Doelmatigheid van Zorg in de Praktijk

Transcriptie

1 Doelmatigheid van Zorg in de Praktijk Dr. Brigitte Essers Klinische Epidemiologie & Medical Technology Assessment (KEMTA) Maastricht UMC+ Dr. Cindy Noben Academie Medische Vervolgopleidingen OORZON bureau Maastricht UMC+

2 Programma Voorstellen Introductie Voorbeelden uit de praktijk Zelf aan de slag Eigen steward -rol Uitreiken materialen / Evaluatie

3 Waarom aandacht voor doelmatige zorg? Bron: Ministerie van VWS: De zorg: hoeveel extra is het ons waard

4 Waarom aandacht voor doelmatige zorg? Stijging zorgkosten: Vaker dure behandelingen Vergrijzing Grenzen aan de zorg: Geen onbeperkt budget Toename zorgvraag Etc.

5 Historie & Introductie [ ] Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen [ ] [ ] Ik luister en zal hem goed inlichten [...] [ ] Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen, en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. [ ] Uit: de Nederlandse artseneed.

6 Nederlandse gezondheidszorg beschikbaarheid & toegankelijkheid van de zorg Basis is solidariteit toegang tot een basispakket aan zorg ongeacht inkomenspositie, leeftijd of gezondheidstoestand Solidariteit niet onnodig belasten toetsing basispakket toets criteria? Trechter van Dunning

7 1) Noodzakelijkheid Hoge prevalentie Lage kwaliteit van leven Hoge maatschappelijke kosten 2) Werkzaamheid Effectieve behandelingen zijn beschikbaar 3) Doelmatigheid Zijn de effecten de kosten waard?

8 Doelmatigheid van zorg?

9 Verschillende definities Centraal Plan Bureau: zorg is doelmatig indien met de beschikbare (financiële) middelen een zo hoog mogelijke gezondheid in de samenleving wordt behaald ZonMw: Doelmatigheidsonderzoek biedt inzicht in welke behandelwijze het beste resultaat biedt tegen welke kosten. OOR-ZON: doelmatigheid van zorg is het bereiken van dezelfde kwaliteit van zorg met minder middelen of een hogere kwaliteit van zorg met gelijke middelen.

10 Adelante Hoensbroek Zuyderland MC Sittard-Heerlen Catharina ZH Eindhoven Psychiatrie OOR ZUID Elkerliek ZH Helmond St. Anna Zorggroep Geldrop Laurentius ZH Roermond St. Jans Gasthuis Weert Maastricht UMC+ Viecuri MC voor Noord Limburg Máxima MC Veldhoven

11

12 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? (!) Output van zorg relateren aan de input (!) Alles wat geen waarde toevoegt aan de zorg voor de patiënt / organisatie van zorg - Kwalitatief geen goede zorg - Kosten niet veroorloofd Overbodige zorg, verspilling en onnodig handelen vermijden

13 Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 1) Technische doelmatigheid een behandeling is niet tegen lagere kosten uitvoerbaar (met minder middelen zoals personeel, apparatuur, etc.) Betere afstemming van zorg Bijvoorbeeld Vermijden onzinnige, dubbelop zorg Operational excellence, lean six-sigma

14 Verspilling tegengaan Nagaan of er zorg wordt verleend waarvan bewezen is dat de: Zorg onnodig is (lower value care) Zorg geen waarde toevoegt voor de patiënt en/of de organisatie Nadelen en/of risico s de mogelijke gezondheidswinst overstijgen Bijvoorbeeld: onnodige echocardiografie bij patiënten met geen of stabiele klachten (zie dubbeldiagnostiek door geen goede afstemming huisarts - specialist

15 Operational Excellence: Programma voor een procesgerichte organisatie die zich continu verbetert. Lean Six Sigma: wat zijn waarde toevoegende en niet-waarde toevoegende activiteiten in het proces? A3: stappen -Define -Measure -Analyse -Improve -Control Zie ook intranet.mumc.nl/ projecten& dossiers-> operational excellence

