Inhoud. De ontdekking van Afrika Introductie: pg. 3 Informatie: pg. 4-5 Vragen: pg. 6-7

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. De ontdekking van Afrika Introductie: pg. 3 Informatie: pg. 4-5 Vragen: pg. 6-7"

Transcriptie

1 Projectmap Afrika 1

2 Inhoud De ontdekking van Afrika Introductie: pg. 3 Informatie: pg. 4-5 Vragen: pg. 6-7 Afrika en de slavenhandel Introductie: pg. 8 Informatie: pg. 9 Vragen: pg De industriële revolutie Introductie: pg. 12 Informatie: pg. - Vragen: pg. 13 Afrika en het imperialisme Introductie: pg. 14 Informatie: pg Vragen: pg Afrika onder Europese bezetting Introductie: pg. 19 Informatie: pg Vragen: pg. 22 Afrika onafhankelijk Introductie: pg. 23 Informatie: pg Vragen: pg Evaluatie Vragen: pg

3 De ontdekking van Afrika In de tijd van Ontdekkers en Hervormers was Afrika een van de eerste gebieden die door de Europeanen werd verkend. Ze wisten uiteindelijk zelfs helemaal om Afrika heen te zeilen en Indië te bereiken. Langs de Afrikaanse kust ontstonden er handelsposten, gebouwd door Europeanen. Ze legden contacten met de Afrikaanse bewoners, meestal voor de handel. Nog niet veel van die Europeanen gingen zich er echt vestigen. Ook waagden ze zich nog niet in de binnenlanden van het Afrikaanse continent. In dit eerste deel wordt uitgelegd waarom dat is. Verder kom je er achter welke Europese landen van die handelsposten oprichten, hoe ze dat deden en waarom eigenlijk. Tot slot wordt er ook aandacht besteed aan de ontdekking van Amerika door Columbus. Waarom deze ontdekking uiteindelijk ook een belangrijke rol zal gaan spelen voor Afrika wordt duidelijk in deel 2. Portugese ontdekkingsreizen rond Afrika 3

4 Informatie bij de ontdekking van Afrika In de loop van de 15 e eeuw gingen de Portugezen in hun kleine schepen steeds verder de Atlantische Oceaan op. Stukje voor stukje verkenden zij de westkust van Afrika. Doel van deze reizen was een route vinden naar Indie, maar daarnaast zochten ze ook aan de Afrikaanse kusten naar goederen, zoals goud, peper en ivoor. Ze wisten dat die in Afrika te vinden waren, omdat Arabische kooplieden ze al door de Sahara aanvoerden. Maar er was nog een reden waarom de christelijke Portugezen hun gevaarlijke tochten ondernamen. Ze wilden de oude strijd tegen de islamieten voortzetten. Spanje en Portugal hadden lang gevochten om de islamieten uit hun gebied te krijgen, en nu dat gelukt was wilden ze door met vechten. Ze zagen zichzelf dus niet alleen als handelaars, maar ook als kruisvaarders! Misschien was dat voor hen ook een belangrijke reden om te proberen rond het zuidpunt van Afrika te varen (omstreeks 1480). Dan zouden contacten gelegd kunnen worden met andere niet-islamitische landen om samen de islam te bestrijden en handel te drijven. Ze hadden zelfs oude verhalen gehoord over een christelijk land midden in Afrika. Ze geloofden deze verhalen en zochten ook deze mensen om mee samen te werken tegen de islamieten. Dit soort schepen gebruikten de Portugezen In 1488 bereikte de eerste Portugese schipper het zuidpunt van Afrika, dat hij Stormkaap noemde. Later maakten de Portugezen daar Kaap de Goede Hoop van. Tien jaar later lukte het Vasco da Gama met een kleine vloot om de kaap heen te varen en langs de Oost-Afrikaanse kust India te bereiken. Vasco da Gama 4

5 Vier jaar nadat de eerste Portugees Kaap de Goede Hoop had bereikt, probeerde een Italiaanse zeeman langs een andere weg Oost-Indië te bereiken. Dat was in Die Italiaan heette Christoffel Columbus en was admiraal in Spaanse dienst. Er was al bekend dat de wereld rond was. Als je dus maar lang genoeg in westelijke richting vaart, dacht Columbus, dan kom je vanzelf in het oosten. Dat klopt. Alleen wist hij niet dat tussen Europa en Azië het grote werelddeel Amerika ligt. Toen Columbus zo per ongeluk in Amerika terecht was gekomen, noemde hij de mensen daar Indianen. Hij dacht immers dat hij in Indië (Oost-Azië) was beland! Pas later begreep men dat er een nieuw werelddeel ontdekt was. Dat namen de Spanjaarden toen snel in bezit. Alleen Brazilië kwam in handen van de Portugezen, omdat het in 1500 (ook alweer toevallig) ontdekt werd door de Portugees Cabral. Replica van het schip van Columbus In de loop van de 16 e eeuw drongen Spaanse conquistadores (veroveraars) steeds verder door in Amerika. Eerst bezetten zij de eilanden in de Caribische zee, later waagden zij de oversteek naar het vasteland. Omstreeks 1520 veroverde een kleine groep Spaanse avonturiers het grote rijk van de Azteken in Mexico. Ruim tien jaar later werd door een paar honderd man het rijk van de Inca s in Peru onderworpen. De Spaanse legertjes waren veel sterker dan de grote legers van de Azteken. Dit kwam door vuurwapens, paarden en harnassen. Maar niet alleen door de kracht van de legertjes wisten de Spanjaarden de Azteken te verslaan. Ze profiteerden ook handig van de onenigheid tussen de Indiaanse volken in het rijk, en lieten ook veel Indianen voor zich vechten. Bovendien waren de Indianen zeer vatbaar voor allerlei besmettelijke ziekten, die door de Spanjaarden waren meegebracht en die daar onbekend waren. Miljoenen van de oorspronkelijke bewoners van Amerika stierven aan de pokken en de mazelen. Talloze anderen bezweken onder het geweld van de veroveraars. De Indianen groeten Columbus 5

6 Vragen bij de ontdekking van Afrika 1. In welk tijdvak speelt de ontdekking van Afrika zich af? A. Tijdvak van Steden en Staten B. Tijdvak van Ontdekkers en Hervormers C. Tijdvak van Regenten en Vorsten D. Tijdvak van Jagers en Verzamelaars 2. Zoek op internet het logo dat bij dit tijdvak hoort en teken het hieronder. 3. Naar wat voor goederen waren de Portugezen in Afrika op zoek? 4. Portugezen zagen zichzelf niet alleen als handelaars maar ook als kruisvaarders. Wat bedoelen ze daarmee? 5. In het begin veranderde er door de komst van de Europeanen niet veel voor de meeste Afrikanen. Geef daarvoor een goede reden. 6

