4. Bruto/netto toegevoegde waarde en resultaat

Transcriptie

1 4. Bruto/netto toegevoegde waarde en resultaat Wanneer een beeldhouwer van een blok marmer een kunstwerk maakt, creëert hij toegevoegde waarde door middel van zijn arbeid en creativiteit. Veronderstel dat een beeldhouwer een ruwe blok marmer aankoopt voor 250 EUR en het kunstwerk dat na veel bloed, zweet en tranen ontstaat verkoopt voor EUR. De meerwaarde die door deze beeldhouwer gecreëerd wordt, noemen we de (bruto) toegevoegde waarde (4.750 EUR). We berekenen de bruto toegevoegde waarde door van de verkoopwaarde de aankoopkosten af te trekken. De verkoopwaarde is de waarde die een producent ontvangt (de verkoopprijs maal het aantal stuks). Het verkochte aantal stuks noemen we ook wel de afzet en de afzet maal de verkoopprijs per eenheid product noemen we de omzet (of dus verkoopwaarde). Onder aankoopkosten verstaan we de kosten die een ondernemer moet maken om zijn product te vervaardigen. Dit kunnen grondstoffen, hulpstoffen of handelsgoederen zijn die dienen aangekocht te worden. Wanneer een onderneming zelf goederen produceert koopt het hiervoor grondstoffen en hulpstoffen aan. Indien de onderneming zelf geen goederen maakt, maar ze aankoopt en doorverkoopt aan de consumenten, koopt ze handelsgoederen aan (bv. een warenhuis). Een tweede categorie aankoopkosten zijn de diensten en diverse goederen. Dit zijn goederen en diensten die eveneens nodig zijn voor de productie van de gemaakte goederen. Voorbeelden hiervan zijn: huur van een gebouw, elektriciteit om de machines te laten draaien, stookolie om de gebouwen te verwarmen, kantoorbenodigdheden, De bruto toegevoegde waarde = omzet aankoopkosten Naast de aankoopkosten zijn er nog andere kosten voor een onderneming. De belangrijkste kosten, die we nu al tegenkomen, zijn de afschrijvingskosten, de personeelskosten, de intresten die we moeten betalen op een geleend bedrag en de huur van gronden (= pacht). Indien we alle kosten van de opbrengsten (voorlopig kennen we enkel omzet) aftrekken, bekomen we het resultaat van de onderneming. Is dit resultaat positief spreken we van winst, in het andere geval van verlies.

2 Elke aankoop is een kost, behalve het aankopen van goederen die langdurig gebruikt worden door de onderneming. Dit laatste noemen we een investering. Deze goederen zijn goederen die niet aangekocht worden om door te verkopen, maar dienen om langdurig door de onderneming gebruikt te worden. Een voorbeeld hiervan is de aankoop van een vrachtwagen die een onderneming gebruikt voor het transport van hun goederen. De bedoeling is dat deze vrachtwagen liefst meerdere malen gebruikt zal worden (bijvoorbeeld gedurende een periode van 5 jaar). Deze goederen noemen we investeringsgoederen, kapitaalgoederen of materiële vaste activa. Voorbeeld: Een onderneming koopt in 2011 een vrachtwagen aan ter waarde van EUR. Men verwacht dat deze vrachtwagen gedurende 5 jaar gebruikt zal kunnen worden vooraleer deze versleten zal zijn. Deze vrachtwagen zal dus zowel gedurende 2011, 2012, 2013, 2014 en 2015 gebruikt worden vooraleer de (boek)waarde nul zal zijn (= economisch volledig versleten). Het zou dan ook oneerlijk zijn tegenover het boekjaar 2011 (het jaar waarin de vrachtwagen aangekocht wordt) om het volledige aankoopbedrag toe te rekenen als een kost, want ook in wordt deze vrachtwagen gebruikt. Daarom heeft men een manier gevonden om de kosten te spreiden over de levensduur van het materieel vast actief. In plaats van op het moment van de aankoop van de vrachtwagen (2011) het volledige bedrag ( EUR) als kost aan te rekenen, gaan we deze vrachtwagen afschrijven over de geschatte levensduur. We zullen dus gedurende 5 jaar ieder jaar EUR (1/5 van EUR) afschrijven om zo de kosten te spreiden over de ganse levensduur.!! Opgelet: Het aankopen en dus betalen van de vrachtwagen gebeurt in 2011, we krijgen immers geen uitstel van betaling, maar de aankoop zelf is geen kost. We zullen ieder jaar een kost boeken in ieder van de 5 jaren dat de vrachtwagen gebruikt wordt van EUR. Zo kunnen we het afschrijven van een investeringsgoed ook omschrijven als het noteren van een waardevermindering wegens economische of technische slijtage. Indien we van onze bruto toegevoegde waarde het bedrag van de afschrijvingen aftrekken, bekomen we de netto toegevoegde waarde.

