Het VIGeZ, de Vlaamse Logo s en Zorg en Gezondheid. Lien Van Oyen An Verdeyen Emilie De Witte Sofie Vandenbroeck EVALUATIE.

Transcriptie

1 Het VIGeZ, de Vlaamse Logo s en Zorg en Gezondheid Lien Van Oyen An Verdeyen Emilie De Witte Sofie Vandenbroeck EVALUATIE Februari 2015 Actieweek Gezond binnen 2014

2 Inhoudstafel Samenvatting Inleiding Actieweek Gezond binnen Evaluatie... 5 Evaluatiedoelen en methodologie Adoptie Bereik Implementatie Effect Maintenance... 6 Methodologie Registratiedocument mmk en VIGeZ Online vragenlijst Interne evaluatie... 7 Resultaten Adoptie lokale en bovenlokale actoren... 8 Redenen om niet deel te nemen Kenmerken van de doelgroep, respondenten en deelnemers Implementatie - lokale actoren Communicatiematerialen Folders Website Acties Materialen Nood aan andere materialen, vormingen, acties, ondersteuning, Andere organisaties Effect lokale actoren Behoud lokale actoren Conclusie Adoptie lokale actoren Implementatie lokale actoren Effect lokale actoren Behoud lokale actoren

3 2

4 Samenvatting In november 2014 organiseerden het VIGeZ en de Vlaamse Logo s in samenwerking met het agentschap Zorg en Gezondheid de eerste actieweek Gezond Binnen. In dit rapport kan je de evaluatie van die eerste actieweek terugvinden. Het deelnamepercentage van lokale organisaties was zoals verwacht, ongeveer 1 op 5 aangesproken organisaties, maar kent groeipotentieel. De rol van de koepelorganisaties kan nog verder uitgebouwd worden om de actieweek te ondersteunen. Het concept van de actieweek en de bijhorende materialen werden positief geëvalueerd. Verbeterpunten waren meestal reeds gekend door de organisatie, maar werden wegens tijdsgebrek nog niet uitgevoerd. Zo zal aan deskundigheidsbevordering voor intermediairs en facetbeleid zal de komende jaren meer aandacht besteed worden. Het concept van de actieweek blijkt een goede manier om te werken aan de hoofddoelstelling, namelijk dat lokale en Vlaamse actoren meer bewust zijn van het belang van (te werken aan) een gezond binnenmilieu en dit niet enkel tijdens de actieweek, maar heel het jaar door. 3

5 1. Inleiding De medisch milieukundigen (mmk s) van de Logo s zijn het lokale aanspreekpunt om een samenwerking uit te bouwen met preventieorganisaties met betrekking tot milieugezondheidsrisico s, waaronder binnenmilieu. Zoals art. 17 van het Logobesluit vermeldt, is het hun taak om interne en externe communicatie te voeren rond gezondheid en milieu bij alle betrokkenen. Ook maken ze professionelen wegwijs in bestaande methodieken en materialen met betrekking tot gezondheid en milieu. VIGeZ is een expertisecentrum voor gezondheidspromotie en ziektepreventie. VIGeZ levert strategieën, advies, methodieken en ondersteuning aan gezondheidswerkers en professionals over verschillende thema s waaronder gezondheid en milieu. Het agentschap Zorg en Gezondheid ondersteunt de medisch milieukundigen en VIGeZ omtrent milieugezondheidsrisico s. De actieweek Gezond binnen is een methodiek om de bewustwording rond het belang van een gezond binnenmilieu bij lokale en Vlaamse partners te vergroten. Rond het thema binnenmilieu boden de Logo s reeds verschillende ondersteuningsmiddelen aan bij hun lokale partners. Struikelblokken waar zij tegenaan liepen om het thema lokaal op de agenda van de lokale partners te krijgen: Het thema is divers en moeilijk te concretiseren. Een aantal ondersteuningsmiddelen bereiken hun doel niet. De ondersteuningsmiddelen zijn versnipperd en weinig op elkaar afgestemd om er lokaal mee aan de slag te gaan. Er bestaat niet voor elk thema en/of doelgroep een geschikt materiaal. Van daar uit groeide het idee om, met een actieweek als methodiek, het thema gezond binnen in de kijker te plaatsen en draagvlak te creëren, bij zowel Vlaamse als lokale partners. Binnen de eerste actieweek werden bestaande acties, vormingen en materialen aangeboden. Het is de bedoeling om steeds meer kwaliteitsvolle en geëvalueerde acties aan te bieden binnen het concept van de actieweek. De acties zullen enerzijds gericht zijn op specifieke thematische aspecten van binnenmilieu en/of op specifieke doelgroepen, maar zullen anderzijds ook intermediairs ondersteunen om lokaal een kwaliteitsvolle en effectieve werking te realiseren rond het thema binnenmilieu. Dat past ook binnen de doelstellingen van Gezonde Gemeente 1. De bedoeling is om de actieweek jaarlijks te herhalen. We maken gebruik van een campagnebeeld en slogan Woon gezond. Geef lucht aan je huis! om een herkenbaar merk te lanceren, zodat acties rond dit thema voortaan verankerd worden. De eerste actieweek heeft als hoofdthema ventileren en verluchten. De actieweek is een initiatief van het VIGeZ en de Vlaamse Logo s i.s.m. de dienst Preventie van het Agentschap Zorg en Gezondheid

