Jaarverslag Platform Bèta Techniek

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015 Platform Bèta Techniek

2

3 Jaarverslag 2015 Platform Bèta Techniek

4 2

5 Voorwoord 3 Het Techniekpact en de Human Capital agenda s van de topsectoren zijn leidend voor de terreinen waarop het Platform Bèta Techniek zich begeeft. Voor het Techniekpact rolt het Platform landelijke programma s uit, ondersteunt het de vijf landsdelen en monitort het de resultaten. Ook ondersteunt het Platform Doekle Terpstra als nationale trekker van het pact. De topsectoren helpen we vraaggericht bij de realisatie van hun Human Capital agenda s. Met het Techniekpact ( op weg naar 4 op de 10 ) en de Human Capital-aanpak van de topsectoren worden goede resultaten geboekt. Uit de monitor, die in 2015 uitkwam, blijkt dat er een positieve trendbeuk is: het aandeel bètatechnische instromers stijgt bijna overal. De instroom in technische studies op de universiteit is in 2015 gestegen met 1,7%; technische universiteiten kennen een stijging van 1,5%. In totaal kiest 36% van de studenten voor een technische studie. In het hoger beroepsonderwijs is de instroom in 2015 gegroeid met 1,6% naar een totaal van 24,4%. De groei van de instroom in het hoger beroepsonderwijs kwam langzaam op gang, maar de laatste jaren is er een forse groei te zien. De instroom in technische studies op het mbo is gestegen op alle niveaus met uitzondering van mbo-1 (ten opzicht van 2014 is de stijging bij mbo-2 niveau 1,3% naar 34,9%, bij mbo-3 niveau 1,7% naar 25,0% en mbo- 4 niveau 1,5% naar 32,3%). De instroom in de natuurprofielen op havo en vwo is vrijwel gelijk gebleven in 2015: zo n 43% op havo en 62% op vwo. De afgelopen tien jaar is de instroom in de technische profielen op havo en vwo wel flink gegroeid: 12,9% op havo en 9,2% op vwo. De instroom is met 1,1% gedaald naar 26% bij vmbo-bb/kb, de keuze voor natuur-scheikunde op vmbo-gl/tl is in 2015 gestegen van 38% naar 39%. Er blijven overigens ondanks deze algemene groeicijfers specifieke tekorten bestaan. Het ministerie van Economische Zaken heeft het Platform gevraagd om de Human Capital agenda ICT op te zetten om het nijpende tekort aan ICTprofessionals te verkleinen. In de zorgsector is in 2015 een Zorgpact gesloten met betrokkenheid van het Platform. Het Platform brengt samen met medewerkers van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Volksgezondheid, Welzijn en Sport op regionaal niveau de triple helixpartijen in zorg & welzijn bij elkaar. Ook wordt de verbinding gelegd met de technieksector. Het is verheugend om te zien dat de succesvolle aanpak van het Techniekpact navolging krijgt. Eind 2015 is onder regie van de trekker van het Techniekpact en in samenwerking met de Brainportregio gestart met een verkenning voor de aanpak van de docent tekorten betatechniek. Hans Corstjens Beatrice Boots Fabiènne Hendricks

