Onderzoek lorken in de Lorkenlaan te Kapellen

Transcriptie

1 Onderzoek lorken in de Lorkenlaan te Kapellen De Lorkenlaan is een rustige straat zonder voetpaden. De lorken zijn geïntegreerd in de voortuinen. ir. Johan Possemiers 3/5/2013 Landbouwkundig ingenieur groenzorg, expertise, fytopathologie Eyndovensteenweg Brecht

2 1. Inleiding De Lorkenlaan in Kapellen is een rustige straat niet zo ver van het centrum van de gemeente. De omliggende straten hebben allemaal een bomen -naam. De Lorkenlaan was dus voorbestemd om met lorken aangeplant te worden. Bedoeling van dit onderzoek is de conditie van de lorken individueel te onderzoeken en de nodige aanbevelingen te doen naar beheer en onderhoud. De problematiek rond deze straatbomen is een oud zeer. In februari 2003 heb ik deze bomen een eerste keer onderzocht op vraag van de Heer Dirk Artois en een verslag van dit onderzoek overgemaakt aan het College. Zoveel jaren later wordt ook Mevrouw Sofie Vincke, Deskundige Milieu en Groen, geconfronteerd met allerhande klachten, die zich trouwens niet beperken tot deze straat. 2. Onderzoek straatbomen Op 23/4 en 27/4 werden de straatbomen onderzocht. Lorken zijn naaldverliezende coniferen. De soort die hier is aangeplant is de Japanse lork of Japanse lariks, Larix kaempferi, syn. L. leptolepis, behorende tot de familie van de Pinaceae. De van oorsprong uit Japan afkomstige lork wordt in de Europese bosbouw vaak aangeplant en kruist spontaan met de Europese lork, Larix decidua. Lorken stellen geen hoge eisen aan de standplaats, maar houden niet van hoge grondwaterstanden. Het hout is waardevol en decoratief. Japanse lorken worden niet veel gebruikt als straatboom. Vanuit de Meidoornlaan werd gestart aan de linkerzijde van de straat. Alle oudere bomen kregen langs de straatkant op 1,3 m hoogte een nummer dat op de stam werd aangebracht met een zwarte stift na het wegschrapen van een stukje schors. Van elke oudere lork werd de stamomtrek op 1,3 m hoogte gemeten, en werden er opmerkingen gegeven betreffende de gezondheidstoestand en eventueel te nemen maatregelen. De recent aangeplante lorken worden gewoon opgesomd. De straatbomen werden opgedeeld in vier waardecategoriën: - : waardeloze boom (afstervend, aangetast door ziekte, onderdrukt door andere bomen, geen enkele toekomstmogelijkheid, minder waardevolle boomsoort, boom die zeer waardevolle boom bedreigt in zijn ontwikkeling, al dan niet te kappen in een bosbouwkundige dunning) +/- : boom met weinig waarde (in mindere conditie, minder waardevolle boomsoort, niet vitaal, boom die zeer waardevolle boom bedreigt in zijn ontwikkeling, al dan niet te kappen bij bosbouwkundige dunning) + : waardevolle boom (groeikrachtig en vitaal, niet aangetast door ziekten, grote toekomstmogelijkheden, waardevolle soort, te behouden indien mogelijk, vrij te stellen bij bosbouwkundige dunning) ++ : zeer waardevolle boom (zeer vitale boom in zeer goede conditie, waardevolle

3 Num -mer boomsoort, grote toekomstperspectieven, vrij te stellen indien nodig bij bosbouwkundige dunning, te behouden Stamomtrek in cm Waarde Opmerkingen Hoge wortelaanzet, geen speciale opmerkingen In het rood: te kappen boom (= recent aangeplant) /- Zwakke groei; top kwijnend door concurrentie met berk privétuin /- Zwakke groei /- Zwakke groei; ijle kroon; gesnoeide zijtakken /- Zwakke groei door concurrentie met berk privétuin; boomtop afgestorven; veel kegels; /- Bovenliggende wortels; zeer veel kegels; gesnoeide zijtakken Oudere bomen, in dit geval lorken, produceren veel kegels. Bij wind breken de broze takjes gemakkelijk af onder het gewicht van die kegels /- Zeer veel kegels; /- Bovenliggende wortels, waarvan 1 zwaar beschadigd; zeer veel kegels /- Bovenliggende wortels; zeer veel kegels