3 De personeelskosten zijn kosten die gepaard gaan met het tewerkstellen van werknemers. We maken een onderscheid tussen arbeiders en bedienden. Arbeiders verrichten hoofdzakelijk handenarbeid en bedienden verrichten hoofdzakelijk hoofdarbeid. De vergoeding voor een arbeider noemen we het loon en de vergoeding voor een bediende noemen we salaris of wedde 1. Een gezamenlijke naam is een bezoldiging, dit kan zowel op de vergoeding van een arbeider als op de vergoeding van een bediende slaan. Wat een personeelslid effectief op zijn bankrekening ontvangt is het netto loon of netto salaris. De loonkost voor een onderneming van een personeelslid is echter veel groter dan wat effectief naar de werknemer gaat. De totale loonkost bestaat enerzijds uit het brutoloon of brutosalaris en anderzijds uit de werkgeversbijdrage RSZ. Het brutoloon bestaat op haar beurt uit het nettoloon (wat de werknemer effectief ontvangt), de bedrijfsvoorheffing en de werknemersbijdrage RSZ. De bedrijfsvoorheffing is een deel van de personenbelasting, nl. een belasting op arbeid. De fiscus wacht niet tot op het einde van het jaar om te kijken wat iemand heeft verdiend om daarna een belasting te heffen, maar iedere maand wordt een deel van de brutobezoldiging afgehouden door de werkgever en doorgestort naar de fiscus. Vandaar de benaming bedrijfsvoorheffing. Op die manier ontvangt de fiscus haar geld sneller en worden werknemers tegen zichzelf beschermd (want ze kunnen het niet uitgeven). Een deel van het brutoloon/salaris gaat naar de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), dit noemen we de werknemersbijdrage RSZ. De RSZ deelt dit geld opnieuw uit aan de bevolking onder de vorm van kinderbijslag, ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, werkloosheidsuitkeringen, Bovenop het brutoloon/salaris moet de werkgever dus ook nog een bijdrage betalen aan de RSZ, namelijk de werkgeversbijdrage RSZ of ook wel patronale lasten genoemd. Zo kan het dus goed zijn dat iemand netto EUR verdient, maar wel EUR aan zijn werkgever kost! Nettoloon of nettosalaris Bedrijfsvoorheffing Werknemersbijdrage RSZ Werkgeversbijdrage RSZ Brutoloon of brutosalaris Totale loonkost 1 Merk op dat in het dagelijkse leven (kranten, ) loon en salaris vaak door elkaar gebruikt worden.

4 SAMENGEVAT: OPBRENGSTEN Omzet - KOSTEN Aankopen grondstoffen, hulpstoffen, handelsgoederen Diensten en diverse goederen = BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE - Afschrijvingskosten = NETTO TOEGEVOEGDE WAARDE - Personeelskosten - Intresten - Pacht = RESULTAAT van de onderneming 0 : WINST 0 : VERLIES

