Feiten en fabels rondom voeding suiker en kanker. Dr. Sandra Beijer, diëtist / senior onderzoeker Integraal Kankercentrum Nederland

Transcriptie

1 Feiten en fabels rondom voeding suiker en kanker Dr. Sandra Beijer, diëtist / senior onderzoeker Integraal Kankercentrum Nederland

2 Opbouw presentatie Algemene informatie over suiker en vertering Suiker en kankerpreventie Suiker en tumorgroei Suiker en prognose Hoge bloedsuiker en prognose Glucoseblokkers Ketogeen dieet Praktische adviezen

3 Rietsuiker is beter dan gewone suiker Kristalsuiker wortel suikerbiet Rietsuiker stengel suikerriet Sacharose (glucose en fructose) Sporen mineralen in rietsuiker geen invloed gezondheid Andere smaak en kleur (door suikerstroop)

4 Algemene informatie over suiker Suiker Naamgeving Opgebouwd uit: Kristalsuiker Rietsuiker Sucrose of Sacharose Glucose en fructose Melksuiker Lactose Glucose - Galactose Vruchtensuiker Fructose Druivensuiker Dextrose = Glucose Moutsuiker Maltose Glucose - glucose Honing Fructose, glucose, maltose en sacharose Glucose en fructose

5 Hoeveel suiker krijgt de gemiddelde Nederlander per dag binnen (uitgedrukt in suikerklontjes)? < 5 suikerklontjes 5 15 suikerklontjes suikerklontjes suikerklontjes

6

7 Vertering Maltase: maltose glucose / glucose Sacharase: sacharose glucose / fructose Lactase: lactose glucose / galactose Glucose

8 Glycemische index glycemische lading De glycemische index van een bepaald koolhydraat (suikers of zetmeel) is een maat voor de snelheid waarmee de bloedsuikerspiegel stijgt als iemand dat koolhydraat heeft gegeten Glycemische lading (of glycemische last) van een voedingsmiddel geeft aan hoeveel de bloedsuikerspiegel stijgt na het eten van de gemiddelde portie van het koolhydraat

9 Suiker is kankerverwekkend

10 Suiker en risico op colorectaal kanker Aune D et al. Cancer Causes Control (2012) 23:

11 Glycemische index en glycemische lading en risico op longkanker Case-control study 1905 nieuw gediagnosticeerde longkanker patiënten 2739 controles gematched op leeftijd, geslacht en etniciteit

12 Glycemische index en risico op longkanker Melkonian SC et al. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 25, (2016).

13 Glycemische lading en risico op longkanker Melkonian SC et al. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 25, (2016).

14 Suiker overgewicht risico op kanker alvleesklierkanker baarmoederkanker borstkanker (bij vrouwen na de menopauze) darmkanker eierstokkanker galblaaskanker leverkanker nierkanker prostaatkanker (gevorderd) slokdarmkanker

15 Suiker bevordert de tumorgroei Verhoogde glucoseopname door tumorcellen het Warburg-effect Een van de kerneigenschappen van kanker Basis voor PET-scan (radio-actief glucose) Muizen: levenslang dieet van weinig suikers en veel eiwit remde de groei van tumoren

16 Suiker en progressie van longkanker Glucose transporter 1(GLUT1) meest voorkomende transporter in tumorcellen Verantwoordelijk voor glucose opname tumorcel GLUT 1 is verhoogd in PCC van de long Goodwin J et al. Nature Communications 2017

17 Suiker en progressie van longkanker GLUT1 onwerkzaam maken vermindert tumorgroei Goodwin J et al. Nature Communications 2017

18 Suiker en progressie van longkanker Hoge GLUT1 concentraties correleren met slechtere overleving Goodwin J et al. Nature Communications 2017

19 Suiker en borstkankerprognose 688 stadium I-IIIA pre- and postmenopauzale Amerikaanse borstkanker survivors Geen associatie tussen koolhydraatinname, glycemische index, glycemische lading en overleving, borstkankerspecifieke overleving en terugkeer van de ziekte

20 Suikerrijke dranken en colonkanker prognose Fuchs MA et al. PloS one (2014) 9(6): e99816

21 Ziektevrije overleving vs. glycemische index en koolhydraatinname BMI<25: geen Glycemische associatie lading glycemische lading en ziektevrije overleving BMI 25: associatie tussen hogere glycemische lading en slechtere ziektevrije overleving Glycemische idex Fructose inname Totale kh inname Meyerhardt JA et al. J Natl Cancer Inst 2012;104:

22 Een hoge bloedsuikerspiegel bevordert de groei van kankercellen Laboratoriumonderzoek: hoge concentraties glucose versterkt productie stoffen die tumorgroei kunnen bevorderen Dieronderzoek niet mogelijk Studies bij mensen met kanker: hoge concentraties glucose in bloed voorspeller van slechtere overleving Probleem: wat is de kip en wat is het ei?

23 Glucoseblokkers zijn veilig in gebruik Glucoseblokkers (zoals 3-broom-pyruvaat) blokkeren enzymen nodig voor omzetting glucose ATP Cel krijgt onvoldoende energie om te kunnen functioneren Geldt voor tumorcel én gezonde cel 3-broom-pyruvaat is erg giftig Alleen resultaten van dierstudies Gevaarlijk! Dus absoluut afraden

24 Een ketogeen dieet kan de groei van kwaadaardige tumoren vertragen Streng dieet met weinig koolhydraten, weinig eiwitten en veel vet Lagere hoeveelheid glucose en insuline in bloed zou tumorgroei vertragen Dierproefonderzoek: - ketogene voeding onderdrukte tumorgroei - ketogene voeding versterkte effect radiotherapie - tumorcel kan veranderen in een meer ongevoelige en kwaadaardige variant Studie bij 16 patiënten met vergevorderde kanker slechts 5 patiënten konden 3 maanden ketogeen dieet volhouden

25 Adviezen voor de praktijk - kankerpreventie WKOF: Eet minder calorierijk voedsel en drink weinig suikerrijke dranken Zorg voor een zo laag mogelijk gewicht en een slanke taille, maar vermijd ondergewicht WHO Hoeveelheid vrije suikers beperken tot maximaal 10% van de totale energieinname

26 Zoetstoffen zijn kankerverwekkend Geen verhoogd risico op kanker Zoetstoffen kunnen helpen lichaamsgewicht te verlagen Zoetstof in frisdrank, zoetjes e.d. is veilig in volgende hoeveelheden:

27 Zoetstoffen

28 Adviezen voor de praktijk tijdens en na kanker Afhankelijk van BMI en gewichtsverloop - Overgewicht en/of gewichtstoename suikers beperken - Slechte eetlust, ondergewicht en/of gewichtsafname voor extra calorieën extra suiker of suikerrijke producten behoud gewicht en geen onnodige afbraak spierweefsel zoete smaak wordt bij ziek zijn meer gewaardeerd wat het gemakkelijker maakt om toch iets te eten Bij diabetes goede bloedglucose regulatie

29 Meer informatie Vogel J, Beijer S, Delsink P, Doornink N, ten Have H, van Lieshout R (redactie) Handboek voeding bij kanker Utrecht: De Tijdstroom, Contactgegevens: s.beijer@iknl.nl