Nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de Nederlandse zonnestroommarkt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de Nederlandse zonnestroommarkt"

Transcriptie

1 Inventarisatie van Nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de Nederlandse zonnestroommarkt Inventarisatie door ARCADIS in opdracht van Agentschap NL 1 INLEIDING Hoewel de prijzen van zonnepanelen het afgelopen jaar sterk gedaald zijn, lopen initiatiefnemers van zonnestroomprojecten nog altijd aan tegen hoge investeringskosten. Gegeven de beperkte subsidiemogelijkheden voor zonnestroom zoeken initiatiefnemers naar nieuwe organisatie- en financieringsvormen om projecten toch van de grond krijgen. Agentschap NL wil de markt helpen in deze zoektocht door nieuwe organisatie- en financieringsconstructies voor zonnestroom te identificeren en bekendheid te geven. De nadruk ligt daarbij op constructies die zo min mogelijk afhankelijk zijn van subsidies, die de hoge initiële investering bij de gebruiker wegnemen en die eenvoudig kunnen worden uitgebreid of nagevolgd. In het kader van het Innovatieprogramma Zonnestroom heeft het Agentschap NL aan ARCADIS opdracht gegeven om een overzicht te maken van verschillende constructies die in de Nederlandse markt te vinden zijn. Dit document toont daarvan de resultaten, gebaseerd op interviews met initiatiefnemers en een workshop. Gezien de snelle ontwikkelingen in de markt, is dit overzicht nadrukkelijk een momentopname. Agentschap NL wil het overzicht gebruiken om op korte termijn partijen bij elkaar te brengen en oplossingen te zoeken voor problemen die zich in de markt voordoen. Mogelijk zal het overzicht in een latere fase geactualiseerd worden. 2 AANPAK In het project ter inventarisatie van nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de zonnestroommarkt ligt de nadruk op organisaties en projecten in de Nederlandse markt die getypeerd zijn door: Criteria initiatieven Interviews Minimale afhankelijkheid van subsidies (overheidssteun) Het wegnemen van hoge initiële investeringen bij gebruikers (financiering) Constructies die eenvoudig kunnen worden uitgebreid of nagevolgd (schaalgrootte) ARCADIS heeft voor het opstellen van dit overzicht 10 vertegenwoordigers geïnterviewd van initiatieven die bovenstaande intentie hebben. In deze interviews is gevraagd naar verschillende kenmerken van de initiatieven, zoals omvang, werkwijze, doelgroep, voorwaarden voor deelname, mogelijkheden voor opschaling en risico s. De vragen hierover en de bijbehorende antwoorden zijn terug te vinden in de bijlagen van dit rapport. : ARCADIS 1

2 Workshop In navolging van de interviews heeft ARCADIS samen met Agentschap NL een workshop gehouden. In deze workshop (9 december 2010) zijn de resultaten van de inventarisatie besproken en bediscussieerd. Het doel van de workshop was tweeledig: De verschillende initiatieven met elkaar in contact te brengen Gezamenlijk oplossingen zoeken voor obstakels die verdere uitrol in de weg staan Aan deze workshop hebben twaalf vertegenwoordigers van elf verschillende initiatieven deelgenomen. Tijdens de workshop is aan de initiatiefnemers gevraagd wat ze vanuit hun ervaring te bieden hadden richting andere initiatieven en wat ze zelf nodig hebben om hun initiatief succesvol(ler) te maken. De verschillende vragen en aanbiedingen waren onderwerp van discussie. Na afloop van de workshop is naar de deelnemers een document gestuurd met de contactgegevens van de deelnemers en een overzicht van de vragen en aanbiedingen. Dit heeft de deelnemers de mogelijkheid gegeven om samen verder actie te ondernemen. Op deze manier is het de bedoeling om de workshop een praktisch vervolg krijgt. Op de volgende pagina s staan de uitkomsten van de interviews en de workshop kort samengevat. Aansluitend daarop volgen de conclusies en aanbevelingen. 3 DE INITIATIEVEN Op het moment van inventariseren zijn een vijftiental initiatieven in de Nederlandse zonnestroommarkt geïdentificeerd die voldoen aan de drie criteria zoals hiervoor genoemd. Van tien initiatieven zijn er vertegenwoordigers geïnterviewd (zie Tabel 1). Tabel 1 Overzicht geïdentificeerde initiatieven in de Nederlandse Zonnestroommarkt Naam initiatief Website Kenmerk Interview Workshop ABN AMRO lease Leaseconstructie AZeC Adoptie van panelen Bloomenergy Financieringsstructuren BoerZOEKTbuur Saldering Energy Valley Platform samenwerking Gemeente Amersfoort Duurzaamheidslening GreenLoans Groene Lening International Solar (Ver)huren Lochem Energie Saldering SVn Duurzaamheidslening The Sunshine Company Fiscale voordelen TopSun Aanbieder panelen Wij Willen Zon Grootschalige inkoop Zoneco Energie concept Zonne-energiebedrijf DEC Energie concept Zonvogel Saldering : ARCADIS 2

3 4 ALGEMENE KENMERKEN Vrijwel alle initiatieven bevinden zich nog in een conceptfase. Bij de meeste initiatieven zijn maar één of enkele fte betrokken. Grootschalige uitrol is voor deze initiatieven niet uitgesloten, maar wordt momenteel grotendeels belemmerd door aan aantal obstakels (zie onderdeel 7). Van de verschillende doelgroepen waar de initiatieven zich op richten, zijn met name gemeenten en woningcorporaties interessant. Dit zijn partijen met een voorbeeldfunctie die opschaling mogelijk kunnen maken. Daarbij zijn gemeenten in de positie om een sturende rol op zich te nemen. Verder komt naar voren dat met name de initiatieven zonder winstoogmerk gericht zijn op samenwerking. Dit met het oog op kennisdeling, kapitaal- en schaalgroottevoordelen. In Tabel 2 staat een overzicht van de algemene kenmerken van de initiatieven. Tabel 2 Algemene kenmerken van de initiatieven in de zonnestroommarkt Kenmerk Conceptfase Dynamisch Doelgroepen Initiële investering Subsidie nodig? Uitbreiding of Navolging Omschrijving Klein van omvang en (nog) geen projecten gerealiseerd Veel nieuwkomers Particulieren, Bedrijven en/of (Semi-)overheid Varieert van geen investering, een investering van 100,- tot een investering van 3500,- Initiële kosten worden verspreid over de looptijd of verdeeld Niet noodzakelijk, maar het gebruik van subsidie is niet uitgesloten Mogelijk, wel een zekere afhankelijkheid van derden Obstakel: marges zijn klein 5 ORGANISATIEVORMEN Er zijn onder de nieuwe initiatieven drie verschillende organisatievormen te onderscheiden: (1) coöperatie, (2) platform en (3) projectontwikkeling. Van de verschillende organisatievormen heeft de coöperatieve vorm de overhand. Deze vorm van organisatie wordt gekenmerkt door een bestuur dat veelal op vrijwillige basis onderneemt. Een overzicht van deze organisatievormen staat in Tabel 3. Enige vorm van overlap in de werkwijze van de drie genoemde groepen is niet uit te sluiten. Na Tabel 3 volgt per voorbeeld een korte toelichting op de organisatievorm. Tabel 3 Organisatievormen Type organisatie Kenmerken Voorbeelden Coöperatieve vereniging Betrokkenheid leden Zelforganiserend Geen winstoogmerk Transparantie Platform voor samenwerking Vrijwillige basis Project ontwikkelaar Koppelen van : Financiers Leveranciers Installateurs Verzekeraars etc. AzeC BoerZOEKTbuur Lochem Energie Zonvogel Energy Valley The Sunshine Company Bloom Energy International Solar : ARCADIS 3

4 AZeC is een initiatief, dat de toepassing van zonne-energie in de Achterhoek mogelijk wil maken door de investering in een zonnepaneel te verdelen over zoveel mogelijk van haar leden. Zowel particulieren, bedrijven en overheden kunnen lid worden. BoerZOEKTbuur participanten kunnen door het kopen van een aandeel gezamenlijk met andere participanten eigenaar worden van een zonnesysteem op een boerenschuur. In ruil voor de investering krijgen de participanten de investering gedurende 25 jaar in kilowatturen teruggeleverd. Het BoerZOEKTbuur project is gericht op zelforganisatie waarbij de deelnemers in een zonnestroom project zelf verantwoordelijk zijn voor het proces. De initiatiefnemer, de stichting Triple I-S, zorgt voor de noodzakelijke begeleiding. Lochem Energie is een burgerinitiatief voor het oprichten van een coöperatieve vereniging met als doel het voorzien in de eigen energiebehoefte van Lochem. Lochem Energie wil in de toekomst een constructie voor de aanschaf van een zonnesysteem gaan aanbieden waarbij gebruik wordt gemaakt van huurkoop of een leasemodel. Zowel particulieren als bedrijven kunnen lid worden. Het uitgangspunt van Lochem Energie is om de coöperatieve samenwerking tussen burgers en bedrijven lokaal te organiseren. De coöperatieve organisatievorm maakt het mogelijk om van de kennis, kunde en kracht binnen de leden van Lochem Energie gebruik te maken. De Zonvogel is een coöperatieve vereniging, waarin mensen en bedrijven samen kunnen participeren in zonne-energie projecten. Er worden momenteel enkele pilot zonnestroom projecten voorbereid. De Zonvogel is daarbij voornemens om met een combinatie van beïnvloedende en dienstverlenende activiteiten de belangen van haar leden op het gebied van zonne-energie te behartigen. Iedereen kan lid worden van de Zonvogel. Energy Valley wil een veelheid aan initiatieven bundelen om een zelfdragende markt voor zonnestroom te realiseren. Energy Valley kan hierbij als een intermediaire partij worden gezien. Energy Valley is een regionaal samenwerkingsverband die de communicatie naar de klant regelt, verantwoordelijk is voor centrale inkoop en de kwaliteit kan waarborgen. Het gaat hier om consumenten, bedrijven en de publieke sector The Sunshine Company treedt op als projectontwikkelaar voor bedrijven waarbij met fiscaal voordeel de investering in een zonnesysteem gerealiseerd kan worden. The Sunshine Company hanteert relatief korte terugverdientijden (vanaf 3 jaar). De initiële investering ligt bij de deelnemende bedrijven. Bloom Energy Het concept Pure Solar van Bloom Energy is gericht op het creëren van schaalgrootte; de financiering, projectontwikkeling en het beheer van minimaal 20 zonnestroom projecten voor bedrijfsdoeleinden worden tegelijkertijd in één fonds ondergebracht. Het fonds wordt gevuld door particuliere investeerders. International Solar blijft jaar eigenaar van het zonnestroom project voor (semi-)overheden en bedrijven, waarbij ze de afnemer ontzorgen op financieel en operationeel gebied. De afnemer hoeft geen enkele investering te doen in de zonnepanelen, kennisvergaring, installatie of onderhoud. : ARCADIS 4