16 Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 2) Allocatieve doelmatigheid De beschikbare middelen daar inzetten waar ze het meeste opleveren Welke behandeling levert het beste resultaat (gezondheidswinst), tegen welke kosten? Situaties waarbij een nieuwe behandeling: gelijke effecten heeft maar minder kost betere effecten heeft maar minder kost betere effecten heeft maar evenveel kost betere effecten heeft maar meer kost kosteneffectiviteit

17 Specialist of huisarts behandeling uitvoeren? Investeren in preventie of behandeling? Worden de juiste patiënten behandeld? Krijgt de patiënt de juiste behandeling? Investeren in dure medische technologie, onderwijs, infrastructuur,...

18 Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 3) Dynamische doelmatigheid ontwikkeling van doelmatigheid over tijd door innovatie, met als gevolg betere of goedkopere zorg Productinnovatie zoals betere behandeltechnieken of apparatuur (Vb. protontherapie, nieuwe radiotherapie, etc.) Organisatie-innovatie en procesinnovatie zoals communicatie, integratie en coördinatie tussen zorgaanbieders.

19 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? Verspilling tegengaan in het proces TECHNISCHE DMH Ondersteunen keuzes maken ALLOCATIEVE DMH Dynamische (nieuwe) interventies INNOVATIEVE DMH

20 De behandeling van een stoornis met een zware ziektelast (en dus hoge noodzakelijkheid) kan nog steeds worden vergoed, ook al blijkt de kosten effectiviteit minder gunstig Doelmatig Goedkoop! Sleutelrol zorgprofessional Onderzoek kan bijdragen aan de besluitvorming hierover door gefundeerde resultaten binnen de verschillende gebieden van de trechter beschikbaar te stellen Ook vanuit de praktijk kan meer inzicht geboden worden in: Technische DMH Allocatieve DMH Innovatieve DMH - proces - keuzes in patientenzorg - nieuw dynamisch Ondoelmatigheid herkennen in de praktijk

21 Output relateren aan input van DMHprobleem naar oplossing a. Input: Kosten Identificeren van relevante kostencategorieën Middelenverbruik, personele- materiele inzet, tijd, etc. Gezondheidszorg zorggebruik, medicatie,... Kosten gerelateerd aan patiënt en familie wachttijd, reis- en parkeer kosten,... Interventie kosten onderhoud, opzetten,... Productiviteitskosten verzuim, efficiëntieverlies,... Enzovoort

22 Meten Registratie (vb. ziekenhuisinformatiesysteem) Experts (vb. collega s) Patiënten Literatuur Financiële afdeling ziekenhuis Waarderen / kwantificeren Bijvoorbeeld via: Markprijs Ziekenhuistarief DBC / DOT-tarieven Schattingen Kostenhandleiding ( Farmacotherapeutisch kompas (medicijnen) (

23 b. Output: Uitkomsten Op welke onderdeel van de zorg treedt een effect op? Identificeren van relevante uitkomsten Tevredenheid (patiënt / medewerker) door o.a. vermindering klachten, verhoogde kwaliteit van leven, etc. Klinische uitkomsten zoals o.a. vermindering infecties, recidieven, etc. Middelenverbruik zoals o.a. kortere wachttijd, minder polibezoeken, minder telefonische contacten, etc. Meten Literatuur (systematische reviews, evidence-based Healthcare, etc.) Zelf-gerapporteerd (vragenlijst, interview, etc.) Waarderen Afhankelijk van de methodiek van de meting Richtlijnen (bijv. klinische waarde, QALY, etc)

24 DMH in de dagelijkse praktijk - SV 1. Is er sprake van een DMH-probleem? Technische / allocatieve / innovatie DMH? 2. Van DMH-probleem naar oplossing? Input (kosten) & Output (uitkomsten) identificeren, meten, waarderen en relateren 1) Bepaal doel 2) Schiet

