google. Daar is zo n twee maanden geleden verandering in gekomen, met een site die dagelijks wordt voorzien van het laatste nieuws op datacentergebied. Op DatacenterWorks.nl treft u ook de artikelen uit het blad aan. Sinds de lancering heeft de site echter al diverse uitbreidingen ondergaan, wat een korte update rechtvaardigt. De eerste uitbreiding is het Nieuws van internet, een widget waarin het datacenternieuws van andere sites wordt getoond. Recentelijk is DatacenterWorks.nl uitgebreid met een rss-optie. Hiermee kunt u de berichten die dagelijks op Datacenter- Works.nl verschijnen volledig automatisch ontvangen. De rss-feed biedt u overigens nog meer mogelijkheden waarvoor u wel even aan het knutselen moet slaan. Met behulp van sites als en com is het mogelijk om de content van DatacenterWorks.nl in een widget te stoppen die u vervolgens op uw eigen site kunt plaatsen. De online activiteiten gaan ook buiten DatacenterWorks.nl verder. Om datacenterprofessionals een discussieplatform te bieden, is er sinds kort ook een DatacenterWorks Linked- In-groep die is te vinden via de Groups Directory. Het discussieplatform staat nu nog in de kinderschoenen, maar wordt vast iets moois als ook u zich aanmeldt! bekabeling 12 bekabelingstrategieën voor een groener datacenter gebouwtechniek 20 en biedt bouwconcept voor ict-beveiliging koeling 24 vrije koeling is een must 32 tien tips voor verbetering koeling praktijk 29 rf code beplakt datacenter met rfid-tags 35 justitie verbetert koeling met koldloks en verder 39 it room infra 40 productnieuws 45 bicsi 46 column Ferry Waterkamp ferry@datacenterworks.nl alle content van datacenterworks.nl ook op uw eigen site? dat kan! ga naar datacenterworks.nl en klik op <rss> 3

4 Management Met de introductie van de Nexus 7000 is het eigenlijk al begonnen; een switch met datacentereigenschappen. Dat was het fundament van een totaalaanpak voor datacenters die in staat zijn met gezwinde spoed applicaties bij de eindgebruiker te krijgen. Wij bieden een gevirtualiseerd rekencentrum. Dan heb je het niet alleen over switches, maar bijvoorbeeld ook over servers, verklaart Rob Willekes van Cisco Nederland. Cisco komt nu ook met servers Met unified computing naar Rob Willekes, product sales-specialist datacenter, neemt de tijd het Cisco-verhaal over unified computing neer te zetten. De veelomvattendheid ervan maakt dat er toch een uur nodig is om de boodschap over te brengen. Ik geef toe, begint Willekes, dat de naam wat verwarrend is. Hierbij verwijst hij naar het al langer in zwang zijnde begrip unified communication. Maar toch, als je alles bij elkaar neemt, dan dekt het wel precies de lading. We hebben een nieuw concept dat infrastructuur en snelle, relatief goedkope, geautomatiseerde verwerking van gegevens op servers met elkaar verbindt. In de loop der jaren zijn opslag en verwerking van gegevens almaar gegroeid, zonder enige integratie. Het gevolg is dat ze niet optimaal worden benut, steeds meer koeling en stroom nodig zijn, waardoor de totale kosten van bezit en beheer van een rekencentrum de pan uitrijzen. Hierdoor verloopt ook de verwerking van applicaties trager dan nodig is. Deze problemen pakken we grondig aan met een geheel nieuw concept. Als je in staat bent de totale kosten terug te dringen, dan vind je een gewillig oor bij CIO s, lead architecten, IT-managers en CTO s, weet Willekes uit ervaring. Servers worden meestal over drie jaar afgeschreven en het netwerk over vijf jaar. We kunnen voorrekenen dat het soms goedkoper is om het netwerk sneller af te schrijven en over te gaan op unified computing. Je zou het complete systeem al kunnen betalen Als je de Nexus 5000, 2000 en 1000 bij elkaar optelt, dan heb je de ruggengraat voor unified computing. door de besparingen die je op softwarelicenties haalt. En bedenk dat je tot 320 blades op één punt kunt beheren en dat scheelt nogal in beheerkosten. lossless ethernet De nieuwe oplossing van Cisco is relatief goedkoop, omdat standaardtechnieken worden gebruikt. Zoals DCE (datacenter ether- net). Zowel voor de switches, servers als opslagapparatuur. We kunnen daarmee het LAN en het SAN consolideren. De wereld heeft voor ethernet gekozen en DCE heeft lossless eigenschappen die het gebruik van fibre channel (FC) overbodig maakt. We zitten nu op 10 Gig-ethernet, we werken aan 40 Gig en 100 Gig laat niet lang op zich wachten. Ethernet is van nature een gedeeld protocol, waardoor pakketjes verloren kunnen gaan. Dit probleem is bij DCE opgelost door acht aparte, parallelle banen binnen het netwerk te creëren (virtual lanes). Net zoals bij een wedstrijdzwembad, wijst Willekes naar de foto van een Olympisch bad. Dus geen dataverlies, maar wel lagere kosten doordat je minder kabels nodig hebt door eenvoudiger beheer en minder energiegebruik. Overigens zal er altijd wel een deel van het rekencentrum op fibre channel draaien denk aan operationele opslag en daarvoor gebruiken we dan fibre channel over ethernet. Daarbij worden FC-pakketjes ingepakt in DCE. Een belangrijk voordeel is 4

5 datacenterworks Teus Molenaar is freelance journalist een virtueel datacenter dat het beheer dan op één console mogelijk is. Door over te stappen op ethernet in het rekencentrum, hoef je ook maar één keer de bekabeling te leggen. Dat scheelt weer in het aantal verstoringen van de rust in het rekencentrum, want daar wil je het liefst niemand binnen hebben. Die ene server wordt gekoppeld aan een unified fabric met een verenigde I/O via een CNA (converged network adapter) naar het beheernetwerk, het front-endnetwerk, het back-upnetwerk, het back-endnetwerk en het opslagnetwerk. En natuurlijk zijn er meerdere servers aan elkaar te koppelen. Door die integratie zijn er ook geen HBA s (host bus adapters) meer nodig, wat in de snelheid en kosten scheelt. vn-link en nexus De basis vormde de Nexus 7000 DCE, een zware klasse switch voor de core van het rekencentrum. Daar is de Nexus 5000 bij gekomen, een top of the rack switch waarin LAN en SAN worden geconsolideerd. De Nexus 1000 zit in de accesslaag en beheert als softwareswitch de toegang naar virtuele machines die zich op steeds wisselende, fysieke plaatsen binnen het serverspark kunnen bevinden. Cisco heeft hiervoor samen met VMWare de VN-Link ontwikkeld, een protocol dat zorgt voor een beheersbare en veilige verbinding tussen applicaties en virtuele machines. VN-Link virtualiseert daarmee het netwerkdomein. Het protocol ligt inmiddels bij standaardenorganisatie IEEE en wacht nog op erkenning. De Nexus 2000 is als fabric extender ontwikkeld om capaciteitsuitdagingen aan te gaan. Als je de Nexus 5000, 2000 en 1000 bij elkaar optelt, dan heb je de ruggengraat voor unified computing, zegt Willekes. Deze aanpak is niet af zonder een aanpassing van het netwerkbesturingssysteem. Cisco NX-OS is de nieuwe generatie besturingssystemen die is ontworpen om te voorzien in de hedendaagse behoeften van het rekencentrum. Ook dit onderdeel van het pakket is van rekencentrumklasse. Zo beschikt het over ISSU (in service software upgrade) en het is self-healing. Het besturingssysteem beschikt over een uitgebreide set aan diagnostisch gereedschap. NX-OS beschikt over een grafische interface, maar er zijn in het rekencentrum mensen die daar geen behoefte aan hebben en willen vasthouden aan een tekstgebaseerde interface. Die mogelijkheid is dan ook ingebouwd. Mensen kunnen zelf kiezen, vertelt Willekes. orkestmeester Het huidige beheer van de infrastructuursystemen in rekencentra kent een gelaagde benadering met verschillende technieken op het vlak van virtualisatie, I/O, identificatie, firmware en dergelijke. Bovendien zijn er verschillende categorieën, zoals servers, opslag, netwerken, die niet zijn ontworpen om naadloos binnen één systeem met elkaar samen te werken. Dat maakt het moeilijk veranderingen aan te brengen, terwijl de bedrijfsvoering vaak snelle wijzigingen ver- 5