5 6 FINANCIERINGSVORMEN De voorinvestering benodigd voor een zonnestroomsysteem blijkt lastig rond te krijgen. De investering is vaak te groot voor de gebruiker van het systeem en de kleine marges en lange economische terugverdientijden passen niet binnen de huidige werk- en denkwijze van financiers om in aanmerking te komen voor financiering. Om toch tot een financierbare businesscase te komen zijn er een viertal oplossingsrichtingen te onderscheiden: Oplossingsrichtingen Het verlagen van de investeringskosten Door bijvoorbeeld grootschalige inkoop te organiseren. Het verhogen van de baten, Door bijvoorbeeld op grote schaal te salderen 1 of door panelen te verhuren waardoor onafhankelijkheid ontstaat van de energietarieven. Het slim organiseren Zodat met lagere marges en langere terugverdientijden gewerkt kan worden. Dit kan bijvoorbeeld door garantstelling van een financieel solide partij (provincie, gemeente of woningcorporatie) of door een gebruik te maken van duurzaamheidslening waarvoor een laag rentetarief geldt. Andere voorbeelden zijn constructies met aandelen. Deelnemers kopen een aandeel in een zonne-energiesysteem. De investeringen worden hiermee uitgesmeerd over meerdere partijen, waardoor het risico per partij te overzien blijft. Gebruik maken van stimuleringsregelingen Door bijvoorbeeld gebruik te maken van fiscale voordelen (zoals de EIA en IA) hoeft er minder belasting betaald te worden. De benodigde investering voor een systeem wordt hiermee uiteindelijk netto minder. Vaak is een combinatie van oplossingen nodig om tot een haalbare case te komen. In Tabel 4 is een overzicht weergegeven van de financieringsvormen die aansluiten bij deze ontwikkelingen. Na tabel 4 volgt per voorbeeld een korte toelichting op de financieringsvorm. Tabel 4 Financieringsvormen Typefinanciering Kenmerk Voorbeelden Duurzaamheidslening Goedkoop geld lenen GreenLoans SVn Gemeente Amersfoort Leasevorm Vaste kosten per maand ABN AMRO Lease Bloom Energy (Ver)huren Ontvangen periodieke vergoeding International Solar Grootschalige inkoop Schaalvoordeel door gebundelde inkoop WijWillenZon Energy Valley Adoptie zonnecellen Toepassing stimuleren AZeC Aandelen Gezamenlijk eigenaar BoerZOEKTbuur 1 Salderen houdt in dat de duurzame energie die zelf opgewekt wordt, kan worden verrekend met de verbruikte energie. Hierdoor ontvangt de eigenaar van de zonnepanelen dezelfde prijs (inclusief belastingen en transportkosten) als wat wordt betaald voor de energie die op een ander tijdstip van de energieleverancier wordt afgenomen. : ARCADIS 5

6 GreenLoans voert speciale producten voor het financieren van groene investeringen in particuliere woonhuizen, zoals zonnepanelen en zonneboilers. GreenLoans verstrekt aan particulieren groene leningen met een lage rente waarmee een duurzame investering, zoals de plaatsing van zonnepanelen, gefinancierd wordt. De particulier betaalt de lening terug met een vast bedrag per maand. SVn Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) beheert het fonds voor Duurzaamheidsleningen van een aantal gemeenten en verzorgt de financiële afhandeling van de leningen. De Duurzaamheidslening is bedoeld voor maatregelen die particuliere woningen energiezuinig maken. Een aantal Nederlandse gemeenten verstrekken via SVn een Duurzaamheidslening. Dit zijn leningen met een lage rente (2 tot 3%) die particulieren stimuleren om energiebesparende maatregelen te treffen, waaronder de installatie van zonnepanelen. Gemeente Amersfoort Als onderdeel van de campagne Energiebesparing in de Wijk wordt aan particulieren uit de gemeente een duurzaamheidslening voor energiebesparingsmaatregelen aangeboden. De lening, met een rentepercentage van 2%, is onder andere bedoeld voor het plaatsen van zonnepanelen.met het instrument De Duurzaamheidslening werkt de gemeente Amersfoort samen met het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). De gemeente Amersfoort heeft bij SVn een eigen revolverend fonds waaruit de duurzaamheidleningen, met een rente van 2%, aan particulieren worden verstrekt. ABN AMRO Lease Met het faciliteren van leasevormen maakt ABN AMRO de financiering van het zonnestroom object mogelijk voor non-profit instellingen en bedrijven. Met een vast maandelijks leasebedrag wordt de investering in een zonnesysteem voor bedrijfsdoeleinden verspreid. De klant moet zelf voor het onderhoud en noodzakelijke verzekeringen zorgen. Bloom Energy verkrijgt de initiële investering voor de installatie middels een groene lening en particuliere investeerders. Voor klanten wordt met een vaste jaarlijkse vergoeding de investering in een zonnesysteem voor bedrijfsdoeleinden verspreid over een periode van zo n 10 jaar. De af te dragen vergoeding is inclusief de onderhoud- en verzekeringskosten. International Solar huurt daken van (semi-)overheden en bedrijven waarop de zonnepanelen worden geïnstalleerd. Voor jaar worden de daken tegen een variabel tarief gehuurd, afhankelijk van de productie van energie door de zonnepanelen. De opbrengsten voor de dakeigenaar bestaan uit huuropbrengst of kosteloos ontvangen stroom van de zonnestroom installatie. WijWillenZon De stichting Wij Willen Zon heeft geen winstoogmerk. Op basis van aanbetalingen door particulieren en bedrijven is de stichting voornemens om in één keer vijftigduizend zonnepanelen te bestellen. Op deze manier kunnen de zonnepanelen goedkoop worden aangeboden. Energy Valley richt zich op het creëren van schaalgrootte op het gebied van geld, inkoop en het toepassen van fiscale voordelen. AZeC De leden van de coöperatieve vereniging AZeC adopteren ieder voor minimaal 100 euro een zonnecel. Op deze manier verkrijgt AZeC de initiële investering voor een zonnepaneel. De leden verdienen het geld terug over een periode van ruim 10 jaar. : ARCADIS 6

7 BoerZOEKTbuur Met inkomsten uit uitgegeven aandelen wordt geld geïnvesteerd in zonnepanelen. Met deze zonnepanelen wordt vervolgens op 1 plek energie geproduceerd (de boerderij), wat vervolgens decentraal geconsumeerd wordt door de aandeelhouders (in eigen huis). 7 OBSTAKELS De diverse oplossingsrichtingen kennen elk eigen obstakels, die grootschalige uitrol van zonne-energie belemmeren. Beleid Onzekerheid in wet en regelgeving maakt dat fiscale voordelen zomaar weg kunnen vallen, waardoor de businesscase uiteindelijk negatief zou kunnen uitvallen. Concepten waar salderen wordt toegepast op collectieve systemen passen niet binnen de huidige werk- en denkwijze van overheden. De huidige wetgeving is namelijk niet ingericht op zowel het terugleveren en het (collectief) leveren van energie. Enkele initiatieven werken aan pilots waarin salderen wordt toegepast, maar zonder duidelijkheid over de wettelijke status zal grootschalige uitrol uitblijven. Deelnemers Het is vaak lastig om als initiatiefnemer voldoende deelnemers te krijgen om de gewenste schaalgrootte te halen voor een project dat financieel haalbaar is. Financiering Door kleinschaligheid en lange planperiodes zijn er géén snelle winsten. Dit maakt het lastig om financiering(garanties) te krijgen. Met name risico s in de vorm van verandering in overheidsbeleid, rentes, prijzen en de techniek kunnen de toepasbaarheid van de financieringsconstructie belemmeren. Dit type risico is moeilijk af te dekken door middel van een verzekering. Andere risico s, zoals financiële, juridische en technische risico s, zijn wel af te dekken middels een verzekering of garantie. In Tabel 5 staat een overzicht van de obstakels die uit de interviews en workshop naar voren komen. Tabel 5 Obstakels Obstakel Beleid Schaalgrootte verkrijgen Samenwerken Financieringsgaranties Moeizame financiering Toepasbaarheid rekenmodel Financieel risico Juridische risico s Technische risico s Toelichting In de huidige wet- en regelgeving is het niet mogelijk om zowel energieleverancier en energiegebruiker te zijn. Veranderingen in wet- en regelgeving zijn een onzekere factor Motiveren deelnemers is moeilijk voor verkrijgen van de noodzakelijke capaciteit Het overtuigen van de partijen kost veel energie Het is een belemmering om zekerheid in de vorm van financieringgaranties te verkrijgen De initiatieven worden gekenmerkt door kleinschaligheid, lange planperiodes en géén snelle winsten. Deze kenmerken passen niet binnen de huidige werk en denkwijze van financiers Verandering in rente, prijzen en techniek Het risico dat debiteuren niet betalen Verloop van betrokkenen, verandering van eigenaar etc. Technisch falen van zonnesysteem buiten de garantievoorwaarden : ARCADIS 7