6 4

7 IN HET KORT Het Platform Bèta Techniek wil bijdragen aan de kennis-economische sterktes van Nederland, vooral via een hogere instroom in bèta- en technische opleidingen: een instroom van 4 op de 10. In samenwerking met vele organisaties en personen stimuleert het Platform de human capital-sterktes van Nederland. Dat gebeurt langs vier programmalijnen: bètatechniek: human capital in de bètatechniek en de topsectoren; professionalisering van scholen en excellentieonderwijs; meer en betere docenten; human capital in de zorg. BÈTATECHNIEK Het Techniekpact vormt de leidraad voor de eerste programmalijn. Overheid, sociale partners en kennisinstellingen hebben er een doe-agenda voor opgesteld en de vijf landsdelen voeren deze uit. Steeds meer organisaties sluiten zich aan en tussen de diverse bètatechniekprogramma s worden verdere koppelingen aangebracht, waarmee ze elkaar versterken. Daarnaast heeft het Platform bijgedragen aan het opnemen van bèta en technologie in het rapport van de Commissie-Schnabel (Onderwijs 2032). PROFESSIONALISERING EN EXCELLENTIE Voor de tweede programmalijn is School aan Zet belangrijk. Bij de start van School aan Zet, in 2012, zijn doelen voor het basis- en voortgezet onderwijs vastgelegd in bestuursakkoorden. School aan Zet helpt scholen ermee op weg, evenals met de nieuw geïntroduceerde prestatiebox. Later zijn de doelen samengebracht in een school ontwikkel-agenda, waarbij scholen als lerende organisaties opereren. MEER EN BETERE DOCENTEN Er is al jaren een tekort aan leraren voor bepaalde vakken, waaronder de bètatechnische. De derde programmalijn van het Platform omvat programma s die vooral proberen nieuwe doelgroepen aan te boren voor het beroep van leraar. HUMAN CAPITAL IN DE ZORG De vierde programmalijn hangt samen met de gevolgen van demografische en technologische ontwikkelingen voor de zorgsector. In navolging van het Techniekpact is het Zorgpact gesloten, dat inspeelt op de veranderende zorgvraag. TECHNIEKPACT De vijf landsdelen (Zuidoost, Zuidwest, Noordwest, Noord en Oost) en de deelregio s daarbinnen zijn vanaf de ondertekening van het Techniekpact in 2013 voortvarend aan de slag gegaan met de regionale uitvoering. Hiervoor maken de landsdelen gebruik van de inzet van het Platform, wat is vastgelegd in de samenwerkingsarrangementen tussen de landsdelen en het Platform. Mede door de katalyserende werking van het Techniekpact zijn bestaande samenwerkingsverbanden verstevigd en zijn er nieuwe dwarsverbanden ontstaan tussen de regio s binnen de landsdelen. Eind 2015 is het Platform samen met de landsdelen en alle andere stakeholders van het Techniekpact gestart met de doorontwikkeling van het Techniekpact. Het resultaat van dit proces, het Techniekpact , vormt de basis van de aanpak voor de komende jaren. TECHNIEKPACT MONITOR Met het Techniekpact ( op weg naar 4 op de 10 ) en de Human Capital-aanpak van de topsectoren worden goede resultaten geboekt. Uit de monitor, die in 2015 uitkwam, blijkt dat er een positieve trendbeuk is: het aandeel bètatechnische instromers stijgt bijna overal. De instroom in technische studies op de universiteit is in 2015 gestegen met 1,7%; technische universiteiten kennen een stijging van 1,5%. In totaal kiest 36% van de studenten voor een technische studie. In het hoger beroepsonderwijs is de instroom in 2015 gegroeid met 1,6% naar een totaal van 24,4%. De groei van de instroom in het hoger beroepsonderwijs kwam langzaam op gang, maar de laatste jaren is er een forse groei te zien. De instroom in technische studies op het mbo is gestegen op alle niveaus met uitzondering van mbo- 1 (ten opzicht van 2014 is de stijging bij mbo-2 niveau 1,3% naar 34,9%, bij mbo-3 niveau 1,7% naar 25,0% en mbo-4 niveau 1,5% naar 32,3%). De instroom in de natuurprofielen op havo en vwo is vrijwel gelijk gebleven in 2015: zo n 43% op havo en 62% op vwo. De afgelopen tien jaar is de instroom in de technische profielen op havo en vwo wel flink gegroeid: 12,9% op havo en 9,2% op vwo. De instroom is met 1,1% gedaald naar 26% bij vmbo-bb/kb, de keuze voor natuur-scheikunde op vmbo-gl/tl is in 2015 gestegen van 38% naar 39%. De monitor is ook uitgesplitst naar de vijf landsdelen (Zuidoost, Zuidwest, Noordwest, Noord en Oost), die regionaal uitvoering geven aan het Techniekpact. 5

8 6 De betatechniek programmering in het onderwijs In nagenoeg alle onderwijssectoren is het Platform actief. In het basisonderwijs met name op het thema Wetenschap en Techniek. Inzet daar is gekoppeld aan doel van het Techniekpact dat scholen voor primair onderwijs vanaf 2020 wetenschap en techniek in hun onderwijsaanbod hebben opgenomen. In het voortgezet onderwijs is het Platform met name actief in het stimuleren van jongeren om te kiezen voor bèta en techniek. Daarin werken we samen met Jet-Net (inzet vanuit het bedrijfsleven). We investeren we in verbeteren en toegankelijk maken van loopbaanoriëntatie voor allochtone jongeren. Onderdeel van de bèta techniek programmering is de ketenaanpak in een regionale setting. Toptechniek in bedrijf, VO- HO netwerken en Bètasteunpunten zijn programma s die in dat kader door het Platform worden gevoerd. Last but not least is het Platform actief in het beroepsonderwijs waar de niet vrijblijvende samenwerking in privaat publiek verband de focus vormt. Bètatechniek: primair onderwijs, voortgezet onderwijs en mbo KIEZEN VOOR TECHNOLOGIE PRIMAIR ONDERWIJS In het Techniekpact staat de ambitie dat alle basisscholen in 2020 wetenschap & techniek (W&T) in hun onderwijsprogramma hebben. Kiezen voor Technologie is in 2014 opgezet om basisscholen daarbij te stimuleren via onder andere meer samenwerking met andere basisscholen, met middelbare scholen, met wetenschapsknooppunten, met pabo s en met het bedrijfsleven. Ook stimuleert het programma de verdere professionalisering van leraren in W&T. In 2015 zijn de acht regionale W&T-netwerken verder gegaan met de uitvoering van hun plannen. Ook hebben ze hun netwerken uitgebreid tot meer dan vierduizend scholen. Inmiddels wordt circa zestig procent van de scholen bereikt, wat ook de doelstelling voor 2015 was. Via het landelijke programma werken kennisinstellingen samen om wetenschappelijke kennis over W&T geschikt te maken voor direct gebruik in de klas. Het gaat onder andere om handreikingen om het onderwijs in taal en rekenen te verbinden met W&T. Daarnaast worden goede voorbeelden van het invoeren van W&T op school verspreid via een digitale kennisbank. JET-NET JUNIOR Sinds 2014 heeft Jet-Net Junior zes hubs: TechnoChallenge (Noordvleugel), In het Diepe (Noord), Zabuki@school en TechnoDiscovery (Oost), Jeugd en Techniek (Zuidoost Limburg), Techniek & ik (Zuidoost Brabant) en Parels maken (Landsdeel Zuidwest). Binnen een Jet-Net Junior hub verenigen bedrijfsleven en onderwijsinstellingen zich. Ze verbinden verschillende partijen in een regio en zorgen ervoor dat leerlingen en leerkrachten in het primair onderwijs op een goede en aansprekende manier in aanraking komen met W&T. Elke hub heeft een concept dat past bij de kenmerken en de infrastructuur van de regio. Na de evaluatie van de hubs in 2015 is besloten om het aantal hubs uit te breiden tot acht, gekoppeld aan de regionale W&T-netwerken. De hubs zullen zich vooral richten op leerkrachten en pabostudenten. Ook worden er landelijke kennisdelingsbijeenkomsten voor (aankomende) leerkrachten en evenementen voor leerlingen georganiseerd. JET-NET Jet-Net, het Jongeren en Technologie Netwerk Nederland, is een succesvolle samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid. Doel is havo- en vwo-leerlingen een reëel beeld te geven van bèta en technologie en hen te interesseren voor een bètatechnische vervolgopleiding. In 2015 waren er 85 bedrijven en 170 scholen actief binnen Jet- Net. Er staan nog honderd scholen op de wachtlijst. In 2014 heeft Jet-Net zich na twaalf jaar georiënteerd op een nieuwe aanpak en een jaar later is de organisatie gestart met regionale clustervorming. Daarbij worden kernbedrijven van Jet-Net gekoppeld aan de Jet-Net regiocoördinator. Gezamenlijk nemen zij de verantwoordelijkheid om een netwerk van MKB-bedrijven en scholen te vormen rondom het kernbedrijf. Verder is verkend hoe Jet-Net en TechNet een publiek-private samenwerking kunnen vormen, die de initiatieven in de