6 2. Actieweek Gezond binnen 2014 Van 24 tot 30 november 2014 werd een eerste actieweek Gezond binnen georganiseerd. In deze eerste actieweek werd vooral ingezet op informeren en sensibiliseren aan de hand van de bestaande acties, vormingen en materialen. Verschillende acties richten zich daarbij specifiek naar mensen uit kansengroepen, omdat zij een groter risico hebben op binnenmilieuproblemen. Centraal staat een menukaart met daarin alle beschikbare acties, vormingen en materialen, en de website waar lokale actoren achtergrondinformatie en downloads terugvinden. Aan de hand van bijhorende actie-, vorming- en materiaalfiches konden lokale actoren op een eenvoudige manier lokaal aan de slag, om de doelgroep van hun organisatie te informeren en sensibiliseren rond het thema binnenmilieu. Ondersteuning bij het uitvoeren van de acties konden ze krijgen bij de medisch milieukundige van elk Logo. 3. Evaluatie Omdat de actieweek Gezond binnen een concept is dat jaarlijks herhaald zal worden, wordt de evaluatie van de eerste actieweek (24-30 nov 14) vooral opgevat als een nulmeting. De vooraf geformuleerde evaluatiedoelen uit het evaluatieplan voor de actieweek Gezond binnen werden gehergroepeerd binnen de evaluatiematrix volgens RE-AIM methodiek 2. RE- AIM steunt op 5 pijlers: Reach (bereik): het bereiken van het individu Efficacy (effect): het effect van het project Adoption (adoptie): draagvlak bij de verschillende partners die het project mee verspreiden Implementation (implementatie): de manier waarop het project wordt uitgevoerd door de partners en de doelgroep. Maintenance (behoud): wordt er gezorgd voor continuering? De structuur van RE-AIM wordt in het hele rapport aangehouden. Voor de volgorde van de letters hanteren we de inhoudelijk logische volgorde: A R I E M. Meer informatie over deze evaluatiemethodiek vind je terug op 2 De evaluatiematrix: een planningsmodel voor de evaluatie van projecten binnen de gezondheidspromotie, geïntegreerd met RE-AIM (VIGeZ, 2014) 5

7 Evaluatiedoelen en methodologie 1. Adoptie Communicatie door bovenlokale actoren 20% van de lokale partners geeft aan dat ze geïnformeerd waren door de bovenlokale partners. Deelname lokale actoren 20% van de lokale partners neemt deel aan de week van Gezond binnen. Methodologie: via het registratiedocument van de mmk s, VIGeZ en de online vragenlijst bij de lokale actoren. 2. Bereik Op niveau van de actieweek worden er geen evaluatiedoelen geformuleerd op individueel niveau (=niveau van de inwoner). 3. Implementatie Lokale actoren 20% van de lokale actoren heeft de week van gezond binnen via communicatiematerialen bekend gemaakt. De lokale actoren vinden de affiche geschikt om de week van gezond binnen in de kijker te zetten. De lokale actoren vinden de menukaart met daarin alle beschikbare acties, vormingen en materialen overzichtelijk en helder om het aanbod te leren kennen. De website wordt goed bevonden door de gebruikers en biedt voldoende informatie over de materialen en methodieken. Methodologie: via de online vragenlijst bij de lokale actoren. 4. Effect Lokale actoren % van de lokale actoren zullen in de toekomst meer aandacht geven aan het aspect gezondheid binnen hun werking (nulmeting). Methodologie: via online vragenlijst voor de lokale actoren. 5. Maintenance Lokale actoren % van de lokale partners geeft aan het concept van de actieweek jaarlijks te herhalen (nulmeting). Methodologie: via online vragenlijst voor de lokale actoren. 6

8 Methodologie 1.1. Registratiedocument mmk en VIGeZ Het VIGeZ ontving van 13 van de 14 Vlaamse Logo s het registratiedocument (sjabloon in bijlage), waarin gegevens over de actieweek geregistreerd werden voor elke Logoregio. 1 Logo diende geen registratiedocument in omdat zij ook geen acties ondernomen hadden rond de actieweek Gezond binnen, omwille van personeelswissel en andere prioriteiten binnen het Logo. Logo Brussel heeft geen opdracht rond het thema gezondheid en milieu en deed daarom ook niet mee aan de actieweek. Het VIGeZ vulde zelf ook het registratiedocument in Online vragenlijst De online vragenlijst werd opgemaakt door het VIGeZ i.s.m. de projectgroep Gezond binnen en werd door de mmk s midden december verstuurd naar hun lokaal netwerk. Vanuit het VIGeZ werd dit verstuurd naar alle Vlaamse partners. Voor beide waren dit dezelfde actoren waarnaar de uitnodigingen voor de actieweek verstuurd werden. Dus zowel deelnemers als niet-deelnemers van de actieweek werden uitgenodigd om de evaluatie rond de actieweek Gezond binnen in te vullen. De online vragenlijst werd ingevuld door 169 respondenten (dus bestaande uit zowel lokale als Vlaamse actoren), waarvan 140 respondenten de vragenlijst volledig invulden tot het einde. 29 respondenten haakten bij het invullen van de vragenlijst vroegtijdig af. De startpagina werd in totaal door 275 respondenten bekeken Interne evaluatie Er gebeurde ook een interne proces- en productevaluatie met alle betrokken projectpartners. Hier werd een afzonderlijk intern rapport van opgemaakt. 7

9 Resultaten 1. Adoptie lokale en bovenlokale actoren Evaluatiedoelen Deelname lokale actoren 20% van de lokale partners neemt deel aan de week van gezond binnen. Communicatie door bovenlokale actoren 20% van de lokale partners geeft aan dat ze geïnformeerd waren door de bovenlokale partners. Beschrijving respondenten Van de 169 respondenten die de online vragenlijst invulden, hebben 148 respondenten reeds van de actieweek Gezond binnen gehoord, dit is 88%. 60,3% van de respondenten (88 respondenten) die al gehoord hadden van de actieweek Gezond binnen hebben ook effectief meegedaan aan de actieweek. Of 52% van de respondenten die de vragenlijst invulden, waren deelnemers. 8