8 8 SUCCESFACTOREN Om te komen tot succesvolle uitrol van grootschalige zonnestroom in Nederland zullen de obstakels vermeden of uit de weg geruimd moeten worden. Hierbij is onafhankelijkheid van subsidie noodzakelijk om snelle groei te realiseren. Cruciaal hierbij is de toegepaste combinatie van de organisatievormen (onderdeel 5) en financieringsvormen (onderdeel 6). Het niet hebben van een winstoogmerk kenmerkt initiatieven zoals coöperatieve verenigingen. Eventuele winsten die bij dit type organisaties worden gemaakt kunnen worden geherinvesteerd in nieuwe duurzame initiatieven. Om tot voldoende schaalgrootte te komen is het belangrijk dat er voldoende deelnemers zijn voor een initiatief. Hiertoe dient een initiatief laagdrempelig te zijn en betrouwbaar over te komen. Dit kan bereikt worden met een model waarin deelnemers lage initiële investeringen hebben en door te werken met een transparante organisatie. Een betrouwbare uitstraling kan verkregen worden door samenwerking met een bekende en solide partij, zoals een gemeente, woningcorporatie of traditionele energiemaatschappij. Voor de klant is het daarbij belangrijk dat de kwaliteit geborgd is en dat hij ontzorgt wordt. In Tabel 6 staat een overzicht van de succesfactoren die uit de interviews en workshop naar voren komen. Tabel 6 Succesfactoren Succesfactor Onafhankelijk van subsidie Laagdrempelig Uitbreiding mogelijk Geen winstoogmerk Transparantie Stabiele elektriciteitsprijs Kwaliteitsborging Kennis en ervaring Toelichting Grotere snelheid in het realiseren van een zonnesysteem Een lage initiële investering voor de participanten Schaalvoordelen waardoor prijsvoordeel mogelijk wordt Her-investeringsmogelijkheden worden vergroot Vertrouwen van een groot aantal (potentiële) deelnemers Zekerheid en een lagere energierekening voor de deelnemers De klant wordt ontzorgt Tijdswinst in de implementatie van de projecten 9 CONCLUSIES Deze inventarisatie laat zien dat de vormen van organisatie en financiering die de initiatieven kenmerken zeer divers zijn. Deze diversiteit gaat gepaard met uiteenlopende belangen, die de vertegenwoordigers van de initiatieven behartigen. Op basis van de interviews en de workshop kan worden gesteld dat de markt van nieuwe initiatieven sterk is versnipperd. Deze versnipperde markt heeft tot gevolg dat de initiatieven, veelal onwetend, tegelijkertijd dezelfde obstakels proberen op te lossen. De huidige fase van ontwikkeling kan worden gekenmerkt als het begin van een evolutie waarin nog niet duidelijk is welke van de vele initiatieven de markt het beste bediend. Om tot grootschalige uitrol te komen is het op dit moment van belang om ook de massa te interesseren voor deelname en financierbare businessmodellen te genereren. Deze massa is te vinden bij onder meer de traditionele energieleveranciers en woningcorporaties. : ARCADIS 8

9 10 AANBEVELINGEN Binnen deze inventarisatie was er ruimte om een tiental partijen te interviewen. Door het versnipperde en dynamische karakter van de markt kwamen ook tijdens de inventarisatie nieuwe initiatieven naar voren die interessant zijn voor een verdieping. Bijvoorbeeld door middel van een interview. Deze initiatieven zijn enkel genoemd in Tabel 1. Voor de volledigheid en het representatieve karakter van een volgende inventarisatie is het aan te bevelen om ook deze partijen in detail mee te nemen. Actoren door de keten Tevens is het in een volgende inventarisatie van belang om naar de gehele keten voor het realiseren van een zonnesysteem te kijken. Om de grootschalige uitrol van zonnestroom in de toekomst mogelijk te maken zijn namelijk niet alleen de initiatiefnemers máár ook andere (grote) partijen zoals energieleveranciers, banken, financierings-maatschappijen, leveranciers van zonnepanelen, verzekeraars, technische adviseurs, financiële tussenpersonen én uiteraard de eindklanten van cruciaal belang. Zonder de meewerking en kennisinzet van deze partijen is grootschalige uitrol niet mogelijk. Rol Agentschap NL Om de Nederlandse zonnestroommarkt te versterken en uit te breiden, met het oog op grootschalige uitrol in de toekomst, kan Agentschap NL een belangrijke rol spelen. De verschillende knelpunten maken het voor de initiatiefnemers op dit moment moeilijk om verdere uitrol te realiseren. Bij de knelpunten opgesomd in Tabel 7, die zowel bij de interviews en workshop naar voren kwamen, kan Agentschap NL de ondersteuning of coördinatie bieden zoals genoemd. Communicatie staat bij deze ondersteuning centraal. Tabel 7 Knelpunten en de rol van Agentschap NL Knelpunt Voorbeelden ter ondersteuning Financiering Overzicht (slimme) financiering- en organisatiemodellen (zie tabel 3 en 4) Risico s Participanten Kennis Informatie Kwaliteit Registratie Rekenmodellen bestaande uit reële inschattingen van bestaande casussen Standaardisatie en financiële garanties Overzicht van de risico s Afgewezen aanvragers van de SDE subsidie informeren over alternatieven Kennisbundeling van de verschillende initiatieven. Het gaat hier om uiteenlopende vormen van kennis zoals technische en proces kennis. Dit voorkomt onder meer dat de succesvolle initiatieven enkel bezig zijn met het overbrengen van kennis. Een portfolio van de initiatieven kunnen inzichten en ideeën genereren Keurmerk voor zonnepanelen Registratie van de geïnstalleerde zonnesystemen : ARCADIS 9

10 Inventarisatie van Nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de Nederlandse zonnestroommarkt BIJLAGEN INHOUD BIJLAGEN: 1 Workshop 9 december Interview: ABN AMRO Lease 15 3 Interview: AZeC 21 4 Interview: Bloom Energy 27 5 Interview: BoerZOEKTbuur 36 6 Interview: Energy Valley 44 7 Interview: Gemeente Amersfoort 50 8 Interview: International Solar 56 9 Interview: Lochem Energie Interview: The Sunshine Company Interview: Zonvogel 77 : ARCADIS 10

11 BIJLAGE 1 Workshop 9 december 2010 De inhoud van deze bijlage is in een eerder stadium van het project gecommuniceerd naar de deelnemers van de workshop nieuwe organisatievormen en financieringsconstructies in de zonnestroommarkt. Naast de contactgegevens van de deelnemers is in deze bijlage een overzicht opgenomen van de vraag en het aanbod welke tijdens de workshop onderwerp van discussie vormden. De gegevens in dit document hebben de deelnemers van de workshop de mogelijkheden gegeven om samen verder actie te ondernemen over deze onderwerpen. Op deze manier krijgt de workshop een praktisch gevolg. WORKSHOP: DE DEELNEMERS Organisatie Vertegenwoordiger Website ABN Amro Lease Willem Beekman AZeC Frans de Steur Bloom Energy Willem le Conge Kleyn BoerZOEKTbuur Anne Stijkel Energy Valley Pieter Bergmeijer Gemeente Amersfoort Machiel van der Bijl Green Loans Wilfried de Goeij Lochem Energie Thijs de la Court SVn Richard Luigjes SVn Paul van Lisdonk The Sunshine Company Luuk van Dorth Zonvogel Peter van Vliet Agentschap NL Karin Keijzer Agentschap NL Wido van Heemstra ARCADIS Ellenus Venema ARCADIS Tristan Simon ARCADIS Sylvia Laurensse : ARCADIS 11

12 WORKSHOP: KENMERKEN INITIATIEVEN Aan de start van de workshop is aan de deelnemers gevraagd om aan te geven wat hun initiatief onderscheidt van de andere initiatieven. Hieruit kwam het volgende naar voren: Naam initiatief ABN Amro Lease AZeC Bloom Energy BoerZOEKTbuur Energy Valley Gemeente Amersfoort Green Loans Lochem Energie SVn The Sunshine Company Zonvogel Wat maakt het initiatief onderscheidend? Leasemogelijkheden Gedrevenheid Financieringsstructuren (enkel aanwezig tijdens presentaties) Saldering plus Grootschalige inkoop, kwaliteitsinstallateurs, markt Wijkgerichte aanpak, opwekking zonne-energie Financieringsmogelijkheden PV < ,-, lage rente, adviesrol Stevige coöperatieve vereniging Financiële kennis, laagrentende lening Zonnepanelen rendabel maken door fiscale voordelen, zonder subsidie Collectief, kennis saldering WORKSHOP: VRAAG EN AANBOD De vraag Wat heb ik van wie nodig en het aanbod Wat heb ik anderen te bieden zijn gegroepeerd naar 10 onderwerpen PARTICIPANTEN Wat heb ik van wie nodig? Lochem Energie: Marketingmodel + organisatiemodel coöperatieve vereniging (vooral vanuit rollen publiek / privaat + verdienmodel) Wat heb ik anderen te bieden? The Sunshine Company: Contacten / Markt FINANCIERING Wat heb ik van wie nodig? Zonvogel: Voorfinanciering zonder kasstroom basis banken SVn: Leningen met een lage rente (2 tot 3%) die particulieren stimuleren energiebesparende maatregelen te treffen waaronder PV panelen ABN Amro Lease: Leasefinanciering > bedrijven / instellingen / incl. gemeenten, langlopend, inclusief eventuele (fiscale) voordelen: EIA, groen projecten, beleggen Wat heb ik anderen te bieden? BoerZOEKTbuur: Slimme partnerships, integraal aanbod, financiering + zon Lochem Energie: Helder overzicht financieringmodellen ABN Amro Lease: Voldoende zekerheid financiering: Kwaliteit installatie gehele systeem, Garanties voor output Buffervermogen achter exploitatie Zekerheid regelingen / beleid gedurende looptijd Energy Valley: Slimme financiering voor coöperaties, koop zonnestroom installatie : ARCADIS 12

13 REKENMODEL Wat heb ik van wie nodig? Lochem Energie: Overzicht van financieringsmodellen / businessplannen met zelflevering met mix externe financiering, particuliere financiering The Sunshine Company: Cijfers, reële inschattingen gebaseerd op het verleden, fiscale voordelen. Wat heb ik anderen te bieden? BuurZOEKTbuur: Geen terugverdienmodel, maar verdienmodel SVn: Biedt overzicht gemeenten die duurzaamheidslening verstrekken en rekenmodellen. Energy Valley: Model van Reijnders 1miljoenzonnepanelen.nl Lochem Energie: Uitgebreide analyse wordt nu door Lochem Energie gemaakt. Delen van de resultaten OVERHEIDSSTEUN Wat heb ik van wie nodig? BoerZOEKTbuur: Consistent beleid, landelijk + in de regio SVn: SVn wil meer gemeenten die de duurzaamheidslening gaan verstrekken. The Sunshine Company: Duidelijkheid Saldeerregels Energy Valley: Overheden leveren financiële garanties Wat heb ik anderen te bieden? Lochem Energie: Uitwerking rol lokale overheid: Faciliteren (financieel / organisatie) Marketing Onderzoek (Cash flow) garanties Daken Early adapter / launching SAMENWERKING Wat heb ik van wie nodig? Gemeente Amersfoort: Samenwerking met producenten / leveranciers om win-win situatie te creëren. Leverancier verkoopt en kan aantrekkelijke financiering aanbieden. Energy Valley: Financiering grootschalige inkoop The Sunshine Company: Kennis & Producten leveren Lochem Energie: Kennis en scholingsbank voor coöperatieve initiatieven. Wat heb ik anderen te bieden? AZeC: Samenwerking, bijvoorbeeld met Lochem, maar ook andere regionale partijen. SVn: Biedt overzicht gemeenten die duurzaamheidslening verstrekken en rekenmodellen. Energy Valley: Grote markt Noord-Holland, Friesland, Groningen, Drenthe van > 60 MW Open keten model: Inkoop installatie - beheer : ARCADIS 13