9 7 samenwerking tussen het bedrijfsleven en het funderend onderwijs bundelen. Deze zou in 2016 vorm moeten krijgen. EU STEM COALITION Najaar 2015 is tijdens de International STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) conference in Amsterdam de EU STEM Coalition opgericht, waarin ook de European Federation of National Engineering Associations (FEANI), The European network of science centres and museums (ECSITE) en The European Business Network for Corporate Social Responsibility (CSR) participeren. Deze coalitie wil op Europees niveau bewustwording creëren voor het belang van STEM voor de toekomst en de concurrentiepositie van Europa en good practices delen tussen nationale STEM- Platformen. Ook wil zij organisaties die een nationaal STEM Platform oprichten met kennis ondersteunen. De EU STEM Coalition zal een aanvraag indienen voor een subsidie uit het het Erasmus+ programma. M-TECH M-Tech richt zich op mavo/vmbo-tl en heeft als doel meer aandacht te besteden aan technische (exacte) vakken, waardoor meer leerlingen kiezen voor natuuren scheikunde als examenvak en de doorstroom naar technische vervolgopleidingen wordt vergroot. In het M-Tech programma formuleren scholen eigen ambities. M-Tech ondersteunt bestaande en nieuwe initiatieven en verbindt deze met elkaar. Ook worden er trainingen, workshops en bijeenkomsten georganiseerd op initiatief of aanvraag van scholen. In 2015 is het M-Tech programma meer gekoppeld aan Toptechniek in bedrijf (zie verder). De regionale samenwerking bij Toptechniek in bedrijf wordt ook ingezet voor M-Tech. Elke Toptechniek in bedrijf-regio stelt samen met de M-Tech scholen een plan op. De koppeling met Toptechniek in bedrijf biedt de scholen uitgebreidere mogelijkheden om samen te werken in de onderwijsketen en met het bedrijfsleven. LOOPBAANORIËNTATIE EN BEGELEIDING VOOR ALLOCHTONE JONGEREN EN MEISJES Het Platform heeft sinds eind 2013 specifieke aandacht voor loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) van allochtone jongeren, waarbij onder andere de carrièremogelijkheden in bètatechniek worden getoond. In 2015 heeft JINC (organisatie die jongeren op weg helpt naar een goede start op de arbeidsmarkt) activiteiten uitgevoerd voor allochtone jongeren van vmbo, havo en vwo. Bijna vierduizend vmbo-leerlingen volgden bliksemstages en/ of kregen sollicitatietrainingen; veel meer dan de geplande leerlingen. Ook op havo/vwo bleek er een veel grotere vraag dan vooraf verwacht: leerlingen (in plaats van duizend) hebben sollicitatietrainingen gevolgd, gegeven door rolmodellen uit het bètatechnische bedrijfsleven. In samenwerking met M-Tech zijn er bijeenkomsten georganiseerd over hoe om te gaan met jongeren uit achterstandswijken en LOB in bètatechniek. VERSTERKING LOB OP VMBO Experts op het gebied van LOB en bèta/technologie hebben voor scholen een Routekaart voor LOB & Technologie met een toolbox ontwikkeld. Hiermee kunnen scholen een samenhangend LOB-beleid opzetten met extra aandacht voor techniek en technologie. Eind 2015 zijn op verschillende plaatsen in het land werkconferenties georganiseerd waarbij scholen, ondersteund door een team van experts, aan de slag zijn gegaan met LOB en Technologie, met behulp van de Routekaart.