25 Voorbeelden uit de praktijk door aios

26 Direct postoperatief verwijderen van blaaskatheter na een laparoscopische hysterectomie S. Dedden, gynaecoloog in opleiding, Máxima MC Routinematig CAD plaatsing, tot dag na OK Motivatie In theorie een risico is op blaasretentie aangezien de blaas peroperatief van de uterus wordt afgeschoven Een nadeel van een CAD is het risico op een UWI Toename risico bij een langere verblijfsduur van de katheter Associatie met een langere opnameduur en hiermee hogere kosten

27 Direct postoperatief verwijderen van blaaskatheter na een laparoscopische hysterectomie S. Dedden, gynaecoloog in opleiding, Máxima MC Routinematig CAD plaatsing, tot dag na OK Motivatie In theorie een risico is op blaasretentie aangezien de blaas peroperatief van de uterus wordt afgeschoven Een nadeel van een CAD is het risico op een UWI Toename risico UWI bij een langere verblijfsduur van de katheter Associatie met een langere opnameduur en hiermee hogere kosten

28 Direct postoperatief verwijderen van blaaskatheter na een laparoscopische hysterectomie S. Dedden, gynaecoloog in opleiding, Máxima MC Verblijfskatheter na LH is standaardbeleid, echter, geen evidence voor Technische DMH Onzinnige zorg Pilot 3 maanden direct verwijderen CAD Uitkomsten: Primair: retentie blaas, symptomatische UWI Secundair: patiënttevredenheid, gewicht uterus, wijze van verwijdering uterus na LH, duur ingreep, eindtijd OK

29 Resultaten Vermindering postoperatieve UWI + Reductie postoperatieve complicaties + verbetering kwaliteit van zorg + niet meer blaasretentie dan voorheen + 100% tevreden patiënten Deze PILOT geeft aan dat het goed het is om kritisch naar eigen protocollen te kijken, sommigen zaken worden routinematig en niet evidence based uitgevoerd wat zeker niet altijd in het belang is van de zorgverlener of van de patiënt.

30 Patiënt-informatiebrief voor iedere patiënt V. Klemann, chirurg in opleiding, VieCuri Aanleiding: Heropnames en SEH-/polibezoeken zonder duidelijk medische noodzaak Reden: Gebrek aan informatie bij ontslag Beperkte overdracht naar eerste lijn en thuiszorg

31 Patiënt-informatiebrief voor iedere patiënt V. Klemann, chirurg in opleiding, VieCuri Doel: Informatiebrief voor iedere ontslagen patiënt: Verminderen ongeplande heropnames of ongeplande patiënt contacten op SEH of poli Patiënt tevredenheid bevorderen Dynamische doelmatigheid: Organisatie-innovatie en procesinnovatie zoals communicatie, integratie en coördinatie tussen zorgaanbieders.

32 Efficiënte indeling voor patiëntcontroles op de polikliniek I. Curfs, aios orthopedie, MUMC+ Aanleiding: Nauwelijks adequate tijd en plaats om postoperatieve patienten na een totale heup- en knieprothese op de polikliniek terug te zien Reden: Hoge druk van buitenaf Wachttijden op de polikliniek Initiatief: Prothesepoli s voor het inplannen van standaard controles van postoperatieve patiënten

33 Efficiënte indeling voor patiëntcontroles op de polikliniek I. Curfs, aios orthopedie, MUMC+ Plan van Aanpak: 1. Inventarisatie aantal patientne 2. Inventarisatie beschikbare ruimtes 3. Inventarisatie beschikbare collegae 4. Overleg betrokkenen 5. Pilot: 2 prothesespreekuren per week Uitkomsten: Vaste prothesepoli creëert ruimte voor gewone poli Wachttijdreductie van +/- 2 weken Hogere patiënttevredenheid

34 Zelf aan de slag

35 De opdracht 8 aios 3 groepjes (2x3 & 1x2) 3 flip-overs 1 alarm bel Lees probleemstellingen goed Beantwoord per groepje 1 vraag, noteer antwoorden op flip-over, ga naar de volgende flip-over Gebruik het antwoord van het vorig groepje (staat op flip-over) om de volgende vraag te beantwoorden 3 minuten per vraag 3 rondes Terugkoppeling

36 De vragen 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 2. Waar valt winst of verbetering in termen van zowel effecten als kosten precies te verwachten? 3. Welke bronnen ga je gebruiken om de kosten en effecten te meten en te waarderen?

