Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19"

Transcriptie

1 Voorwoord 11 Inleiding 17 Deel I Ethische reflectie 19 1 Wat is ethische reflectie en waarom is het belangrijk? Eigen welzijn Algemeen welzijn Afhankelijkheid van andere mensen Jouw welzijn en het welzijn van anderen van wie je afhankelijk bent Jouw bijdrage aan het algemeen welzijn Welzijn op lange(re) termijn Algemene kennis over welzijn Onzekerheid Op gezag aannemen of zelfstandig nadenken? Zelfstandig nadenken op praktische wijze Het ethische perspectief De ethische vraag Ethisch goed Als je zelf een van de betrokkenen bent Internationaal Samenvatting 45 Vragen 46 2 Normen, waarden en rechten Morele normen Geboden en verboden Vier dimensies van morele normen Morele rechten Vier dimensies van morele rechten Het zelfbeschikkingsrecht Autonomie 54

2 6 Praktische ethiek 2.3 Morele waarden Draagvlak Gelijkwaardigheid Rechtvaardigheid Moeten of mogen Moreel perspectief Ethisch perspectief Enige voorbeelden Samenvatting 72 Vragen 73 3 Nadenken over de goede keuze Twee mogelijkheden om een ethische keuze te maken Is iets ethisch verdedigbaar? Een morele norm als ethisch goede norm erkennen Stappenplan Toepassing van het stappenplan op de casus Complexe situaties Enige voorbeelden, verbredingsstof Ongeluk en alcohol Omkoping Kinderarbeid Overdragen van dief aan politie Ethisch gezien de beste/betere keuze maken Methode voor het bepalen van de betere ethische keuze (verdiepingsstof) Stappenplan voor het maken van de betere ethische keuze Toepassing van het stappenplan op de casus Samenvatting 105 Vragen 106

3 7 4 Ethisch gedrag bevorderen en het ethische moeten Sancties en beloning Persoonlijke principes Twee voordelen van persoonlijke principes Persoonlijke principes en ethisch handelen Werken aan jezelf Verbondenheid Op rationele wijze een beeld vormen van anderen Empathisch vermogen Mate van verbondenheid Afhankelijkheid van anderen verhogen Welbegrepen eigenbelang Voorbeeldgedrag Welzijn Morele structuur Ethische gevoeligheid Nudging Begrip van psychologie en sociologie Enige voorbeelden Het ethische moeten Redenen om een ethisch gebod/verbod aan jezelf op te volgen Wanneer je ethisch iets moet doen wat moreel verboden is Samenvatting 135 Vragen 137 Samenvatting deel I 138

4 8 Praktische ethiek Deel II Ethisch reflecteren toegepast op bijzondere gebieden Ethiek en het digitale tijdperk Privacy Privacywetgeving Privacy op het werk Auteursrecht en plagiaat Auteurswet Plagiaat Open source en open content Normen en waarden voor internet Google en reputatieschade Vrijheid van meningsuiting Smaad, laster, belediging Morele normen voor internet Verkeerde doelgroep Samenvatting 164 Vragen Ethiek van organisaties Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Planet People Rol van de Nederlandse overheid in MVO Motivatie voor MVO Sanctie of beloning Principes Verbondenheid Welbegrepen eigenbelang Welzijn MVO of Greenwashing? ISO-certificering MVO-keurmerken of labels Monitoring van ngo s Samenvatting 182 Vragen 183