7 6. Op zijn er twee korte filmpjes te vinden over de reis van Columbus. Link: (Ctrl+klik) Bekijk ze en geef aan de hand van het filmpje en de informatie uit de tekst antwoord op de volgende vraag: Waarom ging Columbus op reis en waarom koos hij deze route? 7. De Indiaanse rijken werden vrij gemakkelijk veroverd door de Spanjaarden. Geef daarvoor drie verklaringen. 7 Wereldkaart met de Spaanse (rood) en Portugese (groen) veroveringen

8 Afrika en de slavenhandel Het ontdekte continent Amerika bleek een schat aan allerlei nieuwe producten te bezitten. Enkele voorbeelden waren katoen, koffie, tabak en rietsuiker. In Europa kwam er steeds meer vraag naar deze (genots) goederen dus hadden de kolonisten in Amerika steeds meer werkkrachten nodig. Dat luidde het begin in van de slavenhandel. Bijna drie eeuwen lang werden Afrikanen tot slaaf gemaakt en verkocht aan kolonisten in Amerika. Als slaaf had je geen vrij leven. Je was bezit van iemand anders en die bepaalde wat je moest doen. De slaven werkten meestal op de plantages of als hulpje voor de rijke plantagehouders. Ze hadden meestal een erg slecht bestaan. In dit deel kijken we hoe de slavenhandel precies verliep en wat gevolgen voor Afrika waren. Ook krijg je een beeld van hoe het leven van zo n slaaf er ongeveer uit zag. Door een andere stam gevangen genomen slaven 8

9 Informatie bij Afrika en de slavenhandel Door de dood van een groot deel van de Indiaanse bevolking ontstond een groot gebrek aan arbeidskrachten in de Spaans-Amerikaanse koloniën. De Spanjaarden voelden er niets voor zelf te gaan werken op de landerijen de ze in bezit hadden genomen. Omstreeks 1550 werden in Bolivia rijke zilvermijnen ontdekt, waarvoor men ook werkkrachten nodig had. De oplossing werd gevonden in de aanvoer van negerslaven uit Afrika. Miljoenen van deze ongelukkigen werden in de loop van de eeuwen ingescheept en naar Amerika gebracht. De meeste slaven kwamen terecht op de plantages, grote landbouwbedrijven waar gewassen werden verbouwd voor de Europese markt. Eén van die gewassen was tabak. Het was een genotmiddel, dat de Europeanen in Amerika hadden leren kennen. Andere bekende producten waren, rietsuiker, katoen en koffie. In de 17 e en 18 e eeuw werden deze producten op steeds grotere schaal in Amerika verbouwd en in Europa gebruikt. Zo ontstond voor het eerst een omvangrijke handel tussen verschillende continenten (werelddelen) Slaven werden op verschillende manieren verkregen. Meestal hadden twee Afrikaanse stammen een oorlog, waarbij de gevangenen slaaf werden. De Europeanen kochten deze slaven dan van de stam. Het gebeurde soms ook dat Europeanen gewapend een stukje het binnenland in gingen om slaven te vangen, ze pakten iedereen die ze tegen kwamen. Nederland heeft in de slavenhandel een grote rol gehad. De Spanjaarden hadden veel slaven nodig, en sloten contracten met Nederlandse bedrijven (vooral de WIC) om de slaven voor ze te gaan halen. Dit heeft ongeveer 70 jaar geduurd, in die tijd hebben Nederlandse schepen slaven aan de Spanjaarden verkocht. Ook haalden de Nederlanders veel slaven om op hun eigen plantages te laten werken. Tegenwoordig wordt geschat dat er tussen de ontdekking van Afrika en de afschaffing van de slavernij zo n 12 miljoen slaven uit Afrika zijn gehaald. Omdat 10% tot 20% ervan aan boord van de slavenschepen stierf zijn er dus zo n 10 tot 11 miljoen als slaaf verkocht. 9 Een tekening die laat zien hoe veel slaven er op een schip werden vervoerd

10 Vragen bij Afrika en de slavenhandel Opdracht 1: Stap 1. Ga naar Stap 2. Op deze site staat een hoop informatie over slavernij. Er zijn verschillende filmpjes en in de infoblokken staat veel informatie. Met deze informatie ga je onderstaande vragen beantwoorden: 1. Waarom gingen Nederlanders handelen in slaven uit Afrika? 2. Leg uit hoe een Afrikaan precies slaaf werd? 3. Hoe verliep de overtocht? 4. Geef een aantal voorbeelden van hoe de Afrikaanse slaven werden behandeld. 10

11 Opdracht 2: Zoek bij elke vraag (1 t/m 4) een bron die jou het meeste aanspreekt. Noteer hieronder wat je ziet en schrijf erbij waarom je hem zo bijzonder vind

12 De industriële revolutie Een revolutie betekent ook wel een hele grote en belangrijke verandering. In de loop van de 18 e en 19 e eeuw was er zo n grote verandering. De verandering waar wij het nu over gaan hebben is de komst van industrie, daarom ook wel de industriële revolutie genoemd. Industrie betekent eigenlijk het op grote schaal produceren van iets. Door allerlei uitvindingen zijn het steeds vaker machines die het werk van mensen overnemen. Daarom kan er sneller en meer geproduceerd worden. Door de uitvinding van de stoommachine komt de revolutie pas echt op gang. De stoommachine gaat vooral een belangrijke rol spelen bij de fabricage van staal, een materiaal dat nu ook steeds vaker werd gebruikt. Door deze revolutie veranderden het leven van alle mensen totaal. Ook in Afrika veranderde er veel door deze revolutie. Rijke Europese landen moesten namelijk op zoek naar grondstoffen die nodig waren voor de industrie. Dat gebeurde onder andere in Afrika. Daarnaast bleek Afrika ook een goede afzetmarkt. Dat betekent dat de producten die in de Europese fabrieken gemaakt werden konden worden verkocht aan de Afrikanen! Europese fabriek tijdens de industriële revolutie. Deze fabrieken zag je toen vooral in steden. 12

13 Vragen bij de industriële revolutie 1. Welke uitvinding was vooral heel belangrijk voor de industriële revolutie? 2. Waarom was Afrika belangrijk voor de rijke Europese landen? Binnenkant van een Europese fabriek 13

14 Afrika en het imperialisme Aan het einde van de 19 e eeuw besloten de Europeanen de binnenlanden van Afrika te gaan verkennen. Door de industriële revolutie was de vraag naar grondstoffen vanuit Europa ernstig toegenomen, ze hoopten deze in Afrika te kunnen vinden. Het ene na het andere Afrikaanse land werd ingenomen door een Europees land en tot kolonie gemaakt. Er werd zelfs, om ruzie tussen de Europese machten te voorkomen, in het jaar 1884 een vergadering gepland waar bijna alle Afrikaanse landen werden verdeeld. Nog geen twaalf jaar later in 1902 waren alle Afrikaanse landen, op Liberië en Ethiopië na, een kolonie van geworden. Deze nieuwe vorm van kolonialisme wordt wel Imperialisme genoemd. Tijdens deze bezetting kwamen de Europeanen in contact met de inheemse bevolking. De Europeanen waren er van overtuigd dat hun kennis en beschaving beter en meer bijzonder was dan dat van de Afrikanen. Ook het christendom was voor hen natuurlijk het enige ware geloof. Daarom besloten de Europeanen dat ze hun beschaving en geloof aan de Afrikanen moesten opleggen, desnoods met geweld 14

15 Informatie bij Afrika en het imperialisme Tweedeling Waarom had Europa eigenlijk zo veel macht in zo veel delen van de wereld? Een belangrijke oorzaak was dat Europa in economisch opzicht voor lag op de rest van de wereld. Alleen de Verenigde Staten en later Japan zaten op het zelfde niveau. Door de industriële revolutie hadden de Europeanen een grote technische voorsprong. Ze hadden bijvoorbeeld betere wapens. Dat maakte het mogelijk om andere volken te bezetten en verzet de kop in te drukken. De Europeanen waren productiever en dat betekende dat zij hun producten goedkopen konden aanbieden. De arbeiders in de Europese textielfabrieken met hun stoomspin- en weefmachines konden veel meer produceren dan de handwerkers in India met hun ouderwetse spinnewielen. Die laatsten konden dus niet concurreren en bleven met hun spullen zitten. De technische en economische voorsprong van Europa begon met enkele producten, maar breidde zich op den duur tot allerlei gebieden uit. Zo ontstond de tweedeling die wij ook nu nog kennen, tussen de ontwikkelde en onderontwikkelde landen. Rolverdeling Door de voorsprong van Europa ontstond ook een soort economische rolverdeling in de wereld. De overzeese landen leverden grondstoffen, bijvoorbeeld ruwe katoen of olie. Die grondstoffen werden in Europese fabrieken verwerkt tot eindproducten, bijvoorbeeld textiel, zeep of margarine. Die eindproducten werden daarna voor een deel weer in de kolonies verkocht. De Engelsen proberen het gebied van de Zulu s te veroveren Imperialisme in Azië en Afrika Tot omstreeks 1800 hadden Europeanen zich in Afrika en Azië vooral met handel bezig gehouden. Aan de kust waren kleine handelskolonies gesticht. In de 19 e eeuw gingen de koloniale mogendheden hun macht uitbreiden over steeds grotere gebieden. Omstreeks 1900 werd bijna geheel Afrika en Zuid-Azië door Europeanen overheerst. In 1800 heersten Europeanen over 35% van de aarde; in 1880 was dat 67%. Naar de gebieden in Azië en Afrika vertrokken maar weinig Europeanen om er te gaan wonen; veel minder dan naar Amerika. De economie van de kolonies werd na 1800 helemaal ondergeschikt gemaakt aan de Europese economie. Dit nieuwe kolonialisme werd in 1902 door een Engelsman imperialisme genoemd. Dat woord was afgeleid van imperium, het Latijnse woord voor rijk; letterlijk: het gebied onder onze overheersing. Ook het Romeinse rijk (Imperium Romanum) was een groot gebied, waarin allerlei volken door de Romeinen werden overheerst. 15

16 Verdeling Verschillende Europese landen willen kolonies in Afrika. Om problemen daarover te voorkomen wordt in Berlijn in 1884 Afrika verdeeld. Bijna alle Afrikaanse landen waren een kolonie van Europese landen. De vaak rechte grenzen werden dwars door volken en stammen getrokken. In veel Afrikaanse landen zijn daarom nu nog problemen. In 1884 beslisten de Europese leiders dus dat hun landen Afrikaanse gebieden mochten innemen als hun kolonies. Dit veroorzaakte een stormloop naar Afrika (The mad scramble for Africa). In 1902 waren alleen Liberië en Ethiopië niet gekolonialiseerd. Hierdoor werden de afspraken die gemaakt waren in Berlijn niet altijd aangehouden. De Conferentie van Berlijn in 1884 Uiteindelijke verdeling van Afrika 16

17 Vragen bij Afrika en het imperialisme 1. Imperialisme komt van imperium. Wat betekent imperium? 2. Hoe kon het dat Europese landen zo eenvoudig Afrikaanse landen tot hun kolonie konden maken? Geef twee goede verklaringen. 3. Bekijk het plaatje The mad scramble for Africa (pg. 14). Leg uit wat ze met dit plaatje bedoelen. 4. In welke twee tijdvakken speelt het Imperialisme zich af? A tijd van pruiken en revoluties / tijd van burgers en stoommachines B tijd van regenten en vorsten / tijd van pruiken en revoluties C tijd van wereldoorlogen / tijd van regenten en vorsten D. tijd van burgers en stoommachines / tijd van wereldoorlogen 5. Zoek uit wat voor belangrijke grondstoffen Afrika vroeger leverde of nog steeds levert. Noem er 5. (mag met behulp van internet uiteraard) 17

18 7. Bekijk bron De Conferentie van Berlijn in 1884 a.wie zijn deze heren? b. Wat zijn de heren aan het bespreken? c. Waar hielden de heren geen rekening mee, waardoor er in sommige Afrikaanse landen nu nog steeds problemen zijn? 8. Bekijk de bron uiteindelijk verdeling van Afrika a. Welke twee landen hadden het meeste gebied in Afrika? b. Rechtsonder zie je het plaatje van Cecil Rhodes die op Afrika staat. Lees het tekstje erbij. De Engelsen wilden een stuk van Afrika dat van noord tot zuid liep, van Egypte tot Zuid- Afrika. Is dit gelukt? 18 De Engelsman Rhodes wilde een telegraaflijn van noord- tot zuid-afrika aanleggen.

19 Afrika onder Europese bezetting Zeven Europese landen waren nu de baas in Afrika. Ruim een halve eeuw zouden zij de touwtjes stevig in handen houden in Afrika. De Afrikanen werden aan het werk gezet. Ze moesten hard werken op het land of in de mijnen. De belangrijke grondstoffen gingen helemaal gratis naar Europa. Af en toe kwamen de Afrikanen in opstand en al eerder hadden Afrikanen stevig verzet geboden tegen de komst van de Europeanen. Helaas was het een oneerlijke strijd tegen de veel beter uitgeruste en machtige Europeanen. Sommige Afrikanen gaan ook samenwerken met de Europeanen, zij krijgen daardoor een beter bestaan. In het begin van de 20 e eeuw woeden er twee wereldoorlogen. De eerste wereldoorlog had ook met het imperialisme te maken. In de tweede wereldoorlog werd er ook gevochten in Noord- Afrika. Duitse en Italiaanse legers vielen deze landen binnen. Engeland ging daar later de strijd aan met deze landen. Duizenden Afrikanen sneuvelden in koloniale legers. Europeanen in Afrika 19

20 Informatie bij Afrika onder Europese bezetting Soms verzette de bevolking zich tegen de komst van de blanke overheersers, en dat kon leiden tot langdurige oorlogen. Toch was de Afrikaanse bevolking totaal niet opgewassen tegen de beter getrainde en georganiseerde legers met betere wapens van de Europeanen. In 1898 verloren de Soedanezen in de grote slag bij Omdurman elfduizend mensenlevens. De Engelse verliezen bedroegen achtenveertig man. Het Engelse leger had machinegeweren, de Soedanezen niet Afrikaanse landen verzetten zich met geweld tegen Europese kolonisatie en er waren daarom constant bloedige oorlogen. De Europeanen wonnen bijna altijd, maar het verzet bleef bestaan. Alleen Ethiopië en Liberia hebben zichzelf onafhankelijk gemaakt of gehouden. Boerenoorlogen Hoewel Kaap de Goede Hoop al een lange tijd Engels was, was de rest van Zuid-Afrika nog van de Boeren. De Boeren waren afstammelingen van de Nederlanders, daarom spreken ze (nog steeds) Afrikaans, een taal die erg veel op Nederlands lijkt. Wel was in heel Zuid-Afrika de Engelse invloed zichtbaar. Toch bleven er 2 Boerenstaatjes over die niet onder de Engelse invloed vielen, Transvaal en de Oranje Vrijstaat. De Engelsen waren dit zat, en hebben in twee oorlogen (Boers wars) de Boeren verslagen. Soldaten van de Boeren De slag bij Omdurman 20

21 De wereldoorlogen Tijdens de eerste- en tweede wereldoorlog gebruikten de Europese legers veel soldaten uit de kolonies en lieten die aan het front vechten. Vaak gebruikten de Europeanen de Afrikanen voor gevaarlijke missies, ook stonden ze vaak vooraan in een gevecht, zodat er minder Europeanen hoefden te sneuvelen. Een Frans affiche uit de eerste wereldoorlog, je ziet hier op zowel blanke als Afrikaanse soldaten vechten voor Frankrijk Kleurenfoto uit de eerste wereldoorlog, Frans-Afrikaanse troepen in een loopgraaf 21 Tekst: De dag van het Afrikaanse leger en de koloniale troepen

22 Vragen bij Afrika onder Europese bezetting 1.a. Hoe kan het dat Afrikanen meevochten in de Eerste Wereldoorlog? b. Was er verschil tussen de behandeling van de Afrikaanse en de Europese soldaten in die oorlog? Leg je antwoord uit! 2. a. Op welke manier kwamen Afrikanen in verzet tegen hun Europese overheersers? b. Hoe liep dit meestal af? 3. Waarom vochten de Engelsen tegen de afstammelingen van de Nederlanders in Zuid- Afrika? Postzegel uit Belgisch-Congo 22

23 Afrika onafhankelijk Na de Tweede Wereldoorlog begonnen Afrikaanse landen zich van hun Europese overheersers te bevrijden. Meestal gebeurde dat vreedzaam, dat wil zeggen dat de Europese landen het land terug gaven aan de Afrikanen. Het bestuur werd overgedragen aan de Afrikanen. Maar niet bij alle landen kwam de onafhankelijkheid vreedzaam. Frankrijk wilde bijvoorbeeld Algerije niet zomaar aan de Afrikanen teruggeven. Dat kwam ook omdat veel Fransen in Algerije waren gaan wonen. In dat land kwam het daardoor tot een bloedige oorlog. Afrikaanse landen kregen dus hun vrijheid terug, maar de problemen werden er niet minder op. Door het verdwijnen van de Europese machten ontstond er een machtstrijd over wie de baas in dat land mocht zijn. Het resulteerde in burgeroorlogen en vaak ook kwamen landen onder leiding te staan van een wreed militair regime. Ook economisch ging het niet best met Afrika. Nog steeds wordt de top tien van armste landen in de wereld gedomineerd door landen uit Afrika. Tot op de dag van vandaag heerst er in veel Afrikaanse honger, zijn er oorlogen en sterven veel mensen door ziektes. In dit deel kijken we hoe dat komt en wat voor rol Europese landen nu spelen. Omdat er in Afrika veel groepen zijn die tegen elkaar vechten, gebruiken veel van die groepen ook kindsoldaten 23

24 Informatie bij Afrika onafhankelijk Na de Tweede Wereldoorlog begonnen Afrikaanse landen zich van hun Europese overheersers te bevrijden, in 1957 was Ghana het eerste zwarte Afrikaanse land die onafhankelijk werd. En midden jaren 60 waren de meeste al onafhankelijk. Angola, Mozambique en Guinee-Bissau bleven tot 1975 Portugese kolonies en de zuidpunt van het continent bleef zelf nog langer bestuurd door blanken. In de meeste landen verliep de dekolonisatie vreedzaam en stapsgewijs, maar in sommige landen, zoals Algerije en Angola, waren er gewelddadige conflicten. Toen ze eenmaal vrij waren, kwamen veel nieuwe staten terecht in bittere burgeroorlogen. De meesten kregen in ieder geval weer te maken met een klein groepje of één man die de macht had. Vaak werden de burgeroorlogen ook door hun gewonnen. Franse troepen in Algerije Apartheid Lange tijd was er in Zuid-Afrika de apartheid. Dat was dat de wetten voor zwarten anders waren dan voor de blanken. Het land werd ook altijd bestuurd door blanken, en de politie en het leger waren ook blank. Je zag toen overal borden waar op stond dat zwarten er niet mochten komen. Zo waren er stranden voor blanken, en mochten zwarten niet uit de zelfde kraan drinken. Als je als zwarte hier iets tegen probeerde te doen, werd je gelijk gearresteerd en opgesloten. Nelson Mandela sloot zich in 1944 aan bij het ANC, een partij die tegen de apartheid was. Vaak sprak hij publiekelijk over het afschaffen van de apartheid, in 1961 pleitte hij zelfs voor gewapend verzet. In 1962 werd hij veroordeeld tot levenslang in de gevangenis op Robbeneiland. In 1990 was er veel kritiek vanuit de wereld op het beleid van Zuid Afrika.Uiteindelijk, 28 jaar later, werd Mandela vrijgelaten. Hij werd de grote held van Zuid-Afrika, en werd niet veel later gekozen tot de eerste zwarte president van het nieuwe Zuid- Afrika zonder apartheid. De apartheid werd in 1990 afgeschaft, en in 1994 waren de eerste verkiezingen waar zwarten in mee mochten stemmen. 24 Een bord op het strand waar in het Engels, Afrikaans en een zwarte taal op staat: Onder artikel 37 van de strandwet, is dit strand uitsluitend voor de leden van het blanke ras.