6 langt, legt Willekes het probleem bloot. Met unified computing brengt Cisco het beheer van alle apparatuur in het rekencentrum naar één console. Dan gaat het om servers, netwerk, opslag en software. En het gaat om taken als provisioning, geautomatiseerd configuratiebeheer, release automation (patching en softwaredistributie), impactanalyses van voorgenomen wijzigingen en compliance. Met de unified computing system manager, zoals Cisco het embedded devicemanagement noemt, is het mogelijk een gevirtualiseerd rekencentrum in de vingers te houden. Virtualisatie leidt aan de achterkant tot een complexere omgeving. Het is broodnodig het beheer te vereenvoudigen. Cisco heeft een oplossing gevonden, waardoor wij als een orkestmeester het dataverkeer veilig en snel door het rekencentrum leiden. Want uiteindelijk draait het er gewoon om dat de bedrijfsapplicaties zo snel en veilig mogelijk kunnen worden gebruikt tegen de minste kosten. Dit is het uitgangspunt geweest van de ontwikkeling die heeft geleid tot unified computing, zegt Willekes. totaal systeem Willekes benadrukt Dat het er niet alleen om gaat dat er één beheerconsole is voor het totale rekencentrum. Het gaat om het We hebben een nieuw concept dat infrastructuur en snelle, relatief goedkope, geautomatiseerde verwerking van gegevens op servers met elkaar verbindt. totale systeem. Dat maakt een modelgedreven architectuur mogelijk. Het is virtueel en fysiek, en het behapt zowel het netwerk als de afhandeling van bedrijfsapplicaties. En natuurlijk is het ontworpen om makkelijk en goed te beheren, onder andere doordat de componenten in hun ontwerp op elkaar zijn afgestemd. Met het nieuwe besturingssysteem NX-OS, datacenter-ethernet (waarbij 100 Gbps in het verschiet ligt) en het gebruik van fibre channel over ethernet biedt Cisco op alle fronten rekencentrumklasse. Dat het bedrijf nieuwe switches, een ander besturingssysteem en een beheerconsole ontwerpt, ligt in de lijn der verwachting. Maar dat de netwerkkeizer ook servers op de markt gaat brengen, is een nieuw hoofdstuk voor het bedrijf. Maar wel een logische ontwikkeling, volgens Willekes. Virtualisatie luidt een nieuw tijdperk in, waarbij servers een beweeglijk component vormen binnen het netwerk. In zoverre moeten netwerk en servers nauw op elkaar zijn afgestemd. Beide aspecten moeten zich aanpassen aan de nieuwe eisen vanuit de bedrijfsvoering en de nieuwe technische mogelijkheden. Dit TMGB in de Telecommunication Entrance Room. 6

7 biedt op de markt ruimte aan een nieuwe serverfabrikant, meent Willekes. Hij ziet de concurrentie met IBM, HP, Dell en Sun met vertrouwen tegemoet. We hebben een goed en compleet verhaal. backplane-opening Cisco heeft unified computing helemaal zelf vanaf het begin ontwikkeld. Wel is er nauw samengewerkt met VMWare en Intel, maar de aanpak komt toch uit de Cisco-koker. Door met een verse blik naar het rekencentrum te kijken, zijn ook typische andere benaderingen gekozen dan de gangbare. Zo heeft het bedrijf het management van de chassis losgetrokken en het netwerk gebaseerd op een unified fabric. Het grote voordeel daarvan is een grote backplaneopening, waardoor het chassis makkelijker is te koelen. De eerste producten voor unified computing komen in mei van dit jaar de fabriek uit. Er zijn al wel wereldwijd zo n twaalf rekencentra die als bèta functioneren, waaronder zelfstandig ontwikkeld Unified computing is binnen de boezem van Cisco zelfstandig ontwikkeld. Wel is het zo en dat is gebruikelijk bij de netwerkleverancier dat de groep medewerkers die aan het concept heeft gewerkt voor een bepaalde periode als groep buiten het bedrijf is geplaatst. Dat doen we altijd om die mensen de rust te kunnen geven zich helemaal aan het onderwerp te wijden, licht Rob Willekes toe. Rob Willekes, bij Cisco product sales-specialist datacenter: Door over te stappen op ethernet in het rekencentrum, hoef je ook maar één keer de bekabeling te leggen. de datacenters van Cisco en Intel. Wie ertoe overgaat unified computing in zijn rekencentrum toe te passen, zal het meeste gaan vervangen. Wat gebeurt er met de catalysts van Cisco? Die zullen naar de rand van het netwerk verschuiven, verwacht Willekes. advertentie All IT Rooms is een computerruimte System Integrator. Wij ontwerpen en bouwen nieuwe computerruimtes maar ook de herinrichting, verbouwing of verhuizing van uw huidige computerruimte is bij ons in goede handen. Onze dienstverlening op een rij: Consultancy Ontwerp Project management Realisatie Service Lange Kleiweg 50B 2288 GK Rijswijk Tel info@allitrooms.com 7

8 Management Edward van Leent is chairman & CEO van EPI Asia-Pacific & Middle East Op dit moment is er behoorlijk wat verwarring over de Tier-definities. 8