10 8 MEISJES EN BÈTATECHNIEK In 2015 heeft VHTO samen met 120 havo/vwo-afdelingen en 75 vmbo-afdelingen activiteiten opgezet om de deelname van meisjes te verhogen in bètawetenschappen, techniek en ICT. Zo zijn er meeloopdagen georganiseerd op mbo s, hogescholen, universiteiten en bedrijven, hebben vrouwelijke professionals gastlessen gegeven en hebben vrouwelijke professionals speeddates met leerlingen gedaan. Ook zijn er activiteiten geweest, specifiek gericht op allochtone meisjes. TOPTECHNIEK IN BEDRIJF Het programma Toptechniek in bedrijf heeft de volgende doelen: een hogere in-, door- en uitstroom; een versterking van doorlopende leerlijnen (vakmanschapsen technologieroute) en een arbeidsmarktrelevant en (regionaal) gemêleerd opleidingsaanbod. Binnen het programma werken het technische beroepsonderwijs (vmbo en mbo), het bedrijfsleven en de overheid in de regio samen. Elke regio heeft plannen gemaakt die zijn gebaseerd op een analyse van het opleidingsaanbod (sluit deze aan op de arbeidsmarkt, is er daling of groei van de leerlingaantallen). De aanpak is gericht op het empoweren van regio s door begeleiding, financiering, monitoring en een kennisprogramma. Eind 2015 heeft Utrecht zich als 21e regio aangesloten bij het programma. Uit een evaluatie van het programma blijkt dat de regionale samenwerking op gang is gekomen en dat de aanpak van het Platform succesvol is. Tegelijkertijd is de regionale samenwerking nog niet in alle regio s ten volle ingedaald. Daarom wordt aanbevolen om het programma te verlengen. Het Platform heeft daartoe een plan opgesteld op verzoek van het ministerie van OCW. Bètatechniek: beroepsonderwijs en hoger onderwijs FORUM BEROEPSONDERWIJS Het Forum Beroepsonderwijs is opgericht vanuit de gedachte dat landen die zich niet snel genoeg aanpassen aan nieuwe technologie, banen verliezen. Als het aanpassingsvermogen van de beroepsbevolking sneller is, leidt dat over het algemeen tot meer werkgelegenheid. Dit vereist dat het beroepsonderwijs wendbaar, flexibel en adaptief is. Samen met belangrijke stakeholders van het beroepsonderwijs, leerlingen, docenten, schoolbestuurders, mensen uit het bedrijfsleven en mensen uit de wetenschap wil het Forum Beroepsonderwijs een gedeelde visie ontwikkelen en een bijdrage leveren aan een nieuwe agenda voor beleidsmakers over toekomstbestendig beroepsonderwijs. Het Forum Beroepsonderwijs organiseerde in 2015 twee thematische bijeenkomsten (er volgen er drie in 2016) met ondersteuning van het Platform. REGIONALE VO-HO NETWERKEN Sinds 2004/2005 stimuleert het Platform de structurele samenwerking tussen universiteiten, hogescholen, vo-scholen (havo/vwo), eerste- en tweedegraads lerarenopleidingen en bedrijfsleven, met een focus op bètatechniek. Dat gebeurt via de bètasteunpunten, waarin vo- en ho-docenten gezamenlijk werken aan hun professionele ontwikkeling en aan vernieuwend bètaonderwijs. Ook gebeurt dat via de VO-HO netwerken, die zich inzetten voor een betere aansluiting van vo en ho en voor het uitdagen van getalenteerde vo-leerlingen. De bètasteunpunten en VO-HO netwerken zijn de afgelopen jaren steeds meer in elkaar opgegaan. Daarom spreken we nu van elf regionale VO-HO netwerken, waarin een VO-HO netwerk en bètasteunpunt regionaal vervlochten zijn. De netwerken bieden een breed palet aan activiteiten voor zowel docenten als leerlingen. Gezamenlijk vormen de regionale VO-HO netwerken een landelijk dekkende, educatieve infrastructuur. Er zijn twaalf universiteiten, negentien hogescholen en 363 havo/vwo-scholen (circa zestig procent van de scholen) aangesloten. De netwerken bereiken ruim docenten en ruim leerlingen.