37 Probleem 1 Voorschrijven van dure ijzerpreparaten, als goedkope orale therapie ook kan.

38 Voorschrijven van dure ijzerpreparaten, als goedkope orale therapie ook kan. 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 2. Waar valt winst of verbetering in termen van zowel effecten als kosten precies te verwachten? 3. Welke bronnen ga je gebruiken om de kosten en effecten te meten en te waarderen?

39 Probleem 2 Wachttijd policonsult patiënten knie poli loopt telkens uit

40 Wachttijd policonsult patiënten knie poli loopt telkens uit 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 2. Waar valt winst of verbetering in termen van zowel effecten als kosten precies te verwachten? 3. Welke bronnen ga je gebruiken om de kosten en effecten te meten en te waarderen?

41 Probleem 3 Antibiotica die te lang/onterecht wordt gegeven door gebrek aan kennis van de richtlijnen/gebrek aan implementatie

42 Antibiotica die te lang/onterecht wordt gegeven door gebrek aan kennis van de richtlijnen/gebrek aan implementatie 1. Is er sprake van een doelmatigheidsprobleem? 2. Waar valt winst of verbetering in termen van zowel effecten als kosten precies te verwachten? 3. Welke bronnen ga je gebruiken om de kosten en effecten te meten en te waarderen?

43 De terugkoppeling 1. Hoe zou je een doelmatigheidsprobleem uit de praktijk herkennen? 2. Wie zou je daarbij betrekken? Hoe zou je commitment vragen? 3. Hoe zou je begeleid willen worden bij het opzetten en uitvoeren van een doelmatigheidsinitiatief? 4. Wat ga je morgen doen?

44 Eigen rol in de vervolgopleiding: Jij bent een steward!

45 Stewardship = Verantwoord Burgerschap Choosing Wisely Canada*: When students are asked to work up a patient, credit is awarded for naming tests of tangential clinical benefit. Associated costs and harms such as increased anxiety, longer wait times, and unnecessary complications are rarely discussed. Students learn to value overuse, the very problem stewardship aims to reduce. *Leon-Carlyle, Marisa; Srivastava, Raman; Levinson, Wendy MD. Choosing Wisely Canada: Integrating Stewardship in Medical Education. Academic Medicine; letter to the editor. Robinson, Joe Sam, M. Sami Walid, Aaron C. M. Barth (Editors) Toward Healthcare Resource Stewardship: Health Care Issues, Costs, and Access. Nova Science

46 Doelmatigheidsinitiatieven in de vervolgopleiding Tweeledig doel Kwaliteit van ZORG Kwaliteit van OPLEIDING

47

48 Onderscheidend Vermogen PROFILERING Doelmatigheid van zorg in de opleiding Instelling AIOS Regio Opleiding Efficiënt beleid Kritische reflectie eigen handelen Houdbare Zorg Borging m pij relevant thema Reduce Waste Trainen algemene competenties Kwaliteit van Zorg Opleveren toekomstgerichte artsen Cost Effective Cure & Care Toekomstgericht opgeleid Opleveren toekomstgerichte artsen Next level van de competenties Houdbare Zorg Aanscherpen portfolio/ opbouwen CV Efficiënt beleid Opleiding continuüm/ individualisering Kwaliteit van Zorg Individualisering Proeftuin voor het land Innovatieve opleidingsplannen

49 Doelmatigheidsinitiatieven in de praktijk? Reactief Pro-actief Klinisch Ondersteunend Technisch Simpel Complex Keuzes maken Verspilling tegen gaan Onnodig zorggebruik Verbetering zorgproces Onzinnige diagnostiek

50 ROL voor de opleider: Rolmodel!

51 Motiveren Faciliteren Meedenken Stimuleren Opvolgen Etc.

52 A. Behaalde resultaten In context van probleemstelling? - Heeft het project geleid tot het verbeteren van het doelmatigheidsprobleem b.v. minder wachttijd poli; betere registratie DOT etc? Waar is de winst of verbetering in effecten/kosten/proces precies opgetreden? - Effecten: b.v.: minder klachten; meer tevredenheid, minder infecties etc. - Kosten: b.v.: minder polibezoeken, minder opnames, minder wachttijd etc. In context beoogde resultaten? - In hoeverre is datgene wat vooraf werd beoogd, b.v. reductie wachttijd ook behaald?

53 B. Doelmatig Goedkoop! Range aan verschillende relevante kosten & effecten Identificeren Meten Waarderen

54 C. Format doelmatigheidsinitiatieven [vul hier de titel van uw doelmatigheidsinitiatief in] SAMENVATTING (Max. 150 woorden liefst puntsgewijs) 1) Hoe draagt het doelmatigheidsinitiatief bij aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg op afdelings- en/of instellingsniveau? 2) Hoe worden de algemene competenties (o.a. management, organisatie, samenwerken, communicatie, professionaliteit, maatschappelijk handelen) op de werkvloer getraind door het opzetten en uitvoeren van het doelmatigheidsinitiatief? 3) Hoe kan het doelmatigheidsinitiatief geborgd worden op de afdelingen en/of binnen de instelling? Vakgroep: Probleemstelling: Doel van het initiatief: Plan van aanpak: Beoogde resultaten: Behaalde resultaten: Evaluatie: Borging: Generaliseerbaarheid van de resultaten Rol AIOS: Leereffect Begeleiding AIOS: [licht in maximaal 150 woorden de probleemstelling, indien nodig gestaafd met achtergrond- en contextuele informatie, toe] [illustreer stapsgewijs, in maximaal 200 woorden, de te volgen procedure om het doelmatigheidsinitiatief vorm te geven en uit te voeren. Licht zowel de analyse als de aanpak toe] [beschrijf in maximaal 150 woorden de beoogde resultaten van het doelmatigheidsinitiatief in termen van zowel kosten en effecten] [beschrijf in maximaal 150 woorden de behaalde resultaten tot nu toe in termen van zowel kosten en effecten] [beschrijf in maximaal 150 woorden hoe de resultaten van het doelmatigheidsinitiatief op korte- en lange termijn geëvalueerd zal worden] [beschrijf kort (maximaal 200 woorden) hoe het project geborgd kan worden binnen de structuur van de eigen organisatie en/of afdeling] Beschrijf in het kort of de resultaten van het initiatief ook generaliseerbaar zijn naar andere afdelingen/instellingen/regio] [beschrijf beknopt de rol van de aios t.a.v. het doelmatigheidsinitiatief] [beschrijf beknopt wat de aios wil leren door het uitvoeren van dit doelmatigheidsinitiatief, hoe de aios dat denkt te leren en hoe de evaluatie van het leerresultaat plaatsvindt] [beschrijf beknopt de rol van de opleider en/of supervisor t.a.v. het doelmatigheidsinitiatief]

55 D. Linking pin!

56

57 Internationale initiatieven Too much medicine (BMJ) Less is More (JAMA Int Med) Minimally disruptive medicine Do No Harm Project Prudent Care Choosing Wisely Right Care Alliance Thinking Twice..

58

59

60 Korte discussie Zelf een doelmatigheidsprobleem geconstateerd? Doelmatigheidsinitiatief bedacht?

61 Dr. Cindy Noben Regio-coördinator DMH van zorg, vervolgopleidingen Tel: Dr. Brigitte Essers Senior-onderzoeker, coördinator lokale procedure subsidieprogramma Doelmatigheid Tel: