Vaste Commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EA Den Haag. Utrecht, 1 november 2015 Betreft: begroting VWS 2016.

Transcriptie

1 Vaste Commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EA Den Haag Utrecht, 1 november 2015 Betreft: begroting VWS 2016 Geachte leden, Komende woensdag en donderdag bespreekt u de begroting Volksgezondheid, Welzijn en Sport De bij de begroting gevoegde beleidsagenda begint met de nieuwe definitie van gezondheid: het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren. Deze beschrijving van gezondheid geeft goed weer waar het in de kern om gaat. Er zijn mensen in Nederland, die zorg en ondersteuning nodig hebben. Zodat zij hun leven kunnen leiden en kunnen doen wat voor hen van waarde is. Dat moet zich dan ook vertalen in de beleidsagenda voor LOC Zeggenschap in zorg constateert dat de beleidsagenda dat in woorden uitdraagt, maar de genoemde maatregelen gaan niet ver genoeg om tot een daadwerkelijke verandering in de zorg te komen. Hoe is het nu? Wij voeren veel gesprekken met cliëntenraden, mensen die zorg krijgen en die zorg verlenen. Daaruit blijkt dat de zorg in Nederland op een hoog niveau staat, maar dat mensen zich tegelijkertijd vaak niet erkend en herkend voelen in de zorg. Eigen regie betekent dat mensen zelf kunnen bepalen wat zij belangrijk vinden. En dat zij passend bij hun levensfase en situatie daarbij ondersteuning op maat krijgen. Dat laatste blijkt vaak niet het geval te zijn. Economische waarden, protocollen, wetten en systemen zijn steeds dominanter geworden in de zorg. Bij ieder incident volgt een nieuwe beheersmaatregel in plaats van een visie op wat we willen in onze samenleving. De mensen in de straat hebben het gevoel dat zij er zijn voor de systemen in plaats van omgekeerd. En het zijn steeds anderen die beslissen in plaats van de mensen zelf. Zo maken veel cliëntenraden zich grote zorgen over de enorme macht van verzekeraars. De pilot van Zilveren Kruis met wijkverpleging in vier gemeenten is hier een duidelijk voorbeeld van. Mensen kunnen straks in de praktijk niet eens meer kiezen van welke zorgorganisatie zij verpleging willen krijgen. Terwijl het hier gaat over dagelijkse zorg in je eigen huis en aan je eigen lijf. Hoe zou het anders kunnen? Om dat te veranderen zijn er veel radicalere keuzes nodig dan nu in de beleidsagenda staan.

2 Het betekent werkelijk de mens centraal stellen. En niet blijven proberen binnen de bestaande systemen tot verandering te komen. Dat lukt niet. Alle overbodige regels en instanties kunnen verdwijnen. Tijdens een bijeenkomst met cliëntenraden van grote zorgconcerns kwam het idee om met een aantal mensen terug te gaan naar de kern. Als we inderdaad mensen willen helpen om zich aan te passen en de regie te voeren. Wat betekent dat dan wat we moeten regelen? Welke systemen passen daarbij? En wie bepaalt dan hoeveel geld waarvoor nodig is? Hoe kunnen we zorgen dat we mensen helpen zich binnen hun mogelijkheden zo gezond mogelijk te voelen? LOC zal het komende jaar het initiatief nemen om hierover ideeën te ontwikkelen. Als u als Kamerlid daar op persoonlijke titel bij wilt zijn, dan horen wij dat graag van u. Daarnaast geven wij u een aantal concrete punten mee voor het begrotingsoverleg. Extra geld activiteiten verpleeghuisbewoners Ieder mens heeft zijn eigen hobby s. Veel verpleeghuisbewoners hebben hobby s die niet binnen het verpleeghuis beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld omdat niemand anders dat leuk vindt. Zoals een bewoner die graag keramiek maakt. Nu kan zij dat niet doen, omdat het verpleeghuis dat niet aanbiedt. Een ander voorbeeld is een zorgboerderij. Zodra mensen in het verpleeghuis wonen kunnen zij niet meer overdag naar de zorgboerderij. Het geld zit bij de zorgorganisatie en daarmee is het haast onmogelijk vanuit Wlz geld activiteiten buiten het verpleeghuis te ondernemen. De staatssecretaris heeft aangegeven dat cliëntenraden mede moeten kunnen bepalen welke activiteiten er komen. Dat vinden wij een vreemde manier. Het gaat hier om de wensen van individuen en niet die van de cliëntenraad. Het brengt de cliëntenraad in een onmogelijke positie. Daarom stellen wij voor de extra gelden aan bewoners zelf te geven in plaats van aan de zorgorganisatie. Daarmee kunnen bewoners zelf bepalen welke activiteiten zij binnen of buiten de muren van het verpleeghuis willen doen. En we voorkomen dat het geld in het algemene budget van de zorgorganisatie verdwijnt. Wij vragen u de extra gelden voor activiteiten in verpleeghuizen aan de bewoners zelf te geven. Verwarde mensen In de beleidsagenda is de taskforce verwarde mensen opgenomen. Wij hebben er moeite mee hoe mensen hier worden weggezet als overlastgevend. Wij denken dat het nodig is om met ervaringsdeskundigen te blijven zoeken naar wie die persoon is. Nu komen mensen veel te snel in het hokje overlast terecht. We moeten naar veel creatievere manieren zoeken. Zoals bij de man die steeds opgepakt werd. Hij dacht dat hij lid van het Koninklijk Huis was en belangrijke afspraken had. Hij stapte steeds in de 1e klas en werd dan opgepakt en veroordeeld, omdat hij geen kaartje had. Een doorlopende treinkaart was voor deze man een uitkomst geweest, maar kon niet volgens de regels. We geven daarmee veel meer geld uit aan oplossingen die niet werken. Wij vragen u te regelen dat ervaringsdeskundigen mensen kunnen helpen die als verward bekend staan. En regels uit de weg te ruimen die creatieve oplossingen in de weg staan.

3 Thuis wonen Steeds meer mensen krijgen zorg in hun eigen huis. De nieuwe wet en regelgeving gaat daar ook van uit. Na 10 maanden zien we een aantal probleempunten daarbij ontstaan: er zijn cliëntenstops bij de wijkverpleging en het geld is op een aantal plekken op; mensen weten niet meer waar zij terecht moeten met hun vragen. Zij snappen het verschil niet tussen de verschillende wettelijke regelingen; er is te weinig aandacht voor levensvragen en zingeving. Veel gemeenten bieden alleen activiteiten tegen eenzaamheid. Dat is nog wat anders dan kunnen praten over je diepere vragen in het leven; er zijn lang niet overal geschikte woningen. Thuis wonen betekent niet altijd alleen achter de voordeur. Veel mensen willen hun zelfstandigheid behouden, maar wel geclusterd in een gebouw wonen. Wij vragen u voldoende budget vrij te maken voor wijkverpleging in de komende jaren. Wij vragen u te regelen dat er loketten in iedere gemeente komen waar mensen met hun vragen over alle soorten zorg terecht kunnen. Wij vragen u geestelijke verzorging voor thuiswonenden te regelen. Wij vragen u te stimuleren dat er voldoende betaalbare geclusterde woningen komen voor mensen die dat willen. Jongeren en ouders De gemeente voert nu de zorg voor jongeren uit. Wij merken dat gemeenten dat elk op een eigen manier invullen. We zien hierbij een aantal zaken niet goed lopen: de participatie van jongeren en ouders staat bij veel gemeenten laag op het prioriteitenlijstje. In veel gemeenten voelen jongeren en ouders zich niet gehoord en gekend. Veel gemeenten zijn hier ook niet actief mee bezig; de knip tussen jongeren onder de 18 en boven de 18 is te rigide. Wij hebben hierover eerder een brief gestuurd; jongeren maken zich grote zorgen over hun privacy. Zij hebben er hun leven lang last van als hun persoonlijke gegevens op straat komen te liggen; veel jongeren en ouders krijgen het gevoel dat zij vooral als een maatschappelijk probleem gezien worden. Dit terwijl zij ook hun eigen toekomstdromen hebben en als normale mensen gezien willen worden. Wij vragen u gemeenten te wijzen op hun taak om jongeren en ouders te betrekken bij hun beleid en de uitvoering daarvan. Wij vragen u de knip bij 18 jaar vloeiender en passender bij de betrokken jongere en ouders te laten verlopen. Wij vragen u gemeenten strengere eisen rond privacy op te leggen. En wij vragen u een maatschappelijk debat te starten over de vraag hoe we naar jongeren en ouders met jeugdhulp kijken. Onafhankelijke cliëntondersteuning Mensen zijn meer dan de zorg die zij nodig hebben, maar niet iedereen is in staat om zijn wensen en behoeften te formuleren. Daarom is LOC blij dat de onafhankelijke cliëntondersteuning wettelijk geregeld is. Deze cliëntondersteuning is in opbouw. Zo is LOC met MEE in gesprek om de kennis over ouderen, jongeren en GGz cliënten bij de ondersteuners te vergroten. Tot onze grote teleurstelling moeten we voor de Wlz deze

4 opbouw van kennis nu stoppen. De zorgkantoren hebben besloten de cliëntondersteuning te gaan aanbesteden. Daarmee ligt alles stil. De energie gaat nu zitten in een bureaucratische papierwinkel in plaats van de opbouw van cliëntondersteuning. Daarnaast zien we ook dat een aantal zorgkantoren mensen niet actief wijst op het bestaan van onafhankelijke cliëntondersteuning. Wij vinden het van belang dat alle zorgkantoren hier actief op wijzen. Ten slotte lijkt de onafhankelijke cliëntondersteuning in de berichtgeving van een aantal zorgkantoren zich te verengen tot alleen zorg. Wij vinden het van groot belang dat de ondersteuning levensbreed is en blijft. De meeste Nederlanders weten niet dat er onafhankelijke cliëntondersteuning via de gemeente is. Om de ondersteuning zo efficiënt mogelijk te maken, is grotere bekendheid noodzakelijk. Wij vragen u de aanbestedingen van cliëntondersteuning te stoppen. Daarnaast vragen wij te garanderen dat de cliëntondersteuning levensbreed is. En wij vragen u een publiekscampagne te starten over onafhankelijke cliëntondersteuning. Medezeggenschap De huidige Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) is verouderd. Het is nodig dat er een nieuwe wet komt, waarin cliënten/patiënten zelf bepalen hoe zij hun medezeggenschap willen vormgeven. Deze wet moet er ook voor zorgen dat cliëntenraden meer invloed hebben op de onderwerpen, die over de directe leefwereld van mensen gaan. Zoals bejegening, communicatie en informatie, eten en drinken. En de wet moet van toepassing zijn op alle zorg en ondersteuning die een zorgorganisatie levert. Het is raar dat een cliëntenraad binnen dezelfde organisatie wel een wettelijke basis heeft bij de Zvw en de Wlz, maar niet bij de Jeugdwet en de Wmo. Het gaat over dezelfde mensen. Voor het goed functioneren van cliëntenraden is het nodig dat zij een een eigen ondersteuner hebben. Wij vragen u de komst van een nieuwe Wmcz te versnellen en bovengenoemde punten daar in te regelen. VN verdrag Het is van groot belang dat Nederland snel het VN verdrag ondertekent. Maar daarmee zijn we er nog niet. Nederland loopt op dit vlak al flink achter bij veel andere landen. In veel landen weten mensen in een rolstoel dat zij met de trein mee kunnen of op de camping naar het toilet kunnen. Nederland heeft hier een inhaalslag te maken. Veel mensen zijn nu afhankelijk, terwijl dat niet zou hoeven. Daarom zullen we snel moeten werken aan een maatschappij waar mensen hun zelfstandigheid en waardigheid kunnen behouden. Wij vragen u zo snel mogelijk te komen met maatregelen, waardoor mensen met een beperking optimaal zelfstandig kunnen functioneren. Eigenaarschap De regering vindt het van belang dat mensen meedoen: de participatiemaatschappij. Op veel plaatsen in het land gebeurt dat in de praktijk. Zo zien we zorgcoöperaties, gezamenlijke tuinen en door de wijk gerunde buurthuizen ontstaan. Maar in de zorg zelf is dat veel minder gebruikelijk. In de meeste zorgorganisaties zijn de bestuurder en de raad van toezicht bepalend. Graag zouden wij zien dat er pilots komen waarbij de cliënten en de familie

5 eigenaar zijn. Al dan niet samen met de zorgverleners. Want uiteindelijk draait het om hen. Het zou goed zijn als zij dan ook kunnen bepalen in plaats van mee te mogen praten. Dat kan bijvoorbeeld door de vorming van een coöperatie, waar de leden met elkaar bepalen hoe hun eigen zorg er uit komt te zien. Wij vragen u te regelen dat er pilots komen waarbij cliënten en hun naasten eigenaar worden van een zorgorganisatie. Subsidies Om tot echte vernieuwing in de zorg te komen is het nodig dat nieuwe initiatieven een kans krijgen. Nu gaan veel overheidssubsidies naar projecten, die vooral het bestaande zorgaanbod in stand houden. Daarmee worden nieuwe initiatieven weggedrukt. Het geld zit bij bestaande instituten en projecten. Wij vinden het van groot belang dat juist vernieuwende initiatieven een kans krijgen. Initiatieven die bijdragen aan een menselijke zorg. Wij vragen u de structurele en incidentele subsidies opnieuw te bekijken, daarbij te zorgen dat de vernieuwende initiatieven een kans krijgen en verouderde initiatieven stoppen. Ten slotte In de beleidsagenda lijkt het soms of alle mensen in staat zijn om zelf alles te regelen of met hun netwerk. Bijvoorbeeld door op internet de zorgorganisatie met de beste kwaliteit te zoeken. Of zelf met hun omgeving hun zorg te regelen. Hierbij willen we een nuance aanbrengen. Ieder mens heeft eigen regie, maar hoe dat er uitziet verschilt van mens tot mens, van situatie tot situatie. Daarbij zijn er ook mensen die veel ondersteuning nodig hebben. Daarom vinden wij het belangrijk dat we steeds blijven kijken wat een persoon in zijn of haar specifieke context nodig heeft. Juist omdat we allemaal verschillend zijn. Daar moeten we ons beleid op baseren. Voor vragen of nader overleg kunt u contact met mij opnemen: of m.laterveer@loc.nl Met vriendelijke groet, Marthijn Laterveer Coördinator