14 RISICO S Wat heb ik van wie nodig? AZeC: Is er (bijna?) een praktisch overzicht van risico s? Wat heb ik anderen te bieden? UITBREIDING Wat heb ik van wie nodig? Wat heb ik anderen te bieden? Lochem Energie: Opschalingmodel voor doorwerking naar hele bevolking, hele gemeente KWALITEIT Wat heb ik van wie nodig? Wat heb ik anderen te bieden? Lochem Energie: Rol overheid in zekeren business plan, kwaliteit panelen, installateur The Sunshine Company: Kwaliteit bankable panelen Energy Valley: Pilot kwaliteit in de installatie branche. Transparant maken in de installatiebranche STROOMAFNAME Wat heb ik van wie nodig? The Sunshine Company: Macht van energieleveranciers pieken in netwerk Wat heb ik anderen te bieden? ROL AGENTSCHAPNL Wat heb ik van AgentschapNL nodig? The Sunshine Company: Kennis & Informeren BuurZOEKTbuur: Afgewezenen mailen over de mogelijkheden AZeC: Kan AgentschapNL marketing ondersteuning leveren om ons lokale initiatief verder uit te rollen? Wat heb ik AgentschapNL te bieden? : ARCADIS 14

15 BIJLAGE 2 Interview: ABN AMRO Lease Datum interview: 17 november Algemeen 1.1 Logo organisatie: 1.2 Contactgegevens Contactpersoon: Functie: Willem Beekman Adviseur Energie & Milieu Adres hoofdvestiging: Franz Lisztplantsoen 100, 3533 JG Utrecht Website: Telefoonnummer: In welk gebied is de organisatie actief? ABN AMRO Lease opereert vanuit alle regio s in Nederland (Midden, Noordoost, Regio Noordwest, Regio Zuid). 1.4 Beschrijf kort de organisatievorm: ABN AMRO Lease is een 100% dochterbedrijf van ABN AMRO. Bij de milieudesk van deze leasemaatschappij, behorend tot het segment zakelijk, zijn 2 fte werkzaam. 1.4 Wat is de fase van ontwikkeling? ABN AMRO Lease (voorheen Amstel Lease) is sinds 1963 actief in de Nederlandse markt. Er zijn leaseproducten neergezet voor bijvoorbeeld WKO, WKK, vergistinginstallaties en ook zonnepanelen. Op het gebied van zonne-energie zijn de volgende drie projecten via een leaseconstructie gefinancierd: Helmond (2003) 80 MWh/jaar zonnesysteem Benutting van EIA Provincie Groningen 60 MWh/jaar zonnesysteem Benutting van EIA en Groen Projecten (en Beleggen ) Scheuten Solar 99,9 kwp zonnesysteem Benutting van EIA, groen beleggen en SDE subsidie : ARCADIS 15

16 1.5 Wat is de huidige en verwachte omvang van de organisatie? De huidige omvang van de milieudesk is 2 fte. In projecten wordt samengewerkt met leveranciers en afnemers, maar ook met financiers zoals ABN AMRO Groenbank. 2. Succesfactoren 2.1 Noem de succesfactoren: Het volledig ontzorgen van klanten Klanten hoeven niet zelf op zoek naar werkbare financieringsmogelijkheden. De ruime ervaring die hier de afgelopen decennia mee is opgedaan. 3. Motivatie 3.1 Wat is de motivatie voor dit initiatief? ABN AMRO Lease heeft dit jaar (via business partners) 100 aanvragen voor SDE subsidie ingediend waarvan er geen een gehonoreerd is. Met nieuwe initiatieven wil ABN AMRO Lease investeringen in zonnepanelen mogelijk maken. 3.2 In welke behoefte voorziet het initiatief? Ondersteuning bij het realiseren van duurzame investeringen. 3.3 Welke obstakels bent u tegengekomen, of komt u tegen? De grootste obstakels voor ABN AMRO Lease zijn: Veranderingen in beleid en stimuleringsregelingen, zoals: Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) Energie Investeringsaftrek (EIA) Groen Beleggen Groen Projecten ABN AMRO Lease (AAL) ondersteunt bedrijven bij hun inschrijving voor de SDE regeling, al valt het resultaat hiervan wel flink tegen. In opdracht van verenigingen, stichtingen, gemeenten e.d. zorgt AAL voor: Een EIA-voordeel via haar vennootschapsbelastingpositie, Wordt gebruik gemaakt van de voordelen van groen beleggen bij ABN AMRO Groenbank, een goedkopere funding van de duurzame investeringskosten (dit laatste is momenteel niet mogelijk voor nieuwe groene beleggers en investeerders) Diverse technische (risico-) aspecten Het risico bestaat dat zonnesystemen niet functioneren zoals beloofd. Er zijn garanties vanuit leveranciers, maar het is de vraag of deze inderdaad van waarde zijn, indien nodig. Hoe weet je zeker dat een (Chinese) leverancier over 10 jaar nog bestaat? En hoe weet je zeker dat het benodigde type omvormer over 10 jaar nog wel te leveren is, wanneer vervanging nodig blijkt? : ARCADIS 16

17 (Te) lange planperiodes In vergelijking met conventionele investeringen, zijn de planperiodes erg lang. 4. Werkwijze 4.1 Welk product / dienst biedt u aan? Leasevormen voor Energie & Milieu-investeringen. 4.2 Hoe werkt het? 100% financiering van het zonnestroom object De looptijd is maximaal 85% van de economische levensduur Voor een zonnesysteem wordt er uitgegaan van een levensduur van 15 jaar. Om de investering terug te kunnen verdienen dient het breakeven punt in de eerste helft van de levensduur te liggen Na 10 jaar kan de klant het systeem kopen of doorhuren; na 15 jaar ook terugleveren. Er wordt een vaste (groene) rente ingebouwd, indien het om een Groenproject gaat, en er ook groen geld beschikbaar is. Leaseprijs Het vaste maandelijkse leasebedrag is gebaseerd op de levensduur van een zonnesysteem. Verder wordt uitgegaan van een restwaarde van 25% na 10 jaar en 12,5% na 15 jaar. Over een periode van 10 jaar wordt dan 75% van de kostprijs van het zonnesysteem afgelost. De rol van ABN AMRO Lease in dit proces is faciliteren. De werkwijze van de bank is er tevens op gericht om verliezen bij klanten (en ABN AMRO) te voorkomen; daarom wordt ook gewerkt met bescheiden marges. 4.3 Hoe is de rolverdeling tussen aanbieder / afnemer? (eigendomsverhoudingen/aansprakelijkheid) Tijdens de looptijd van het leasecontract is het gefinancierde groene project juridische en fiscaal eigendom van ABN AMRO Lease via het opstalrecht. De klant moet zelf de noodzakelijke verzekeringen afsluiten (dit kan eventueel via ABN AMRO Lease). 5. Type afnemers 5.1 Wat is de doelgroep? Groot-, midden- en kleinbedrijven die bedrijfsmiddelen (materiële vaste activa) willen financieren. Ook non-profit instellingen die zelf geen inkomsten- of vennootschapsbelasting betalen en daarom geen gebruik kunnen maken van een regeling zoals de EIA. Maar wel bedrijfsmatig investeren. Voor individuele burgers is een leaseconstructie niet mogelijk (ABN AMRO Lease heeft geen vergunning voor consumentenkrediet ). 5.2 Wat zijn de voordelen (van lease) voor afnemers? Een investering in een zonnesysteem zo voordelig mogelijk maken, desnoods zonder (SDE) subsidie, alhoewel dit aanvankelijk (behoorlijke) exploitatietekorten kan opleveren. : ARCADIS 17

18 5.3 Wat zijn de voorwaarden voor deelname? De eerste voorwaarden voor deelname zijn dat de afnemer tot de doelgroep behoort (zie 5.1) en voldoende eigen vermogen heeft, of vrije kasstroom om exploitatietekorten op te kunnen vangen. Ook moet de afnemer bereid en in staat zijn de technische risico s te dragen. ABN AMRO zorgt voor een leaseconstructie wanneer het gaat om een groene investering die: Zelfstandig rendabel inzetbaar is Eenvoudig is te installeren/verwijderen tegen lage kosten, of op dezelfde plaats door anderen rendabel te exploiteren is Een duidelijke restwaarde heeft (marktwaardeverloop) Voor meerdere klanten nu/later economisch interessant is Het gaat om een investering vanaf ca euro. Bij investeringen investering vanaf euro worden de voordelen duidelijker. Het verschil komt door de extra kosten van administratie die de uitvoering van de regeling(en) met zich meebrengt. Het gaat hier om administratieve handelingen zoals aanmelden, aangifte, communicatie over specificaties met instanties, vestiging opstalrechten etc. 6. Afhankelijkheid van subsidies 6.1 In hoeverre opereert het initiatief onafhankelijk van subsidies? ABN AMRO Lease is bereid om duurzaam mee te denken, tegen bescheiden marges. Wel wil ABN AMRO Lease graag zekerheid over het uiteindelijk terug kunnen krijgen van haar (groene) gelden. Deze voorwaarde is noodzakelijk om de gelden weer in te kunnen zetten in opvolgende projecten. Op dit moment is maar voor enkele partijen een leaseconstructie mogelijk voor zonnesystemen zonder enige vorm van subsidie. Zo is ABN AMRO Lease op dit moment met een paar gemeenten en instanties (zoals ziekenhuizen) in gesprek. Dit zijn partijen met een voorbeeldfunctie die in de eerste fase van het project (jaar 1-8) een eventueel verlies willen en kunnen nemen. In de tweede fase van het project (jaar >8) wordt dit verlies hopelijk terugverdiend door besparingen op het eigen stroomverbruik en de stijging van de marktprijs. De bedoeling is dat de bank een groot aantal zonnepanelen gaat leasen. De redenen dat financiering van een zonnesysteem zonder overheidssubsidie maar voor een select aantal partijen mogelijk is: Ook groene investeringen moeten uiteindelijk kunnen worden terugverdiend en betaald. In de huidige situatie zijn zonnepanelen nog niet rendabel; ze verdienen zich zonder (overheids)steun niet terug. Risico's (zoals technische risico's) moeten adequaat opgevangen kunnen worden. : ARCADIS 18