5 Oefening 1: Een onderneming verkoopt eenheden van haar product aan een prijs van 80 EUR per eenheid. De waarde van de aangekochte grond- en hulpstoffen bedroeg EUR. Er werd voor EUR aan de elektriciteitsmaatschappij betaald. Er werd voor EUR aan waardeverminderingen van de materiële vaste activa geboekt. (Anders geformuleerd: EUR werd opzij gelegd om machines te vervangen op het einde van hun levensduur wanneer ze versleten zijn). Er werd voor EUR uitbetaald aan intrestgelden en EUR aan pachtgelden. De loonkosten bedroegen EUR. a. Bereken de bruto toegevoegde waarde. b. Bereken de netto toegevoegde waarde. c. Bereken de winst. Oefening 2: Een onderneming verkocht het afgelopen jaar eenheden van haar product. De eenheidsprijs van deze producten bedroeg 100 EUR. Om haar producten te vervaardigen moest de onderneming grondstoffen kopen, ter waarde van EUR. Om de gebouwen te verwarmen moest stookolie aangekocht worden, bedrag EUR. De onderneming bezit een vrachtwagen. Aanschaffingswaarde bedroeg EUR, restwaarde EUR met een levensduur van 5 jaar. De onderneming heeft 5 werknemers in dienst, die allen een zelfde loonkost vertegenwoordigen, nl EUR per jaar. Tenslotte werd er nog EUR aan intrestgelden en EUR pacht betaald. a. Bereken de bruto toegevoegde waarde. b. Bereken de netto toegevoegde waarde. c. Bereken de winst. Oefening 3: In de snackbar Bij Sophie gebeurde het voorbije jaar het volgende. 1. Er werden broodjes aangekocht voor een bedrag van EUR, groenten voor EUR, vlees voor EUR en visbereidingen voor EUR. 2. De tewerkstelling bestaat uit 6 parttime werkneemsters die een brutoloon genieten van EUR per werkneemster, werkgeversbijdrage RSZ per werkneemster EUR. 3. De installaties (snijmachine, messen, ) hebben een aanschaffingswaarde van EUR en een levensduur van 8 jaar.

6 4. De aankoop van kleine broodzakken liep op tot EUR. 5. Een kleine bestelwagen werd tweedehands aangekocht voor EUR, levensduur 10 jaar. 6. De uitbreiding van de naambekendheid kost elk jaar 800 EUR, de verzekeringspremies 800 EUR en de uitbesteding van de boekhouding EUR. 7. Per dag bezochten 180 klanten de zaak, de gemiddelde omzet per klant was 3 EUR. De zaak was gedurende 6 dagen per week gedurende 45 weken per jaar open. 8. Daarnaast waren er nog grote afnemers zoals ondernemingen, scholen en lagere overheden. Het ging om 60 grote afnemers die gedurende 5 dagen per week en dit gedurende 45 weken per jaar broodjes bestelden. De gemiddelde omzet per grote afnemer bedroeg 70 EUR. 9. Om het aantal grote afnemers op peil te houden en te vergroten was er een vertegenwoordiger parttime in dienst, totale salariskosten EUR. a. Bereken schematisch de bruto toegevoegde waarde. b. Bereken schematisch de netto toegevoegde waarde. c. Bereken schematisch het bedrijfsresultaat. Oefening 4: De houtzagerij Nauwelaerts maakt moeilijke tijden door. De brouwerijen gebruiken geen houten bierkratten meer, maar zijn overgeschakeld op plastic bierkratten. Na lang zoeken werd beslist om het productieproces van houten bierkratten om te schakelen naar houten pallets die vandaag meer en meer gebruikt worden bij het vervoer van goederen. Het eerste boekjaar met het nieuwe product verschafte de volgende gegevens: 1. De omzet van pallets tijdens het eerste boekjaar was EUR. 2. Er werden nieuwe machines aangekocht voor een bedrag van EUR, levensduur 10 jaar. Het bestaande gebouw heeft een aanschaffingswaarde van EUR, jaarlijkse slijtage 3%. 3. Er werden boomstammen aangekocht voor een bedrag van EUR, er werd een uitgebreide documentatie bezorgd aan tal van ondernemingen, bedrag EUR. 4. Het aankopen van drijfkracht bedroeg EUR, het regelmatig laten bijwerken van de boekhouding EUR en het verzenden van de pallets naar de klanten EUR. 5. De houtzagerij verschaft werk aan 3 werknemers, loonkosten per werknemer EUR.