10 Deelnamepercentage Alle lokale besturen werden aangeschreven door de medisch milieukundigen van de Logo s. Uit het registratiedocument van de mmk s kunnen we concluderen dat er een 700-tal lokale organisaties werden aangeschreven. VIGeZ schreef een 40-tal Vlaamse organisaties aan. 1 op 5 lokale organisaties en 1 op 10 Vlaamse organisaties reageerden op de oproep tot deelname: dit kon gaan over praktische, informatieve, advies- of ondersteuningsvragen of bestelling van materiaal. Omdat deelname aan de actieweek geen contact met het Logo of met VIGeZ vereiste (veel van de informatie, materialen is beschikbaar gesteld via de website lag het effectieve deelnamepercentage vermoedelijk hoger. De talrijke publicaties in lokale en Vlaamse tijdschriften en kranten bewijst dit. Voor de Vlaamse kanalen turfden we het aantal publicaties en dit kwam neer op een participatiegraad van 25%. Communicatiekanalen 64% van de respondenten die reeds van de actieweek hoorden, hoorden hiervan via de medisch milieukundige van het Logo. Andere kanalen waren: de media (21%), een bovenlokaal contact zoals een koepelorganisatie (18%) en andere (17%) zoals: welzijnsconsulent, internet, gezondheidsraad van de gemeente, dienst milieu, intergemeentelijk wooninfopunt, nieuwsbrief van Dito, VIGeZ, provinciebestuur, per post, toelichting aan woonplatform, Redenen deelname Vraag: wat waren de redenen om mee te doen aan de actieweek Gezond binnen? (meerdere antwoorden mogelijk) Dit sluit nauw aan bij de doelstelling/opdracht/missie van mijn organisatie Ik (of mijn organisatie) hecht veel belang aan een gezond binnenmilieu Ik (of mijn organisatie) krijg(t) veel vragen van cliënten/de doelgroep over gezond wonen Totaal % van antwoorden % Hiermee verhogen we onze eigen kennis over het thema Binnen de 'Gezonde Gemeente' werking werd gekozen om te werken rond dit thema Ik (of mijn organisatie) vind(t) het belangrijk om hierover lokaal samen te werken Ander, gelieve te specificeren 4 5 Totaal aantal respondenten: 86 0% 20% 40% 60% 80% 9

11 Wanneer we deze globale resultaten vergelijken met de resultaten per organisatie komen we ongeveer gelijkaardige percentages uit voor de redenen om deel te nemen aan de actieweek, uitgezonderd een licht trendwijziging voor gemeenten en OCMW s: 34% (i.p.v. 17%) van de respondenten die binnen een gemeente werkt geeft aan dat binnen Gezonde Gemeente werd gekozen om te werken rond dit thema. 40% (i.p.v. 26%) van de respondenten die binnen een OCMW werken geeft aan dat ze hiermee hun kennis over het thema verhogen. Redenen om niet deel te nemen Uit de online vragenlijst blijkt dat van de 88% van de respondenten die de actieweek wel kenden, 40% niet deelnam. Ook bij deze niet-deelnemers werd gevraagd naar de redenen om niet mee te doen aan de actieweek. De helft van de niet-deelnemers geven aan dat onvoldoende tijd beschikbaar een bepalende factor is. Dit betekent ook dat de andere helft van de niet-deelnemers onvoldoende tijd beschikbaar niet als een beperkende factor ziet. Vraag: wat waren de redenen om niet mee te doen aan de actieweek Gezond binnen? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % Ik wist niet dat ik kon deelnemen 9 17 Ik hoorde te laat over de actieweek om nog te kunnen deelnemen 9 17 Onvoldoende tijd beschikbaar Onvoldoende budget beschikbaar 3 6 Een gezond binnenmilieu is geen prioritair thema voor mijn organisatie 3 6 Er is nog geen bestaande lokale werking hiervoor 7 13 Er waren geen materialen meer beschikbaar bij het Logo 0 0 De acties uit de menukaart trokken me niet aan 1 2 De acties waren niet op maat van mijn doelgroep/cliënten 4 7 De periode van de actieweek was niet ideaal 7 13 Ander, gelieve te specificeren 8 15 Totaal aantal respondenten: 54 0% 20% 40% 60% 80% Andere redenen die aangegeven werden, zijn: omwille van verhuis van de organisatie het is me gewoon ontglipt verantwoordelijkheid van andere dienst prioriteit op ander thema geen informatie hierover ontvangen 10

12 Aan de niet-deelnemers werd via een open vraag ook gevraagd naar motivatieredenen om in de toekomst wel deel te nemen aan de actieweek: Meer media-exposure. Dit vergroot het vraagvlak bij de opdrachtgevers (politici). Isoleren en ventileren onder de aandacht brengen. Pasklaar materiaal voor leraren. Alle materiaal bezorgen, dan doen we zeker mee. Nu is het ergens blijven hangen en niet tot bij mij geraakt. Tijdig aankondigen zodat we dit kunnen laten samenvallen met onze energiejacht. Tijdig aankondigen zodat contact kan opgenomen worden met lokale partners. Tijdig aankondigen zodat eigen activiteiten opgenomen kunnen worden. Graag een individuele opvolging door het Logo. Meer aantrekkelijke activiteiten dan momenteel in het aanbod zitten. Kenmerken van de doelgroep, respondenten en deelnemers. 40% van de respondenten die de online vragenlijst invulde én deelnam aan de actieweek, werkt in een gemeente en 70% onder hen heeft de algemene bevolking als hoofddoelgroep. Bijna de helft van de respondenten gaven aan dat hun organisatie hoofdzakelijk werkt rond het thema gezondheid en/of wonen. Vraag: in welke organisatie werkt u? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % gemeente OCMW intergemeentelijk samenwerkingsverband wonen 8 9 huisvestingsmaatschappij 4 5 huurdersbond 1 1 verhuurdersbond 0 0 school 1 1 opvanginitiatief 0 0 samenlevingsopbouw 2 2 thuiszorgdienst 3 3 woonzorgcentrum 1 1 Ander, gelieve te specificeren Totaal aantal respondenten: 88 Filter: deelnemers 0% 20% 40% 60% 80% 11