19 6.2 Wat is uw visie over de noodzaak van subsidies? In de huidige omstandigheden kunnen zonnestroom projecten helaas niet zonder steun van de Nederlandse overheid. Deze steun hoeft niet perse (een) subsidie te zijn; een overkoepelende (garantie)regeling behoort ook tot de mogelijkheden. Een dergelijke regeling maakt het proces (administratief) veel eenvoudiger. Initiatieven in de vorm van een coöperatie behoren ook tot de mogelijkheden, maar voorwaarde is wel dat de exploitatie gezond is en buffervermogen en/of vrije kasstroom voorhanden is. 7. Financiering 7.1 Welke investeringen dient u als initiatiefnemer (minimaal) te maken? ABN AMRO Lease wil de (gehele) initiële investeringskosten in het systeem in een (milieu)lease opnemen, als aan het bovenstaande (zie 5.3) voldaan kan worden 7.2 Welke investeringen dient de afnemer (minimaal) te maken? De afnemer betaalt iedere maand een vast bedrag aan leasekosten. En de bijkomende kosten voor opstalrecht, bemetering, onderhoud en verzekering. Hierbij is ook een verzekering tegen bedrijfsschade gewenst (verlies aan inkomsten door ongeplande stilstand). 8. Uitbreidins- mogelijkheden 8.1 Wat zijn de mogelijkheden voor opschaling of navolging? Denk hierbij ook aan bedrijven of coöperaties die in deze markt zelf business willen starten en aan investeerders of fondsen. Op lokale schaal zijn er diverse mogelijkheden, op grote schaal minder, naarmate aanvangsverliezen (door exploitatietekorten) groter zijn (zie ook 6.2). 9. Risico s 9.1 Wat zijn de risico s voor u als initiatiefnemer? Wat gebeurt er bijvoorbeeld bij een eventuele nieuwe eigenaar van de locatie? Leasetermijnen worden niet terugbetaald, mede door technische gebreken en/of tegenvallende marktprijs voor elektriciteit. Een nieuwe eigenaar van de locatie zal een bestaand zonnesysteem onder een lopend opstalrecht moeten respecteren (opstalrecht werkt als kettingbeding ). 9.2 Wat zijn de risico s voor de afnemers? Energieprijzen stijgen niet voldoende Voor het geven van een indicatie voor de terugverdientijd maakt ABN AMRO Lease de aanname dat de energieprijzen zullen stijgen. ABN AMRO Lease neemt echter niet de verantwoordelijkheid over de hoogte van de marktprijsstijging. Kwaliteitsrisico Er is geen keurmerk voor zonnesystemen (=zonnepanelen+omvormers+installatie) : ARCADIS 19

20 Technisch risico Sterke verbeteringen van zonnetechniek, terwijl de oude nog niet zijn terugverdiend Tussentijdse vervanging van onderdelen (zoals de omvormer). Het kan zijn dat deze onderdelen over een aantal jaar niet meer leverbaar zijn. Eventuele oplossing: bij de aanschaf een set onderdelen extra inkopen. Dit maakt de exploitatiekosten wel weer hoger. Technische risico s kunnen deels bij de leverancier neergelegd worden, maar dit wordt complex wanneer de zonnepanelen buiten Europa geïmporteerd moeten worden en de leverancier niet meer actief is, en/of de betreffende techniek niet meer wordt toegepast. ABN AMRO Lease zal het risico voor afnemers zoveel mogelijk inzichtelijk maken. 9.3 Zijn er verzekeringsmogelijkheden? Beschikbaarheidgarantie Productgarantie Bedrijfsschadeverzekering Etc. 10. Gebruikerservaringen 10.1 Hoe zijn de ervaringen van uw klanten (leden)? Wisselend van goed tot slecht (panelen na 6 jaar niet meer bruikbaar, garantie verlopen) Is het mogelijk om met enkele van deze (potentiële) klanten in contact te treden? Zo ja, vul dan hier contactgegevens in: Op nader verzoek, na afstemming met de betrokkenen. 11. Andere initiatieven 11.1 Welke soortgelijke initiatieven zouden wat u betreft interessant zijn voor deze inventarisatie? De intentie die de provincies Friesland en Groningen hebben om een subsidieonafhankelijke investering in zonnesystemen mede mogelijk te maken Wat is uw kennis en ervaring met deze initiatieven? Alternatieve financieringsmodellen zonder subsidie vergen veel idealisme van sterke partijen die meerdere jaren exploitatietekorten willen en kunnen dragen. Die zijn er ongetwijfeld, maar niet genoeg om (nationale) doelstellingen voor energiebesparing te halen. : ARCADIS 20

Mogelijkheden voor energie coöperaties. Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195

Mogelijkheden voor energie coöperaties. Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195 Mogelijkheden voor energie coöperaties Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195 Inhoud Samen sterker Belang van gezamenlijke projecten Variant 1: alles achter de meter Variant 2: korting

Nadere informatie

Duurzame dienstverlening Rekenen aan rendement

Duurzame dienstverlening Rekenen aan rendement Duurzame dienstverlening Rekenen aan rendement Rekenen aan rendement zonnepanelen Monique van der Meij Energie-adviseur Monique.vanderMeij@flynth.nl mobiel: 06 53 26 19 68 LTO Noord Programma Ondernemer

Nadere informatie

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN 01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK PRESENTATIE Zon op Bedrijfsdaken 04 / VOORWAARDEN 05 / VERVOLGSTAPPEN 06 / VRAGEN AANLEIDING Ambitie Capelle aan den IJssel Energieneutraal

Nadere informatie

Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven. Marc Kok, directeur Energie Service Noord West

Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven. Marc Kok, directeur Energie Service Noord West Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven Marc Kok, directeur Energie Service Noord West Trends:: Stijgende prijzen? foto: epa Duitse zon drukt dagprijs Nederlandse stroom 31-01-2012

Nadere informatie

Duurzame accommodaties. Jaap Veld

Duurzame accommodaties. Jaap Veld Duurzame accommodaties Jaap Veld Zelziuz Zelziuz Advies Zon Thuis Zon Bedrijf Zon Agri Zon Thuis voor huurders Zonnestroom van Wp naar kwh Vermogen zonnestroominstallatie gespecificeerd in Watt peak (Wp)

Nadere informatie

Zodat u efficiënt kunt ondernemen. Financial Lease dat is onze specialiteit

Zodat u efficiënt kunt ondernemen. Financial Lease dat is onze specialiteit Zodat u efficiënt kunt ondernemen Financial Lease dat is onze specialiteit Inhoud Alpha Credit Nederland. Dé autofinancierder van Nederland. Wilt u meer weten over de mogelijkheden van Financial Lease

Nadere informatie

Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR

Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR Deze Monitor gaat over productie-installaties: windturbines, windparken collectieve zonprojecten andere productie-installaties alle productie-projecten waar jullie

Nadere informatie

Informatie over het project

Informatie over het project Informatie over het project Op de sporthal Mondriaan in Oss legt Energiecoöperatie Oss een installatie voor het opwekken van elektriciteit uit zonlicht (PV-panelen). Deelnemers kopen er delen van en worden

Nadere informatie

VERHUUR JE DAK AAN GREENCROWD

VERHUUR JE DAK AAN GREENCROWD VERHUUR JE DAK AAN GREENCROWD Over Greencrowd Greencrowd structureert en financiert duurzame-energie-projecten. Greencrowd richt zich hierbij op projecten waarbij lokale, duurzame energieproductie wordt

Nadere informatie

Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014. Frans van Wieren. duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s

Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014. Frans van Wieren. duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s Provinsje Fryslan Leeuwarden, 25 maart 2014 Frans van Wieren duurzaam ondernemen en toch geld verdienen Presentatie Financiering Esco s Financiering Esco s Terugverdientijd Vormen van financiering Esco

Nadere informatie

Evaluatie zon PV-projecten bij woningcorporaties

Evaluatie zon PV-projecten bij woningcorporaties Samenvatting Evaluatie zon PV-projecten bij woningcorporaties Datum 15 augustus 2013 Status Definitief Pagina 1 van 1 Colofon Projectnaam Evaluatie zon PV-projecten bij woningcorporaties Projectnummer

Nadere informatie

Saldering. Wido van Heemstra Agentschap NL

Saldering. Wido van Heemstra Agentschap NL Saldering Wido van Heemstra Agentschap NL De wetgeving nu 2 Wat verstaan we onder salderen? In de wet wordt dit woord nergens gebruikt, dus verschillende interpretaties en misverstanden mogelijk Belangrijkste

Nadere informatie

Samenwerken met agrariërs geeft kansen voor groene energie. Ton van Korven Projectleider Bio-economie Ton.van.Korven@zlto.nl

Samenwerken met agrariërs geeft kansen voor groene energie. Ton van Korven Projectleider Bio-economie Ton.van.Korven@zlto.nl Samenwerken met agrariërs geeft kansen voor groene energie Ton van Korven Projectleider Bio-economie Ton.van.Korven@zlto.nl LTO inzet duurzame energie 1. Verbetering inkomenspositie door (decentrale)energieproductie

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek maakt onderdeel uit van het programma Zonnige Bedrijven

Nadere informatie

ENERGIE IN EIGEN HAND

ENERGIE IN EIGEN HAND Zonne-energie voor bedrijven? ENERGIE IN EIGEN HAND De Stichting Beheer Bedrijvenpark Merm, heeft een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor bedrijven om d.m.v. aanbrengen van zonnepanelen op het

Nadere informatie

1.1/2.1 De zonne-energieinstallaties dragen bij aan het halen van de doelstellingen uit de Klimaatvisie Kempengemeenten.

1.1/2.1 De zonne-energieinstallaties dragen bij aan het halen van de doelstellingen uit de Klimaatvisie Kempengemeenten. Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 25 oktober 2011 Registratienummer: 2011/66 Agendapunt nummer: 7 Onderwerp Besparing met zonne-energie Inleiding/aanleiding

Nadere informatie

Waarom zonnestroom? 21 maart 2013 1

Waarom zonnestroom? 21 maart 2013 1 Waarom zonnestroom? De zon is ruim voorradig. Je eigen stroom duurzaam zelf opwekken. Verwachte levensduur panelen ca. 30 jaar. Minder afhankelijk van de grote maatschappijen Minder invloed van wat ver

Nadere informatie

Geen zonnepanelen op je eigen dak? Dan op een ander dak! Het kan met Zon op Nederland

Geen zonnepanelen op je eigen dak? Dan op een ander dak! Het kan met Zon op Nederland Geen zonnepanelen op je eigen dak? Dan op een ander dak! Het kan met Zon op Nederland Wat is Zon op Nederland In het kort: Zon op is een burgerinitiatief gestart door Eric de Lange en Geert Jan Stolk uit

Nadere informatie

MEI Westerkwartier 4 april 2011

MEI Westerkwartier 4 april 2011 Duurzame Energie veranderingen in de markt van Photo Voltaische systemen (PV) MEI Westerkwartier 4 april 2011 Frans Debets Duurzame energie 4 redenen om het te ontwikkelen 1. Klimaatbeleid, CO2 reductie

Nadere informatie

19.45 uur Welkom, dhr. F. Witjes, wethouder Milieuzorg gemeente Overbetuwe

19.45 uur Welkom, dhr. F. Witjes, wethouder Milieuzorg gemeente Overbetuwe Programma 19.45 uur Welkom, dhr. F. Witjes, wethouder Milieuzorg gemeente 20.00 uur Plan voor collectieve aanschaf, dhr. H. Bruggeman, Zonnecollectief 20.30 uur Techniek en randvoorwaarden voor plaatsing

Nadere informatie

Het crowdfunding platform voor. professionals. Hypotheek

Het crowdfunding platform voor. professionals. Hypotheek Het crowdfunding platform voor professionals Hypotheek Index De lening balie is geopend 03 Meer mogelijkheden met een lening via Purple24 04 Kom ik in aanmerking voor een lening 05 Hoe kan ik mijn pand

Nadere informatie

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Raymond Roeffel Directeur Trineco Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Agenda Waarom zonnestroom? Wet en regelgeving rondom zonnesystemen Salderingstarieven De meest voorkomende situaties

Nadere informatie

Eemstroom ZonneBerg - Licht op het dak

Eemstroom ZonneBerg - Licht op het dak Eemstroom ZonneBerg - Licht op het dak Globaal denken, lokaal handelen Zonlicht voorziet de aarde van enorm veel energie: duurzame energie. De hoeveelheid zoninstraling en de daaruit te halen energie is

Nadere informatie

De zon als energiebron!

De zon als energiebron! De zon als energiebron! Zelf elektriciteit opwekken met de zon? Door middel van (diverse) subsidie(s) is het zéér rendabel! Met zonnepanelen verlaagt u uw energiekosten. Deze besparing wordt alleen maar

Nadere informatie

9-2-2016. Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016. Even voorstellen 2. Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO)

9-2-2016. Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016. Even voorstellen 2. Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO) Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016 Even voorstellen 2 Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO) Inhoud 3 Waarom zonne-energie? Waarom is zonne-energie interessant van u? Hoe

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Meld u aan voor een gratis quickscan www.zonnigebedrijven.nl 2 3 Zonnige Bedrijven Het programma Zonnige Bedrijven helpt ondernemers om de voordelen van zonnepanelen

Nadere informatie

Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen

Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen 2011-2013 Opsteller: Jasper Schilling, DSB Den Haag heeft de ambitie om in 2040 een klimaatneutrale stad te zijn. Om dit te bereiken dient de energievoorziening

Nadere informatie

Financial Lease. voor een efficiënte bedrijfsvoering

Financial Lease. voor een efficiënte bedrijfsvoering Financial Lease voor een efficiënte bedrijfsvoering Met Financial Lease kunnen ondernemers in het midden- en kleinbedrijf bedrijfsmiddelen leasen. Zoals nieuwe en gebruikte auto s, maar ook computers en

Nadere informatie

Deel 1: de ORGANISATIE-MONITOR

Deel 1: de ORGANISATIE-MONITOR Deel 1: de ORGANISATIE-MONITOR Deze Monitor gaat over: je organisatie (initiatief): mensen, activiteiten, organisatie, financiële situatie. TOELICHTING MONITOR ORGANISATIE LET OP: Deze vragenlijst bestaat

Nadere informatie

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Erik van der Steen HYS legal 1 HYS Legal Inleiding Triodos Bank: Waarom we graag duurzaam vastgoed financieren Jones

Nadere informatie

In de bijlagen is het voorstel meer in detail uitgewerkt. De belangrijkste punten zijn hieronder kort samengevat:

In de bijlagen is het voorstel meer in detail uitgewerkt. De belangrijkste punten zijn hieronder kort samengevat: Besluit Algemene Ledenvergadering 2018 Onderwerp: Aanschaf zonnepanelen en renovatie dak. In werking stelling besluit: 17 september 2018 Beste Leden, Als VCB willen we niet alleen steeds duurzamer zijn,

Nadere informatie

ECO Oostermoer in oprichting

ECO Oostermoer in oprichting Samen sterk voor een leefbaar en duurzaam platteland ECO Oostermoer in oprichting Nieuwsbrief 18 juni 2012 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van ECO Oostermoer, waarin wij u nader informeren over de stand

Nadere informatie

Financieringsmogelijkheden. Zonnepanelen op De Achtbaan, De Regenboog en Prins Willem-Alexander school in Tiel

Financieringsmogelijkheden. Zonnepanelen op De Achtbaan, De Regenboog en Prins Willem-Alexander school in Tiel Financieringsmogelijkheden Zonnepanelen op De Achtbaan, De Regenboog en Prins Willem-Alexander school in Tiel Samenvatting De gemeente Tiel heeft Green Spread gevraagd een aantal financieringsvormen uit

Nadere informatie

VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT

VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT De overheid wil duurzame energie stimu leren en innovatie van duurzame energietechnieken bevor deren: meer duurzame energie in de toekomst. Doel is 16% duur

Nadere informatie

SamenWind. Dorpsmolen

SamenWind. Dorpsmolen SamenWind Dorpsmolen Ook energie opwekken met je dorpsgenoten? De windmolen van E.A.Z. Wind is 15 meter hoog en levert stroom voor 10 huishoudens. Door samen een molen aan te schaffen kan je allemaal profiteren

Nadere informatie

ing. Jolanda Tetteroo 16 april 2012

ing. Jolanda Tetteroo 16 april 2012 Zonnige kansen voor ondernemers in Rheden ing. Jolanda Tetteroo 16 april 2012 Hoe werkt een zonnepaneel? 2 Wat gebeurt er met opgewekte stroom? Deel van de opgewekte stroom wordt direct verbruikt (zelflevering).

Nadere informatie

Menukaart. Ja, ik wil zonnepanelen op onze school. Welk initiatief is voor ons geschikt?

Menukaart. Ja, ik wil zonnepanelen op onze school. Welk initiatief is voor ons geschikt? Menukaart Ja, ik wil zonnepanelen op onze school. Welk initiatief is voor ons geschikt? Schooldakrevolutie Schreeuw met ons van de daken: we zullen niet rusten tot elke vierkante centimeter van onze schooldaken

Nadere informatie

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE)

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Peter Nuijten Mob: 06-22811585 E-mail: peter.nuijten@hotmail.nl 1 Concept Energie coöperatie

Nadere informatie

Samenwerking met Greenchoice

Samenwerking met Greenchoice Samenwerking met Greenchoice Dit document is onderdeel van de Buurten met Energie toolbox, een project van Nudge. Deze toolbox is samengesteld om initiatiefnemers te ondersteunen bij het starten van een

Nadere informatie

Zonne-energie voor ondernemers

Zonne-energie voor ondernemers Zonne-energie voor ondernemers Een zonnige en zuinige toekomst? Johannes Zijlstra 20-03-2013 LTO Noord Advies Zonne energie; drijvende kracht!? 1 Zonuren Onderwerpen Energie en duurzaamheid Ontwikkeling

Nadere informatie

Ook energie opwekken met je dorpsgenoten?

Ook energie opwekken met je dorpsgenoten? Dorpsmolen Ook energie opwekken met je dorpsgenoten? De windmolen van E.A.Z. Wind is 15 meter hoog en levert stroom voor 10 huishoudens. Door samen een molen aan te schaffen kan je allemaal profiteren

Nadere informatie

Haalbaarheid van Zon-PV. 26 November 2012 Jan Willem Zwang Martin Marquering

Haalbaarheid van Zon-PV. 26 November 2012 Jan Willem Zwang Martin Marquering Haalbaarheid van Zon-PV 26 November 2012 Jan Willem Zwang Martin Marquering Agenda Zon-PV Algemeen Business case Giesbers Business case Flynth Investeren door Green Spread Over Green Spread Zonnepanelen

Nadere informatie

Gezamenlijk aan de slag met Zonne-energie

Gezamenlijk aan de slag met Zonne-energie Gezamenlijk aan de slag met Zonne-energie Advies op Maat Johannes Zijlstra 09-12-2013 LTO Noord Advies Onderwerpen Rendement zonnepanelen Wat bepaalt de terugverdientijd Rendementsberekening Voor wie is

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst SpoorZon. 10 september 2013 Coöperatie SpoorZon i.o.

Informatiebijeenkomst SpoorZon. 10 september 2013 Coöperatie SpoorZon i.o. Informatiebijeenkomst SpoorZon 10 september 2013 Coöperatie SpoorZon i.o. We zitten op het goede spoor Agenda De aanloop Waarom doen? Win-Win Zo werkt Coöperatie SpoorZon Wat hebben we bereikt? Wat betekent

Nadere informatie

Wido van Heemstra. Adviseur Agentschap NL. Saldering, de stand van zaken

Wido van Heemstra. Adviseur Agentschap NL. Saldering, de stand van zaken Wido van Heemstra Adviseur Agentschap NL Saldering, de stand van zaken Saldering: de stand van zaken Wido van Heemstra Agentschap NL Nationaal Zonne-energiedebat Universiteit Utrecht 13 mei 2013 Overzicht

Nadere informatie

PRESENTATIE. Zon op Bedrijfsdaken 01 / INTRODUCTIE 02 / PROJECTCASE TEXEL 03 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 04 / PROJECTCASES

PRESENTATIE. Zon op Bedrijfsdaken 01 / INTRODUCTIE 02 / PROJECTCASE TEXEL 03 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 04 / PROJECTCASES 01 / INTRODUCTIE 02 / PROJECTCASE TEXEL 03 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN PRESENTATIE Zon op Bedrijfsdaken 04 / PROJECTCASES 05 / UW BEDRIJVENTERREIN VERDUURZAMEN? ZON OP BEDRIJFSDAKEN Ambitie gemeente Energieneutraal

Nadere informatie

Agendanummer: Begrotingswijz.:

Agendanummer: Begrotingswijz.: Agendanummer: Begrotingswijz.: CR5 Onderwerp : PV-project Den Bolder Aan de raad van de gemeente Waalwijk Waalwijk, 12 oktober 2010 0. Samenvatting De gemeente Waalwijk heeft een ambitieuze energie/klimaatdoelstelling,

Nadere informatie

LochemEnergie Lochemse Coöperatieve Energievereniging

LochemEnergie Lochemse Coöperatieve Energievereniging LochemEnergie Lochemse Coöperatieve Energievereniging Ja ik wil zonne-energie, maar... Wat moet ik doen? Is het financieel rendabel? Welke zonnecellen zijn het beste? Waar en door wie worden panelen geïnstalleerd?

Nadere informatie

Informatie Memorandum Postcoderoosproject De Coppele. Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A.

Informatie Memorandum Postcoderoosproject De Coppele. Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A. Dit document is opgesteld op 4 december 2018 Dit document help u de risico s, de kosten

Nadere informatie

Waarom kiest u voor Olasol?

Waarom kiest u voor Olasol? Waarom kiest u voor Olasol? Olasol is een jonge onderneming in een dynamische markt. Sinds 2010 zijn we actief en onderscheiden we ons door betrouwbaar advies, een transparante werkwijze en kwalitatief

Nadere informatie

De zon als energiebron

De zon als energiebron De zon als energiebron Voor bedrijven nog aantrekkelijker! Panelen die elektra opwekken worden ook wel zonnepanelen of PV (in Engels photo voltaic) panelen genoemd. De panelen worden aangesloten op één

Nadere informatie

Certificaat van aandelen in ISG Groeifonds BV

Certificaat van aandelen in ISG Groeifonds BV Belangrijkste Informatie over de belegging Certificaat van aandelen in ISG Groeifonds BV Van ISG Groeiffonds BV Dit document helpt u de risico s, de kosten, en het rendement van de belegging beter te bedrijpen.

Nadere informatie

Financial Lease FINANCIERINGEN BV. Postbus 178 3980 CD Bunnik. T (030) 659 66 66 F (030) 659 66 60 E info@defam.nl. www.defam.nl

Financial Lease FINANCIERINGEN BV. Postbus 178 3980 CD Bunnik. T (030) 659 66 66 F (030) 659 66 60 E info@defam.nl. www.defam.nl Financial Lease FINANCIERINGEN BV Postbus 178 3980 CD Bunnik T (030) 659 66 66 F (030) 659 66 60 E info@defam.nl www.defam.nl Financial Lease Als ondernemer weet u hoe belangrijk en noodzakelijk investeringen

Nadere informatie

www.ikwordgroen.nl 045-5690525 info@ikwordgroen.nl Alleen de beste kwaliteit voor een eerlijke prijs 1

www.ikwordgroen.nl 045-5690525 info@ikwordgroen.nl Alleen de beste kwaliteit voor een eerlijke prijs 1 045-5690525 info@ikwordgroen.nl Alleen de beste kwaliteit voor een eerlijke prijs 1 Energie opwekken met kwalitatief hoogwaardige zonnepanelen voor een duurzamere toekomst Inhoudsopgave Wie zijn wij? 3

Nadere informatie

De zon als energiebron voor bedrijven

De zon als energiebron voor bedrijven De zon als energiebron voor bedrijven Panelen die elektra opwekken worden ook wel zonnepanelen of PV genoemd (Engels: Photo Voltaic). De panelen worden aangesloten op één of meerdere stroomomvormers (inverters)

Nadere informatie

MKB Energie Coöperatief West - Friesland. Ing. John Braakman MBA Directeur ZON Energie Groep Funding partner ECWF

MKB Energie Coöperatief West - Friesland. Ing. John Braakman MBA Directeur ZON Energie Groep Funding partner ECWF MKB Energie Coöperatief West - Friesland Ing. John Braakman MBA Directeur ZON Energie Groep Funding partner ECWF Inhoud 1. ZON Energie Groep 2. Wie wat en waar is het ECWF 3. Status tot op heden 4. Exploitatie

Nadere informatie

Het plaatsen van zonnepanelen op een woning

Het plaatsen van zonnepanelen op een woning es Het plaatsen van zonnepanelen op een woning Zijn alle woningen geschikt voor zonnepanelen? Bijna alle woningen zijn geschikt, er is slechts een klein aantal voorwaarden. Er moet voldoende stevig en

Nadere informatie

Zonnepanelen voor bedrijven in Coevorden. Exploitatieplan

Zonnepanelen voor bedrijven in Coevorden. Exploitatieplan Zonnepanelen voor bedrijven in Coevorden Versie 0.1 concept Exploitatieplan Datum 17 december 2013 Auteur Bert Strijker / Jankees Klapwijk Dit exploitatieplan beschrijft hoe Parkmanagement Coevorden het

Nadere informatie

INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK

INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK Wat als je zelf graag zonne-energie wil opwekken maar geen geschikt dak hebt? Stichting 1miljoenwatt geeft samen met

Nadere informatie

Adviesrapport zonnestroominstallatie Bedrijf X

Adviesrapport zonnestroominstallatie Bedrijf X Bedrijf X T.a.v. Henk de Vries Zonnelaan 18 1234 AB Amsterdam Leusden, 10-06-19 Zonnestroom Nederland B.V. Hamersveldseweg 120 3833 GT Leusden T 085 06 55 480 E info@zonnestroomnederland.nl www.zonnestroomnederland.nl

Nadere informatie

Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche

Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche Bezwaren / Opmerkingen uit de Yellow paper sessie van 25-06-2014 Omvang 1. Alleen voor grote bedrijven met grote projecten 2. Te

Nadere informatie

Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen

Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen 1 2 missie en doel Onze missie: Klanten ontzorgen en leveren van energiebesparing Ons doel: Kostenverlaging Comfort verbetering Waardestijging

Nadere informatie

Welkom VvE s uit Gemeente Emmen EEN INITIATIEF VAN

Welkom VvE s uit Gemeente Emmen EEN INITIATIEF VAN Welkom VvE s uit Gemeente Emmen EEN INITIATIEF VAN Informatiebijeenkomst Zonnepanelen voor VvE s 27 november 2018 Even voorstellen Jan Cullens, VvE Zonnecoach De VvE Zonnecoach geeft uw VvE energie Nut

Nadere informatie

ZONNESTROOM voor VvE s. Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag

ZONNESTROOM voor VvE s. Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag ZONNESTROOM voor VvE s Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag TOEKOMSTGERICHT WONEN ook met de VvE-complexen op weg naar een duurzame Zuidvleugel!!! ZONNESTROOM KAN BIJDRAGEN

Nadere informatie

Harderwijk in de zon

Harderwijk in de zon Harderwijk in de zon Informatieavond zonne-energie Veluwe Duurzaam samen met Gemeente Harderwijk 17 juni 2014 ir. A.D. Hekstra Handicom Solar solar@handicom.nl 0341-412629 Vanavond Zonnestraling -> warmte

Nadere informatie

Ook energie opwekken met je dorpsgenoten?

Ook energie opwekken met je dorpsgenoten? Dorpsmolen Ook energie opwekken met je dorpsgenoten? De windmolen van E.A.Z. Wind is 15 meter hoog en levert stroom voor 10 huishoudens. Door samen een molen aan te schaffen kan je allemaal profiteren

Nadere informatie

Prospectus Zonneakker Vlieland

Prospectus Zonneakker Vlieland De Energie Coöperatie (ECV) gaat een op realiseren. Voor de exploitatie van deze ' ' is subsidie van de Rijksoverheid ontvangen. Voor de realisatie van deze zonneakker zelf is geld nodig. De ECV nodigt

Nadere informatie

Informatieavond Zon op ons dak VVE JULIANAPARK 22 JANUARI 2013

Informatieavond Zon op ons dak VVE JULIANAPARK 22 JANUARI 2013 Informatieavond Zon op ons dak VVE JULIANAPARK 22 JANUARI 2013 Wie zijn werkgroep dak Christina Rozendaal Bert Bakker Ruud Verschoof Alex van den Boogaard Informatieavond 'Zon op ons dak' versie 5 2 Agenda

Nadere informatie

INFORMATIEBROCHURE ZONNEPANELENDELEN THUIS INVESTEER MEE IN DE ZONNEPANELEN

INFORMATIEBROCHURE ZONNEPANELENDELEN THUIS INVESTEER MEE IN DE ZONNEPANELEN INFORMATIEBROCHURE ZONNEPANELENDELEN THUIS INVESTEER MEE IN DE ZONNEPANELEN Familie de Jong Joost & Linda Mariska Haaren Familie Marghadi Daan v/d Meer Veel woningen in Nederland hebben een prachtig mooi

Nadere informatie

Uw brief Datum Ons kenmerk *BRD 2016 777* Onderwerp Informatie Bijlagen Ondersteuning subsidie-aanvraag voor zonnepanelen op uw bedrijfspand

Uw brief Datum Ons kenmerk *BRD 2016 777* Onderwerp Informatie Bijlagen Ondersteuning subsidie-aanvraag voor zonnepanelen op uw bedrijfspand www.breda.nl gemeentebreda@breda.nl Twitter@breda Telefoon 14 076 Postadres Postbus 90156, 4800 RH Breda Aan eigenaren/directeuren van vastgoed/ bedrijventerreinen in Breda Bezoekadres Stadskantoor Claudius

Nadere informatie

INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE

INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE 1. Rol van de gemeente bij het opzetten en ondersteunen van lokale duurzame energie initiatieven. 2. Onderzoek naar de mogelijkheden plaatsing

Nadere informatie

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op?

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Door: Ronald Franken en Maarten Corpeleijn (r.franken@atrive.nl / m.corpeleijn@atrive.nl) 3 september 2013 Ten geleide Met het nieuwe energie-akkoord

Nadere informatie

De zon als energiebron voor bedrijven

De zon als energiebron voor bedrijven De zon als energiebron voor bedrijven Panelen die elektra opwekken worden ook wel zonnepanelen of PV (Engels: Photo Voltaic) genoemd. De panelen worden aangesloten op één of meerdere stroomomvormers (inverters)

Nadere informatie

Financial Lease. DEFAM. Uw heldere keuze.

Financial Lease. DEFAM. Uw heldere keuze. Financial Lease DEFAM. Uw heldere keuze. Financial Lease Als ondernemer weet u hoe belangrijk en noodzakelijk investeringen zijn voor een efficiënte bedrijfsvoering. Maar tegelijkertijd weet u ook dat

Nadere informatie

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Rabobank met betrekking tot het Revolverend Fonds Energiebesparing 11 Juli 2013 Betrokken partijen Initiatiefnemer:

Nadere informatie

Als u zelf elektriciteit wilt opwekken, kan een kleine windmolen een mogelijkheid zijn.

Als u zelf elektriciteit wilt opwekken, kan een kleine windmolen een mogelijkheid zijn. DOSSIER Kleine windmolens Als u zelf elektriciteit wilt opwekken, kan een kleine windmolen een mogelijkheid zijn. Er zijn veel typen windmolens op de markt, met mast, zonder mast, horizontaal of verticaal.

Nadere informatie

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries Groothandel de Vries T.a.v. Piet de Vries Pollemaplein 14 2277 GG Zwolle Harderwijk, 18-01-18 Zonnestroom Nederland B.V. Ceintuurbaan 2-110b 3847 LG Harderwijk T 085 06 55 480 E info@zonnestroomnederland.nl

Nadere informatie

www.mitsubishi-mobielplus.nl - 2014 MOBIEL+ AUTOFINANCIERINGEN

www.mitsubishi-mobielplus.nl - 2014 MOBIEL+ AUTOFINANCIERINGEN www.mitsubishi-mobielplus.nl - 2014 MOBIEL+ AUTOFINANCIERINGEN MOBIEL+ AUTOFINANCIERINGEN FINANCIEREN? EEN PRIMA OPTIE! Mobiel+ Autofinancieringen biedt verschillende financieringsvormen die helemaal kunnen

Nadere informatie

De Lokale Duurzame Energie Coöperatie. EnergieCoöperatieBoxtel WWW.ECBOXTEL.NL. Betaalbaar, duurzaam, eigen en onafhankelijk

De Lokale Duurzame Energie Coöperatie. EnergieCoöperatieBoxtel WWW.ECBOXTEL.NL. Betaalbaar, duurzaam, eigen en onafhankelijk De Lokale Duurzame Energie Coöperatie EnergieCoöperatieBoxtel Betaalbaar, duurzaam, eigen en onafhankelijk WWW.ECBOXTEL.NL LDEC: Waarom en waartoe leidt het Samen met leden realiseren van betaalbare, duurzame,

Nadere informatie

Lokale energiecoöperaties en consumentenbescherming

Lokale energiecoöperaties en consumentenbescherming Lokale energiecoöperaties en consumentenbescherming EHO 14 21 november 2014 Consumentenbescherming Consumentenbescherming in wetgeving Toezicht energiemarkt door ACM Voorbeelden: Leveringsvergunning (kleinverbruikers)

Nadere informatie

Vooronderzoek Zonnepanelen VvE Mauritius Augustus Jan Klootsema

Vooronderzoek Zonnepanelen VvE Mauritius Augustus Jan Klootsema Vooronderzoek Zonnepanelen VvE Mauritius Augustus 2012 Jan Klootsema Aanleiding Zonnepanelen Meer en meer VvE s hebben interesse in zonnepanelen. De stroom die wordt opgewerkt wordt gebruikt voor de collectieve

Nadere informatie

Grootverbruiker, aansluiting > 3 X 80A 'Alleen het beste is goed genoeg' Market Pro BV - Officiële dealer van Nord Solar GmbH

Grootverbruiker, aansluiting > 3 X 80A 'Alleen het beste is goed genoeg' Market Pro BV - Officiële dealer van Nord Solar GmbH Zonne-energie installatie Grootverbruiker, aansluiting > 3 X 80A Market Pro BV - Officiële dealer van Nord Solar GmbH Basisgegevens Grootverbruiker, aansluiting > 3 X 80A * Rechtsvorm V.O.F. * Geschatte

Nadere informatie

Zonnestroomprojecten Gemeente Amsterdam. ProjectManagement Bureau Joost de Valk

Zonnestroomprojecten Gemeente Amsterdam. ProjectManagement Bureau Joost de Valk Zonnestroomprojecten Gemeente Amsterdam ProjectManagement Bureau Joost de Valk Noodzaak en ambitie Klimaatbeleid Amsterdam: forse CO 2 reductie 40% in 2025 en klimaatneutraal bouwen en gemeentegebouwen

Nadere informatie

Zonnepanelen, wat U moet weten

Zonnepanelen, wat U moet weten 8-3-2014 GPI Elektrotechniek Zonnepanelen, wat U moet weten Fiscale voordelen GPI Elektrotechniek Fresialaan 5 6851 TH Huissen 026-4423257 Voordelen Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt steeds

Nadere informatie

Hoe financier je een project; de opties op een rij. Pagina 1

Hoe financier je een project; de opties op een rij. Pagina 1 Hoe financier je een project; de opties op een rij Pagina 1 Bernard Stornebrink - Manager Project Finance - Business Development - Energiefonds Overijssel Pagina 2 Tim Lammers - Coördinatie lokale energieinitiatieven

Nadere informatie

Zon-PV op ziekenhuizen. September 2014

Zon-PV op ziekenhuizen. September 2014 Zon-PV op ziekenhuizen September 2014 Inhoud Kennismaking Greenspread Het proces Haalbaarheid Scenario s Referentie: ziekenhuis Rijnstate Kennismaking Greenspread Wie we zijn Greenspread adviseert organisaties

Nadere informatie

Postcoderoosproject Zon op Stadhuis Purmerend Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a.

Postcoderoosproject Zon op Stadhuis Purmerend Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a. Dit document is opgesteld op 17 maart 2019 Dit document help u de risico s, de kosten en het rendement

Nadere informatie

Welkom. Accenture, 13 oktober 2011

Welkom. Accenture, 13 oktober 2011 Welkom Zuidas Energie Accenture, 13 oktober 2011 Vandaag Introductie Constructies Zuidas Energie Vraag Zuidas 1.000.000 m2 kantoren 100.000 vervoersmiddelen 10.000 woningen Vraag Zuidas Elektriciteit Warmte

Nadere informatie

Zonnecoöperatie West-Friesland Burgerinitiatief. 1 september 2014

Zonnecoöperatie West-Friesland Burgerinitiatief. 1 september 2014 Zonnecoöperatie West-Friesland Burgerinitiatief 1 september 2014 Programma: Welkom! Wethouders Wijnne en Nootebos aan het woord Werkgroepleden Presentatie plannen Vragen? Afsluiting: circa 21.30 uur Wethouder

Nadere informatie

Zelf zonne-energie opwekken?

Zelf zonne-energie opwekken? Zelf zonne-energie opwekken? Programma Consumentenbond kiest voor zonne-energie Samen sterk met Vereniging Eigen Huis (VEH) Hoe werken zonnepanelen? Het aanbod en de zekerheid van het Zonnecollectief Rekenvoorbeeld

Nadere informatie

Bestuursflap. Eenmalige subsidieaanvraag Project Zon op Noord. Inzet op energiebesparing en gebruik duurzame energie wordt versterkt

Bestuursflap. Eenmalige subsidieaanvraag Project Zon op Noord. Inzet op energiebesparing en gebruik duurzame energie wordt versterkt Bestuursflap Samenvatting Onderwerp Zaaknummer Z10-30576 Behandelend ambtenaar M. Visser (020 634 9571) Unit/Afdeling UOS/OFD Programma Milieu en Water Doelstelling Inzet op energiebesparing en gebruik

Nadere informatie

SunSave Operational Lease

SunSave Operational Lease SunSave Operational Lease Baarle-Nassau, 10 september 2015 Betreft: Zonnestroomproject Geachte heer Jansen, Allereerst willen we u hartelijk danken voor uw interesse in het financieren van uw zonnestroomproject.

Nadere informatie

Burgerinitiatief. Janet Wetser E-team Ondersteuning Gemeente Soest

Burgerinitiatief. Janet Wetser E-team Ondersteuning Gemeente Soest Programma Opening - Janet Wetser Doelen en vragen van deze avond - Janet Wetser Wat wil ik met zonnepanelen? - Yvonne Feuerhahn (Energieambassade) - Korte pauze - Technische werking - Wim Troost (Adviseur

Nadere informatie

Flexibele & Rendabele Zonne-energie

Flexibele & Rendabele Zonne-energie Flexibele & Rendabele Zonne-energie Voor Verenigingen van Eigenaren Herman is een product van LENS Inleiding Zonne-energie is duurzaam én winstgevend. Wij geloven in een wereld waar mensen hier samen de

Nadere informatie

Dan op een ander dak!

Dan op een ander dak! Geen zonnepanelen op eigen dak? Dan op een ander dak! Een initiatief van Zon op Nederland Wat is Zon op Nederland In het kort: Zon op is burgerinitiatief Buurtbewoners kopen gezamenlijk zonnepanelen Op

Nadere informatie

Greenspread. realising sustainable connections

Greenspread. realising sustainable connections Greenspread realising sustainable connections Greenspread, het Energieakkoord en CoopDeZon Inleiding Inleiding Greenspread richt zich op het ontwikkelen van lokale duurzame-energieproductiemiddelen. Greenspread

Nadere informatie

Zonnestroom voor VvE s. Week van de VvE februari 2019 Amsterdam

Zonnestroom voor VvE s. Week van de VvE februari 2019 Amsterdam Zonnestroom voor VvE s Week van de VvE februari 2019 Amsterdam 1 Even voorstellen Joost de Valk Judith Roodenrijs Zonne-adviseurs coöperatie U.A. advies aan: VvE s, bedrijven, scholen > 160 VvE s in Amsterdam

Nadere informatie

Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat

Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat Australiëlaan 5 3526 AB Utrecht T: 030 693 60 00 KvK nr. 31042832 E: info@atrive.nl I: www.atrive.nl Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat dr. Ronald Franken maart 2015 B l a d 1 Inhoudsopgave 1

Nadere informatie

Veelgestelde vragen & antwoorden. 020-80 80 854 info@sungevity.nl

Veelgestelde vragen & antwoorden. 020-80 80 854 info@sungevity.nl Veelgestelde vragen & antwoorden. 020-80 80 854 info@sungevity.nl Ontdek de voordelen van de zon. Onafhankelijk Verzekerd van het gebruik van schone stroom die u zelf opwekt. Besparen Bespaar op uw energierekening

Nadere informatie

Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a.

Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a. Dit document is opgesteld op 5 december 2018 Dit document help u de risico s, de kosten

Nadere informatie