9 datacenterworks Benchmarking van datacenters en personeel Meetcriteria zorgen voor verwarring Tegenwoordig staat de pers bol van aankondigingen van eigenaars van datacenters die op basis van behaalde Tier-levels zich laten voorstaan op de beschikbaarheid van hun datacenter en op hoe groen die zou zijn. Maar hoeveel is daarvan waar en waar is dat opgebaseerd? De datacenterwereld is eigenlijk zeer onvolwassen. Dit blijkt uit het feit dat er geen officiële wereldwijde standaard is voor datacenters. Tijdens het ontwerpen van een datacenter kan dit leiden tot eindeloze discussies, omdat er geen richtlijn is die aangeeft wat goed en niet goed is. Hetzelfde geldt voor de tegenwoordig veel gebezigde term groen datacenter. Tot op heden bestaat er geen wereldwijde definitie voor de term groen, hoe die moet worden gemeten en er is geen gecertificeerde methode om het te bewijzen. In die zin kan iedereen dus beweren wat hij wil, gebaseerd op zijn eigen idee en handleiding. Er zijn wel wat richtlijnen die kunnen worden toegepast bij het ontwerpen om de mogelijk te behalen beschikbaarheid van een datacenter te omschrijven. Zo is door het Uptime Institute in de jaren negentig een initiatief gestart dat tot doel had niet technische managers een indicator te geven van de te verwachten, maar niet gegarandeerde mogelijke beschikbaarheid. Er zijn indertijd vier niveaus gedefinieerd, gebaseerd op Tier-levels. Hierbij geeft Tier-1 de minste beschikbaarheid aan en Tier-4 de meeste beschikbaarheid. Uiteraard moet daarbij wel de kanttekening worden gemaakt dat onderhoud en operationele processen ook goed onder controle moeten zijn. Anders kan zelfs een Tier-4, met al zijn redundantie in het ontwerp, nog steeds een lagere dan de verwachte beschikbaarheid bereiken. verwarring Op dit moment is er in de markt behoorlijk wat verwarring over de Tier-definities gebaseerd op het Uptime Institute. Het eerste probleem is dat er geen volledige beschrijving beschikbaar is over wat de meetcriteria zijn die intern worden gehandhaafd door het Uptime Institute. Onder het mom van outcome based worden er slechts wat hoog-niveaubeschrijvingen gegeven in een whitepaper. Hierdoor wordt het voor veel bedrijven een behoorlijk risicovolle onderneming, omdat ze iets moeten gaan bouwen dat is gebaseerd op deze zeer algemene en door sommigen summier ervaren informatie. Er is het risico aanwezig van interpretatiefouten en/of zaken die niet zijn bekeken, omdat zoals gezegd er in het whitepaper geen volledige beschrijving staat van de meetcriteria die intern door het Uptime Institute worden gehandhaafd. Het enige wat bedrijven kunnen doen, is het Uptime Institute direct bij het ontwerp te betrekken. Dit brengt uiteraard kosten met zich mee. Belangrijker is echter dat een bedrijf niet vrij is om te kiezen met wie het zou willen werken. Uptime houdt alles in de hand via zijn directe rechterarm: de consultancy services. Deze min of meer monopoliepositie van het instituut heeft uiteraard potentieel nadelige gevolgen voor datacenters, omdat er geen vergelijk kan worden gemaakt met andere bedrijven op basis van serviceniveaus, prijs en dergelijke. Een ander feit, waarvan de meeste bedrijven niet op de hoogte zijn, is dat de definities van het Uptime Institute self declared zijn. Dit houdt in dat het geen officieel erkende standaard is. Er is tot nu toe geen enkele officiële Certificeringinstantie die de definities heeft erkend. Vandaar dat er ook geen ISO/ANSI/IEC of een dergelijk nummer is toegekend. De vraag die in de industrie dan ook vaak wordt gesteld, is wat de waarde is van compliance naar iets wat niet wordt erkend door een officiële standards body die vertegenwoordigd is door verschillende landen en partijen, en waarvan geen duidelijke omschrijving beschikbaar is. In die zin zouden andere grote bedrijven ook een pseudostandaard kunnen definiëren en hun eigen certificatie aanhouden. 9

10 Met de opkomst van cloud computing is het de vraag of het nog wel nodig is een Tier- 3/4 datacenter te bouwen, of dat we kunnen volstaan met een collectie van Tier-1 datacenters. andere standaard Deze situatie heeft ertoe geleid dat steeds meer bedrijven de ANSI/TIA-942-standaard volgen. Dit is weliswaar een Amerikaanse standaard (ANSI is het American National Standards Institute), maar het is wel degelijk een standaard. Officieel is deze standaard een telecommunications infrastructure standard for datacenters en dat zou de indruk kunnen wekken dat alleen de telecommunicatie wordt gedefinieerd. Maar in deze standaard worden ook andere zaken in detail aangepakt, zoals de architectuur, elektra, koeling, veiligheid en beveiliging. Het goede punt is dat de TIA-942 de highlevel Tier-definities volgt van het Uptime Institute, maar dat in de standaard heldere en gedetailleerde omschrijvingen worden gegeven zodat er niet veel meer te raden valt. Het is duidelijk wat er wordt verwacht. Dit maakt het makkelijker om een datacenter vanaf de start correct te ontwerpen en om een (eigen) evaluatie te doen of het aan de eisen van een bepaald Tier-level voldoet. Iedereen die de standaard leest en begrijpt, kan zijn ontwerp aanpassen aan de voorgeschreven eisen of aanbevelingen. De standaard kan via internet worden gekocht en is dus makkelijk beschikbaar voor diegene die wil voldoen aan de eisen en aanbevelingen. Ook voor degene die gewoon een aantal zaken uit de standaard wil invoeren omdat het logisch is. Ook worden steeds meer vraagtekens gezet bij het nut van de Tier level-definities: zijn deze nog wel zo relevant voor de huidige markt. Met de opkomst van cloud computing is het de vraag of het nog wel nodig is een Tier-3/4 datacenter te bouwen, of dat we kunnen volstaan met een collectie van Tier-1 datacenters. Immers, er is geen probleem als een datacenter uitvalt, want de rest van de cloud herverdeelt dan de workload en dus is er geen applicatie-downtime. Er zijn tegenwoordig behoorlijk wat bedrijven die kiezen voor twee Tier-2 datacenters en die deze dan volledig gespiegeld plaatsen, zodat applicatie-uptime kan worden gewaarborgd, zelfs als een van de twee datacenters downtime heeft. Uiteraard is dit goedkoper dan een veel duurdere Tier 3/4 waar we nog steeds een disaster recovery en/of back-upsite moeten opzetten, want zelfs een Tier 3/4 kan downtime hebben. wat is groen? Tegenwoordig wordt er ook erg luchtig omgegaan met de term Groen. Ook hier geldt weer dat er geen standaard is, hoewel er wel wat beweging is op dit gebied. Zo is een aantal landen en instanties druk bezig de eerste standaard voor groene datacenters te claimen. Uiteraard is dit niet gemakkelijk, ook al omdat er nogal wat verschillen zijn in hoe groen datacenters kunnen worden. In Europa is het mogelijk de buitenlucht te gebruiken voor koeling, waardoor een betere efficiëntie is te behalen dan bijvoorbeeld bij een datacenter in Dubai. In Dubai is het altijd meer dan 30 C met uitschieters in de zomermaanden van ver boven de 40 en soms 50 C. Hier zal de koeling veel harder moeten werken en dus een lagere efficiëntie teweegbrengen. De vraag is natuurlijk hoe het kan dat di- 10