7 6. De verzekeringspremies van het gebouw en de machines bedroegen EUR. a. Bereken schematisch de bruto toegevoegde waarde. b. Bereken schematisch de netto toegevoegde waarde. c. Bereken schematisch het resultaat. Oefening 5: Een autofabricant verkoopt gedurende het boekjaar 2011 auto s voor een bedrag van EUR. Het aankopen van grond- en hulpstoffen bedraagt EUR. Om de fabriek te verwarmen moet 3000 EUR aan stookolie betaald worden. De autofabricant beschikt over 3 vrachtwagens met elk een aanschaffingswaarde van EUR. De levensduur van de 3 vrachtwagens wordt op 8 jaar geschat. Er werken 4 arbeiders in het bedrijf, die elk een maandelijks brutoloon van 2000 EUR verdienen. De werkgever moet aan de RSZ nog 1000 EUR per maand per arbeider betalen. Het bedrijf huurt een stuk grond om haar auto s op te parkeren. Hiervoor moet maandelijks een bedrag van 800 EUR worden betaald. a. Bereken schematisch het resultaat. b. Bereken de netto toegevoegde waarde. c. De bruto toegevoegde waarde kan slechts in uitzonderlijke gevallen kleiner zijn dan de netto toegevoegde waarde. Dit is bijvoorbeeld het geval indien er voor een negatief bedrag afgeschreven wordt. Dit is alleen mogelijk voor bijna volledig versleten materiële vaste activa. Ben je het hiermee eens? Leg kort uit! Oefening 6: Een onderneming heeft gedurende het boekjaar eenheden van haar product verkocht. De verkoopprijs per eenheid bedroeg 200 EUR. Om haar product te maken moesten er grondstoffen gekocht worden ter waarde van 50 EUR per afgewerkt product. De onderneming had 3 arbeiders in dienst en die verdienden elk een brutoloon van EUR per maand, waarvan ze effectief 60% netto overhielden. Daarenboven diende de onderneming maandelijks per werknemer een bedrag aan de RSZ over te maken gelijk aan 50% van het brutoloon van de arbeiders.

8 Er werden ook nog advertenties geplaatst ter waarde van EUR, er werd stookolie aangekocht voor EUR en kleine herstellingen gedaan aan de gebouwen ter waarde van EUR. De onderneming bezit een gebouw met een aanschaffingswaarde van EUR en een geschatte levensduur van 50 jaar. Tevens werd in 2011 een vrachtwagen aangekocht ter waarde van EUR om de goederen naar de klanten te vervoeren. Men hoopt deze vrachtwagen gedurende 5 jaar te kunnen gebruiken en er dan nog EUR van te krijgen. Tenslotte diende er ook nog EUR huurgeld (pachtgeld) voor de gronden naast het gebouw te worden betaald. a. Bereken schematisch de bruto toegevoegde waarde in b. Bereken schematisch de netto toegevoegde waarde in c. Bereken schematisch de winst of het verlies van deze onderneming in Oefening 7: Een vrachtwagen wordt aangekocht voor een bedrag van EUR in Men schat dat de levensduur van deze vrachtwagen 5 jaar zal bedragen en dat de vrachtwagen na deze 5 jaar nog EUR zal waard zijn. a. Bereken hoeveel deze vrachtwagen jaarlijks zal worden afgeschreven. b. Bereken de boekwaarde van deze vrachtwagen op het einde van het boekjaar Oefening 8: Een onderneming kocht gedurende het boekjaar 2011 voor EUR grondstoffen en voor EUR hulpstoffen. Om de fabriek te verwarmen werd voor EUR stookolie aangekocht. Om de machines te laten draaien en het gebouw te verlichten moest een elektriciteitsrekening van 150 EUR per maand betaald worden. Om de producten van deze onderneming bekend te maken bij haar klanten werden advertenties geplaatst in lokale kranten en tijdschriften voor een bedrag van EUR. De onderneming betaalde een bedrag van EUR aan premies aan haar verzekeringsmaatschappij. Er werden 2 producten door deze onderneming gemaakt: product A en product B. Van product A werden stuks verkocht aan een prijs van 100 EUR per stuk, van product B werden eenheden verkocht aan een eenheidsprijs van 200 EUR.