5 9 7 Beroepsethiek Problemen die voortkomen uit een persoonlijke levensovertuiging Misstanden Klokkenluiden Werk weigeren Discutabele kwesties Samenvatting 191 Vragen Ethiek van leven en dood Levensbeëindiging bij autonome mensen (euthanasie) Euthanasie Enkele argumenten voor en tegen euthanasie Levensbeëindiging bij heteronome mensen Analyseschema voor het maken van een ethische keuze rondom levensbeëindiging bij heteronome mensen Is levensbeëindiging bij heteronome mensen moord? Drie perspectieven Stappenplan Levensbeëindiging bij een subject in een onherstelbaar coma Persoon of niet? Tweede en derde perspectief Wilsbeschikking Levensbeëindiging bij bejaarden in het eindstadium van dementie Abortus Historische en culturele achtergrond Abortuswetgeving Is abortus moord? Tussenposities Het tweede perspectief Ethische analyse Levensbeëindiging bij pasgeboren ernstig gehandicapte baby s Samenvatting 224 Vragen 225 Literatuurlijst 227 Index 233 Over de auteur 237

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 17 Deel I Ethische reflectie 19 1 Wat is ethische reflectie en waarom is het belangrijk? 21 1.1 Eigen welzijn 22 1.2 Algemeen welzijn 25 1.2.1 Afhankelijkheid van andere mensen

Nadere informatie

reflectieopdrachten en door middel van het toepassen van het analysemodel in praktijkcases.

reflectieopdrachten en door middel van het toepassen van het analysemodel in praktijkcases. Toelichting vooraf Een van onze auteurs, Pierre Winkler, heeft op verzoek van de landelijke kenniskring ethiek in het mbo, een lezing gehouden over plaats en vormgeving van ethiek in SLB, Burgerschap en

Nadere informatie

Voorwoord 11 Inleiding 13

Voorwoord 11 Inleiding 13 Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie

Nadere informatie

Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen

Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Nurse Academy lustrumcongres 2014 Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Amersfoort, 17 november 2014 Jos de Munnink, gespreksleider moreel beraad GGNet Contact: j.demunnink@ggnet.nl

Nadere informatie

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Moreel Beraad Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Wat is goed handelen? Wat en wie bepaalt dat? Ethiek Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties

Nadere informatie

a. Welke van die vier principes wordt door de huidige politiek van de medische sector een beetje verwaarloosd?

a. Welke van die vier principes wordt door de huidige politiek van de medische sector een beetje verwaarloosd? Vraag 1 Wat is een ethische commissie? Waarom is het verpleeghuis Reggeland begonnen met een ethische commissie? Vraag 2 Welke drie zaken bij het personeel worden beïnvloed door het functioneren van de

Nadere informatie

Goed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018

Goed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Goed verplegen Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Uitgangspunten en overwegingen Definities ethiek: 1. Systematische reflectie op waarden en normen

Nadere informatie

Ethisch redeneren. Ofwel: ethische reflectie. Cok den Hertog. Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014)

Ethisch redeneren. Ofwel: ethische reflectie. Cok den Hertog. Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014) Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014) Cok den Hertog Wat is ethiek? Ethiek is een systematische bezinning op wat goed of slecht /

Nadere informatie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie (Versie augustus 2016) Onderdeel van verpleegkundige beroepsethiek Cok den Hertog Wanneer moet je aan een moreel (ethisch) probleem denken? Je moet hieraan denken

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.

Ethische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen. Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid

Nadere informatie

Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog

Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Overlegplatform Dementie Noord-West-Vlaanderen Brugge, 18 oktober 2018 Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog Axel Liégeois KU Leuven Broeders

Nadere informatie

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden

2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden 2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen

Nadere informatie

Filosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst

Filosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische

Nadere informatie

Dilemmamethode. Formuleer het dilemma:

Dilemmamethode. Formuleer het dilemma: Dilemmamethode (zie: Jacques Graste, Omgaan met dilemma s. Een methode voor ethische reflectie hoofdstuk 2 in Henk Manschot en Hans van Dartel In gesprek over goede zorg. Overlegmethoden voor ethiek in

Nadere informatie

Ethische reflectie Moreel beraad. Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde

Ethische reflectie Moreel beraad. Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Ethische reflectie Moreel beraad Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde axel.liegeois@kuleuven.be Morele intuïtie INLEIDING en ethische reflectie