25 Economie en honger Toen de landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika in de 19 e en 20 e eeuw onafhankelijk werden, hoopten ze niet alleen op vrijheid, maar ook op grote welvaart. Maar in veel gevallen ontstonden na de Europese terugtrekking chaotische omstandigheden, en kregen de nieuwe landen, te maken met corrupte regeringen, burgeroorlogen en zwakke economieën. Bovendien kampten ze met ernstige problemen zoals overbevolking, analfabetisme en slechte voorzieningen (wegen, ziekenhuizen, rioleringen, scholen). Veel ontwikkelingslanden leenden in de jaren 60 veel geld van de rijke landen om voorzieningen en industrieën op te bouwen, maar vaak hadden ze grote moeite met het terugbetalen van de leningen. Toch hadden een boel landen tegen het eind van de 20 e eeuw grote economische vooruitgang geboekt. Droogten, overstromingen en andere natuurrampen veroorzaken in veel delen van de derde wereld hongersnood. Mensen lijden ook honger wanneer ze door oorlogen het land niet kunnen bewerken of gedwongen worden om weg te trekken. Maar de directe oorzaak van honger is armoede, mensen hebben geen geld om eten te kopen Kaart met corruptie per land. Groen betekend weinig corruptie en rood veel. Rijkdom van de landen per hoofd van de bevolking. Donker is rijk, en licht is arm. 25

26 Vragen bij Afrika onafhankelijk 1. a. Een aantal Afrikaanse landen werd onafhankelijk. Wat bedoelen ze met onafhankelijk? b. Welk land was de eerste zwarte Afrikaanse staat die onafhankelijk werd, en in welk jaar? c. In Algerije vochten de Fransen tegen de onafhankelijkheid, dit werd een bloedige oorlog. Zoek informatie over het onderwerp, en beantwoord de volgende vraag: Hoe kwam het dat Frankrijk Algerije zo graag wilden behouden dat ze een oorlog voerden. Terwijl ze andere kolonies onafhankelijk lieten worden.? 2.Kies 5 Afrikaanse landen en zoek met behulp van internet in welk jaar ze onafhankelijk werden 3. Leg het begrip apartheid in je eigen woorden uit. 26

27 3.In de tekst staat een opsomming van oorzaken van de armoede in Afrika, noem er a. Wat is corruptie? b. Is er in Afrika veel of weinig corruptie? c. Bedenk hoe dat komt 27

28 Evaluatie project Afrika Nu het project is afgelopen willen we graag nog wat dingen aan je vragen. We hebben dit mapje gemaakt op een manier die zo leuk en leerzaam mogelijk is. Om het volgende keren nog beter te doen, willen we graag dat de deze evaluatie invult. 1. We hebben het onderwerp Afrika gekozen omdat het een onderwerp is waar mensen vaak weinig van weten. Wat vond jij van het onderwerp Afrika? 2. Geef een paar punten die je leuk of goed vond aan dit project. 3. Geef een paar punten die je minder leuk of minder goed vond aan dit project. 28

29 4. Er deden verschillende vakken mee aan het project. Heb je het gevoel gehad dat het 1 geheel was of niet? En leg uit waarom wel of niet. 5. Zou je willen dat er nog meer vakken meededen? 6. Wat vind je van het idee van 1 map, en hoe vond je het ermee te werken? 7. Zijn er dingen die we kunnen verbeteren of veranderen voor een volgende keer? 29

30 8. Heb je ook nog veel tijd thuis aan het project gewerkt? 9. Wat heb je geleerd, wat is je opgevallen of is je bijzonder bijgebleven van het onderwerp Afrika en/of de afgelopen lessen!? 30

31 Nog tips of opmerkingen: Bedankt! 31

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5)

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting door een scholier 1178 woorden 19 november 2017 5,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis Samenvatting H1 Het Spaanse wereldrijk

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel Geschiedenis van Suriname 1502-1808: de slavenhandel 1502: het begin van de Europese slavenhandel Na de ontdekking van Amerika werden er door de Spanjaarden en Portugezen al snel plantages aangelegd. Op

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.2 Het moderne imperialisme

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.2 Het moderne imperialisme Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen? Kenmerkende aspect: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 17 Ω Over Indië en Suriname Ω Les 1: Van Batavia tot Jakarta Naam:

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 17 Ω Over Indië en Suriname Ω Les 1: Van Batavia tot Jakarta Naam: Werkblad 7 Ω Over Indië en Suriname Ω Les : Van Batavia tot Jakarta VOC Schepen van de VOC varen naar Indië om specerijen te halen. Specerijen zijn bijvoorbeeld peper, kruidnagel en nootmuskaat. De reis

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische-opdracht door een scholier 2206 woorden 11 januari 2007 6,3 74 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo HOOFDVRAAG Wat is mythe en wat is werkelijkheid

Nadere informatie

Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen?

Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen? Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen? Kenmerkende aspect: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met

Nadere informatie

Ontdek de Wereld. Hoofdstuk 1C7

Ontdek de Wereld. Hoofdstuk 1C7 Ontdek de Wereld Hoofdstuk 1C7 Cursus 7.1 Wij en de wereld Wat leer je deze cursus? Wat internationale handel inhoudt Hoe de evenaar de aardbol verdeelt Wat en welke kaartprojecties er zijn Internationale-

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

- Waarom contacten met de Arabische wereld belangrijk waren voor nieuwe kennis (6.1.2)

- Waarom contacten met de Arabische wereld belangrijk waren voor nieuwe kennis (6.1.2) Samenvatting door M. 1312 woorden 8 oktober 2012 5,5 14 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Bronnen 6.1 De renaissance in Italie Lakense stoffen = kostbare wollen stoffen. Renaissance = periode van

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Driehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61315

Driehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61315 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Een astrolabium is een toestel waarmee plaats en hoogte van sterren berekend kan worden.

Een astrolabium is een toestel waarmee plaats en hoogte van sterren berekend kan worden. 9 1 2014 Tijd van ontdekkers en hervormers 5.1 De wereld wordt groter. Het begin van de Europese overzeese expansie Het veranderende mens en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke

Nadere informatie

Een astrolabium is een toestel waarmee plaats en hoogte van sterren berekend kan worden.

Een astrolabium is een toestel waarmee plaats en hoogte van sterren berekend kan worden. 7 1 2014 Tijd van ontdekkers en hervormers 5.1 De wereld wordt groter. Het begin van de Europese overzeese expansie Het veranderende mens en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s

Nadere informatie

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. 1700 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt.

Nadere informatie

Zwart Afrika. Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur

Zwart Afrika. Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur Zwart Afrika Wereldzone: ZWART-AFRIKA Vegetatie Zwart-Afrika Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur Klimatogram Antalaha, Madagaskar Klimatogram Limpopo, Zuid-Afrika Zwart-Afrika (het gedeelte van

Nadere informatie

Driehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Driehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1839 woorden 11 oktober 2011 6,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 Nieuwe Tijd = tijd van ±1500 tot ±1800

Nadere informatie

Tijd van monniken en ridders Vroege Middeleeuwen. Tijd van jagers en boeren Prehistorie. - 3000 v C 500-1000

Tijd van monniken en ridders Vroege Middeleeuwen. Tijd van jagers en boeren Prehistorie. - 3000 v C 500-1000 jagers en boeren Prehistorie - 3000 v C monniken en ridders Vroege Middeleeuwen 500-1000 Grieken en Romeinen Oudheid -3000 v C - 500 n C steden en staten - Hoge en Late Middeleeuwen 1000 1500 ontdekkers

Nadere informatie

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag Even herhalen Prehistorie Oudheid De ontdekking van het vuur bood enkele voordelen. Zo konden de eerste mensen roosteren, hadden ze en en bood het hun ook vlees warmte licht bescherming Athene stond bekend

Nadere informatie

Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan.

Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. Antwoordkernen Instap en Ontdekkingsreizen Eureka 2M volledig herziene 5 e druk, 2015-2016 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord

Nadere informatie

Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1)

Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Dit is Columbus. Columbus ontdekte in 1492 Amerika. Hij was een ontdekkingsreiziger. Columbus was heel gemeen. Daar lees je straks meer over.

Nadere informatie

S.O. 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2014-2015

S.O. 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2014-2015 S.O. 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2014-2015 Dit S.O. bestaat uit 41 vragen. Je schrijft met een blauwe of zwarte pen. Schrijf netjes en duidelijk. Indien bij een vraag een verklaring wordt gevraagd en de verklaring

Nadere informatie

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij?

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij? Nederland Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Waar? (vul in) Op de. in (plaats) Waarom zijn al die mensen daar?... Welke bekende persoon is er altijd bij?. Hoe heet het meisje rechts? Haar moeder viert

Nadere informatie

Samenvatting Gouden Eeuw ABC

Samenvatting Gouden Eeuw ABC Samenvatting Gouden Eeuw ABC Week 1ABC: Gouden Eeuw algemeen Info: De Gouden Eeuw (1600-1700) De 17 e eeuw wordt de Gouden Eeuw genoemd, omdat er in Nederland veel geld werd verdiend. Vooral door de handel.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6: Imperialisme

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6: Imperialisme Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6: Imperialisme Samenvatting door J. 1043 woorden 22 april 2015 6,7 34 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 1 Europa verovert de wereld 1815 : leiders van de

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A

Nadere informatie

columbus Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika lesbrief HAVO/V leerjaa brengt het beste uit twee werelden samen

columbus Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika lesbrief HAVO/V leerjaa brengt het beste uit twee werelden samen columbus brengt het beste uit twee werelden samen lesbrief HAVO/V leerjaa WO r3 Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika columbus Inleiding Deze zomer vindt het WK voetbal plaats in Zuid-Afrika. Allerlei

Nadere informatie

6,9. Samenvatting door B woorden 11 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. A Handel tussen oost en west. Specerijen uit Azië

6,9. Samenvatting door B woorden 11 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. A Handel tussen oost en west. Specerijen uit Azië Samenvatting door B. 1821 woorden 11 januari 2014 6,9 81 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats A Handel tussen oost en west. Specerijen uit Azië In 1271 ging Marco Polo naar China, deze reis

Nadere informatie

Latijns Amerika In midden-, zuid Amerika werd Spaans/ Portugees gesproken, afkorting van Latijns dichtbij.

Latijns Amerika In midden-, zuid Amerika werd Spaans/ Portugees gesproken, afkorting van Latijns dichtbij. Samenvatting door een scholier 1297 woorden 10 maart 2005 6,4 56 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Samenvatting geschiedenis H 1. Latijns Amerika In midden-, zuid Amerika werd Spaans/ Portugees

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der

Nadere informatie

Hieronder volgt een chronologisch overzicht van de ontwikkelingen van de handelsstromen. Verder in dit werkstuk

Hieronder volgt een chronologisch overzicht van de ontwikkelingen van de handelsstromen. Verder in dit werkstuk Werkstuk door een scholier 1433 woorden 1 november 2017 7 6 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Inleiding; Wat zijn handelsstromen? Wat zijn kolonies? Chronologisch

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 6 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 6 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Eerste

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis - Toelating Pabo. Tijdvak 5 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis - Toelating Pabo. Tijdvak 5 Toetsvragen Tijdvak 5 Toetsvragen 1 Rond 1500 konden Europese schepen steeds langere zeereizen maken dankzij het gebruik van nieuwe navigatiemiddelen. Welke nieuwe navigatiemiddelen werden gebruikt, en waarvoor? A

Nadere informatie

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan De ontdekkingsreizen Antwoordkernen bij Eureka 2 mavo-de herziene druk, Amersfoort 2009-2010 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord

Nadere informatie

Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015

Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 33 vragen. In totaal kun je hiervoor 54 punten halen. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd

Nadere informatie

KIJKROUTE IN VREDESNAAM

KIJKROUTE IN VREDESNAAM ONDERHANDELEN VECHTEN COLOFON Deze kijkroute is gemaakt voor kinderen vanaf 8 jaar en hun ouders, bij de tentoonstelling In Vredesnaam. De Vrede van Utrecht 1713. Deze tentoonstelling staat van 12 april

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld?