11 9 In 2015 is de laatste call for proposals voor de regionale VO-HO netwerken uitgegaan. Verduurzamen, versterken, verbinden en uitbreiden staan hierin centraal. De netwerken worden bekostigd met stimuleringsmiddelen van de overheid en met financiering van deelnemende vo-scholen, hogescholen en universiteiten. SECTORPLAN NATUUR- & SCHEIKUNDE De expertcommissie Sectorplan Natuur- en Scheikunde van het Platform heeft de uitvoering geëvalueerd van onderwijs en outreach van het Sectorplan Natuur- en Scheikunde. Universiteiten hebben hard en met resultaat gewerkt aan aantrekkelijker en beter studeerbare natuur- en scheikundeopleidingen, aan de instroom van studenten en aan het rendement. Het sectorplan blijkt belangrijk voor het creëren van randvoorwaarden om meer bètatalent aan te trekken en beter te ontwikkelen. Maar er zijn verbeteringen gewenst ten aanzien van het opleiden van vo-docenten; de diversiteit in de studentenpopulatie en in de opleiding; en de landelijke regiefunctie van het bèta-decanenoverleg. Bètatechniek: publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs REGIONAAL INVESTERINGSFONDS MBO In 2014 is de eerste aanvraag- en beoordelingsronde geweest van het Regionaal investeringsfonds mbo. Toen zijn 18 van de 33 aanvragen positief beoordeeld en is ruim 14 miljoen euro toegekend. In 2015 zijn 29 nieuwe publiek-private samenwerkingsverbanden positief beoordeeld en gestart. In totaal zijn nu 67 onderwijsinstellingen en 519 bedrijven betrokken. stimuleren van collectief leren, onder andere door een informeel netwerk van de samenwerkingsverbanden te organiseren en door er financiering voor te regelen die is gebaseerd op een businessmodel met dezelfde uitgangspunten als de Centra voor innovatief vakmanschap (vraaggericht, samenwerkend en triple-helix financiering). CENTRA VOOR INNOVATIEF VAKMANSCHAP Centra voor innovatief vakmanschap zijn publiekprivate samenwerkingsverbanden, gericht op het mbo. Ze zetten zich in voor een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, het opleiden van de innovatieve professional, het bevorderen van een leven lang leren en het versnellen en vergroten van het innovatievermogen van bedrijven. Dit gebeurt onder andere door onderwijsvernieuwingen en toepassingsgericht onderzoek. Het Platform ondersteunt de Centra met onder andere geld en een kennisprogramma. In 2015 zijn 39 nieuwe Centra voor innovatief vakmanschap gestart. Daarmee zijn er in 2015 in totaal 64 Centra voor innovatief vakmanschap. Voor vier Centra, gestart in 2011, was 2015 het een-nalaatste jaar van de huidige financiering; zij hielden zich met name bezig met de verduurzaming na De elf Centra die in 2013 van start gingen, zijn in 2015 geëvalueerd. Ze bereiken circa zesduizend studenten, er zijn meer dan tachtig onderwijsinstellingen bij betrokken en een kleine 450 bedrijven. Een toekomstverkenning en het grote commitment van de publiek-private samenwerkingsverbanden om verder te bouwen heeft geleid tot een aantal acties voor de toekomst. Het gaat om het zorgen voor het behoud van deze samenwerkingsverbanden, onder andere door ze regionaal en landelijk te agenderen en door financiering te regelen voor succesvolle publiek-private samenwerkingsverbanden. Een andere actie is het

12 10 CENTRES OF EXPERTISE Centres of expertise zijn vergelijkbaar met Centra voor innovatief vakmanschap, maar zijn gericht op het hbo. Er zijn er 35. Het Platform is betrokken bij de ontwikkeling van 22 Centres via een ondersteunings- en/of financiële relatie. De vijf Centres in het groene domein zijn als laatste gestart in 2014 en De Reviewcommissie heeft ze geëvalueerd en een positief advies uitgebracht aan de staatssecretaris van het ministerie van EZ. Voor de eerder gestarte Centres was de verduurzaming na 2016, wanneer de huidige financiering stopt, een belangrijk thema in Het Platform heeft zowel diensten verleend aan de individuele Centra voor innovatief vakmanschap en de Centres of expertise als acties ondernomen die zijn gericht op de toekomst van het concept van de Centra/Centres. Zo zijn er 55 sterkte-zwakte analyses uitgevoerd, is er een studiereis naar Canada georganiseerd en is er een General Assembly gehouden waaraan tweehonderdvijftig mensen deelnamen. TOPSECTOREN Sinds 2011 adviseert en ondersteunt het Platform de topsectoren bij de uitvoering van hun Human Capital agenda. Het Platform heeft in 2015 diverse acties ondernomen voor de topsectoren. Zo is een onderzoek gestart naar de topsectorbeurzen en is er een landelijk evenement georganiseerd voor bedrijven, onderwijsinstellingen en studenten die betrokken zijn bij topsectorbeurzen. Samen met de Centra voor innovatief vakmanschap en Centres of expertise heeft het Platform bijeenkomsten georganiseerd, bedoeld ter stimulering van community-vorming bij de topsectoren. Ook heeft het Platform zich ingezet voor de continuering van de rol van de topsectoren bij aanvragen voor het Regionaal investeringsfonds mbo. realisatie van een gezamenlijke Human Capital roadmap. Deze moet de topsectoren een common voice geven en de onderlinge kennisuitwisseling en aansluiting met andere relevante partners bevorderen. In 2015 zijn vier actielijnen geformuleerd voor de human capital roadmap: 1. onderwijs & innovatie, gericht op het beter positioneren van de topsectoren en de Centra en Centres en het verduurzamen van deze samenwerkingsverbanden als onderdeel van de topsectoren; 2. leven lang blijven leren, iets wat de topsectoren gezamenlijk oppakken; 3. internationalisering, dat wil zeggen het aantrekken, opleiden en behouden van buitenlandse studenten en kenniswerkers in Nederland met een groei van 38% naar 40% buitenlandse studenten die blijven; 4. imago- en instroombevordering, dit gebeurt zoveel mogelijk in aansluiting op activiteiten van het Techniekpact (naar vier op de tien). Daarnaast heeft het ministerie van EZ het Platform gevraagd om de Human Capital agenda ICT op te zetten om het nijpende tekort aan ICT-professionals te verkleinen. De focus ligt op het verbeteren van het ICT-onderwijs, onder andere door het ICT-bedrijfsleven meer te betrekken en door leven lang leren. Eind 2015 zou het programma van het Platform voor de topsectoren beëindigd worden. De topsectoren hebben echter aangegeven dat zij een voortzetting van de rol van het Platform wensen voor hun gezamenlijke Human Capital agenda. Vervolgens heeft het ministerie van EZ besloten het Platform in 2016 een coördinerende rol te geven bij de

13 11

14 12 Professionalisering en excellentie: School aan Zet, TalentenKracht, Wetenschapsknooppunten, Sirius en Regionale talentnetwerken po/vo School aan Zet is een programma ( ) om scholen te helpen bij hun professionalisering. Scholen worden gestimuleerd om eigen doelen en ambities te formuleren en worden vraaggericht toegerust met kennis en expertise. Het programma organiseert reflectie (onder andere kritische-vriendgesprekken met scholen), biedt inspiratie (onder andere door goede aanpakken in beeld te brengen) en verbindt scholen (onder andere leernetwerken). TalentenKracht en de Wetenschapsknooppunten bieden inzichten, handvatten en programma s om docenten in het funderend onderwijs te helpen bij hun onderwijs in wetenschap en techniek. Bijna achthonderd basisscholen en ruim tweehonderd middelbare scholen nemen deel aan netwerkactiviteiten van de Regionale talentennetwerken po/vo. Het Sirius Programma voor excellente studenten in het hoger onderwijs kent een deelname van vijf tot vijftien procent bij de deelnemende onderwijsinstellingen. SCHOOL AAN ZET: PRIMAIR EN SPECIAAL (VOORTGEZET) ONDERWIJS In het primair onderwijs nemen ruim scholen deel aan School aan Zet. Bijna scholen hebben het gehele gesprekkenparcours doorlopen of zijn dit aan het afronden. De helft van deze scholen werkt daarbij met experts aan doelstellingen die ze zelf hebben geformuleerd op één of meerdere thema s uit het bestuursakkoord van De overige scholen volgen de aanpak Samen Leren Inhoud Geven. Deze aanpak is gericht op de lerende organisatie en maakt onder meer gebruik van een ontwikkelmodel, regionale bijeenkomsten en contactmomenten op verzoek van de scholen/besturen. In het (voortgezet) speciaal onderwijs nemen ruim 320 scholen deel. De meeste scholen werken aan hun professionalisering via Samen Leren Inhoud Geven, een klein deel volgt een (thematisch) gesprekkenparcours. School aan Zet bood het primair en speciaal (voortgezet) onderwijs ook een leernetwerk Lead & Learn, dat 285 schoolleiders hebben bezocht, en de jaarlijkse driedaagse studieconferentie in Lunteren (circa bezoekers sinds 2012). Daarnaast hebben zo n 270 scholen deelgenomen aan een traject dat specifiek gericht is op kleine scholen of aan een traject voor taal- en/of rekenzwakke scholen. SCHOOL AAN ZET: VOORTGEZET ONDERWIJS In het voortgezet onderwijs hebben tot en met eind mei 2015 ruim 740 scholen deelgenomen aan School aan Zet. In totaal zijn er met bijna 670 scholen ruim gesprekken gevoerd in het gesprekkenparcours. Het gesprekkenparcours kent een sterke focus op de school als lerende organisatie, die zowel blijkt bij te dragen aan de schooleigen thema s als aan thema s uit de beleidsagenda. Meer dan tweehonderd docenten van ruim honderd middelbare scholen participeerden in het leernetwerk Teach & Learn. Aan het leernetwerk Lead & Learn namen meer dan 170 middenmanagers deel van honderdtwintig scholen. School aan Zet organiseerde daarnaast 24 regionale expo s, waar een kleine schoolleiders en docenten elkaar ontmoetten. TALENTENKRACHT EN WETENSCHAPSKNOOPPUNTEN Het Platform is door middel van de programma s TalentenKracht (2006) en Wetenschapsknooppunten (2009) al jaren betrokken bij de stimulering van talenten van jonge kinderen voor wetenschap en techniek. Het onderzoeksprogramma TalentenKracht, waaraan zeven universiteiten deelnemen, is ontwikkeld om professionals en ouders de inzichten en instrumenten te geven voor deze talentontwikkeling. De wetenschapsknooppunten zijn opgezet door universiteiten, die samenwerken met basisscholen, pabo s en/of science centra. Leerkrachten kunnen er terecht voor lesmateriaal en praktijkvoorbeelden voor lessen en activiteiten over wetenschap en technologie. REGIONALE TALENTNETWERKEN PO/VO Het programma Regionale talentnetwerken po/vo is in 2014 gestart en is in 2015 verlengd tot Er zijn acht Regionale talentnetwerken po/vo met zeventien kwartiermakers (negen voor po en acht voor vo). In samenwerking met het landelijke programmateam hebben zij netwerken en succesvolle aanpakken omtrent talentontwikkeling in de regio geïnventariseerd. Daarna zijn met de kwartiermakers regio-specifieke prestatieafspraken gemaakt over kennisdeling, het vergroten van het bereik van het netwerk (onder andere met deelnemende scholen) en de verduurzaming van het netwerk. Eind 2015 nemen

15 13 bijna achthonderd basisscholen en ruim tweehonderd middelbare scholen deel aan netwerkactiviteiten. SIRIUS Het Sirius Programma (gestart in 2008) is gericht op excellentiebevordering van studenten in het hbo en op universiteiten. Inmiddels neemt tussen de vijf en vijftien procent van de studenten deel aan excellentieprogramma s van de deelnemende hoger onderwijsinstellingen. In 2015 is het Platform in staat gesteld om het Sirius-netwerk tot eind 2016 te faciliteren. Sinds 2014 wordt gewerkt aan een vergelijkbaar programma voor het funderend onderwijs.

16 14 Meer en betere docenten: STEM Teacher Academy, Samenwerkingsverbanden Lerarenopleidingen & Scholen, Eerst De Klas, OnderwijsTraineeship en Hybride Docent De STEM Teacher Academy versterkt het contact tussen bètadocenten en professionals uit het bedrijfsleven door onder andere stages in bedrijven. 55 Samenwerkingsverbanden Lerarenopleidingen & Scholen kregen een subsidie om de samenwerking tussen lerarenopleidingen en scholen te versterken. Eerst De Klas en Onderwijstraineeship zijn speciale tweejarige trajecten die recent afgestudeerde (excellente) academici opleiden tot eerstegraads docent. Inmiddels hebben 116 deelnemers van Eerst De Klas hun onderwijsbevoegdheid gehaald. In 2015 zijn de eerste alumni van OnderwijsTraineeship uitgestroomd. In het project Hybride Docent wordt verkend hoe het docentschap hybride ingericht kan worden, zodat het voor meer mensen interessant wordt. STEM TEACHER ACADEMY De STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) Teacher Academy heeft als doel het contact tussen bedrijfsleven en bètadocenten te versterken via stages en gastlessen. In 2015 is in de vijf landsdelen van het Techniekpact verdere invulling gegeven aan diverse onderdelen van de STEM Teacher Academy. Zo is de meerdaagse cursus Bètaberoepen in de Les aan docenten gegeven, die met professionals uit het bedrijfsleven wordt verzorgd. Verder werken er docenten met mensen uit het bedrijfsleven in BedrijfDOTs (Docent Ontwikkel Teams) aan lesmateriaal en gastlessen. Ook kunnen bètadocenten een één-op-één stage doen in het bedrijfsleven (Leraar in Bedrijf). De Lerarenopleidingen ontwikkelen bedrijfsstages als vast onderdeel van het curriculum, zodat alle aankomende bètaleraren voortaan een stage krijgen in het bedrijfsleven. Verder kunnen bètaleraren via Leraar in Onderzoek een wetenschappelijke stage lopen bij een onderzoeksinstituut. SAMENWERKINGSVERBANDEN LERARENOPLEIDINGEN & SCHOLEN 55 Samenwerkingsverbanden Lerarenopleidingen & Scholen kregen een subsidie om de samenwerking tussen lerarenopleidingen en scholen te versterken, en om inhoudelijke thema s in te bedden in die samenwerking. Het gaat om thema s als opbrengstgericht werken, omgaan met verschillen, begeleiding startende leraren po, ouderbetrokkenheid en pesten. Aan de 55 samenwerkingsverbanden zijn in totaal ruim elfhonderd po- en vo-scholen verbonden. De samenwerkingsverbanden variëren in grootte en samenstelling: lerarenopleidingen en vo-scholen; pabo s en po-scholen; academische lerarenopleidingen en voscholen. School aan Zet biedt een versterkingsprogramma, waarvan in samenwerkingsverbanden gebruik maakten. Het versterkingsprogramma bestaat uit gesprekken met experts, intervisiebijeenkomsten en het faciliteren van onderlinge kennisdeling. Ook zijn er masterclasses georganiseerd, good practices gedeeld en netwerkportretten samengesteld en verspreid. EERST DE KLAS Eerst De Klas (gestart in 2009) is een tweejarig traineeprogramma voor excellente, recent afgestudeerde academici, die in dit programma werken als docent, hun eerstegraad bevoegdheid halen en deelnemen aan een leiderschapsprogramma dat wordt vormgegeven door de meest toonaangevende organisaties van Nederland. Er zijn in organisaties aangesloten bij Eerst De Klas, waaronder Philips, Shell, Siemens, Akzo Nobel en (sinds 2015) Greenpeace. Het programma kent momenteel 225 (oud-) deelnemers, verdeeld over zeven tranches (één per jaar). Inmiddels hebben 166 deelnemers hun onderwijsbevoegdheid gehaald. In 2015 is tranche 7 gestart met 38 trainees. Van de alumni is ruim tachtig procent in het onderwijs blijven werken, een aantal van hen parttime in combinatie met werk in het bedrijfsleven, een onderzoek of een eigen onderneming. ONDERWIJSTRAINEESHIP Het OnderwijsTraineeship (gestart in 2013) is een tweejarig leerwerktraject voor recent afgestudeerde, ambitieuze academici dat opleidt tot eerstegraads docent in het voortgezet onderwijs in een vak waar een tekort aan leraren voor dreigt. Het is een initiatief van het ministerie van OCW, de VSNU, de VO-raad en de universitaire lerarenopleidingen. De trainees combineren een baan

17 15 als docent met een verdiepingsonderzoek naar een onderwijskundig thema. Het verdiepingsprogramma kent onder meer masterclasses in curriculumontwerp, differentiatie, veranderkunde en toetsontwikkeling. Universiteiten, scholen en organisaties die betrokken zijn bij het onderwijs geven deze masterclasses. Het OnderwijsTraineeship telt 97 (oud-)deelnemers, verdeeld over zes tranches (twee per jaar). In 2015 zijn de eerste alumni uitgestroomd. Het OnderwijsTraineeship moet vanaf 2017 behoren tot het reguliere pakket van de universitaire lerarenopleidingen. HYBRIDE DOCENT Vanaf 2015 voert het Platform het project Hybride Docent uit, in samenwerking met De Hybride Docent, een organisatie van twee alumni van Eerst De Klas. De idee achter Hybride Docent is dat het docentschap voor sommigen interessanter wordt wanneer het hybride wordt ingericht: deeltijds werken als docent en deeltijds elders werken, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven. In het project wordt de uitwisseling tussen onderwijs en bedrijfsleven uitgeprobeerd, waarbij een docent en een bedrijfsmedewerker aan elkaar worden gekoppeld om kennis te maken kennis met elkaars werkveld (Jobtwinning). Ook wordt er onderzoek gedaan naar een hybride docentschap: wat gebeurt er al, wat zijn de knelpunten en wat levert het op?

18 16 Human Capital in de zorg: Zorgpact In de zorgsector is een Zorgpact gesloten en een vliegende start gemaakt met de uitvoering ervan. De ingezette beweging wordt in 2016 verder uitgebouwd en regio s krijgen ondersteuning bij de uitvoering van hun agenda. ZORGPACT Als gevolg van demografische en technologische ontwikkelingen verandert de zorgvraag voortdurend. Dit stelt continu andere eisen aan de kennis en kunde van zorgprofessionals. De zorgsector voelt de urgentie om de uitdagingen die nieuwe technologie stelt op te pakken, maar weet (nog) niet hoe dat het beste kan. In navolging van het Techniekpact is in deze sector het Zorgpact gesloten. Een speciaal team, met mensen van de ministeries van OCW en VWS en het Platform, brengt vanuit het Zorgpact op regionaal niveau de triple helixpartijen in zorg en welzijn bij elkaar en legt daarbij de verbinding met de technieksector. In het najaar van 2015 is een vliegende start gemaakt met 28 koplopers met good practices op het gebied van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in zorg & welzijn (en techniek), met vijf regionale zorgpacten/ actieagenda s (Noord, Limburg, Oost-Nederland, Midden- Nederland en Kennemerland/Amstelland/ Meerlanden) en met de organisatie van een landelijke werkdag voor ruim vijfhonderd bestuurders, beslissers en vernieuwers uit zorg/welzijn/techniek, onderwijs en overheid staat in het teken van het verbreden en verdiepen van de ingezette beweging. Met de vijf regio s zal gewerkt worden aan de uitvoering van de regionale agenda s. Ze krijgen hierbij vraaggerichte ondersteuning. Het streven is om tien nieuwe regionale zorgpacten te sluiten, de kopgroep te laten groeien en communityactiviteiten te organiseren, zoals werkbezoeken en kennisdelingsbijeenkomsten. Verder zullen er verbindingen worden gelegd met andere partijen en initiatieven rondom techniek. Samenwerkingen in zorg en welzijn worden gestimuleerd om een aanvraag in te dienen bij het Regionaal investeringsfonds mbo. Ook worden raakvlakken verkend met andere programma s en netwerken, zoals Toptechniek in bedrijf.

19

20 18 Financieel verslag 2015 Baten 2015 Lasten 2015 Exploitatie 2015 Bestemmingsfonds Bestemmingsfonds Mutatie Bestemmingsfonds euro * euro * euro * euro * euro * BÈTA TECHNIEK PRIMAIR- & VOORTGEZET ONDERWIJS BÈTA TECHNIEK (BEROEPS)ONDERWIJS / ARBEIDSMARKT (2.110) (125) 840 EXCELLENTIE & KWALITEIT (6.324) OVERIGE PROJECTEN & ALGEMENE MIDDELEN TOTAAL / BANDBREEDTE (7.451)

21

22