gemeente werkendam Raadsinformatiebrief !-4SEP 2014 Brief van het college aan de raadscommissie Grondgebied Kennisnemen van deze informatie.

Transcriptie

1 gemeente werkendam Raadsinformatiebrief Brief van het college aan de raadscommissie Grondgebied Raadhuisplein VZ Werkendam Postbus DA Werkendam Telefoon: (0183) Fax: (0183) info@werkendam.nl onderwerp wateroverlast 28 juli 2014 van de raad gevraagde actie Kennisnemen van deze informatie. Geachte leden van de raadscommissie Grondgebied, Aanleiding Op maandag 28 juli 2014 is in alle dorpen van onze gemeente wateroverlast opgetreden ten gevolge van zeer hevige regen. Bij een behoorlijk aantal woningen is schade ontstaan doordat water het huis ingestroomd is. Aanpak In bijgaande memo is een analyse van de situatie opgenomen. Deze memo is ter informatie. datum verzonden!-4sep 2014 ons kenmerk bijlage(n) memo analyse wateroverlast behandeld door Harold Scheepers unit Ruimte telefoonnummer (0183) harold.scheepers werkendam.nl Vervolg In de bijgaande memo staan enkele maatregelen die reeds gepland waren en enkele mogelijke maatregelen die nog onderzocht zullen worden. De commissie zal hierover te zijner tijd aanvullend geïnformeerd worden. Op 25 september 2014 wordteen informatieavond gepland voorde bewoners van de gemeente Werkendam. Hoogachtend, "V? burgemeester en wethoude e loco-secretaris. erkendam, werkendam.n

2 Gemeente Werkendam Memo Datum Aan C.c. Van Onderwerp 27 augustus 2014 zaaknummer: leden van de Raadscommissie Grondgebied Harold Scheepers analyse wateroverlast 28 juli 2014 Op maandag 28 juli 2014 is in alle dorpen van onze gemeente wateroverlast opgetreden ten gevolge van zeer hevige regen. Bij een behoorlijk aantal woningen is schade ontstaan doordat water het huis ingestroomd is. Dit vergt uiteraard een analyse van de gebeurtenis. In deze memo wordt nader ingegaan op de regen, de overlast en de mogelijkheden om overlast in de toekomst te beperken. De gevallen neerslag De gemeente heeft een abonnement op neerslagdata van het bedrijf Hydronet. De neerslag per kern op maandag 28 juli was: Dussen Hank Nieuwendijk Sleeuwijk Werkendam Totale neerslag [mm] Maximum in 1 uur [mm] Maximum in 5 minuten [mm] 7, ,9 11,0 9,0 Afbeelding 1. Bericht van de site van het KNMI Nieuws Onweer en overvloedige regen 4 augustus De buien die sinds eind juli over Nederland zijn getrokken waren uitzonderlijk intensief. Opmerkelijk was ook de grote omvang van het gebied met zware regen en wateroverlast. Het KNMI gaf op 28 juli vanwege de zware regen voor aan aantal provincies een waarschuwing uit voor extreem weer (code oranje). Op het automatisch neerslagstation van het KNMI in Deelen viel die dag 132 mm waarvan 76 mm binnen één uur. Een dergelijke hoeveelheid valt gewoonlijk in een hele maand. De neerslagintensiteit in Deelen lag in de buurt van de record-intensiteit van 79 mm die op 28 juni 2011 in Herwijnen is gemeten. Vooral in een strook van Noord-Brabant tot in Noord-Holland en op de oostelijke Veluwe viel op 23 en 29 juli 2014 uitzonderlijk veel regen en lokaal ook hagel, op een aantal plaatsen meer dan 100 mm binnen 4S uur. Op 29 juli vielen de zwaarste buien in Limburg waarbij een wolkbreuk in Kessel-Eik in korte tijd 67 mm opleverde. Totale hoeveelheid neerslag over 48 uur tussen 27 en 29 juli, meting om 10 uur Nederlandse tijd (bron: KNMI) O:\Data\Ruimte\3. Uitvoering en beheer\harold Scheepers\wateroverlast\wateroverlast 28 juli 2014\memo analyse wateroverlast 28 juli docx Blad 1 van 10

3 In Hydronet hebben we gezamenlijk met Woudrichem en Geertruidenberg een gedeeld abonnement en kunnen we ook de neerslag in de andere gemeenten zien. Gemeente Werkendam heeft daarbij duidelijk meer neerslag gehad dan de andere gemeenten. In Almkerk viel ook heel veel regen, circa 100 mm. In Oudendijk viel 59 mm, in Uitwijk en Waardhuizen 48 mm en in de rest van gemeente Woudrichem ongeveer 30 mm of minder. In gemeente Geertruidenberg viel circa 50 mm. Gelijktijdigheid van hoeveelheid en intensiteit Het opmerkelijke aan de bui van 28 juli is de gelijktijdigheid van een grote hoeveelheid regen en een hoge intensiteit; heel veel regen in een korte periode. Het gebeurt vaker dat het heel hard regent, maar dan geen lange periode, of dat het heel veel regent, maar dan verspreid over langere tijd. In het rapport "Statistiek van extreme neerslag voor korte neerslagduren" van het KNMI uit 2007 is voor kortere neerslagduren de hoeveelheid neerslag voor meerdere herhalingstijden aangegeven. In afbeelding 2 is de maximale neerslag per uur van de bui van 28 juli weergegeven. De rode punt staat voor de kern Nieuwendijk, de blauwe punt voor de overige kernen. De lijnen geven aan eens in de hoeveel jaar een dergelijke hoeveelheid neerslag voorkomt. Duidelijk te zien is hoe extreem de bui was geplaatst in het theoretisch kader, de maximale intensiteit in 1 uur in Nieuwendijk komt volgens de theorie minder dan eens per 1000 jaar voor. Afbeelding 2. Piekuur bui 28 Juli Neerslag in de afgelopen jaren Voor de kern Werkendam is de neerslag van de afgelopen jaren weergegeven in de volgende grafiek. Hierin zijn alle buien van meer dan 20 mm weergegeven sinds 1 januari Van de jaren daarvoor zijn geen gegevens beschikbaar binnen Hydronet. Blad 2 van 10

4 Afbeelding 3. Buien afgelopen jaren in kern Werkendam Tijd^rap (in minurpn u/tnrnri bij brgm «An dp Qpbpunpnis) In de grafiek is duidelijk te zien dat de bui van 28 juli 2014 veel zwaarder was dan alle buien in de afgelopen 5,5 jaar. De grafiek biedt maar de mogelijkheid om de bui weer te geven over een lengte van 3 uur, de bui van 28 juli is echter dus nog langer doorgegaan. In drie uur tijd viel in de kern Werkendam ongeveer twee keer zoveel regen als bij de zware buien in de afgelopen jaren. Bij de bui van 12 juli 2011 stonden de Van Heldenstraat en Bakkerskilstraat geheel blank. Zover bekend was dit bij de andere buien niet het geval en is ook in andere kernen geen overlast opgetreden. Ontwerpnormen voor riolering en oppervlaktewater Voor riolering worden andere normbuien gebruikt dan voor oppervlaktewater, omdat het rioleringssysteem anders werkt dan het oppervlaktewatersysteem. In bijlage 1 is de werking van een rioolstelsel en van het oppervlaktewatersysteem nader uitgelegd. Normbuien riolering Voor het functioneren van de riolering zijn de normen vastgelegd in het door de gemeenteraad vastgestelde Gemeentelijk Rioleringsplan De gemeenteraad bepaalt zelf de norm waaraan het rioolstelsel moet voldoen, hier is geen landelijke wetgeving voor. In het GRP is hiervoor de volgende tekst opgenomen: De gemeente stelt als eis dat er volgens de berekeningen gemiddeld per locatie niet vaker dan eens per twee jaar overlast door water op straat mag voorkomen. Bij nieuwbouw hanteert de gemeente een strengere norm. De riolering wordt zodanig gedimensioneerd dat er géén water op straat voorkomt bij een bui met een herhalingstijd van twee jaar. De toetsing of water op straat voorkomt, gebeurt met behulp van een theoretisch hydraulisch model. De afvoercapaciteit van de riolering moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd in bepaalde buitengewone omstandigheden (bijvoorbeeld tijdens een zeer hevige bui met een grotere intensiteit dan een bui met een herhalingstijd van 2 jaar). Water in een woning of bedrijf door een tekortschietende capaciteit van de gemeentelijke riolering wordt gezien als overlast en mag dus niet voorkomen. De norm is dus dat bij een bui die eens per jaar voorkomt geen water op straat optreedt en bij een bui die eens per twee jaar optreedt mag wel overlast optreden door water op straat. Water in een woning mag daarbij niet voorkomen, uitgezonderd in bepaalde buitengewone omstandigheden. Er is geen definitie gegeven voor buitengewone omstandigheden. Bijna alle gemeenten hanteren de norm dat bij een bui van eens per twee jaar net wel of net niet water op straat mag optreden. Deze norm werd ook al bij voorgaande GRP's gehanteerd. Blad 3 van 10

5 Voorde theoretische berekeningen van het rioolstelsel zijn buien gehanteerd uit de Leidraad Riolering van de stichting Rioned. Hierin zijn tien normbuien opgenomen, bui 01 tot en met 10. De berekeningen zijn uitgevoerd bij de opstelling van basisrioleringsplannen in Als buien zijn de buien 06 en 08 gebruikt die een herhalingstijd hebben van respectievelijk 1 en 2 jaar. Bij bui 06 valt 16,8 mm in 75 minuten. Bij bui 08 valt 19,8 mm in 60 minuten (meer neerslag in kortere tijd dus). De bui van 28 juli overstijgt de normbuien voor riolering echter in zeer ruime mate. In afbeelding 4 zijn de normbuien weergegeven ten opzichte van de bui die in Nieuwendijk viel. In de grafiek is ook de zwaarste normbui uit de Leidraad Riolering weergegeven, bui 10. Deze heefteen herhalingstijd van 10 jaar. Afbeelding 4. Bui Nieuwendijk in vergelijking tot normbuien Leidraad Riolering Hormbui 6 Normbut 8 Normbui lildstap dn minuten startend bir begin van de qebeurtems) Normbuien voor oppervlaktewater In 2007 is het waterplan Werkendam opgesteld. Daarbij zijn twee zware buien gehanteerd in de modelberekeningen: Bui van eens per 10 jaar (50 mm op 1 dag). Daarbij is het beleid in het waterplan dat het oppervlaktewater niet boven de overstortdrempels van de riolering uitstijgt; Bui van eens per 100 jaar (70 mm op 1 dag). Daarbij is het beleid in het waterplan dat het oppervlaktewater niet hoger komt dan het straatpeil (inundatie). Deze norm komt voort uit het Nationaal Bestuursakkoord Water actueel voor bebouwd gebied. Voor niet-bebouwd gebied, zoals akkerbouw, gelden lagere normen. Voorde buien zijn landelijke regenduurlijnen gehanteerd die opgesteld zijn in Vanwege de verwachte klimaatontwikkeling zijn die voor het waterplan al opgehoogd met 10% conform het toen geldende middenscenario voor 2050 van het KNMI. De gevallen neerslag in circa vijf uur tijd is in alle kernen dus minimaal gelijk aan de hoeveelheid neerslag die theoretisch eens in de 100 jaar valt op een hele dag. In dit geval viel de neerslag ook nog in veel kortere tijd en op Hank na viel in alle dorpen meer dan 70 mm neerslag. Blad 4 van 10

6 Gebeurtenissen in systeem bij bui 28 juli Door de combinatie van een grote hoeveelheid regen en een hoge intensiteit, gebeurden er twee dingen: Het rioolstelsel werd qua intensiteit overbelast; Het oppervlaktewater werd qua berging overbelast. Het peil in de singels in de dorpen steeg zeer fors. In Werkendam is het peil in de singel bij Welgelegen bijvoorbeeld 0,95 m gestegen, tot 0,75 m+nap. De overstort aan de Hooftlanden bevindt zich op 0,35 meter boven normaal singelpeil. Het peil is dus ver boven de overstort uit gestegen. Hierdoor werd de afvoer vanuit het riool belemmerd. Doordat de intensiteit van de bui ook nog zeer hoog was, was de opstuwing in het riool ook nog zeer groot. Door het samenvallen van het hoge singelpeil en de hoge neerslagintensiteit is de overlast zeer groot geworden. Afbeelding 5. Hoogtekaart westelijk deel Werkendam Bij grote buien treedt de wateroverlast vooral op de laagste punten op, het systeem vult zich als een soort badkuip en de laagste punten komen dan blank te staan. Als voorbeeld, de overlast in de kem Werkendam was het grootst in de Van Helden-, Bakkerskil- en Sigmondstraat, waar het water in de huizen kwam. Indien gekeken wordt naar de hoogtekaart van de kern Werkendam ( is dit goed verklaarbaar, dit zijn namelijk Blad 5 van 10

7 de laagste straten in het westelijk deel van de kern Werkendam. Het westelijk deel is een ander rioolgebied dan het oostelijk deel door het hoogteverschil tussen west en oost. In afbeelding 5 is de hoogtekaart weergegeven. In het westelijk deel van de kern Werkendam zijn de laagste gedeelten duidelijk zichtbaar. De oranje gedeelten zijn rond de 1,20 m+nap, de gele gedeelten rond de 1,00 m+nap, groen rond de 0,80 m+nap en blauw is nog lager. Acties om de overlast te beperken Voor het weekeinde van 26/27 juli werden voor zondagnacht en maandag aanzienlijke hoeveelheden neerslag verwacht. Op zondag 27 juli werden de vooruitzichten (iets) gunstiger en werd voor maandag 28 juli voor het hele beheersgebied een neerslag verwacht van 30 mm met plaatselijk kans op 60 mm gedurende een periode van 24 uur. Gedurende de zondag(nacht) werd de neerslagverwachting in gunstige zin bijgesteld, zowel qua duur als hoeveelheid. Aangezien het het gehele beheersgebied van het waterschap betrof en dus geen enkele indicatie aanwezig was overeen mogelijke locatie, zijn de zomerpeilen gehandhaafd. Wel is door het waterschap terughoudend gereageerd met het extra blijven opzetten van de peilen ten behoeve van beregening. Zo is op donderdag 24 juli en vrijdag 25 juli de Bakkerskil (in A&B) op verzoek van de agrariërs 5 cm boven zomerpeil gezet. In het weekeinde stond het betreffende opvoergemaal korte tijd in storing waardoor het waterpeil zakte tot aan winterpeil. Gelet op de weersven/vachting is zondagmorgen besloten niet onmiddellijk het peil aan te vullen, maar de (mogelijke) neerslaghoeveelheden eerst af te wachten. De werkelijke neerslag was dus duidelijk meer dan de voorspellingen aangaven. De gemeente en het waterschap hebben die dag veelvuldig overleg gehad met elkaar. In de loop van maandagmorgen is het bergingsgebied 'de Kornsche Boezem' benut, dit was dinsdagmorgen volgelopen. Vanwege de prioriteit om de problemen in het stedelijk gebied zo snel mogelijk op te lossen is op maandagmiddag 28 juli ter hoogte van de Werkense Vliet in Werkendam een pomp met afvoerleiding geplaatst. Deze pompte het water over de dijk naar de rivier. Bij Nieuwendijk is ter hoogte van Schangsgat/De Hei een extra pomp geplaatst. Beide pompen zijn tot dinsdagmiddag 29 juli ingezet. De brandweer heeft op veel plaatsen gepompt om te proberen de overlast te beperken. Het gemaal Hagoort bemaalt het oostelijk deel van Alm en Biesbosch, welk hoger gelegen is dan het bemalingsgebied van Altena. Het systeem is destijds zodanig aangelegd dat beide bemalingsgebieden gekoppeld kunnen worden. Vanwege de extreme neerslag is hiertoe besloten en is het water van bemalingsgebied Altena naar bemalingsgebied Hagoort geleid. Aanvankelijk onder vrij verval, later door middel van de inzet van 2 pompen. In het oppervlaktewater werden peilstijgingen geconstateerd tot ongeveer één meter. Op woensdag 30 juli waren de peilen, op een enkel peilgebied na, genormaliseerd. Reeds uitgevoerde maatregelen in gemeente Werkendam In de gemeente Werkendam is de afgelopen jaren een aantal maatregelen uitgevoerd om het systeem te beter bestand te maken tegen zware buien: Er is extra oppervlaktewater gemaakt om meer water te kunnen bergen. In Werkendam zijn singels verbreed, in Hank zijn twee vijvers aangelegd, in Nieuwendijk is de vijver vergroot. Regenwater is afgekoppeld van het riool via een apart regenwaterriool om het riool minder te belasten. In de Burcht in Werkendam is een regenwaterriool aangelegd dat afvoert naar het Kerkewiel. In Dussen is rondom de Munsterkerk een regenwaterstelsel aangelegd. In Hank is in de Korenstraat een regenwaterriool aangelegd. Blad 6 van 10

8 Het gemengde riool is op een aantal plaatsen vergroot. In Hank is het riool in de Korenstraat vergroot gelijktijdig met de aanleg van het regenwaterriool. In de Sigmondstraat in Werkendam is een deel van het riool vergroot. Gelijktijdig daarmee is ook de afvoerroute naar het gemaal van het waterschap flink ingekort. In Nieuwendijk is een extra bergbezinkriool aangelegd gelijktijdig met rioolvergroting. in de Sigmondstraat bleken uit inspecties, nadat de Van Heldenstraat in 2011 blank had gestaan, wortels in het riool ingegroeid te zijn die een groot afvoerriool deels blokkeerden. Deze zijn verwijderd. De regenwatergemalen van bedrijventerrein Bruinekilhaven worden geblokkeerd bij een hoge waterstand in het gemengde riool. Deze pompen het water richting het gemaal van het waterschap aan de Sportlaan. Door deze gemalen te blokkeren, wordt het gemengde rioolstelsel minder belast; Bij nieuwbouwwijken wordt de aan te leggen riolering zo gedimensioneerd dat deze minimaal een bui van eens per twee jaar kan verwerken. Voor het oppervlaktewatersysteem wordt maximaal 30 centimeter stijging van het oppervlaktewater toegestaan bij een bui van eens per 10 jaar met toeslag van 10% voor klimaatontwikkeling. Geplande maatregelen Voor de gemeente Werkendam staat nog een aantal maatregelen gepland, bijvoorbeeld: Koppelen van het watersysteem van de kem Nieuwendijk met het watersysteem van de nieuwe wijk Westerhei door aanleg van een nieuwe watergang; Afkoppelen van de te realiseren MFA in Dussen van het gemengde riool en aansluiten op het regenwaterriool; Vergroten van een paar duikers in Werkendam; Koppelen van de ijsbaan in Sleeuwijk aan het watersysteem van Sleeuwijk om de ijsbaan als extra waterberging te benutten; Afkoppelen van het her in te richten oude winkelcentrum in Sleeuwijk door aanleg van een regenwaterriool. Aanvullende mogelijke maatregelen Een groter riool had in deze situatie niet veel nut gehad, want het peil in de singels was zover gestegen dat de overstorten van de riolering belemmerd werden bij het lozen op de singels. Bij meer berging in het oppervlaktewater zou bij een dergelijke bui echter ook wateroverlast ontstaan omdat de capaciteit van het riool overschreden wordt. Beide systemen zouden dus op een veel hogere norm ontworpen moeten worden om een dergelijke bui te kunnen verwerken. Wat betreft het oppervlaktewater zou in de kern Werkendam bjivoorbeeld minimaal een verdubbeling van de hoeveelheid oppervlaktewater benodigd zijn. Dit komt neer op ongeveer m3, ofwel circa m2 extra oppervlaktewater in de kern. Voor Dussen is ooit een verrekenprijs berekend voor waterberging. Bij die prijs van 300,-- per m3 waterberging bedragen de kosten voor m3 waterberging in de kern Werkendam ongeveer 9 miljoen Euro. Om hiervoor ruimte te maken in de kern Werkendam en in de andere kernen, zal ook qua ruimtelijke ordening anders gedacht moeten worden. Er moet dan meer ruimte voor vijverpartijen en singels komen binnen de kernen. Vervolgens moet het riool dan nog op een hogere norm ontworpen worden. Daarvoor zouden rioolvergrotingen, extra overstorten en bergbezinkvoorzieningen benodigd zijn. Waar zich kansen voordoen bij herontwikkelingen en rioolvervangingen zal bekeken worden of maatregelen mogelijk zijn om de kans op wateroverlast te verkleinen. Daarbij kan gedacht worden aan rioolvergrotingen, maar bijvoorbeeld ook ondergrondse waterberging in Blad 7 van 10

9 combinatie met een overstort. De ontwikkeling van de MFA in Werkendam biedt hiervoor bijvoorbeeld een kans. In 2015 wordt gestart met het opstellen van een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan samen met de omliggende gemeenten. Dan zal ook extra aandacht besteed worden aan klimaatontwikkeling. Ook kunnen dan de gestelde normen aan riolering en oppervlaktewater heroverwogen worden. Met het waterschap kan ook nog gekeken worden naar de mogelijkheden om waterpeilen op voorhand te verlagen in de kernen. Door maatregelen neemt de kans op overlast af. Bij een bui zoals gevallen op 28 juli, zal er echter nog steeds overlast ontstaan, omdat deze bui heel extreem was. Het is dus verstandig om daarnaast te bekijken of er mogelijkheden zijn om de overlast en schade bij dergelijke buien te beperken. Dit kan een gezamenlijke taak zijn van burgers en gemeente, denk daarbij bijvoorbeeld aan: maatregelen om zoveel mogelijk instroom van water in huizen te voorkomen door bijvoorbeeld schotten voordeuren; locaties om water op maaiveld te bergen, bijvoorbeeld door het maken van holle wegen in plaats van bolle wegen, of wat lager gelegen pleinen om water te bergen. Maatregelen om de instroom naar de riolering te verminderen. Hierbij kan gedacht worden aan regentonnen, groene daken en minder verharding in tuinen. Infiltratie van regenwater in de bodem is in onze gemeente erg lastig door de bodemgesteldheid, afwateren van wegen naar bermen geeft al snel piasvorming en kan ook leiden tot meer grondwateroverlast. Daar moet dus voorzichtig mee omgegaan worden. Communicatie Op 25 september 2014 wordt een bewonersavond georganiseerd voor alle bewoners van de gemeente Werkendam. Getracht wordt deze in Nieuwendijk te organiseren, omdat in Nieuwendijk de meeste neerslag gevallen is. Door middel van een advertentie worden de bewoners daarvoor uitgenodigd. Blad 8 van 10

10 Bijlage Werking van een rioolstelsel en oppervlaktewater in het algemeen In afbeelding 6 is de werking van de riolering weergegeven (bron Afbeelding 6. Werking rioolstelsel WERKING RIOOLSTELSEL HEVIGE REGEN PERIODE Het merendeel van de riolering in onze gemeente is gemengde riolering. Afval- en regenwater worden in één buis verzameld en afgevoerd naar de zuivering. Tijdens droog weer en tijdens lichte regen stroomt al het water door het rioolstelsel naar de pomp die het water afvoert naar de rioolwaterzuivering van het waterschap. De pomp naar de zuivering kan ongeveer 0,7 mm/uur verpompen. Dit lijkt weinig, maar hierdoor krijgt de zuivering tijdens regen al ongeveer vier keer zoveel water te verwerken als tijdens droog weer. Als het harder regent, kan de pomp niet alles meteen wegpompen en loopt het riool vol, de berging in het riool (circa 7 mm) wordt dan gevuld. Als het meer regent dan er geborgen plus verpompt kan worden, gaat rioolwater overlopen in een grote opvangbek (circa 2 mm). Op de hoek Hooftlanden/Havenstraat ligt een dergelijk bergbezinkbassin. Tijdens zware buien (circa meerden 10 mm in één uur) is de berging echter te weinig. Om overlast zoveel mogelijk te voorkomen, wordt het overtollige water dan vanuit het bergbezinkbassin via een zogenaamde overstort op de singel geloosd. Tijdens hevige regen moet er dus heel veel water naar de overstort toe, de grootste riolen liggen dus richting de overstort en niet richting de pomp. Als er bijvoorbeeld 20 mm in een uur valt, gaat er dus ongeveer 0,7 mm naar de pomp, wordt 9 mm geborgen en gaat ruim 10 mm naar de overstort. Er gaat dan dus veel meer water naar de overstort, dan dat er naar de pomp gaat. Het water ondervindt bij de stroming door het riool wrijving van de rioolbuis, waardoor er een druklijn opgebouwd wordt. Water stroomt van hoge druk naar lage druk, de laagste druk is dus bij de overstort. Het riool wordt zo ontworpen dat de druklijn bij een normbui net niet tot straatpeil komt in de wijk. Bij een zwaardere bui moet er echter meer water door het riool naar de overstort en neemt de druklijn toe, waardoor water op straat ontstaat. Het water dat geloosd wordt op de singels, moet door de singels via de stuw afgevoerd worden naar het polderwater. Als afvoernorm naar het polderwater wordt over het algemeen 0,54 mm/uur gehanteerd. Bij riolering is de afvoer naar de zuivering ook beperkt, maar Blad 9 van 10

11 riolering kan via de overstorten veel water lozen op de singels. De singels hebben geen andere afvoermogelijkheid dan via de stuw. Al het water dat niet via de stuw afgevoerd wordt, moet dus geborgen worden in de singels. De berging in de singels moet dus veel groter zijn dan de berging in de riolering. Hierdoor zijn voor het oppervlaktewater vooral buien met veel neerslag van belang, terwijl voor riolering vooral hevige buien van belang zijn. Als er veel water via de overstorten in de singels terecht komt, stijgt het waterpeil in de singels. Als het peil hoger komt dan de drempel van de overstort, neemt de druk bij de overstort toe. Dit werkt door in het rioolstelsel, waardoor de kans op water op straat dan groter wordt. Blad 10 van 10