13 Vraag: Naar welke doelgroep werkt uw organisatie hoofdzakelijk? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % algemene bevolking senioren kansengroepen kinderen 7 8 Ander, gelieve te specificeren 2 2 Totaal aantal respondenten: 88 Filter: deelnemers 0% 20% 40% 60% 80% Vraag: rond welk thema werkt uw organisatie hoofdzakelijk? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % gezondheid onderwijs 6 7 wonen milieu Ander, gelieve te specificeren Totaal aantal respondenten: 88 Filter: deelnemers 0% 20% 40% 60% 80% Uit het registratiedocument blijkt het grootste deel van de deelnemende organisaties werkt rond welzijn, daarna volgen gezondheid en wonen. De overgrote meerderheid van de deelnemende organisaties werkt naar de algemene bevolking. Op ruime afstand volgt dan mensen in armoede. 12

14 Thema van de deelnemende organisatie Gezondheid Welzijn Wonen Onderwijs Milieu andere Hoofdzakelijke doelgroep van de deelnemende organisatie

15 2. Implementatie - lokale actoren Evaluatiedoelen 20% van de lokale actoren heeft de week van gezond binnen via communicatiematerialen bekendgemaakt. De lokale actoren vinden de affiche geschikt om de week van gezond binnen in de kijker te zetten. De lokale actoren vinden de menukaart met daarin alle beschikbare acties, vormingen en materialen overzichtelijk en helder om het aanbod te leren kennen. De website wordt goed bevonden door de gebruikers en biedt voldoende informatie over de materialen en methodieken. Communicatiematerialen Volgende communicatiematerialen waren beschikbaar voor de deelnemers en konden zij gebruiken om hun doelgroep (=de einddoelgroep) te informeren: affiche, sjabloon affiche om eigen actie aan te kondigen en de voorbeeldartikels. Andere communicatiemiddelen waren: de voorbeeldcommunicatie vormingen binnenmilieu, voorbeeldcommunicatie schoolprojecten en banner. Deze richten zich niet op de einddoelgroep, maar op organisatieniveau. Volgens het registratiedocument vroegen 155 organisaties (=15% van alle aangeschreven organisaties) materialen aan voor een algemene communicatie naar hun doelgroep (voornamelijk affiche). We weten echter niet hoeveel organisaties het online beschikbaar artikel gebruikten om te communiceren. Uit de online vragenlijst blijkt dat van de beschikbare communicatiematerialen, de affiche Woon gezond. Geef lucht aan je huis! het meest gebruikt werd. 9 op 10 deelnemers gebruikten de affiche om te communiceren naar hun doelgroep. Ook het voorbeeldartikel woon gezond, geef lucht aan je huis! werd veel gebruikt (66% van de deelnemers). De andere communicatiematerialen werden minder gebruikt: een kwart (of minder) van de deelnemers gebruikten deze. 14

16 Alle communicatiematerialen die door de deelnemers gebruikt werden, werden goed onthaald: zie tabel. Mening van de deelnemers die de materialen gebruikten over de geschiktheid om de doelgroep te informeren (%) Andere voorbeeldartikels (n=9) Voorbeeldartikel 'woon gezond, geef lucht aan je huis!' Voorbeeldcommunicatie schoolprojecten (n=8) Voorbeeldcommunicatie vormingen binnenmilieu (n=16) banner (n=20) Sjabloon affiche (n=16) Affiche 'Woon gezond. Geef lucht aan je huis!' (n=72) helemaal niet geschikt minder geschikt geschikt uitermate geschikt geen mening Als de communicatiematerialen niet geschikt bevonden worden, is dit telkens maar door 1 respondent. Ook bij de deelnemers die de materialen niet gebruikten, werd hun mening gevraagd over de geschiktheid van de materialen voor hun doelgroep. De meerderheid van de deelnemers had hierover geen mening of vond de materialen geschikt. Opvallend is dat de affiche Woon gezond. Geef lucht aan je huis! door 33% van de nietgebruikers als uitermate geschikt wordt bevonden. Geen enkele niet-gebruiker vindt de affiche niet geschikt. De deelnemers konden ook nog opmerkingen kwijt over deze communicatiematerialen: Kant-en-klare materialen en teksten maken het makkelijker. Veel communicatiematerialen, er werd enkel geselecteerd wat nodig is voor onze doelgroep. Voorbeelddocumenten werden als basis gebruikt en aangepast om te gebruiken als communicatie. Suggestie: communicatiematerialen nodig in de Franse taal. Sjabloon van de affiche was hiervoor al een hulpmiddel, maar dienden zelf nog alles te vertalen. Suggestie: naar de toekomst een meer gerichte, voorafgaandelijke versturen over de communicatiematerialen. Er werd vooral gecommuniceerd via eigen kanalen. Bv. eigen website: als nieuwsbericht. 15