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Medische ethiek. Euthanasie

Medische ethiek. Euthanasie Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen

Nadere informatie

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Nee Sponsoring/ onderzoeksgeld Honorarium Aandeelhouder

Nadere informatie

Ik en de maatschappij. Samen maar verschillend

Ik en de maatschappij. Samen maar verschillend Ik en de maatschappij Samen maar verschillend Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Ruud Schinkel Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Eindredactie:

Nadere informatie

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen

Nadere informatie

Assessment MVO-competenties

Assessment MVO-competenties Assessment MVO-competenties Competenties en beoordelingsformulieren behorend bij het boek MVO en Duurzaam Ondernemen. 1 Gegevens deelnemer Opleiding Jaar Naam begeleidend docent/beoordelaar 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Een ander domein is de wetenschap. Wetenschap kan men als volgt omschrijven:

Een ander domein is de wetenschap. Wetenschap kan men als volgt omschrijven: Pagina B 1 Samenvatting inleidende les ethiek 8/02/06 ETHIEK. Filosofie is denken, hard nadenken over vanalles en nog wat, en hoort eigenlijk bij ethiek. Ethiek zelf kan me ook een beetje vergelijken met

Nadere informatie

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs Doel van het diploma Met dit diploma laten makelaars en taxateurs zien dat ze kritische professionals zijn met kennis van de ethiek. Deze kennis en houding

Nadere informatie

Ethiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen

Ethiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen Visies Visies Artevelde Algemene op op Hogeschool zorgrelatie zorgrelatie casus Gent Gent, 24 mei 2016 Ethiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen Axel Liégeois KU Leuven Broeders

Nadere informatie

Ik en de maatschappij. Online

Ik en de maatschappij. Online Ik en de maatschappij Online Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Mieke Lens Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Eindredactie: Daphne Ariaens Titel:

Nadere informatie

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk

Nadere informatie

Lessenreeks Ethiek. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Lessenreeks Ethiek. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Heijt 18 March 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/42485 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Wils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019

Wils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Wils(on)bekwaamheid Belangenbehartiging en eigen keuzen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Perspectief: wie ben ik? Docent en onderzoeker medische ethiek

Nadere informatie

Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk

Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk Ethische knopen doorhakken in het sociaal werk Peter Brepoels Intro De auteurs: Kris Stas, Agnes Verbruggen en Hilde Vlaeminck: docenten beroepsethiek en deontologie, uit drie verschillende opleidingen

Nadere informatie

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als

Nadere informatie

Praktische opdracht Levensbeschouwing Abortus

Praktische opdracht Levensbeschouwing Abortus Praktische opdracht Levensbeschouwing Abortus Praktische-opdracht door een scholier 2330 woorden 28 november 2007 6,9 9 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding Het ethische onderwerp wat ik heb

Nadere informatie

STAPPENPLAN ETHISCHE ANALYSE

STAPPENPLAN ETHISCHE ANALYSE STAPPENPLAN ETHISCHE ANALYSE Team: Sander Vanelven Bjorn De Prins Sim Jacobs Tim Swaenen Jasper Vanhove Inhoudsopgave: STAP 1: FEITEN VERZAMELEN... 1 STAP 2: VERHELDEREN VAN HET PROBLEEM EN WAT BELANGRIJK

Nadere informatie

Blij kuiken of veilig kuiken?

Blij kuiken of veilig kuiken? Blij kuiken of veilig kuiken? Een dilemma tussen welzijn en voedselveiligheid Mariska van Asselt, DVM Inhoud Aanleiding Welzijn vleeskuikens Voedselveiligheid Morele waarden Afweging Conclusie Aanleiding:

Nadere informatie

Mensen en naasten. Over de vervlochtenheid van individuen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016

Mensen en naasten. Over de vervlochtenheid van individuen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016 Mensen en naasten Over de vervlochtenheid van individuen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 20 MEI 2016 Kwesties ter bespreking Belangen Wilsbekwaamheid en vertegenwoordiging Identiteit Sociaal leven

Nadere informatie

Oplossingsgericht en waarderend coachen.