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? Werkblad 6 Ω De Nieuwe Wereld Ω Les : Cortés en de Azteken een In de periode van 500 tot 600 zijn Spanje en Portugal de machtigste landen van de wereld. Ze sturen schepen en mensen naar de Nieuwe Wereld

Nadere informatie

De klassieke tijdlijn

De klassieke tijdlijn De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Latijns-Amerika H1 en H2

Samenvatting Geschiedenis Latijns-Amerika H1 en H2 Samenvatting Geschiedenis Latijns-Amerika H1 en H2 Samenvatting door S. 1700 woorden 27 februari 2017 5,1 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Latijns Amerika 1 Europese Expansie (1500-1800)

Nadere informatie

Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1).

Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1). Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1). Kijk, een schip uit Amerika, Amerika is een nu een vrij land. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Roelof. Roelof is de zoon van de gouverneur.

Nadere informatie

QUIZ. geschiedenis hoofdstuk 1

QUIZ. geschiedenis hoofdstuk 1 QUIZ vraag 1: Over welke eeuw gaat dit hoofdstuk? A. De 20 ste eeuw B. De 14 de eeuw C. De 16 de eeuw D. De 18 de eeuw vraag 2: Hoe wordt deze tijd ook wel genoemd? A. Tijd van de Azteken en de Maya s.

Nadere informatie

Ontdekkingen en uitvindingen

Ontdekkingen en uitvindingen prehistorie 68 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Steden en Staten Ontdekkingen en uitvindingen Vandaag zijn Jos en Mirthe in de Buitenhaven in Kampen. Mirthe, krijgen we zeebenen

Nadere informatie

inhoud 1. Slavernij 2. Slavernij in de oudheid 3. Europa in de middeleeuwen 4. Afrikaanse slavenhandel 5. Nederland en slavernij

inhoud 1. Slavernij 2. Slavernij in de oudheid 3. Europa in de middeleeuwen 4. Afrikaanse slavenhandel 5. Nederland en slavernij Slavernij inhoud. Slavernij 3 2. Slavernij in de oudheid 4 3. Europa in de middeleeuwen 7 4. Afrikaanse slavenhandel 8 5. Nederland en slavernij 6. Moderne slavernij 3 7. Filmpjes 5 Pluskaarten 6 Bronnen

Nadere informatie

Les 11 Van zeehelden/ontdekkingsreizigers tot kolonisators

Les 11 Van zeehelden/ontdekkingsreizigers tot kolonisators Les 11 Van zeehelden/ontdekkingsreizigers tot kolonisators gatentekst versie 1 Talrijk zijn de kinderliedjes die over varen gaan, over en havens en verre reizen over. Generaties Nederlanders groeiden op

Nadere informatie

8.2 Fort Elmina. De leerkracht bespreekt de vragen met de leerlingen die op hun plaats zitten.

8.2 Fort Elmina. De leerkracht bespreekt de vragen met de leerlingen die op hun plaats zitten. Thema/ onderwerp: Werkblad 8.2 Fort Elmina Korte samenvatting van de leeractiviteit: De geschiedenis van Fort Elmina wordt verteld a.d.h.v. afbeeldingen en een videofragment. Hierna gaan de leerlingen

Nadere informatie

Reizen en vakantie - Ontdekkingsreizen. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.

Reizen en vakantie - Ontdekkingsreizen. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs. Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd Licentie Webadres 30 December 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/45010 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

Industriële Revolutie

Industriële Revolutie SE Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS 017-018 Industriële Revolutie Deze toets bestaat uit 40 vragen Voor deze SE zijn maximaal 73 punten te behalen Deze SE bestaat uit 6 aantal bladzijden Bekijk

Nadere informatie

Werkblad 1 (Bij bladzijde 2 en 3 van het lesboek)

Werkblad 1 (Bij bladzijde 2 en 3 van het lesboek) Naam: Werkboek Werkblad 1 (Bij bladzijde 2 en 3 van het lesboek) Op het plaatje hieronder zie je de beurs nog een keer. Dit keer zie je ook vier tekstballonnetjes. De mannen die een tekstballon boven hun

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

Europese expansie hv123

Europese expansie hv123 banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 16 augustus 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61298 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Wat denken de jongens? Trek een lijn naar het denk-wolkje. Het is niet eerlijk, ik ben arm en hij is rijk. Ik wil graag vrienden blijven

Wat denken de jongens? Trek een lijn naar het denk-wolkje. Het is niet eerlijk, ik ben arm en hij is rijk. Ik wil graag vrienden blijven Lees het verhaal Een onmogelijke vriendschap. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Olivier. Olivier komt uit Nederland. Olivier woont op Sumatra. Zijn vader is de baas van een plantage. Olivier en zijn familie

Nadere informatie

INLEIDING Het onderwerp van mijn werkstuk is slavernij, de slavenhandel in de 17e en 18e eeuw en de rol die Nederland daarin speelde.

INLEIDING Het onderwerp van mijn werkstuk is slavernij, de slavenhandel in de 17e en 18e eeuw en de rol die Nederland daarin speelde. Werkstuk door een scholier 2510 woorden 20 maart 2001 6,3 403 keer beoordeeld Vak Geschiedenis INLEIDING Het onderwerp van mijn werkstuk is slavernij, de slavenhandel in de 17e en 18e eeuw en de rol die

Nadere informatie

Canonvensters Michiel de Ruyter

Canonvensters Michiel de Ruyter ARGUS CLOU GESCHIEDENIS LESSUGGESTIE GROEP 8 Canonvensters Michiel de Ruyter Michiel Adriaanszoon de Ruyter werd op 23 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn ouders waren niet rijk. Michiel was een stout

Nadere informatie

De kruistochten. God wil het! Steden en Staten

De kruistochten. God wil het! Steden en Staten prehistorie 42 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Steden en Staten De kruistochten In de woonkamer van familie Vos hangt een klok met Romeinse cijfers. Jos en Mirthe willen graag

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Spreekbeurt Geschiedenis Slavernij

Spreekbeurt Geschiedenis Slavernij Spreekbeurt Geschiedenis Slavernij Spreekbeurt door een scholier 1863 woorden 10 februari 2003 6,3 385 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over de Slavernij van Afrika tot

Nadere informatie

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? weten nog niets van dit deel van de wereld.

Waarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld? weten nog niets van dit deel van de wereld. Werkblad 6 Ω De Nieuwe Wereld Ω Les : Cortés en de Azteken In de periode 500 tot 600 zijn Spanje en Portugal de machtigste landen de wereld. Ze sturen schepen en mensen naar de Nieuwe Wereld die Columbus

Nadere informatie

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog.

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Dirk komt thuis. Dirk heeft gewonnen met voetballen. Hij is heel blij. Maar dan ziet hij zijn moeder. Zijn moeder kijkt niet blij. De moeder van Dirk denkt

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp

Nadere informatie

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Week 1ABC: De Franse Revolutie Info: De Franse Tijd (1795 1814) Na de Franse Revolutie werd Napoleon de baas in Frankrijk. Napoleon veroverde veel Europese landen,

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1 Samenvatting door A. 2003 woorden 24 oktober 2010 6,3 182 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Samenvatting geschiedenis H.1 1 Over de nieuwe

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden

Nadere informatie

Suriname in de kijker

Suriname in de kijker 44 2012 Suriname in de kijker Dit boekje brengt jullie naar een land, ver hier vandaan. Een vliegtuig doet er ongeveer 9 uur over om van Schiphol (in Nederland) naar de hoofdstad Paramaribo te vliegen.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Zuid-Amerika

Samenvatting Geschiedenis Zuid-Amerika Samenvatting Geschiedenis Zuid-Amerika Samenvatting door een scholier 1368 woorden 23 juni 2008 4,6 45 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Samenvatting geschiedenis Algemeen Beeld van Zuid-Amerika: - Alleen

Nadere informatie

7. Het imperialisme De dominantie van het westen p

7. Het imperialisme De dominantie van het westen p 7. Het imperialisme 7.1. De dominantie van het westen p. 167-179 Deel 1 Restauratie en transformatie, Europa in de 19de eeuw congres van Wenen ondermijning van het congres van Wenen: liberalisme, nationalisme,

Nadere informatie

Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij

Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij De Verenigde Staten van Amerika worden meestal gewoon VS of Amerika genoemd. Amerika is een enorm groot land. Je doet er zeker vijf dagen over om van oost naar

Nadere informatie

!"#$%&'&(%)*#+&,-#./##

!#$%&'&(%)*#+&,-#./## Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&'&(%)*+&,-./ :%$)-%330); (%)*+&0)&1$23.*%$!"$%&%'%"()%"$%%%*++%,$-%$%,./"$%%",)01%"2%./"3,)014/"$%.5./"$6785(%,$/8+/54%( 9%"(,*8'/"$%4/"$%.67.'/"/:;11%"1>>?.)%$%"*)($%4%.%+%,%.$"//,$%&%5(/$6

Nadere informatie

De trans-atlantische slavenhandel

De trans-atlantische slavenhandel De trans-atlantische slavenhandel Slaven op weg naar de kust D e trans-atlantische slavenhandel is een gevoelig onderwerp. Tijdens de eeuwen dat de handel duurde, waren zowel Europeanen als Afrikanen betrokken

Nadere informatie

De Romeinen. Wie waren de Romeinen?

De Romeinen. Wie waren de Romeinen? De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke

Nadere informatie

Klas 2: Revoluties en Slavernij

Klas 2: Revoluties en Slavernij Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Joyce Landman ; Hielke ter Veld; Jonne Lubbi; Joyce Landman 09 september 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62754 Dit lesmateriaal

Nadere informatie

De Ontdekkingsreiziger III

De Ontdekkingsreiziger III De Ontdekkingsreiziger I De Slaaf De Ontdekkingsreiziger II De Ontdekkingsreiziger III De Uitkijk De Cartograaf De Scheepsbouwer De Scheepskok De Matroos De Geestelijke De Koopvaarder De Scheepsdokter

Nadere informatie

ONTDEKKINGSREIZIGERS en AVONTURIERS. Van:

ONTDEKKINGSREIZIGERS en AVONTURIERS. Van: ONTDEKKINGSREIZIGERS en AVONTURIERS Van: Ieder groepje gaat op ontdekkingsreis, deze gebieden worden verdeeld: heelal, de zee, een onderaards gebied, een vulkanisch gebied, een bergachtig gebied, een woestijn

Nadere informatie

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Slavernij

Werkstuk Geschiedenis Slavernij Werkstuk Geschiedenis Slavernij Werkstuk door een scholier 2240 woorden 11 juni 2007 6,2 300 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Voorwoord In dit werkstuk wordt er verteld over slavernij. Dit is een schande

Nadere informatie

Begrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers

Begrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers ijstijd De tijd dat Nederland onder een laag ijs lag. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers Mensen die zochten naar dieren om ze te vangen en op te eten.

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

De Industriële Revolutie. Veranderingen in de landbouw

De Industriële Revolutie. Veranderingen in de landbouw De Industriële Revolutie Veranderingen in de landbouw Hoe het eerst ging In de middeleeuwen was 90 procent van de bevolking boer Dit was geen keuze, maar noodzaak De opbrengt van de grond lag laag! Ondanks

Nadere informatie

Lesidee: Oorlog en verzet

Lesidee: Oorlog en verzet Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger

Nadere informatie

Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus

Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus Inleiding In het eerste jaar van Geogenie ben je begonnen vanuit België naar de wereld te kijken. In het tweede jaar heb je veel geleerd over Europa en in

Nadere informatie

Amerika. Inleiding. Inhoud. Geschiedenis

Amerika. Inleiding. Inhoud. Geschiedenis Amerika Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Amerika omdat ik er geboren ben en ik het een mooie staat vind met een interessante geschiedenis. Verder staat Amerika ook om veel dingen bekend, zoals het

Nadere informatie

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste

Nadere informatie

Klas 2: Revoluties en Slavernij

Klas 2: Revoluties en Slavernij Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Joyce Landman ; ; 09 September 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62754 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

NEDERLAND IN VOLLE BLOEI

NEDERLAND IN VOLLE BLOEI THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 2 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: NEDERLAND IN VOLLE BLOEI (1600 TOT 1800) VAN BEDREIGEND NAAR VRUCHTBAAR LAND Bekijk de video Van bedreigend naar vruchtbaar land. 1 A. Je hebt

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie

Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie Instructie onderdeel kennis: Hieronder staan 22 vragen over tijdvak 6 en 7. Probeer de vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. Omcirkel met

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie