inspiratiedag Natuurlijke speel- en leerruimten in de praktijk

Transcriptie

1 inspiratiedag Natuurlijke speel- en leerruimten in de praktijk

2 notities nemen? vragen! netwerken!

3 Natuurlijke speel- en leerruimte: wat en waarom? Patrick De Deyne, medewerker natuur- en milieueducatie Regionaal Landschap Meetjesland

4 Natuurlijke speel- en leerruimte Wat? Waarom? Hoe werkt het? Sfeerbeelden

5 Natuurlijke speel- en leerruimte: wat?

6 Coombes School, Arborfield (Engeland) Een gezellige zithoek van reusachtige boomstammen midden op het pauzenplein Foto: Marianne van Lier

7 Schoolplein Dietenhofen, Mittelfranken (D.) Balanceren, klimmen, schommelen, zitten... op kleine ruimte een parcours voor vele kinderen. Foto: Will Leufgen

8 Kinderen 'dansen' door bloemenweelde Foto: Willy Leufgen

9 Villa Da Vinci in Sint-Niklaas

10 Waarom? Algemeen: Vertoeven/werken/wonen in natuur is goed voor onze gezondheid en welzijn iets dat iedereen aanvoelt (subjectief)

11 Waarom? Laatste jaren echter heel wat bewijs uit de medische wetenschap dat er een sterk verband is tussen een groene omgeving en welzijn/gezondheid, zowel bij kinderen als volwassenen: lagere bloeddruk betere werking immuunsysteem minder ontwikkelingsstoornissen zoals schizofrenie, angststoornissen, depressie Voorbeeld: inwoners stad 21% meer kans op angststoornissen, 39 % meer depressies, 50% meer schizofrenie. minder ziektes zoals diabetes mellitus, attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD), infectieziekten, kanker, cardiovasulaire aandoeningen, gewrichtsproblemen, migraine, longziektes, Beter herstel na operatie Minder zwaarlijvigheid, hoger geboortegewicht

12 Mogelijke oorzakelijke mechanismes:

13 Wetenschappelijke literatuur

14 Groot probleem voor Vlaanderen, één van de meest verstedelijkte gebieden in de wereld! Noodzaak groene dorpskernen, stadsbossen, parken, groene bejaardentehuizen, ziekenhuizen en GROENE SCHOLEN

15 Specifiek voor scholen: voordelen natuurlijke speel- en leerruimte op school: Kinderen met ADHD kunnen zich beter concentreren als ze actief zijn in de natuur. Kinderen met uitzicht op en contact met de natuur scoren hoger op tests van concentratie en zelfdiscipline. Hoe groener de omgeving, hoe beter de scores. Blootstelling aan natuurlijke omgevingen verbetert de verstandelijke ontwikkeling van kinderen door het verbeteren van hun bewustzijn, redeneren en waarnemen. Vroege ervaringen met de natuur stimuleren de ontwikkeling van verbeelding en gevoelens van verwondering. Verwondering is een belangrijke motivatie voor een leven lang leren. Een natuurlijke omgeving stimuleert het samenspel tussen kinderen en ze hebben meer positieve gevoelens over elkaar. De impact van spanningen in het leven van kinderen verkleint en ze kunnen beter omgaan met tegenslag.

16 Spelen in de natuur is belangrijk voor de ontwikkeling van zelfstandigheid bij kinderen. Hun spel is meer divers, fantasierijker en creatiever, wat hun taalen vaardigheden tot samenwerken bevordert. Kinderen die regelmatig spelen in een natuurlijke omgeving bezitten een betere motoriek (coördinatie, evenwicht en behendigheid) en ze zijn minder vaak ziek. Pestgedrag vermindert of verdwijnt zelfs volledig. De natuur helpt kinderen bij het ontwikkelen van waarnemingsvermogen en creativiteit en geeft hen een gevoel van rust. Rustiger in de klas na speeltijd Kansen natuureducatie Observeren, ontdekken patronen, scherpere zintuiglijke vaardigheid

17 Wetenschappelijke literatuur

18 Hoe werkt het? attention restoration theory (ART) van Stephen en Rachel Kaplan

19 Attention Restoration Theory (ART) Als je je lang of intensief moet concentreren, bijvoorbeeld op een beeldscherm of een boek, ontstaat er aandachtsvermoeidheid. Je herstelt het beste van deze aandachtsvermoeidheid in een omgeving waar je een andere vorm van aandacht gebruikt.

20 Attention Restoration Theory (ART) natuurlijke omgevingen en groene ruimtes helpen om te herstellen van stress, terwijl dit niet het geval is voor bebouwde, stadse omgevingen. De mens is geëvolueerd in een natuurlijke omgeving, onze hersenen zijn nog steeds het best aangepast om informatie uit een dergelijke omgeving (makkelijk) te verwerken.

21 Onderliggende mechanismen: landschapspsychologie Complexe, zachte, herhalende patronen, weinig informatie, je kan er naar blijven kijken

22 Complexe, zachte, herhalende patronen, weinig informatie, verveelt niet

23 Complexe, harde patronen zonder herhaling, veel informatie, overdaad aan prikkels

24 Conclusie: kiezen voor een groene speel- en leeromgeving is niet kiezen voor een ideologie, hype, zweverigheid, hippiebedoening, kiezen voor een groene school is kiezen voor een wetenschappelijk onderbouwde speel- en leeromgeving

25 sfeerbeelden

26 Ecohuis stad Antwerpen

27 Sakura-Basisschoolplein in Berlijn Een parcours van planken en boomstammen langs de rand van het schoolplein in Berlijn- Mitte Foto: Marianne van Lier

28 De Speeldernis, Rotterdam Een pad van flinke stammen door het moeras Foto: Sigrun Lobst

29

30 Kurt Tucholsky Basisschool in Berlijn Door kinderen o.l.v. een kunstenaar gebouwde 'meidenhut' Foto: Willy Leufgen/Marianne van Lier

31 Basisschool in Berlijn Hollen tussen de struiken en bomen

32 Kleuterschool Notzing, Zuid-Duitsland wiebelbrug tussen wilgenstammen Foto: Marianne van Lier/Willy Leufgen

33 Leeshut, gemeentelijke basisschool Kruipuit Maldegem

34 Koellerholzschule, Bochum, D. Vanaf een relatief veilige vlonder gespannen op zoek naar leven in het water Foto: Willy Leufgen

35 Kleuterschool in Moosinning, Beieren Waterrijke speel- en ontdektuin gevoed door de nabije Fehlbach (aanleg 2004) Foto: Willy Leufgen

36 Rommel of creatief spelmateriaal?

37 St. Nicolaasschool, Nijmegen Voor elk klaslokaal een tuintje Foto: Willy Leufgen

38 Buitenkeukentje, basisschool De Krekel, Zelzate

39 Kinderdagverblijf in Freiburg-Vauban Muren vol planten in potjes e.d. Foto: Willy Leufgen

40 Leeromgeving Ontdekken/natuur beleven Met een natuur-rijke speelruimte hoef je niet op verplaatsing om aan natuurbeleving te doen!

41

42 Mooi krom Poort bij de Mgr. Terwindtschool in Groesbeek, verzonnen en gebouwd door Johan Kollen, Wageningen. Foto: Hens Moonen

43 Eindeloze mozaieken zitbank, Een Slingertouw Op de Nijmeegse Brede school hebben kinderen van groep 8 van een nabije Jenaplanschool vele meters zitbanken voorzien van fraaie mozaieken! Foto: Marianne van Lier

44 ... of zitten onder bomen in het bos... op ruwe banken, nabij een mooie vertellersstoel of op boomschijven: Coombes school, Arborfield, Zuid-Engeland Foto: Willy Leufgen

45 De Buitenklas

46 waterontdekplek

47

48

49

50 kindercreche, Sint-Amandsberg

51

52

53

54 Mogelijke links