Oplossingsgericht en waarderend coachen. Oplossingsgericht en waarderend coachen. Coaching is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. Oplossingsgericht

Nadere informatie

Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Wat is ethiek? Bespreekbaar maken ethische vraagstukken.

Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Wat is ethiek? Bespreekbaar maken ethische vraagstukken. Bespreekbaar maken ethische vraagstukken Ethiek bij dementie Doel - Bewustworden van ethische dilemma s - Handvat om met dilemma s om te gaan Opzet - - : 4 stappen 1 2 Ethiek bij dementie Associëren: Waar

Nadere informatie

Abstineren Morele overwegingen bij het staken van levensverlengend medisch handelen

Abstineren Morele overwegingen bij het staken van levensverlengend medisch handelen Abstineren Morele overwegingen bij het staken van levensverlengend medisch handelen Prudentiareeks Redactie Martien Pijnenburg Marius Nuy met bijdragen van Theo Beemer Bert Gordijn & Frank Kortmann Henk

Nadere informatie

Ondraaglijk lijden zonder uitzicht

Ondraaglijk lijden zonder uitzicht Ondraaglijk lijden zonder uitzicht Euthanasie vanuit religie, moraal en mensenrechten Johannes A. van der Ven damon Van der Ven vs 19-8-2010.indd 3 17-8-10 13:18 Inhoud Lijst van figuren en tabellen 7

Nadere informatie

FILOSOFIE TUSSEN DE PALMEN II EMMANUEL LEVINAS

FILOSOFIE TUSSEN DE PALMEN II EMMANUEL LEVINAS FILOSOFIE TUSSEN DE PALMEN II EMMANUEL LEVINAS onderwijs trainingen gesprekken EMMANUEL LEVINAS filosofische en maatschappelijk-historische context Emmanuel Levinas - leven - werk leren luisteren naar

Nadere informatie

mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten

mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten Organiseren en faciliteren van het samenspel met mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten Opzet masterclass Terugkoppeling verwerkingsopdracht Hoe krijg

Nadere informatie

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG DINSDAG 24 MEI 2016 - HETE HANGIJZERS IN DE OUDERENZORG - STUDIEDAG ETHISCHE REFLECTIE OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Graag nodigen we je uit

Nadere informatie

Goede zorg en dwang. Ethische vragen rond BOPZ kwesties in de ouderenzorg. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg

Goede zorg en dwang. Ethische vragen rond BOPZ kwesties in de ouderenzorg. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg Goede zorg en dwang Ethische vragen rond BOPZ kwesties in de ouderenzorg Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DINSDAG 27 JUNI 2017 Thema s Waarden en wensen Betrokkenheid van naasten

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19

Inhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 Inhoud Inleiding 13 Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 1 Reflecteren 21 1.1 Wat is reflecteren? 21 1.2 STARRT 25 1.3 Zelfhantering 26 1.4 Johari-venster 28 1.5 Evalueren 29 1.6 Opdrachten 29 1.7 Reflectie

Nadere informatie

Een nieuw samenwerkingsverband in Utrechtse buurtcentra: de Driehoek. Samenvatting en stappenplan

Een nieuw samenwerkingsverband in Utrechtse buurtcentra: de Driehoek. Samenvatting en stappenplan Een nieuw samenwerkingsverband in Utrechtse buurtcentra: de Driehoek Samenvatting en stappenplan Auteurs: Fleur van IJperen en Eva Leen, The Social Firm 25-10-2016 Inleiding In Utrecht is een nieuw samenwerkingsverband

Nadere informatie

Beroepscode doktersassistent. Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten

Beroepscode doktersassistent. Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten Beroepscode doktersassistent Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten Beroepscode Doktersassistent Wat is een beroepscode? Een beroepscode bevat ethische en praktische normen en waarden van het beroep.

Nadere informatie

Toetsverslag van ethisch redeneren (onderdeel van verpleegkundige beroepsethiek)

Toetsverslag van ethisch redeneren (onderdeel van verpleegkundige beroepsethiek) [Ter inleiding Hieronder wordt een voorbeeld van een format voor toetsuitwerking getoond Bij ethisch redeneren moeten studenten onder meer een inleiding schrijven over hun eigen waarden en belangen in

Nadere informatie

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei

Nadere informatie

Destigmatisering bij incidenten. Werkdocument voor communicatieprofessionals

Destigmatisering bij incidenten. Werkdocument voor communicatieprofessionals Destigmatisering bij incidenten Werkdocument voor communicatieprofessionals Kees Dijkman Projectleider Aanpak stigma in de media Samen Sterk zonder Stigma Amersfoort/Utrecht, mei 2018 De media berichten

Nadere informatie

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Ph.D.; Onderzoeker, auteur, sociaal ondernemer www.annickdewitt.com annick@annickdewitt.com In deze presentatie I Het ideaal: Samen leren leven II De condities:

Nadere informatie

Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Geheimhouding. Informatie Inzage Toestemming

Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Patiëntenrecht. Geheimhouding. Informatie Inzage Toestemming Patiëntenrecht Geen enkele medische behandelaar mag anderen vertellen wat jouw ziekte is. Dat geldt ook voor artsen en verpleegsters. Geheimhouding. Patiëntenrecht Een arts moet de patiënt vertellen: *

Nadere informatie

VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept

VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief

Nadere informatie

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Eerste leerjaar B 3.1. Mijn rechten Beroepsvoorbereidend leerjaar 3.1. Mijn rechten Wie ben ik? * De leerlingen ontdekken wie ze zelf zijn - de mogelijkheden

Nadere informatie

Ethische overwegingen en vraagstukken

Ethische overwegingen en vraagstukken Ethische overwegingen en vraagstukken Congres Domotica & E-Health 24 juni 2010 Claire Huijnen, Smart Homes Stichting Smart Homes, Nationaal Kenniscentrum Domotica & Slim Wonen Inhoud Domotica + Zorg +

Nadere informatie

Workshop moreel beraad

Workshop moreel beraad Workshop moreel beraad Swanny Kremer Maart 2009 Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag 1 Maart 2009 Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag 2 Programma Uitleg Moreel beraad Bespreking

Nadere informatie

Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim

Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim 11 de Ethiek-Symposium Commissie Ethiek Zorgnet Icuro Hasselt, 19 oktober 2018 Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Recht en ethiek Recht Potentieel conflict

Nadere informatie

Dialoog, de weg naar goede zorg

Dialoog, de weg naar goede zorg Dialoog, de weg naar goede zorg Inhoud 1. Macro / meso / micro 2. Zorg met aandacht 3. Ethiek ook iets voor ons? 4. Conclusies 2 Macro, meso, micro Macro meso micro Macrosysteem: Wereld Europa Mesosysteem

Nadere informatie

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn

Nadere informatie

Nieuwe technologie & 21 mei 2014 Rens Jan Kramer en Nicole Niessen

Nieuwe technologie & 21 mei 2014 Rens Jan Kramer en Nicole Niessen Nieuwe technologie & 21 mei 2014 Rens Jan Kramer en Nicole Niessen 1 Eigentijds onderwijs De VO-raad wil dat er haast wordt gemaakt met het gebruiken van tablets en smartphones in het voortgezet onderwijs.

Nadere informatie

Bedrijfsethiek en MVO voor HBO PDF

Bedrijfsethiek en MVO voor HBO PDF Trefwoorden: Bedrijfsethiek en MVO voor HBO download gratis pdf, Bedrijfsethiek en MVO voor HBOboek pdf gratis, Bedrijfsethiek en MVO voor HBO lees online, Bedrijfsethiek en MVO voor HBO torrent, Bedrijfsethiek

Nadere informatie

Onderzoek Mensenrechten

Onderzoek Mensenrechten Onderzoek Mensenrechten Standaard rapportage, Rapportage gesloten vragen Amsterdam, 10-12-2013 Onderzoekstatistieken Verstuurde e-mails 1080 Afgeronde vragenlijsten 505 Respons 47% Laatste deelname 16

Nadere informatie

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Even voorstellen 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 2 Ik geloof dat iedereen zijn eigen manier heeft om

Nadere informatie

20 April 2017 Dr. R.H.J. Wolbink

20 April 2017 Dr. R.H.J. Wolbink 20 April 2017 Dr. R.H.J. Wolbink De behoefte ontstaat Paradoxale kansen Dubbelheid Het onzichtbare De uitdaging: Moreel omgaan met het morele? De behoefte ontstaat De context Jaren tachtig en negentig:

Nadere informatie

Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen

Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen Symposium Oog in oog met online jeugdhulp Dr. Jos Kole jos.kole@radboudumc.nl IQ Healthcare sectie Ethiek van de Gezondheidszorg 9 oktober 2014

Nadere informatie

On O d n e d r e ha h n a del e en Zakelijk Nederlands

On O d n e d r e ha h n a del e en Zakelijk Nederlands Onderhandelen Zakelijk Nederlands Inleiding Wat is onderhandelen? Voorbeelden? Een voorbeeld Culturele verschillen Culturele verschillen Culturele verschillen Structuur onderhandelingen 1. Voorbereiding

Nadere informatie

Opdracht behorende bij de Atlas of European Values

Opdracht behorende bij de Atlas of European Values Leertekst: materialisme en postmaterialisme, modernisme en postmodernisme Geert Hofstede laat zien hoe culturen dus op die 5 dimensies van elkaar verschillen en/of overeenkomen. Er zijn natuurlijk ook

Nadere informatie

Zorgplichten en zorgethiek

Zorgplichten en zorgethiek Zorgplichten en zorgethiek ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof.mr. P.F. van der Heijden ten overstaan

Nadere informatie

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.

Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal

Nadere informatie

Handelingsgericht werken in het secundair onderwijs. Ontmoetingsdag HGW 16 september 2010 Artevelde

Handelingsgericht werken in het secundair onderwijs. Ontmoetingsdag HGW 16 september 2010 Artevelde + Handelingsgericht werken in het secundair onderwijs Ontmoetingsdag HGW 16 september 2010 Artevelde + Inspiratiebronnen + Algemeen Reflecties over HGW + Uitgangspunten HGW We zijn gericht op het geven

Nadere informatie

Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA

Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA Verworven wilsonbekwaamheid vanuit een medisch perspectief Prof. dr. Patrick Cras Neurologie Universiteit Antwerpen en UZ

Nadere informatie

Ethisch reflecteren. aan de slag met een stappenplan. Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent

Ethisch reflecteren. aan de slag met een stappenplan. Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent Ethisch reflecteren aan de slag met een stappenplan Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent Taboes Van Dale: Iets dat niet gedaan of gezegd mag worden Wikipedia Bij taboes in

Nadere informatie

Begeleide interne stage

Begeleide interne stage Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren

Nadere informatie

1 INLEIDING Leeswijzer voor het proefschrift 7

1 INLEIDING Leeswijzer voor het proefschrift 7 WOORD VOORAF VII 1 INLEIDING 1 1.1 Leeswijzer voor het proefschrift 7 2 ACHTERGROND EN PROBLEEMSTELLING 13 2.1 Leeswijzer 13 2.2 Inleidende beschouwing: motivatie en achtergrond 14 2.3 Probleemstelling

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van interne communicatie in het sociale tijdperk