9 Er werken 6 arbeiders in dit bedrijf die elk een maandelijks brutoloon van EUR verdienen. Er werken tevens 3 bedienden die elk maandelijks een nettoloon van EUR verdienen. De werknemersbijdrage aan de RSZ en de bedrijfsvoorheffing samen bedragen EUR per maand voor elke bediende. De maandelijkse werkgeversbijdrage door de onderneming te betalen aan de RSZ voor iedere arbeider in dienst bedraagt EUR en voor iedere bediende EUR. De onderneming beschikt over een machine met een aanschaffingswaarde van EUR en met een levensduur van 10 jaar. De onderneming ging in oktober 2009 een lening aan bij Fortis ter waarde van EUR met een looptijd van 10 jaar en een jaarlijkse intrestvoet van 5%. Een eerste betaling (aflossing) aan Fortis gebeurde in oktober 2010, een tweede in oktober a. Bereken de personeelskosten in b. Bereken de bruto toegevoegde waarde van deze onderneming in c. Bereken de netto toegevoegde waarde van deze onderneming in d. Indien je weet dat de onderneming in 2011 een winst boekte van EUR, bereken dan de pachtgelden die in 2011 moesten worden betaald. Oefening 9: Een onderneming raamt haar kosten en opbrengsten voor Men hoopt stuks te kunnen verkopen aan een eenheidsprijs van 50 EUR. Aan grondstoffen zal de vervaardiging van de producten 10 EUR per stuk bedragen. Voor de hulpstoffen rekent men op 2 EUR per stuk. Men schat per maand een elektriciteitsrekening van 200 EUR en een maandelijkse huur voor een magazijn van 500 EUR te hebben. Een boekhouder heeft men niet in dienst en deze taak zal men uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf, kostprijs: 1000 EUR per trimester. Aan stookolie verwacht men 100 EUR per maand te moeten betalen. Documentatiekosten zullen oplopen tot 200 EUR per jaar. Men heeft 1 bediende en 2 arbeiders in dienst. De bediende verdient maandelijks een nettosalaris van EUR. Maandelijks gaat 600 EUR naar de fiscus (bedrijfsvoorheffing) en 500 EUR werknemersbijdrage naar de RSZ. Daarenboven moet de werkgever nog een maandelijkse bijdrage van 50% van het brutosalaris aan de RSZ betalen. De 2 arbeiders

10 verdienen ieder een maandelijks brutoloon van EUR, werkgeversbijdrage is 700 EUR per maand. De onderneming heeft een aantal jaren geleden een gebouw aangekocht voor EUR met een geschatte levensduur van 50 jaar. Twee jaar geleden werd een vrachtwagen aangekocht ter waarde van EUR met een restwaarde van EUR en een levensduur van 4 jaar. Een bedrag ter waarde van EUR werd geleend voor een periode van 20 jaar bij KBC met een jaarlijkse intrestvoet van 5%. De lening werd aangegaan in 2008, met een eerste aflossing in a. Bereken de verwachte bruto toegevoegde waarde in b. Bereken de verwachte netto toegevoegde waarde in c. Bereken het verwachte bedrijfsresultaat in Oefening 10: Een onderneming maakt 3 producten. De verkoopprijzen per eenheid bedragen 20 EUR, 10 EUR en 30 EUR voor respectievelijk product A, B en C. Men verwacht , en stuks van product A, B en C te verkopen. Aan grondstoffen heeft men 5 EUR, 2 EUR en 6 EUR nodig per eenheid voor respectievelijk product A, B en C. Om hun producten bekend te maken zal men in EUR per trimester advertentiekosten moeten betalen. De documentatiekosten zullen op jaarbasis EUR bedragen. De telefoonrekening zal oplopen tot 200 EUR per maand, de stookoliekosten bedragen 150 EUR per maand. Men heeft 2 bedienden en 2 arbeiders in dienst. De bedienden verdienen een maandelijks brutosalaris van EUR, de werkgeversbijdrage aan de RSZ bedraagt 50% van het brutosalaris. De arbeiders verdienen een nettoloon van EUR per maand, wat overeenkomt met een maandelijks brutoloon van EUR. De werkgeversbijdrage aan de RSZ voor de arbeiders bedraagt 700 EUR per maand. De onderneming is in het bezit van machines met een aanschaffingswaarde van EUR en een geschatte levensduur van 10 jaar. De vrachtwagen van de onderneming heeft

11 EUR gekost en heeft een restwaarde van EUR. Men verwacht dat de vrachtwagen 5 jaar zal meegaan. Om dit alles te helpen financieren werd een lening aangegaan in 2011 met een looptijd van 20 jaar voor een bedrag van EUR. De jaarlijkse intrestvoet bedraagt 4%. De eerste aflossing van de lening zal in 2012 plaatsvinden. Voor de huur van een stuk grond wordt jaarlijks EUR betaald. a. Bereken de verwachte bruto toegevoegde waarde in b. Bereken de verwachte netto toegevoegde waarde in c. Bereken het verwachte bedrijfsresultaat in 2012.