4 /- Bovenliggende wortels; /- Zwakke groei; zeer dicht vertakt, bijna heksenbezem Bovenliggende wortels /- Bovenliggende beschadigde wortels Sterk verhoogde bovenliggende wortels; ingekorte zijtakken /- Zwakke groei; ijle kroon; kegels /- Zwakke groei; bestrating ingang vlak tegen wortels 2 jonge lorken Stam op 2 plaatsen ontschorst op een hoogte van 3 en 3.5 m; grootte wonden 10 x 10 cm; hoe ontstaan?? /- Zwakke groei; zeer veel kegels 2 jonge lorken /- Zwakke groei in bolvorm gesnoeid /- Zeer zwakke groei; zeer veel kegels /- Zwakke groei; zeer veel kegels; bovenliggende wortels /- Zeer zwakke groei; zeer veel kegels; opvallend veel bovenliggende wortels Door de hoge grondwaterstanden liggen de wortels zeer oppervlakkig en worden ze beschadigd bij het maaien.

5 /- Afstervende top; kegels /- Zwakke groei; veel kegels; verhoogde wortelaanzet /- Zwakke groei; veel kegels; laag over de straat hangende zijtakken Geen speciale opmerkingen /- Zwakke, eenzijdig ontwikkelde kroon door concurrentie met berk privétuin Geen speciale opmerkingen; 1 van de weinige lorken in een goede conditie /- Zwakke groei; ijle kroon /- Zwakke groei; zeer veel kegels; bovenliggende wortels /- Zwakke groei; veel kegels; bovenliggende wortels /- Zeer zwakke groei; zeer veel kegels Einde straat Sparrenlaan /- Stam vertakt op een hoogte van 2 m; zwakke groei /- Scheef staande lork; grond rond lork sterk naar boven gekomen /- Zeer zwakke groei; veel kegels /- Verhoogde wortelaanzet; veel kegels /- Veel kegels; bovenliggende wortels /- Zeer veel kegels; bovenliggende wortels /- Zeer zwakke groei; bovenliggende wortels /- idem /- Zeer zwakke groei /- Zwakke groei; bovenliggende wortels /- Zeer zwakke groei; bovenliggende wortels /- Dode takken; bovenliggende wortels; zeer zwakke groei

6 Grote wortelaanzetten; op deze plaats geen gazon, maar open grond en dus geen maaischade /- Stam ontschorst op 1 m hoogte, wonde van 10 x 15 cm; hoe ontstaan?? /- Kroon eenzijdig ontwikkeld door concurrentie fijnsparren in privétuin /- Zwakke groei; veel kegels; bovenliggende wortels /- idem Geen speciale opmerkingen; bovenliggende wortels Brede kroon; bovenliggende wortels /- Veel kegels /- Zwakke groei; bovenliggende wortels /- Zwakke groei; bovenliggende wortels; veel kegels Dode zijtakken; ingesnoeide zijtakken; bovenliggende wortels; met voorsprong de zwaarste lork In de Lorkenlaan staan er bomen met erg uiteenlopende afmetingen in verschillende leeftijdsklassen. Boom nummer 55 is de kampioen Geen speciale opmerkingen

7 Geen speciale opmerkingen 3. Analyse huidige toestand Eind mei 2013 staan er in totaal 72 Japanse lorken, waarvan 57 oudere bomen en 15 jonge lorken. Ter vergelijking, in 2003 stonden er 71 lorken, waarvan 4 jonge bomen. De laatste 10 jaar werden er dus 11 jonge lorken aangeplant ter vervanging van een afgestorven of omgewaaide lork, een gemiddelde dus van ongeveer 1 lork per jaar. Het resultaat van kappen en vervangen gedurende al die jaren is een homogeen, maar ongelijkjarig lorkenbestand. Ongelijkjarigheid in een bestand van straatbomen maakt het beheer niet eenvoudiger. Meestal streeft men er naar om na één eindkap over te gaan tot nieuwe aanplantingen in de ganse straat. De meeste bomen hebben een zwakke conditie en een beperkte vitaliteit. Er werden wel nergens ziekten geconstateerd, waardoor de lorken zouden kunnen afsterven. Die zwakke groei uit zich in het feit dat vele lorken overvloedig zaadkegels vormen. Op zichzelf is een zwakke groei geen probleem. ( Het is uiteraard niet de bedoeling van een gemeentebestuur om een maximale houtproductie te bereiken bij straatbomen.) De reden van die zwakke groei is de ongunstige standplaats voor de lorken. Voornamelijk de hoge grondwaterstanden in de winter zijn nadelig. Dit uit zich door het oppervlakkig wortelstelsel van vele lorken. De meeste bomen staan geïntegreerd in de gazons van de bewoners. Bij het maaien is het onvermijdelijk dat de wortels beschadigd worden. De slechte toestand van de oppervlakkig liggende wortels heeft tot gevolg dat de bomen gevoelig zijn voor windval. Het buiten gebruik stellen van een aantal grachten heeft de slechte ontwatering in de winter in de hand gewerkt. Ter info, op zondag 27 oktober 2003, toen de storm Jeanette voorbij raasde, werden in deze straat 4 lorken getroffen door windval. De overvloedige zaadvorming van de lorken heeft ook tot gevolg dat na elke fikse storm de straat bezaaid ligt met afgewaaide takjes en kegels. 4. Advies Ik stel voor om deze winter over te gaan tot de kapping van alle lorken. Na het kappen van de lorken en het uitfrezen van de stronken kunnen mits een goede grondbewerking en een degelijke bemesting nieuwe bomen aangeplant worden. Mijn keuze viel, zoals in 2003, op de Metasequoia glyptostroboides. Deze naaldverliezende conifeer heeft qua uitzicht gelijkenis met de huidige lork, maar heeft tal van voordelen. Vandaar deze kleine beschrijving van deze waardevolle boomsoort. Nederlandse naam: Watercypres Engelse naam: Dawn Redwood

8 De watercypres of Metasequoia glyptostroboides. Deze naaldverliezende conifeer dateert uit de oertijd en behoort tot de familie van de Cupressaceae. Men dacht dat deze boomsoort uitgestorven was. Hij werd echter in 1941 herontdekt in Centraal-China. Zijn zachte frisgroene naalden en zijn kaneelkleurige schors maken van deze smalopgroeiende boom een erg aantrekkelijke verschijning. Door zijn vele goede eigenschappen verdient de watercypres meer verspreiding te krijgen: - smalle kegelvormige groeiwijze en duidelijk recht doorgaande stam - bereikt een hoogte van ongeveer 25 m afhankelijk van de bodemvruchtbaarheid - zeer windvast en helemaal niet gevoelig voor takbreuk - snelle en gemakkelijke groeier - mooie habitus met varenachtig afhangend loof - quasi onderhoudsvrij, enkel het geleidelijk opsnoeien van de stam tot op een hoogte van 5 m, waarna het onderhoud bijna nihil wordt - voor zover bekend ziektevrij - winterhard tot -30 C - in stedelijke omgeving zeer groeizaam door goede verdraagzaamheid t.o.v. luchtverontreiniging - zeer decoratieve boom met frisgroene naalden, bruingele herfstkleuren en een prachtige, diepgegroefde kaneelkleurige schors - één van de beste bomen, prijs/kwaliteit Samenvattend besluit Niet de zwakke groei van de Japanse lorken en de beperkte overlast van vallende takjes en kegels, maar wel het gevaar voor windval van de oppervlakkig wortelende lorken zijn een argument om de lorken te vervangen. De ongelijkjarigheid van het lorkenbestand maken het beheer bovendien minder efficiënt. Ik stel voor om de lorken te vervangen door watercypressen of Metasequoia s. Deze mooie, probleemloze bomen kunnen tientallen jaren zorgen voor het groen in de Lorkenlaan.

9 P.S.: Standpunt van een gemeentebestuur versus straatbomen. Een gemeentebestuur dient m.i. volgend standpunt in te nemen. Bomen zijn ontzettend belangrijk in het kader van de strijd tegen de opwarming van de aarde. Zij stockeren het broeikasgas CO2. Bovendien zijn bomen door hun aanwezigheid in steden een belangrijk middel om de temperatuur tijdens warme zomerperioden te temperen. Bomen zijn de ideale parasols. Vandaar dat een gemeentebestuur zich niet hoeft af te vragen via enquêtes om te weten of bomen in een of andere straat wel nodig zijn. Je hebt fervente voorstanders en fervente tegenstanders van bomen en voor iedereen goed doen is onmogelijk. Wat wel belangrijk is voor een gemeentebestuur is een goede keuze te maken welke boomsoort in een bepaalde straat wordt aangeplant. Uitsluitend kiezen onder inheemse bomen maakt een goede keuze vaak niet mogelijk. Om de juiste boom op de juiste plaats te hebben zijn er heel wat cultivars van zowel inheemse als uitheemse bomen die voldoen aan de gestelde eisen op gebied van beperking van onderhoud, ziektebestendigheid, groeivorm, esthetische waarde enz. ir. Johan Possemiers 3 mei 2013