De toegevoegde waarde van interne communicatie in het sociale tijdperk EMPLOYEE COMMUNICATION & ORGANIZATIONAL DIALOGUE DIALOOG De toegevoegde waarde van interne communicatie in het sociale tijdperk Stel je eens voor wat openheid en vertrouwen voor jouw team of organisatie

Nadere informatie

Ethiek. Ethiek in de wondzorg. Ethiek. Ethiek. 'Ethiek' - negatief? Associaties

Ethiek. Ethiek in de wondzorg. Ethiek. Ethiek. 'Ethiek' - negatief? Associaties Ethiek in de wondzorg Luc Gryson Voorzitter CNC Co - voorzitter BEFEWO Treasurer EWMA Coördinator Groepscentrum Permanente Vorming EHSAL Ethiek Associaties goed en kwaad, waarden en normen, vrijheid en

Nadere informatie

2.2 Ontdekken van morele problemen

2.2 Ontdekken van morele problemen 2.2 Ontdekken van morele problemen 1 ste leerjaar 2 de leerjaar als we kiezen tussen - goed of slecht - rechtvaardig of onrechtvaardig - eerlijk of oneerlijk - solidair of niet solidair als waarden een

Nadere informatie

Inleiding... 9. Hoofdstuk 2 Essentiële waarden... 21. Hoofdstuk 3 Management en leidinggevende structuur... 23

Inleiding... 9. Hoofdstuk 2 Essentiële waarden... 21. Hoofdstuk 3 Management en leidinggevende structuur... 23 Inhoud Inleiding... 9 Hoofdstuk 1 Visie op leidinggeven... 13 1.1. Organisatiecultuur... 13 1.2. Noodzaak van cultuuromslag... 15 1.3. Structuur-, cultuurdiscussie... 15 1.4. Organisatiecultuur... een

Nadere informatie

Reciprociteit in de zorg voor Ouderen

Reciprociteit in de zorg voor Ouderen Reciprociteit in de zorg voor Ouderen Congres Ouderenpsychiatrie Leuven, 24 oktober 2013 Prof. Toon Vandevelde Hoger Instituut voor Wijsbegeerte KULeuven Mensbeeld Homo oeconomicus: mens streeft naar (maximeert?)

Nadere informatie

Animal Rights: The Abolitionist* Approach

Animal Rights: The Abolitionist* Approach Animal Rights: The Abolitionist* Approach Presenteert *Abolitionisme is het streven naar afschaffing van slavernij Dieren als Eigendommen door Professor Gary L. Francione Er zijn maar weinig morele principes

Nadere informatie

Social Media Protocol VPCO De Viermaster

Social Media Protocol VPCO De Viermaster Social Media Protocol VPCO De Viermaster Versie 1.0 Totstandkoming en evaluatie Social Media Protocol Datum Behandeld in directieoverleg 4 maart 2014 Advies/instemming GMR Vastgesteld Bestuur Publicatie

Nadere informatie

Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie

Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Inleiding Inge van Nistelrooij (UvH) voor het symposium Zorgethiek voor verpleegkundigen revalidatiezorg, De

Nadere informatie

Informatiemaatschappij Aanvullende toets

Informatiemaatschappij Aanvullende toets Informatiemaatschappij Aanvullende toets Departement Informatica Faculteit Bètawetenschappen Universiteit Utrecht Woensdag 24 december 2008 09:00 12:00 uur BBL-513 Vooraf Vul je naam en collegekaartnummer

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

Meerkeuzevragen. Vraag 1. Vraag 2. Vraag 3. Vraag 4. Vraag 5. Vraag 6. Vraag 7

Meerkeuzevragen. Vraag 1. Vraag 2. Vraag 3. Vraag 4. Vraag 5. Vraag 6. Vraag 7 Meerkeuzevragen Vraag 1 De belangrijkste morele reden voor collegiale samenwerking is: a. Het is inspirerend b. Je voelt je er prettig bij. c. Streven naar een optimale hulpverlening. d. Omdat het in het

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen

Hoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen Hoofdstuk 3 Geloof, waarden, ervaringen Kennis en geloof Kennis is descriptief Heeft betrekking op feiten Is te rechtvaardigen Geloof is normatief Heeft betrekking op voorschriften Is subjectief Geldt

Nadere informatie

MVO gedragscode gavilar B.V.