11 datacenterworks verse eigenaars verklaren dat hun datacenter groen is, terwijl er geen standaard is. Het punt is dat bij gebrek aan een eenduidige meetmethode iedereen kan roepen dat hij groen is. Daarom moeten we dit soort uitspraken ook ten zeerste in twijfel trekken, want het gaat vaak om een zelfdeclaratie naar aanleiding van een resultaat dat door de eigenaar zelf is gemeten. Dus wie kan garanderen dat het objectief is? Sommige datacenters claimen groen te zijn gecertificeerd op basis van Leed (Leadership in energy and environmental design). Hier schuilt een addertje onder het gras, want veel mensen realiseren zich niet dat Leed geen standaard heeft die specifiek is voor datacenters. Dus eigenaars van datacenters nemen de Leed-standaard die van toepassing is op kantoorgebouwen, en passen die toe op hun datacenter. Zo worden er allerlei trucjes uitgehaald om een standaard te gebruiken die niet voor die situatie is geschreven. Vanuit de industrie heeft Leed een voorstel gekregen de huidige standaard om te vormen zodat deze toepasbaar is op datacenters. Tot op heden is het nog niet geformaliseerd. personeel Tot voor enkele jaren bevond de markt voor datacenterpersoneel zich in eenzelfde positie. Werkgevers die op zoek waren naar nieuw personeel voor hun mission critical datacenter konden alleen maar afgaan op de zogenaamde ervaring van de kandidaat. Helaas kwam het nogal eens voor dat iemand die claimde tien jaar in een datacenter te werken, dat al tien jaar fout had gedaan waardoor daar bijvoorbeeld verkeerd werd gekoeld, met een flinke stroomrekening tot gevolg. Voor andere vakgebieden in de IT-industrie zijn er vaak goede kwaliteitsmetingen beschikbaar voor personeel. Als je een netwerk engineer wilt aannemen, kun je vragen naar de bekende CCNA en andere soortgelijke credentials. Maar wat doe je op het gebied van datacenters? Tot voor kort was hiervoor niets voorhanden, maar door de loop der jaren is daar verandering ingekomen. Verschillende spelers in de markt, inclusief leveranciers, zien en gebruiken trainingen voor datacenterpersoneel als een marketingtool waarmee zij hun product(en) kunnen aanprijzen. Er zijn ook gespecialiseerde trainingscentra die niet zijn gebonden aan een hardwareleverancier en die zich daardoor vendor neutral kunnen opstellen. Deze laatste geven waardevollere trainingen: want de cursist of trainee weet dat hij/ zij een objectief verhaal krijgt en niet een verkooppraatje verhult in een training. Als een examen deel uitmaakt van het trainingsprogramma, is de vraag wat dat certificaat waard is. Veel aanbieders schermen met de backing van bekende instanties, zoals Bicsi, ACS en andere. Maar een onderzoek op de website van die bedrijven leert al gauw dat zij geen officiële accreditatie doen en zeker niet de kwaliteit van het materiaal of de levering ervan (kwaliteit van de trainer) meten. Uiteraard zouden dit de eisen moeten zijn voor elk certificaat. Het is dus aan te bevelen met traininginstanties in zee te gaan die een degelijke accredidation body achter zich hebben staan die het materiaal en de levering op kwaliteit bewaken. Verder moet je eisen dat het certificaat wereldwijd erkent is en dat de training ook wereldwijd wordt aangeboden om ervoor te zorgen dat het geen lokale training is die niet is gerelateerd aan internationale standaarden. Terugkomend op benchmarking van datacenters en personeel : het is duidelijk dat benchmarking van datacenters en personeel alleen kan worden gedaan en moet zijn gebaseerd op officiële standaarden en op basis van officiële kwaliteitsbewaking door erkende accreditatie-instanties die de kwaliteit en de waarde van de certificering kunnen waarborgen. Het artikel is geschreven door Eduard van Leemt, hij is Chairman & CEO van EPI Asia-Pacific & Middle East. EPI werkt op exclusieve basis samen met Tunix Internet Security & Opleidingen, waardoor Tunix de cursussen CDCP (certified datacenter professional) en CDCS (certified datacenter specialist) kan aanbieden. De vraag is natuurlijk hoe het kan dat diverse eigenaars verklaren dat hun datacenter groen is, terwijl er geen standaard is. 11

12 Bekabeling Bekabelingstrategieën voor een groener datacenter Kabelinfrastructuren en groen bouwen 12

13 datacenterworks De wens om uitstoot en andere schadelijke milieueffecten door min of meer verborgen activiteiten, zoals IT, te verminderen, heeft geleid tot een aantal internationale initiatieven. Het meest vergaande initiatief op het gebied van IT is gericht op Green Buildings. Hierbij is het streven het milieueffect te verminderen van de zakelijke en de woningbouw. Bij de WGBC (World Green Building Council een internationale organisatie voor duurzaam bouwen) zijn momenteel de Verenigde Staten, Canada, Mexico, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Arabische Emiraten, India, Taiwan, Japan, Australië en Nieuw- Zeeland aangesloten. Ook Argentinië, Brazilië, Chili, Duitsland, Egypte, de Filippijnen, Griekenland, Guatemala, Hongkong, Israël, Korea, Nigeria, Panama, Turkije, Vietnam en Zwitserland hebben aangekondigd deel te gaan nemen aan groene initiatieven. Meer landen zullen waarschijnlijk volgen. De aandacht van de WGBC gaat in eerste instantie uit naar duurzame energiebronnen, energiebesparing en milieubescherming op locaties van nieuwe en bestaande gebouwen. Bij nadere beschouwing blijken echter ook netwerkbekabeling en -infrastructuren een invloedrijke factor te zijn. leed-richtlijnen In de Verenigde Staten heeft de USGBC (United States Green Building Council, de Amerikaanse tak van de WGBC) Leed-richtlijnen (leadership in energy and environmental design een model voor energiebesparend en milieuvriendelijk ontwerp) opgesteld om succesvolle ontwerpen voor elk type gebouw te meten en te documenteren en voor elke fase in de levenscyclus van het gebouw. Hoewel er kleine regionale verschillen bestaan, werken de meeste internationale WGBCdeelnemers volgens principes die lijken op deze Leed-richtlijnen (zie tabel over het Leed-programma van de USGBC). Een van de aandachtspunten in het Leed-programma is bekabeling. Bij bekabeling volgt Siemon grotendeels de Leed-richtlijnen, zoals deze zijn geformuleerd door de USGBC. Deze zijn namelijk redelijk representatief voor soortgelijke, internationale richtlijnen, zoals de Indiase, Canadese en Mexicaanse voorstellen voor aanpassingen, de Breeamcertificering (building research establishment environmental assesment method methode voor de beoordeling van milieueffecten), het green star-programma uit Australië en de Nieuw-Zeelandse variant hierop, het Japanse Casbee (comprehensive assessment system for building environmental efficiency beoordelingssysteem voor efficiënt bouwen op milieutechnisch gebied) en de in Taiwan opgestelde EEWH. Op basis van de algemene richtlijnen die zijn geformuleerd door Leed komt een aantal bekabelingstrategieën in aanmerking als groene oplossing en dus als mogelijke bijdrage aan een algemene groene certificering voor het desbetreffende gebouw. datacenter en energiegebruik In toenemend tempo worden energiebesparende maatregelen getroffen in datacenters. En met reden. Recent onderzoek toont aan dat het stroomverbruik % van het complete budget van datacenters vertegenwoordigt. Een deel van deze energie wordt gebruikt door de servers, switches, routers en andere apparatuur, maar de rest is nodig om al deze apparaten te koelen. Enerzijds is voor koeling dus stroom nodig en anderzijds is voor stroom weer koeling nodig. Om tot de meest efficiënte koeling te komen moet bekabeling goed worden ontworpen, onderhouden en geleid, zodat een onge- Martin Verweij is Regional Director bij The Siemon Company In een recent onderzoek hebben analisten van Gartner aangetoond dat IT-activiteiten verantwoordelijk zijn voor 2 % van de wereldwijde uitstoot van CO 2. Dat is te vergelijken met de CO 2 -productie van de luchtvaartindustrie. Bij CO 2 -uitstoot denken we meestal aan transport, zware industrie en stroomopwekking. Uit recente activiteiten op het gebied van milieuproblematiek is echter gebleken dat IT en IT-producten op verschillende gebieden van grote invloed zijn. Op welke terreinen is een groenere aanpak van IT mogelijk? 13

14 hinderde luchtstroom ontstaat. TIA-942 en aanvullende internationale standaarden voor datacenters stellen voor horizontale en verticale bekabeling aan te leggen. Hierbij moet rekening worden gehouden met eventuele uitbreidingen, zodat later niet opnieuw aan de bekabeling hoeft te worden gesleuteld. Er zijn verschillende redenen voor deze aanbeveling. Zo hoeven er geen vloertegels te worden verwijderd en de statische druk onder verhoogde vloeren wordt niet verlaagd tijdens MAC-werk (moves, adds en changes). De kabelkanalen lopen zodanig dat de koude luchtstroom in koude doorgangen niet wordt gehinderd door bekabeling. De koeling wordt mogelijk verbeterd, doordat de bekabeling zo wordt aangelegd dat ze werkt als een soort schot waarlangs koele lucht naar koele doorgangen wordt geleid. Een groot aantal oudere datacenters en telecommunicatieruimten heeft te lijden onder jaren van slecht georganiseerde MAC s, waarbij kanalen voor de bekabeling vaak ongebruikt zijn achtergelaten. Deze ongebruikte kanalen kunnen barrières vormen die de luchtstroom hinderen. Dit leidt tot een hoger energiegebruik, omdat de koelapparatuur minder efficiënt werkt. beheer van kabelkanalen Op zich zou dit al genoeg reden zijn om oude bekabeling te verwijderen, maar hierbij komt nog dat de oude kabelomhulsels vaak niet voldoen aan de huidige RoHS-eisen (reduction of hazardous substances vermindering van gevaarlijke stoffen). In veel gevallen bevatten de oude kabels aanzienlijke hoeveelheden brandbaar materiaal en kunnen bij ontbranding ervan giftige stoffen vrijkomen, zoals halogenen. Naast de veiligheidsrisico s wordt met een juiste verwijdering en verwerking van oude kabels ook een serieus milieuprobleem weggenomen. Hoewel de verwijdering van oude kabels een duidelijk groen effect heeft, is vermindering van het aantal mogelijk verouderde kanalen via goed beheer een nog betere oplossing. Intelligente systemen voor infrastructuurbeheer, zoals MapIT, bieden een groot voordeel, omdat MAC s er tot in detail mee kunnen worden bewaakt. Doordat een consistent en up-to-date beeld wordt verschaft van de fysieke verbindingen tussen de lagen, kunnen kanalen worden beheerd en volledig worden benut voordat ze een beheerprobleem worden. Beheer van de kabelkanalen leidt vrijwel zeker tot een afname van stroomverbruik op het gebied van koeling. Maar dankzij intelligent beheer van de infrastructuur vermindert ook het stroomverbruik van de actieve netwerkapparatuur. Als een intelligent systeem voor infrastructuurbeheer is uitgerust met een centraal patchpanel, kan ervoor worden gezorgd dat alle switchpoorten worden gebruikt. Dit leidt tot een vermindering van het stroomverbruik voor de elektronica, doordat het aantal ongebruikte poorten tot een minimum wordt beperkt. De mogelijkheid de ongebruikte poorten te benutten in plaats van extra switches bij te plaatsen, kan een energiebesparing opleveren die weer leidt tot een verdere besparing op het gebied van koeling. meer dan vereiste bandbreedte Wanneer datakabels worden geïnstalleerd, is het in het voordeel van de eindgebruiker systemen met een zo lang mogelijke levensduur te installeren. Op dit moment zijn categorie 7/klasse F-kabels de beste die verkrijgbaar zijn. Binnenkort volgt de categorie 7A/klasse FA-standaard. Deze standaard gaat uit van MHz of 1 GHz per kanaal, wat een aanzienlijke extra bandbreedte oplevert boven op de huidige 10 Gbps-snelheden voor kopernetwerken. Deze kabelsystemen met hogere bandbreedten zijn volledig achterwaarts compatibel met oudere technologie. In een recent white paper onderzoekt Siemon de ROI/TCO (investeringsrendement en totale eigendomskosten) voor kabelinstallaties. De conclusie is dat bekabeling met geringer prestatievermogen, gerekend over de hele levenscyclus van de kabelinstallatie, aanzienlijk duurder is. Vanuit het perspectief van duurzaam bouwen is het terugbrengen van materialen die in de loop van de tijd moeten worden vervangen, een nog belangrijkere reden om bekabeling met een groter prestatievermogen te installeren. De installatie van een categorie 5e-systeem bijvoorbeeld impliceert vervanging binnen een paar jaar, wanneer 10GBase-T de desktop bereikt. Categorie 6-systemen vereisen onderhoud (weer moet de installateur langskomen) en een zekere vervanging van langere kanalen. Al deze scenario s zouden een negatieve uitwerking hebben op de groene be- 14

15 oordeling, vanwege de verspilling van materiaal en de extra bezoeken van technici. Minder verwijderde en opnieuw geïnstalleerde kabels betekent een besparing van koper, aluminium en andere natuurlijke materialen. vermindering van ruis PHY-ontwerpers zoeken altijd naar innovaties ter ondersteuning van prestatieverbeteringen in de allernieuwste producten. Een overstap op high-performance klasse F/FA volledig shielded kabelsystemen zal leiden tot een aanzienlijke vermindering van ruis op het kabelkanaal. Dit kan weer leiden tot een aanzienlijke stroombesparing in de gebruikte elektronica, doordat geen DSP (digital signal processing digitale signaalverwerking) meer nodig is om ruisniveaus te onderdrukken. Een gezamenlijk onderzoek van Siemon en KeyEye Communications heeft aangetoond dat het gebruik van volledig shielded bekabeling kan leiden tot een besparing van rond de 20 % op het totale energiebudget van 10GBase-T-chiparchitecturen. Het grootste deel van deze besparing zou het gevolg zijn van een afname van de DSP-complexiteit die voortvloeit uit Next- en Fext-cancellers. Bovendien leiden lagere niveaus van alien crosstalk op deze kanalen tot grotere signaalruisverhoudingen, waardoor een systeem robuuster en betrouwbaarder wordt. Bekabeling van klasse F/FA kan van grote waarde zijn voor kostenbesparing bij ruisscenario s waarin rekening wordt gehouden met DSP-complexiteit en voeding voor kabellengtes tot 100 m. Verwerkings- en niveauvereisten kunnen worden teruggeschroefd zonder verlies van prestatievermogen. De extra bandbreedte die wordt verschaft door klasse F/FA-bekabeling, biedt eindgebruikers een upgradepad naar nog hogere signaalverhoudingen, mochten die nodig zijn in de toekomst. Netwerkapparatuur die specifiek gebruikmaakt van de voordelen die interne ruis en signaal-ruisverhouding van klasse F/FAbekabeling bieden, is nog niet commercieel leverbaar. Onderzoek toont echter duidelijk het voordeel aan dat deze bekabelingsystemen bieden aan ontwikkelaars van nieuwe producten op het gebied van stroomverbruik en latentie. product/service leed credit uitleg MapIT MR Construction Waste Management 50 % MR Construction Waste Management 75 % MR Resource Reuse 5 % MR Resource Reuse 10 % EA 1 - Optimise Energy Performance TERA MR Construction Waste Management 50 % MR Construction Waste Management 75 % EA 1 - Optimise Energy Performance 10G 6A F/UTP MR Construction Waste Management 50 % MR Construction Waste Management 75 % EA 1 - Optimise Energy Performance 10G 6A UTP MR Construction Waste Management 50 % MR Construction Waste Management 75 % XGLO-vezel MR Construction Waste Management 50 % MR Construction Waste Management 75 % Terugdringing van overbodige kanalen vanwege ongedocumenteerd/slecht beheerd MAC-werk Detectie en gebruik van ongebruikte bekabelingskanalen om de aanleg van nieuwe kanalen te beperken Maximalisering van het gebruik van actieve poorten om de plaatsing van overbodige actieve apparatuur te beperken Detectie en gebruik/verwijdering van niet meer gebruikte kanalen om de ruimte voor paden te vergroten en luchtdoorvoer te maximaliseren voor energiezuinige koeling Kabels delen zodat er minder bekabelingskanalen hoeven te worden aangelegd Toekomstbestendig prestatievermogen verlengt de levenscyclus van de bekabeling, waardoor minder vaak kabels hoeven te worden verwijderd/afgevoerd en minder vaak nieuwe kabels hoeven te worden gelegd Door een afgeschermde constructie kan ruis voldoende worden beperkt om DPS overbodig te maken, wat stroomverbruik vermindert. Toekomstbestendig prestatievermogen verlengt de levenscyclus van de bekabeling, waardoor minder vaak kabels hoeven te worden verwijderd/afgevoerd en minder vaak nieuwe kabels hoeven te worden gelegd Een geringere kabeldoorsnede betekent minder fysieke paden (kabelgoten en -geleiders, j-haken) Een geringere kabeldoorsnede betekent ook minder kabelomhulselmateriaal Een kleinere kabeldoorsnede betekent meer ruimte voor de paden en dus een betere luchtdoorvoer, wat weer leidt tot energiezuinigere koeling Toekomstbestendig prestatievermogen verlengt de levenscyclus van de bekabeling, waardoor minder vaak kabels hoeven te worden verwijderd/afgevoerd en minder vaak nieuwe kabels hoeven te worden gelegd Een geringere kabeldoorsnede betekent minder fysieke paden (kabelgoten en kabelgeleiders, j-haken) Een geringere kabeldoorsnede betekent ook minder kabelomhulselmateriaal Toekomstbestendig prestatievermogen verlengt de levenscyclus van de bekabeling, waardoor minder vaak kabels hoeven te worden verwijderd/afgevoerd en minder vaak nieuwe kabels hoeven te worden gelegd Trunk-kabel MR Construction Waste Management - 50% Door kabels in de fabriek af te sluiten in plaats van in het veld wordt afval op locatie voorkomen GPS/projectasstentie MR Construction Waste Management - 75% MR Resource Reuse - 5% MR Resource Reuse - 10% EA 1 - Optimise Energy Performance MR Regional Materials - 10% MR Regional Materials - 20% Snellere en efficiëntere aanleg van trunk-kabels betekent minder bezoeken van technici en minder mankracht Modulair ontwerp van trunk-kabels maakt hergebruik op de locatie mogelijk Goed geplande kanalen voorkomen blokkades van de luchtstroom in paden als gevolg van slecht beheerde afzonderlijke kanalen, zodat maximale luchtdoorvoer en energiezuinige koeling mogelijk zijn GPS/projectassistentie betekent efficiënt werken door gebruik van plaatselijke materialen en arbeid 15

16 Management Barry Elliott (RCDD) is werkzaam bij het Britse adviesbureau Capitoline ( De Amsterdam Internet Exchange verbindt ruim driehonderd internetbedrijven via zes datacenters en het AMS-IX Network Operating Centre. Het Britse Capitoline is sinds kort als consulting partner verantwoordelijk voor de business continuity van het internetknooppunt. Barry Elliott van Capitoline zet uiteen wat de richtlijnen en best practices zijn voor business continuity in datacenters. Business continuity management Richtlijnen voor een robuust datacenter Het leveren van een betrouwbare en succesvolle dienst is van een aantal zaken afhankelijk: Een productieomgeving die goed is ontworpen en degelijk is opgebouwd, en die de juiste standaarden en best practices in acht neemt om te komen tot efficiënte en betrouwbare bedrijfsvoering. Beheertechnieken die zorgen voor de procedures en protocollen om de efficiëntie en betrouwbaarheid van de onderneming blijvend te garanderen. Disaster recovery-plannen die een bewezen en geteste procedure omschrijven voor het afhandelen van incidenten die de activiteiten van de onderneming in gevaar brengen en laat zien wat er moet gebeuren om te herstellen na een ramp. Deze benadering leent zich voor zowel het beheer van een olieraffinaderij als van een datacenter. Maar laten we ons hier richten op de specifieke eisen voor het datacenter, want dat is juist het gebied waar de verschillende achtergronden van de betrokkenen (IT, facilities, etc.) ervoor zorgen dat iedereen zich op zijn eigen gebied richt en het zicht op het algehele plaatje verloren raakt. De hiërarchie van standaarden, codes, regels en wetgeving die zorgen voor de basisprincipes voor ontwerp en bedrijfsvoering, ziet er als volgt uit: 1. EU-richtlijnen. 2. Cenelec-standaarden 3. IEC/ISO-standaarden. 4. Nationale standaarden (alhoewel deze voorrang krijgen als er in lokale wetgeving naar wordt verwezen). 5. Andere internationale standaarden zoals van Ansi, Bicsi, Ashrae en BSI. 6. Richtlijnen van de fabrikanten. 7. De industry best practices. technische standaarden Technische standaarden geven de best practices-methoden voor het ontwerpen en implenteren van het datacenter, zowel vanuit een fysiek, elektrisch als een mechanisch oogpunt. Sommige eisen met betrekking tot gezondheid en veiligheid en energiebeheer zijn gedekt door Europese richtlijnen en nationale normen. Er bestaan veel technische normen die betrekking hebben op de talloze technische disciplines in een datacenter. Twee stukken in het bijzonder hebben echter specifiek betrekking op de engineering-aspecten van het datacenter en de uiteindelijke robuustheid en redundantie van het ontwerp. Dat zijn: ANSI/TIA-942:2005 Telecommunications Infrastructure Standards for Data Centers Tier Classifications define site infrastructure performance. The Uptime Institute, 2008 Het document van The Uptime Institute (TUI) deelt de bedrijfsvoering op in vier Tiers die een inschatting geven van de verwachte jaarlijkse downtime van een datacenter, mits bepaalde ontwerproutes zijn genomen. De TIA 942-standaard trekt zwaar op de filosofie die in dit TUI-docu- 16

17 datacenterworks BS lijkt voor Europa zeer geschikt om de best practices voor business continuity management in de ICT-omgeving te omschrijven. ment uiteen is gezet en biedt in engineeringtermen meer over wat nodig is voor het bereiken van deze niveaus. Een centraal onderdeel van de filosofie is de goedkeuring van de N, N+1 en 2N methodologie. In het kort betekent N dat er genoeg apparatuur aanwezig is om de klus te klaren. N+1 betekent dat elk systeem een redundant component heeft. Bij 2N zijn systemen volledig gerepliceerd. Een variant daarop is bijvoorbeeld 2N+1 waarbij sprake is van twee onafhankelijke systemen met elk zijn eigen redundante componenten. Uiteindelijk is het een afweging tussen risico en kosten: meer niveaus van redundantie en robuustheid zullen altijd meer kosten. Voordat een besluit wordt genomen over de meest geschikte strategie is het aan de organisatie zelf om voor de eigen specifieke situatie te bepalen hoe duur een downtime is. Beide bovengenoemde normen zijn Amerikaans. Er zijn geen direct vergelijkbare Europese (Cenelec) of internationale normen (ISO/IEC). De methoden beschreven in de twee Amerikaanse documenten zijn meestal universeel, maar voor gebruik in Europa moeten de technische verwijzingen in TIA 942 zo nodig worden vervangen door de EU-richtlijnen en Cenelec-normen. Het TUI-model is niet het enige robuuste model dat momenteel in omloop is; in Duitsland heeft Bekom een methode voor beschikbaarheid gepubliceerd en in de Verenigde Staten heeft Syska Hennesy zijn eigen beschikbaarheidssysteem ontwikkeld. Het TUI-model blijft echter wel de meest geaccepteerde aanpak. Andere normen zijn in productie, onder andere in Nederland (zie ook pagina 30). De enige Europese norm die zich ook richt op het datacenter is op dit moment EN , hoewel dit in feite een bekabelingsstandaard voor datacenters is. business continuitystandaarden Het bouwen van een datacenter dat voldoet aan de nieuwste normen en waarin de vereiste technieken zijn toegepast voor beschikbaarheid en redundantie, is slechts een eerste stap voor een succesvolle langdurige werking. De volgende fase is het beheer van het datacenter en ervoor zorgen dat je bent voorbereid op technische storingen of andere gebeurtenissen die van invloed zijn op de werking van het datacenter. Dit gebied valt onder de algemene titel van business continuity management, BCM. BCM-standaarden zijn over het algemeen gericht op alle bedrijven en ondernemingen, waarbij opge- 17

18 Management merkt dat sommige standaarden zich meer richten op de informatie- en communicatietechnologie. De volgende normen zijn vastgesteld met betrekking op dit gebied. NEN :2006. Information security management systemen. Richtlijnen voor informatiebeveiliging risicobeheer. BS ISO/IEC :2005. Informatietechnologie. Service management. Specificatie. BS ISO/IEC 27001:2005. Informatietechnologie. Beveiligingstechnieken. Information security managementsystemen. Eisen. BS ISO/IEC 27002:2005. Informatietechnologie. Beveiligingstechnieken Code of practice voor informatiebeveiligingsbeheer. NEN :2006. Business continuity management, deel 1: Code of practice. BS 25777:2008 Informatie- en communicatietechnologie continuity management, Code of practice. BS ISO/IEC 17799:2005. Code of practice voor information security management. ISO/PAS 22399:2007. Maatschappelijke veiligheid Richtlijn voor incidentparaatheid en operationeel continuïteitsbeheer. NFPA 1600; Standaard voor disaster/emergency management en business continuity-programma s. Daarnaast hebben we Itil. Itil bestaat uit een reeks boeken die een richtlijn bieden voor de bepaling van de kwaliteit van IT-diensten, en voor de huisvesting en installaties die nodig zijn voor de ondersteuning van IT. Itil is ontwikkeld met in het achterhoofd de groeiende afhankelijkheid van IT en belichaamt de best practices voor IT-servicemanagement. We hebben ook Prince. Prince2 is een generieke, eenvoudig te volgen projectmanagementmethode. Deze heeft betrekking op het organiseren, beheren en controleren van projecten. Het helpt bij het met succes kunnen leveren van de juiste producten, op tijd en binnen budget. Een projectmanager kan de beginselen van Prince2 en de bijbehorende opleiding voor elk type project toepassen. Het zal helpen bij het effectief beheren van risico s en veranderingen en bij het controleren van de kwaliteit. Een Prince2-project heeft de volgende karakteristieken: een beperkte en afgebakende levenscyclus; omschreven en meetbare zakelijke producten; een soortgelijke reeks activiteiten om de zakelijke producten te realiseren; een vastgestelde hoeveelheid middelen; Een organisatiestructuur, met afgebakende verantwoordelijkheden, voor het beheer van het project. bs In een enquête van het magazine Continuity Central onder datacentermanagers in Noord-Amerika en Europa, werd BS 25999:2006 genoemd als zijnde de meest gebruikte. In 2008 is een aanvullende norm gepubliceerd, BS 25777:2008 Information and Communications Technology Continuity management, Code of Practice. BS lijkt voor Europa zeer geschikt om de best practices voor business continuity management in de ICT-omgeving te omschrijven, in afwachting van een bredere ISO/ IEC-norm. BS definieert een ICT-dienst, zoals

19 advertentie site security strategy Compertius B.V. Joop Geesinkweg AZ, Amsterdam, The Netherlands T +31 (0) F: +31 (0) E info@compertius.nl Website: Ontwerp en beheerprincipes van een datacenter. die bestaat uit mensen, gebouwen, technologie, gegevens, processen en leveranciers. Onder het kopje Technologie zijn opgenomen de racks, bekabeling, servers en communicatieapparatuur. De beginselen van ICT-continuity management zijn gebaseerd rond zes centrale begrippen: Protect, Detect, React, Recover, Operate en Return. Voor elke kritische ICT-dienst dient de continuity te worden bekeken vanuit een preventief oogpunt om zo het risico van een service-onderbreking op het spoor te komen, zoals een single point of failure. conclusie Het lijkt duidelijk dat een aantal strategieën moet worden ingevoerd om te zorgen voor de succesvolle en aanhoudende exploitatie van een datacenter. Het begint bij het definiëren van wat het eigenlijke doel van het datacenter is. Nadat de vereiste software is omschreven, kan de hardware worden gedefinieerd die nodig is voor de softwareverwerking, communicatie en opslag. Als dat bekend is, kan de omvang worden bepaald van het gebouw, stroomvoorziening en koeling. En parallel hieraan de hoeveelheid robuustheid en redundantie die door de klant wordt vereist. Energiemanagement en methoden voor het terugdringen van het energiegebruik moeten ook worden toegepast. Wanneer het basisontwerp klaar is, dan moet de beveiliging van de site nog worden bepaald en geïmplementeerd. Als het een plaats is om te werken, net als alle andere, dan zal de wetgeving inzake gezondheid en veiligheid moeten worden opgevolgd. Als het best denkbare infrastructurele ontwerp klaar is, wordt het tijd om de best working practices te implementeren en daar hoort uiteraard ook een disaster recovery-plan bij. Het diagram toont mijn interpretatie van een ontwerp gebaseerd op best practices en de beheerprincipes voor een datacenter gebaseerd op de business continuity concepts van bs Als het best denkbare infrastructurele ontwerp klaar is, wordt het tijd om de best working practices te implementeren en daar hoort uiteraard ook een disaster recovery-plan bij. Connecting your datacenter to your business critical platforms

20 Gebouwtechniek Bescherming tegen dreigingen van buitenaf EN biedt concept voor ict-beveiliging Tussen een marketeer en de ict-manager van een middelgrote organisatie heeft het volgende gesprek over de beveiliging van het datacenter plaats. Marketeer: Is uw datacenter goed beveiligd tegen inbraak en schades van buitenaf? Ict-manager: Ja hoor, ons datacenter is goed beveiligd! Marketeer: Kunt u vertellen hoe het datacenter is beveiligd? Ict-manager: Ja hoor. Voordat u ons datacenter kunt betreden is er een voorportaal met sluis, voorzien van een elektronisch pasjessysteem, er hangen meerdere camera s en we hebben bewegingssensoren rondom ons datacenter aangebracht. Marketeer: Heeft u ook aan andere beveiliging gedacht, zoals bescherming tegen hitte en/of brand, water en stroomuitval? Ict-manager: Vanzelfsprekend, wij hebben in ons datacenter een early-warning branddetectiesysteem gekoppeld aan een automatische blusgasinstallatie voorzien van inerte gas, dus goed voor het milieu hè! We hebben hoeklijnen aangebracht onder de airconditioners tegen waterlekkage. We hebben een no-breaksysteem en bovendien zijn alle technische installaties redundant uitgevoerd, zodat bij uitval van één machine een andere met dezelfde capaciteit de functie van de eerste direct overneemt. Om statische elektriciteit te voorkomen hebben we ook nog bevochtiging laten aanbrengen. Marketeer: Fijn om dit allemaal te horen mijnheer, maar hoe is het met de wanden en muren van uw datacenter gesteld. Zijn deze ook beveiligd tegen schade van buitenaf? Ict-manager: Hoezo? De wanden en muren zijn 60 minuten brandwerend en zijn gemaakt van beton, daar komt toch niemand en niets doorheen? bouwbesluit In de meeste programma s van eisen (PvE) of bestekken wordt uitgebreid aandacht besteed aan alle aspecten van beveiliging: de bouwkundige, elektrotechnische en koeltechnische aspecten, detectie en doormeldingen, en beheer en onderhoud. Dat deze eisen zijn gebaseerd op bouweisen conform het Bouwbesluit is niet of nauwelijks bekend bij de eigenaars of eindgebruikers die deze programma s (laten) opstellen voor de bouw van hun nieuwe datacenter. Dat daarmee de beveiliging van hun datacenter na de oplevering niet zo goed op orde is als zij denken, komt pas aan het licht wanneer er bijvoorbeeld in de ruimte naast de computerruimte brand uitbreekt. Dan blijkt dat de luchtvochtigheid in de computerruimte zeer snel en zeer hoog oploopt en dat door alle kieren rook naar binnenkomt. bij brand In een gebouw met betonnen wanden F90 (conform het Bouwbesluit) zullen bij een bevlamming van C buiten het datacenter de temperaturen in het datacenter na 90 minuten tot circa 200 C zijn opgelopen. De luchtvochtigheid zal bij dezelfde bevlamming na 90 minuten boven de 100 % zijn opgelopen. Deze schijnbeveiliging blijkt ook als er zomaar water op de vloer ligt, waarvan niemand weet waar het vandaan komt. Op hetzelfde moment constateert de monteur van de kof- fieautomaat dat er een probleempje is met de watertoevoer en dat dit door een loodgieter moet worden opgelost. Hij weet namelijk alles over de koffieautomaat, maar gaat niet over de watertoevoer. Na de komst van de loodgieter blijkt dat de storing een gevolg is van een lek waardoor het water niet in de koffiebekers stroomt, maar al een aantal dagen in het datacenter! Toeval? Helemaal geen toeval. Het datacenter is op dit punt dus niet zo goed beveiligd als de eindgebruiker dacht. Hij vraagt zich af hoe dat kan? Zijn datacenter voldoet toch aan de bouweisen conform het Bouwbesluit? Ja hoor, bouwkundig voldoet het datacenter aan de bouweisen, maar deze garanderen niet de veiligheid van het datacenter voor schade van buitenaf (lees: schade door ongelukjes in aangrenzende ruimten van het datacenter). Deze eisen zijn opgesteld ter bescherming van personen en zeggen iets over instortingsgevaar, maar niets over het behoud van de ictapparatuur en daarmee het waarborgen van de continuïteit van de bedrijfskritische processen! Hiervoor zijn andere eisen opgesteld die zijn vastgelegd in de EN In deze norm staan de maximumwaarden van temperatuur en luchtvochtigheid gegeven, waaraan de ict-apparatuur mag worden blootgesteld (tabel 1). maximumtemperatuur Ict-apparatuur 70 C 85,00 % Datatapes 50 C 85,00 % maximum relatieve luchtvochtigheid (rlv) Tabel 1. Maximumwaarden van temperatuur en luchtvochtigheid voor ict-apparatuur vastgesteld in de EN