17 Folders Tijdens de actieweek werden twee nieuwe folders ter beschikking gesteld: de folder Ventileren en verluchten woon gezond, geef lucht aan je huis en de folder Gezond ventileren en verluchten. Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen. In de folder Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis staan geïllustreerde tips om zonder ventilatiesysteem te zorgen voor een gezonde(re) binnenlucht. Deze folder werd opgesteld door het VIGeZ en het Agentschap Zorg en Gezondheid naar aanleiding van de campagneweek. De folder Gezond ventileren en verluchten tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen geeft een aantal praktische tips om een ventilatiesysteem te kiezen en te onderhouden. De folder werd opgesteld door het departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Er werd voor de folder Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis gevraagd om deze niet passief te verspreiden via een folderrek, maar om hem te gebruiken bij een concrete adviesvraag of informerende activiteit. De folder Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis! werd erg laat gedrukt (de week voor de actieweek) waardoor de cijfers die hierop volgen een vertekend beeld kunnen geven van gebruik en bekendheid. De andere folder bestond al langer. Uit de online vragenlijst blijkt dat 53% van de deelnemers de folder Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis! gebruikte. 73% van de deelnemers kent de folder. Slechts 23% van de deelnemers gebruikte de folder Gezond ventileren en verluchten. Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen (53% van de deelnemers kent de folder). De meerderheid vindt beide folders geschikt voor zijn doelgroep. Er werden geen suggesties gedaan om de folders te verbeteren. Deelnemers die de folders gebruikten, stelden deze toch vooral ter beschikking bij andere folders (bv. in een folderrek). Slechts een kwart van de gebruikers van de folders gebruikte 16

18 deze als hulpmiddel bij specifieke vragen van hun doelgroep en/of als handleiding tijdens een gesprek met hun doelgroep. Andere manieren waarop de folders gebruikt werden, zijn: Meegegeven aan de doelgroep ter informatie Verzonden naar de deelnemers van een activiteit Als aanzet voor een gepland informatiemoment Op een tijdelijke tentoonstelling tussen andere folders Als informatiebron voor een eigen folder, aangepast aan de doelgroep 17

19 Vraag: op welke manier(en) heeft u de folder Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis! gebruikt? (meerdere antwoorden mogelijk) Ter beschikking gesteld bij andere folders (bv. in een folderrek) Totaal % van antwoorden % Als hulpmiddel bij specifieke vragen van uw doelgroep Als handleiding tijdens een gesprek met uw doelgroep Ander, gelieve te specificeren 5 13 Totaal aantal respondenten: 39 0% 20% 40% 60% 80% Vraag: op welke manier(en) heeft u de folder Gezond ventileren en verluchten. Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen gebruikt? (meerdere antwoorden mogelijk) Ter beschikking gesteld bij andere folders (bv. in een folderrek) Totaal % van antwoorden % Als hulpmiddel bij specifieke vragen van uw doelgroep 4 24 Als handleiding tijdens een gesprek met uw doelgroep 4 24 Ander, gelieve te specificeren 3 18 Totaal aantal respondenten: 17 0% 20% 40% 60% 80% Opmerkingen: Brochure ventileren en verluchten is mooi en duidelijk opgemaakt. 18

20 Website De website bevat alle informatie voor de lokale en Vlaamse actoren om aan de slag te gaan. We wilden weten of de aangeboden info voldoende was voor hen. Zo goed als alle deelnemers antwoordden hierop ja. Vraag: is de aangereikte info op de website voldoende voor u? Totaal % van antwoorden % ja nee 2 3 Totaal aantal respondenten: 72 0% 20% 40% 60% 80% We ontvingen nog enkele opmerkingen om de website te verbeteren: Stoken binnenshuis en buitenshuis mag nog meer in de kijker geplaatst worden. Een kleurige en grappige illustratie, geslaagd als blikvanger. Er is zeker voldoende materiaal om aan de slag te gaan. Het is een pluspunt dat een initiatief vanuit meerdere hoeken aangereikt wordt, en afhankelijk van de doelgroep verschillende nuances gelegd worden. Niet alles hoeft compleet aangereikt te worden. Ter illustratie geven we hier ook de bezoekersaantallen van de website mee. Tijdens de actieweek werd de website vaak bezocht (4000 bezoekers), tijdens de hele periode was het beperkt. Kleine piekjes zijn zichtbaar naar aanleiding van de communicatiegolven. 19

21 Acties Via een menukaart op de website konden de lokale actoren kiezen uit een aanbod van verschillende acties: de wachtzaalactie Gezond wonen, het babbelmoment, de demowoning Gezond (t)huis, promotie van de schoolprojecten, deelname aan de schoolprojecten, workshop Proper thuis, workshop Binnenmilieudokter en de workshop gezond binnen, klein beginnen in de kinderopvang. Via het registratiemoment registreerden de mmk s 112 acties. De workshop Binnenmilieudoktor is met 22 aanvragen de meest populaire actie. Daarna volgen de wachtzaalactie, workshop Proper thuis, de demowoning Gezond (t)huis en het babbelmoment. Aantal acties uit menukaart Workshop 'gezond binnen, klein beginnen' 7 Workshop 'Binnenmilieudokter' 27 Workshop 'Proper thuis' 20 Schoolproject 3 Demowoning Babbelmoment Wachtzaalactie

22 Bij de online vragenlijst vroegen we aan de deelnemers van de actieweek telkens per actie of ze de actie kenden en georganiseerd hadden. Indien zij ze georganiseerd hadden, vroegen we hun mening over de georganiseerde actie (op vlak van inhoud, lay-out, bruikbaarheid en Logo-ondersteuning). De demowoning en wachtzaalactie werd door 20% van de deelnemers georganiseerd (binnen of buiten de actieweek). De promotie van schoolprojecten gebeurde slechts door 7% van de deelnemers. 21

23 Wachtzaalactie Gezond wonen De wachtzaalactie informeert in wachtzalen via een beeldscherm of pancartes over de invloed van de woonomgeving op de gezondheid. Bijhorende materialen zijn: pancartes, powerpoint en quiz. Twee voorbeelden van wachtzaalpancartes Globaal is men tevreden over de lay-out van de wachtzaalpancartes en PowerPoint en de bruikbaarheid van de actie bij hun doelgroep. 3 respondenten geven aan slechts matig tevreden te zijn over de inhoud van de wachtzaalactie. Opmerkingen ter verbetering: De pancartes bevatten veel informatie en nodigen daarom niet uit om volledig te lezen. De quiz voor de doelgroep was erg moeilijk. 22