MVO gedragscode gavilar B.V. PAGINA 1 MVO gedragscode B.V. Documentgegevens Bedrijf Adres Opgesteld Gecontroleerd Akkoord : B.V. : Kamerlingh Onnesweg 63, 3316 GK Dordrecht : R. ten Hove : QHSE-coördinator : P. Klijs : Operations

Nadere informatie

MVI & EMVI: Perfect match? 24 november 2015, SMI Stabi congres, Zoetermeer

MVI & EMVI: Perfect match? 24 november 2015, SMI Stabi congres, Zoetermeer MVI & EMVI: Perfect match?, SMI Stabi congres, Zoetermeer Prof dr ir, Tilburg University Het is de route niet de kaart Niet de uitkomst maar het raadsel Het zijn je ogen niet de kleppen Niet het eindpunt

Nadere informatie

De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg

De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg OVERZICHT 1. Maatschappelijke context 2. Probleemstelling de

Nadere informatie

Een online jaarverslag maken

Een online jaarverslag maken Een online jaarverslag maken Index Voordelen van een online jaarverslag 3 Voordelen 3 Online jaarverslag in 4 eenvoudige stappen 4 Creëer draagvlak binnen je organisatie 4 Doelen en strategie vertalen

Nadere informatie

Instroomtraject in jaar 2 voltijd van de Opleiding Social Work. MBO-diploma Zorg en Welzijn? Start nu je vervolgopleiding in het HBO!

Instroomtraject in jaar 2 voltijd van de Opleiding Social Work. MBO-diploma Zorg en Welzijn? Start nu je vervolgopleiding in het HBO! Instroomtraject in jaar 2 voltijd van de Opleiding Social Work MBO-diploma Zorg en Welzijn? Start nu je vervolgopleiding in het HBO! Instroomtraject in jaar 2 voltijd van de Opleiding Social Work 2017

Nadere informatie

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van

Nadere informatie

3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen

3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24

Nadere informatie

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor

Nadere informatie

Praktijk Project Opvoeden doe je zo! Dementie

Praktijk Project Opvoeden doe je zo! Dementie Praktijk Project Opvoeden doe je zo! Dementie Doel van dit project: Door dit project krijg je inzicht in de manier waarop je een bijdrage kunt leveren aan de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Wat

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

Kwetsbaarheid delen in de zorg

Kwetsbaarheid delen in de zorg Kwetsbaarheid delen in de zorg workshop ethische dilemma s 2 oktober 2017 Marita de Kleijne, Commissie Ethiek dr. Hans van Dartel, ethicus Opzet Introductie: ethiek en beroepsvereniging Kwetsbaarheid in

Nadere informatie

Samen maken wij het verschil!

Samen maken wij het verschil! Samen maken wij het verschil! Biest 43 6001 AP Weert T 0495 456 491 F 0495 456 499 www.landvanhorne.nl WAAR STAAN WE VOOR EN WAAR GAAN WE VOOR? inhoud onze identiteit 4 onze zorgvisie 6 onze kernwaarden

Nadere informatie

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Theo Quaijtaal (HighQ) 18-04-2013 1 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Pleonasme) De maatschappelijke en daarmee ethische

Nadere informatie

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes Ed Knies Koning Arthur; visie en organisatieprincipes Welkom Dit boek is een moreel boek voor professionals. Met moreel bedoelen we dat er binnen organisaties

Nadere informatie