24 Babbelmoment Het babbelmoment is een pakket van vijf geïllustreerde praatplaten over gezond wonen dat op laagdrempelige manier stof voorziet voor een groepsgesprek. Ze kunnen ook gebruikt worden als onderlegger tijdens een eetmoment. Voorbeeld van een praatplaat Zowel de inhoud, de lay-out, de bruikbaarheid als de ondersteuning van het Logo worden heel positief beoordeeld bij de deelnemers die dit organiseerden. Er werden geen opmerkingen ter verbetering gegeven. Opmerkingen: De praatplaten waren heel handig om het thema bespreekbaar te maken bij de doelgroep. De praatplaten zijn ideaal om in een wachtzaal te gebruiken. Ze werden in het groot geprint met een tekstballon bij. Mooi materiaal! 23

25 Demowoning Gezond (t)huis In een echte woning komen aan de hand van didactische materialen (foto s, tips, voorbeeldmaterialen, ) verschillende aspecten van gezond wonen aan bod. Deze actie wordt heel positief beoordeeld, zowel op de inhoud van de handleiding en begeleidende bundel, het concept, als de ondersteuning van het Logo. Opmerkingen ter verbetering: Deze methodiek is zeer toepasbaar op middelbaar onderwijs (vnl. technische richtingen vanaf 3 e graad). Als kleine gemeente niet haalbaar om dit alleen te organiseren (arbeidsintensief en moeilijk om leegstaande woning te vinden). Samen organiseren met omliggende gemeenten is wel haalbaar. Workshop Proper thuis In deze workshop ligt de nadruk op het gezond en veilig omgaan met schoonmaakproducten en pesticiden in de woning. Doelgroep: burgers en professionelen die actief zijn rond aspect wonen of die regelmatig aan huis komen. De workshop wordt ofwel gegeven door een mmk of door een externe lesgever, dit is afhankelijk van de afspraken bij het Logo. Behalve 1 deelnemer die slechts matig tevreden was over de inhoud en de lesgever, scoort ook deze actie goed op zowel inhoud, lesgever, als ondersteuning vanuit het Logo. 24

26 Opmerkingen ter verbetering: De aangevraagde workshop rond ventileren en verluchten leek erg op deze van proper thuis. Suggestie: organiseer dit i.s.m. lokale verenigingen om opkomst te garanderen. Workshop Binnenmilieudokter In deze interactieve workshop gaan de deelnemers (doelgroep: burgers en professionelen actief rond wonen of die regelmatig aan huis komen, zoals poetshulp, thuiszorgdienst, ) in groepjes zelf actief op zoek naar de invloed van binnenlucht op onze gezondheid. De workshop wordt ofwel gegeven door een mmk of door een externe lesgever, dit is afhankelijk van de afspraken bij het Logo. Er werden geen opmerkingen gegeven. 25

27 Workshop gezond binnen, klein beginnen in de kinderopvang Medewerkers en verantwoordelijken van kinderopvang komen in deze workshop te weten wat ze kunnen doen om de binnenlucht in hun kinderopvang gezond te houden. Stellingen, vragen, proefjes en demomateriaal maken de workshop heel concreet. De workshop wordt ofwel gegeven door een mmk of door een externe lesgever, dit is afhankelijk van de afspraken bij het Logo. De deelnemers die over deze actie wel een mening hadden zijn unaniem heel tevreden over zowel de inhoud, de lesgever als de ondersteuning vanuit het Logo. Opmerkingen: Positieve reacties vanuit Buitenschoolse Kinderopvang. De toolbox werd op verschillende locaties gebruikt. 26

28 Materialen Naast de verschillende acties, konden ook verschillende losse materialen ontleend worden, waaronder: gezelschapsspel Gezondheidsstraat 13, de elektrokoffer, tentoonstellingsbanners, tentoonstelling gezond wonen, Volgens de registraties van de mmk s werden de tentoonstellingsbanners met grote voorsprong het meest aangevraagd (door 28 organisaties). Aantal aangevraagde materialen Toolbox 2 Tentoonstelling 8 Tentoonstellingsbanners 28 Elektrokoffer 11 Gezelschapsspel Hetzelfde bleek uit de online vragenlijst. De tentoonstellingsbanners werden het meest gebruikt: 33% van de deelnemers gebruikte de tentoonstellingsbanners, al dan niet tijdens de actieweek. Andere materialen die opgenoemd werden die niet in de lijst stonden, zijn: de fout-hout-koffer, CO2-meter, powerpoint, quiz, posters en flyers, Vraag: welke van onderstaande materialen hebt u reeds gebruikt (al dan niet tijdens de actieweek)? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % Gezelschapsspel 'Gezondheidsstraat 13' Elektrokoffer Tentoonstellingsbanners Tentoonstelling 'gezond wonen' Ander, gelieve te specificeren 8 12 Geen van bovenstaande Totaal aantal respondenten: 67 0% 20% 40% 60% 80% 27

29 Opmerkingen die gegeven werden op de materialen: Tentoonstellingsbanners: o 3 binnenhuismilieu-banners waren minder geschikt omwille van veel tekst, moeilijk leesbaar, kernboodschappen waren niet opvallend, geen inspirerende kleuren, o Zijn erg donker van kleur o Schrijffout op één van de banners. Dit is een aantal mensen opgevallen. o Veel tekst op banners, spreekt de mensen niet aan. Tentoonstelling gezond wonen mag bijna op pensioen. Het spel zit goed in elkaar maar was moeilijk voor de doelgroep (werd gespeeld in een doorlopende ontmoetingsruimte, 1 spel aan elkaar spelen was moeilijk). Nood aan andere materialen, vormingen, acties, ondersteuning, Enkele deelnemers (21%) van de actieweek gaven aan nood te hebben aan andere materialen, acties, vormingen, ondersteuning, dan wat momenteel beschikbaar is. Suggestie: dagelijks 1 tip verspreiden. Suggestie: een makkelijke en moeilijke quiz maken + specificeren welke info bij de quiz gebruikt werd. Suggestie: korte film voor op laptop. Beeldmateriaal trekt aan. Suggestie: kleine gadgets die de doelgroep wijzen op het belang van gezond binnen (reminders). Suggestie: tweetalige folders, affiches en voorbeeldartikels. Suggestie: vernieuwende workshops zodat er opnieuw een andere workshop kan aangeboden worden. Suggestie: een duidelijke overzicht van het gehele aanbod. Doorheen de enquête merk ik dat ik niet alles opgepikt heb. Er is nood aan meer samenwerking tussen en met verschillende gemeentelijke diensten. Maar op de gemeente zit iedereen tegenwoordig klem tussen wat wenselijk en haalbaar is. Andere organisaties Op de vraag of de deelnemers andere organisaties zouden aanraden om deel te nemen, antwoordt 86% ja en 14% ik weet het niet. 28

30 Suggesties die zij doen, zijn de volgende (in volgorde van meest voorkomen): OCMW (12) Gemeentebesturen (8) Scholen (8) Seniorenverenigingen (5) Thuiszorgdiensten (4) Lokale dienstencentra (3) CAW s (3) Huisvestingsmaatschappijen (3) Kinderopvang (3) Verenigingen (2) Verhuurkantoren (2) Mutualiteiten (2) Huisartsen (2) Organisaties die 1 maal vermeld werden, zijn: Sociaal Huis, milieudienst, Begeleid wonen, voedselbedeling, buurtpartners, vereniging waar armen het woord nemen, OKRA, Gezinsbond, Samenlevingsopbouw, Woonloket, Wit-Gele Kruis, poetsdienst, welzijnsschakels, Kind & Gezin. 29

31 4. Effect lokale actoren Evaluatiedoelen % van de lokale actoren zal in de toekomst meer aandacht geven aan het aspect gezondheid binnen hun werking. (nulmeting) In de online vragenlijst werden de deelnemers gevraagd of ze naar aanleiding van de actieweek rond thema s werkten waar ze voorheen nog niet rond werkten. 41% van de 66 respondenten die deze vraag invulden werkten rond thema s waar zij voorheen nog niet rond werkten. De helft van de deelnemers werkte reeds rond de thema s van de actieweek. Vraag: rond welke nieuwe thema s hebt u gewerkt? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % Gezondheid algemeen Ventileren en verluchten Passief roken 2 7 Vocht en schimmel Stoken 6 22 Gezond (ver)bouwen 1 4 Koolstofmonoxide (CO) 9 33 Ander, gelieve te specificeren 0 0 Totaal aantal respondenten: 27 0% 20% 40% 60% 80% 30

32 Vraag: rond welke thema s zou u in de toekomst willen werken binnen de actieweek? (meerdere antwoorden mogelijk) Totaal % van antwoorden % Ventileren en verluchten Vocht en schimmel Gezond (ver)bouwen Passief roken Stoken Koolstofmonoxide (CO) Alle thema's 6 12 Ik heb geen voorkeur 3 6 Ik weet het nog niet Ander, gelieve te specificeren 1 2 Totaal aantal respondenten: 50 0% 20% 40% 60% 80% Verder werd er gevraagd of ze naar aanleiding van de actieweek meer aandacht zullen geven aan het aspect gezondheid binnen hun werking. Als we deze cijfers apart analyseren zien we dezelfde antwoorden terugkomen voor organisaties die hoofdzakelijk werken aan gezondheid als voor organisaties die niet hoofdzakelijk werken aan gezondheid. Opmerkingen en suggesties: Super initiatief. Ik wou dat we er binnen de organisatie meer tijd voor hadden. Herhaling is belangrijk. Dit jaar hebben we voor de 1ste keer deelgenomen en het aangekondigd met affiches. Vorig jaar hadden we een demowoning. Dit jaar was het enkel naar de bevolking toe maar volgend jaar wil ik het ook meer aanbieden aan bv de thuishulp en poetshulp van het OCMW. Dit jaar was het te kort dag. Uitgewerkte actieweken zijn dankbare thema's om lokaal rond te werken - zeker omdat binnen onze lokale gezondheidsraad er weinig nieuwe frisse ideeën om rond te werken opduiken. 31

33 5. Behoud lokale actoren Evaluatiedoelen % van de lokale partners geeft aan het concept van de actieweek jaarlijks te herhalen. (nulmeting) Uit de online bevraging bij de deelnemers van de actieweek blijkt dat 3 op 4 deelnemers (n=66) bereid is om de actieweek volgend jaar te herhalen, slechts 2% is niet overtuigd en 23% weet het nog niet. Naast de periode van de actieweek kunnen deelnemers ook buiten deze periode acties organiseren en/of materialen gebruiken om te communiceren over het thema gezond binnen naar hun doelgroep. 39% van de deelnemers geeft aan dit van plan te zijn, de helft van de deelnemers weet het nog niet en de overige 11% geeft aan dit niet van plan te zijn. 32

34 Conclusie Adoptie lokale actoren Communicatie door bovenlokale partners 20% van de lokale partners geeft aan dat ze geïnformeerd waren door de bovenlokale partners. Deelname lokale actoren 20% van de lokale partners neemt deel aan de week van gezond binnen. Deelnamepercentage lokale actoren Op basis van de gegevens uit het registratiedocument van de medisch milieukundigen en het VIGeZ kunnen we concluderen dat ongeveer 20% van de lokaal aangeschreven organisaties deelnamen aan de actieweek. Hoewel dit niet als doelstelling vooropgesteld was concluderen we uit het registratiedocument van het VIGeZ dat ook ongeveer 20% van de Vlaamse organisaties deelnam aan de actieweek, vooral onder de vorm van een communicatie-acties naar het brede publiek via het voorbeeldartikel. Omdat deelname aan de actieweek geen contact met het Logo of met het VIGeZ vereiste lag het effectieve deelname-percentage vermoedelijk hoger. Er is zeker en vast potentieel om het aantal deelnemers bij volgende edities van de actieweek op te krikken, aangezien 41% van de niet-deelnemers aangeeft interesse te hebben om volgende keer deel te nemen en vooral tijdsaspecten zoals onvoldoende tijd beschikbaar werden aangehaald als reden om niet deel te nemen (en amper inhoudelijke aspecten). De interne evaluatie leerde bovendien dat de helft van de mmk s reeds tevreden was over het lokaal aantal deelnemende organisaties. Iedereen verwacht ook dat het aantal deelnemers volgend jaar hoger zal liggen dankzij de (uitgewisselde) ervaringen van de eerste actieweek. Communicatiekanalen We vroegen bij de lancering aan de bovenlokale partners (koepelorganisaties) of zij aan de lokale organisaties wilden vragen om deel te nemen aan de actieweek. 18% van de respondenten van de enquête bleek via de koepelorganisatie van de actieweek gehoord te hebben. Het loont dus om die vraag te stellen. Het blijkt belangrijk om verschillende communicatiekanalen te gebruiken om de actieweek aan te kondigen, de meeste respondenten van de enquête hoorden van het bestaan van de actieweek via de medisch milieukundigen. Het kan een meerwaarde zijn om volgend jaar ook de deelnamevraag voor evaluatie via de verschillende communicatiekanalen (VIGeZ, Logo s, koepelorganisaties, ) te verspreiden (nu gebeurde dit enkel naar de oorspronkelijk aangeschreven lokale en Vlaamse organisaties en niet via de koepelorganisaties). 33

35 Implementatie lokale actoren 20% van de lokale actoren heeft de week van gezond binnen via communicatiematerialen bekendgemaakt. De lokale actoren vinden de affiche geschikt om de week van gezond binnen in de kijker te zetten. De affiche en het voorbeeldartikel werd veel gebruikt. De lokale actoren vinden de affiche Woon gezond. Geef lucht aan je huis! geschikt om hun doelgroep te informeren, dit geldt zowel voor zij die de affiche effectief gebruikten, als zij die deze niet gebruikten. Dit geldt ook voor de rest van de communicatiematerialen. De affiche werd door de projecthouders van de actieweek (het VIGeZ, de Logo s en Zorg en Gezondheid) ontwikkeld omdat uit lokale ervaringen bleek dat lokale intermediairs door het (laagdrempelig) aanbod van een affiche gemakkelijker deelnemen. De hoofddoelstelling van de eerste actieweek was immers om lokale intermediairs te overtuigen om ook rond gezond wonen te werken. Op langere termijn is het natuurlijk de bedoeling dat elke lokale actor in de toekomst meer doet dan een affiche of voorbeeldartikel verspreiden. Voor een actieweek omtrent hetzelfde thema blijven alle communicatiematerialen dus in het aanbod zitten. Voor toekomstige actieweken streven we er naar om lokale actoren minstens aan te zetten tot een mix van acties. De website wordt goed bevonden door de gebruikers en biedt voldoende informatie over de materialen en methodieken. De website werd goed bevonden door de deelnemers, 97% van de deelnemers vonden de aangeboden informatie hierop voldoende. Tijdens de actieweek werd de website vaak bezocht (4000 bezoekers), tijdens de hele periode was het beperkt. De lokale actoren vinden de acties en materialen in de menukaart geschikt om hen het aanbod op een heldere manier kenbaar te maken. De communicatiematerialen, folder, website en de bijhorende materialen bij de acties werden beoordeeld via een productevaluatie. In het algemeen kunnen we stellen dat de productevaluatie positief was. Hier en daar werden enkele signalen gegeven die herwerking van iets nodig maken zoals bijvoorbeeld de quiz van de wachtzaalactie. Voor de vormingen is het belangrijk om kwaliteitsbewaking van lesgever en inhoud steeds te garanderen. Er werden heel wat suggesties gegeven voor nieuwe materialen. De banners moeten intern geëvalueerd worden want ze zijn erg gekend, maar niet zo geschikt. Zowel uit de online enquête als uit de interne evaluatie bij de mmk s komt naar boven dat deskundigheidsbevordering van intermediairs en meer inzetten op beleidsaspecten (o.a. koppeling met Gezonde Gemeente) welkom is. 34

36 Effect lokale actoren % van de lokale actoren zullen in de toekomst meer aandacht geven aan het aspect gezondheid binnen hun werking. (nulmeting) 1 op 3 deelnemers zal meer aandacht besteden aan het aspect gezondheid naar aanleiding van de actieweek. Meer dan de helft zal evenveel aandacht hieraan besteden als vroeger. Dit geldt zowel voor partners die reeds rond gezondheid werken als de anderen. Behoud lokale actoren % van de lokale partners geeft aan het concept van de actieweek jaarlijks te herhalen. (nulmeting) Drie op vier deelnemers is bereid om de actieweek Gezond binnen volgend jaar te herhalen, terwijl één vierde het nog niet weet. Hieruit kunnen we concluderen dat er zeker voldoende interesse is voor een volgende actieweek. Eén van de hoofddoelstellingen van de actieweek was dat de actieweek een hefboom zou zijn voor structurele acties rond het thema gezond wonen doorheen heel het jaar. Dat 40% van de deelnemers van plan is om buiten de week van gezond binnen te communiceren naar hun doelgroep is positief. 35