Rapportage Carbon Footprint 2011

Transcriptie

1 Car bonf oot pr i nt2011

2 Versie: 2.0 opgemaakt Proces BWise: Opstellen energiestromen en Carbon Footprint Locatie BWise: BWise Documenten MVO 1. Inleiding Organisatie grenzen Operationele grenzen Inventarisatie methoden Directe emissie: Gasverbruik Directe emissie: Brandstof Energie Indirecte emissie: Elektriciteitsverbruik Energie Indirecte emissie: Stadswarmte Energie Indirecte emissie: Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Overige indirecte emissies Onzekerheidsbeschouwing Kwaliteitsbewaking en gegevensverzameling Samenvatting van de CO 2 emissies Acties voor vermindering van de CO 2 uitstoot Reductiedoelstelling Reductiemaatregelen Gasverbruik Brandstof Elektriciteitsverbruik Effect van Reductiemaatregelen Referenties

3 1. Inleiding Als leasemaatschappij ziet Alphabet Nederland B.V. het als haar taak om klanten te adviseren en te attenderen op de noodzaak van schoner rijden want een leaseautorijder die zuinig rijdt, belast het milieu minder. De kans op schade neemt ook af waardoor de kosten voor de werkgever dalen. Op grotere schaal kunnen bedrijven en organisaties hun wagenpark groener maken en op die manier bijdragen aan een schonere leefomgeving. Alphabet steunt van harte Het Nieuwe Rijden. Duurzaamheid betekent in onze visie dat wij klanten stimuleren hun wagenpark milieuvriendelijker te maken. In aansluiting hierop heeft Alphabet een breed palet aan groene producten ontwikkeld en beantwoordt zij aan de toenemende vraag van bedrijven om milieuvriendelijker, veiliger en kosten-bewuster te ondernemen. Alphabet heeft een milieuzorgsysteem volgens ISO en is hiervoor ook gecertificeerd. Het monitoren en beheersen van het energieverbruik is een van de kernpunten van het milieuzorgsysteem. De gegevens uit het energie monitoring systeem worden vervolgens gebruikt om twee maal per jaar de Carbon Footprint te berekenen. Alphabet wil ook de Carbon Footprint van de eigen interne organisatie beheersen en reduceren. Deze rapportage brengt de Carbon Footprint van 2011 nauwgezet in kaart afgezet tegen het referentiejaar 2009 en aansluitend ook Dit rapport is opgesteld volgens de Nederlandse Norm NEN-ISO Broeikasgassen - Deel 1: Specificatie, meting en rapportage van broeikasgassen en de CO2-PRESTATIELADDER; Samen zorgen voor minder CO 2 HANDBOEK 2.0; van Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen, 23 juni Alphabet volgt voor het maken van de Carbon Footprint de interne procedure Werkinstructie opstellen energiestromen en Carbon Footprint Deze Carbon Footprint is opgesteld door mevrouw Jolanda Cretier; Quality Consultant en goedgekeurd door de heer Jørgen Bod; Manager HR/Quality. Alphabet Nederland B.V., is statutair gevestigd te Breda, Handelsregister nr Van dit rapport is een samenvatting gemaakt voor externe en interne communicatie over de Carbon Footprint van Alphabet. Door deze publicaties wordt inzicht verschaft over de grootte en reductie van onze eigen Carbon Footprint. 2. Organisatie grenzen ISO en de CO2-PRESTATIELADDER vereisen een duidelijke afbakening van de organisatie onderdelen waarvoor de Carbon Footprint is vastgesteld. Alphabet Nederland B.V. is een zelfstandige business unit onder de holding BMW Group. Alphabet opereert in Nederland en heeft het hoofdkantoor in Breda. De organisatie bestaat met ingang van 2011 uit 13 locaties in Nederland die volledig door Alphabet worden gebruikt. Behalve de vestiging Zwolle waar een medehuurder is gevestigd. Deze medehuurder betaalt zijn deel van elektriciteit en gas direct aan de eigenaar. 2

4 De volgende opsomming geeft de naam en adres gegevens van alle vestigingen: Alphabet Nederland B.V. :Takkebijsters 59/75, 4817 BL Breda (Hoofdkantoor) :Goudenheuvel 13, 5234 GA 's-hertogenbosch :Celsiusbaan 4, 3439 NC Nieuwegein :Cairostraat 57, 3047 BB Rotterdam :Tiber 66, 2491 DJ 's-gravenhage :Gladsaxe 35, 7327 JZ Apeldoorn & Used Cars Centre Amsterdam : Sierenborch 17, 1046 CJ Amsterdam :Lage Zijde 1, 5626 DL Eindhoven :Trondheimweg 5, 9723 TX Groningen :Palmpolstraat 12, 1327 CG Almere & Used Cars Centre Breda :Baarschot 44, 4817 ZZ Breda Used Cars Centre Zwolle :Molenland 2, 8024 AL Zwolle Remarketing & Logistics :Baarschot 46, 4817 ZZ Breda Baarschot terrein :Baarschot, 4817 ZZ Breda (terrein in de open lucht voor verkoop van gebruikte auto s en een wasstraat) Groningen is met ingang van april 2011 verhuisd. Hoofddorp is met ingang van mei 2011 opgeheven. Amsterdam is verhuisd naar een andere vestiging medio mei waar ook een UCC Centre met ingang van mei geopend is. Alphabet en al de vestigingen opereren onder één KvK nummer ( ). 3

5 3. Operationele grenzen De CO 2 emissies van Alphabet zijn grofweg afkomstig van drie activiteiten: verwarming, vervoer en elektriciteit. Volgens ISO en CO2-PRESTATIELADDER worden deze emissies verder gespecificeerd in herkomst en type (scope) emissies. Emissie Bron Gasverbruik Brandstof Elektriciteitsverbruik Stadswarmte Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Niet geïnventariseerd NEN-ISO classificatie Directe emissies Directe emissies Tabel 1 Classificatie van de CO 2 emissies volgens NEN-ISO Energie indirecte emissies Energie indirecte emissies Energie indirecte emissies Overige indirecte emissies Referentiejaar en wijzigingen daarin Uitgangspunt van deze rapportage is het referentiejaar Vanaf deze rapportage worden wijzigingen in de organisatie verdisconteerd. 4. Inventarisatie methoden 4.1 Directe emissie: Gasverbruik Op alle vestigingen van Alphabet is gasverbruik vastgesteld uit de gegevens op de factuur. Het totale gasverbruik wordt jaarlijks geaggregeerd door de Manager Facility Services op het hoofdkantoor. Deze volgt het gebruik per jaar. Tabel 2 geeft het gasverbruik van alle vestigingen in het jaar De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie uit aardgas is afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER (1.825 g CO 2 /m 3 ). 4

6 Gasverbruik* Electriciteitverbruik* m3 g CO2/m3 ton CO2 KWh g CO2/KWh ton CO2 Takkebijsters 59/ , ,2 Baarschot , ,3 Baarschot , ,4 Oude Leijstraat , ,2 Palmpolstraat , ,6 Schurenbergweg , ,1 Sierenborch , ,9 Cairostraat , ,0 Konnetlaantje , ,6 Celciusbaan , ,1 Goudenheuvel , ,6 Molenland , ,8 Gladsaxe , ,3 Tiber , ,4 Lage Zijde , ,0 Skagerak , ,9 Trondheimweg , ,0 Totaal Gasverbruik* Electriciteitverbruik* m3 g CO2/m3 ton CO2 KWh g CO2/KWh ton CO2 Takkebijsters 59/ , ,6 Baarschot , ,3 Baarschot , ,7 Oude Leijstraat , ,7 Palmpolstraat , ,6 Schurenbergweg , ,1 Sierenborch , ,9 Cairostraat , ,0 Konnetlaantje , ,6 Celciusbaan , ,1 Goudenheuvel , ,6 Molenland , ,8 Gladsaxe , ,3 Tiber , ,4 Lage Zijde , ,0 Skagerak , ,9 Trondheimweg , ,0 Totaal * verbruik op basis van factuur Tabel 2 Gas- en elektriciteitsverbruik 2011 van alle vestigingen waarbij de 1 ste tabel is tot 1 juli 2011 en de 2 de tabel tot 31 december

7 4.2 Directe emissie: Brandstof Alphabet gebruikt voor het zakelijk vervoer van haar eigen personeel lease auto s. Van deze lease auto s in eigen gebruik wordt het brandstofverbruik geregistreerd. Uit deze registratie wordt het jaarverbruik per brandstofsoort berekend. De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie is afkomstig uit de CO2- PRESTATIELADDER. Tabel 3 geeft een overzicht van jaarverbruik, conversiefactor en CO 2 uitstoot in Ton CO2 Totale uitstoot co2 in kg Gem co2 uitstoot g/km 160 Tabel 3 Overzicht brandstofverbruik en CO 2 emissie Lease auto s Voor zakelijk personenvervoer wordt ook gebruik gemaakt van auto s die tijdelijk ter beschikking staan voor Alphabet. Bijvoorbeeld Demo auto s of tijdelijk niet verhuurde auto s. In 2011 is voor bij de demo auto s 3797 liter brandstof getankt. De soort brandstof is niet vastgelegd. Daarom is voor deze relatief kleine bron een emissiefactor berekend die representatief is voor het wagenpark van Alphabet (2/3 diesel en 1/3 benzine) = 3,02 kg CO 2 /liter. Dit geeft een CO 2 emissie van 3797 x 3,02 / 1000 = 11,5 ton CO 2. Huurauto s worden ingehuurd bij het eigen verhuur bedrijf van Alphabet () en niet bij externe verhuur bedrijven. In 2011 is er totaal km met huurauto s gereden. Voor de berekening wordt een gemiddelde conversiefactor van 210 g CO 2 /km gehanteerd, afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER. De CO 2 emissie hiervan was dan: km x 210 g CO 2 /km / = 28,0 ton CO2. Van externe verhuurbedrijven worden geen auto s gehuurd. 4.3 Energie Indirecte emissie: Elektriciteitsverbruik Op alle vestigingen van Alphabet is het elektriciteitsverbruik van 2011 vermeld op de facturen gebruikt. Het totale verbruik wordt jaarlijks door de Manager Facility Services geaggregeerd tot het totaalverbruik elektriciteit. Deze volgt het gebruik per jaar. Tabel 2 geeft ook het elektriciteitsverbruik van alle vestigingen in het jaar De conversiefactor voor het berekenen van de CO 2 emissie is afkomstig uit de CO2-PRESTATIELADDER. Alphabet betrekt op de vestigingen zijn elektra van diverse leveranciers. De conversiefactor per leverancier is voor elke vestiging toegepast. Deze factoren zijn respectievelijk: Groene stroom 300 g CO2/KWh en Grijze stroom 455 g CO 2/ KWh. 6

8 Ook in 2011 is voor de organisatie groene stroom afkomstig van waterkracht gekocht. De hoofdvestigingen en enkele nevenvestigingen verkrijgen ook groene stroom uit waterkracht. Voor groene stroom uit waterkracht mag alleen een conversiefactor van 15 g CO 2 /KWh worden gebruikt als deze voorzien is van een SMK milieukeur. Dit is niet het geval. SKAO heeft echter tot 1 juli 2011 groene stroom zonder SMK milieukeur wel een voordeel gegeven boven grijs. Concreet betekent dit dat er tot 1 juli gerekend is met dit voordeel (300 g CO2/KWh) en daarna is gerekend met de conversiefactor voor grijze stroom (455 g CO2/KWh). 4.4 Energie Indirecte emissie: Stadswarmte De vestigingen in Almere en Amsterdam (nieuwe vestiging) maken gebruik van stadswarmte. De afname van de vestiging Almere was 166 GJ en die van Amsterdam 180 GJ. De CO2-PRESTATIELADDER had in eerste instantie geen conversiefactor voor stadswarmte afgegeven. Voor de berekening is daarom de waarde 56,7 kg CO 2 /GJ gebruikt. Deze is afkomstig uit Protocol Monitoring Hernieuwbare Energie Update 2010 Methodiek voor het berekenen en registreren van de bijdrage van hernieuwbare energiebronnen Agentschap NL, Mei Dit geeft een emissie van 166 x 56,7 / 1000 = 9,4 ton CO2 en 180 x 56,7 / 1000 = 10,2 ton CO2. In het Handboek CO2-PRESTATIELADDER 2.0 (23 juni 2011) is wel een conversiefactor opgenomen voor stadswarmte. Aangezien uit de facturen van de desbetreffende leverancier (NUON) niet blijkt welke warmte er wordt gebruikt is er gekozen voor Warmte E - Warmtelevering uit overige productiefaciliteiten. 4.5 Energie Indirecte emissie: Zakelijk personenvervoer en vliegverkeer Onder zakelijk personenverkeer wordt hier alleen verstaan de zakelijke kilometers die personeel met hun privé auto s aflegt. Uit de reisdeclaraties van het personeel is het totaal aantal kilometers berekend. Voor de berekening wordt een gemiddelde conversiefactor van 210 g CO 2 /km gehanteerd, afkomstig uit de CO2- PRESTATIELADDER. In totaal is km gereden wat een berekende emissie geeft van: x 210 g CO 2 /km / = 6,1 ton CO 2. Alphabet organiseert gemiddeld een keer per twee jaar een promotiereis met ongeveer 20 handelaren in Europa. Het aantal deelnemers en bestemming is per jaar verschillend. Er wordt voor gekozen om de CO 2 emissie hierdoor te overschatten. De gemiddelde afstand is rond km, volgens de CO2-PRESTATIELADDER hoort hier een emissiefactor van 135 gram per reiziger kilometer bij. Met 20 deelnemers is de schatting van de totale emissie: 20 deelnemers x km x 2 (retour) x 0,5 (keer per jaar) x 135 / = 8,1 ton per jaar 4.6 Overige indirecte emissies In dit stadium van het vaststellen van de Carbon Footprint worden deze nog niet vastgesteld. De CO2- PRESTATIELADDER vereist dit ook pas vanaf niveau 4. 7

9 4.7 Onzekerheidsbeschouwing De Carbon Footprint bestaat uit diverse bronnen van wisselende grootte. De onzekerheid in grote bronnen heeft een grotere invloed op het eindresultaat dan kleinere bronnen. In deze paragraaf wordt een schatting gegeven van de onzekerheid van de gehele Carbon Footprint. Van elke bron is een schatting gemaakt van de standaarddeviatie van het totaalresultaat. Het verbruik van gas, brandstof en elektriciteit wordt nauwkeurig gemeten omdat hier ook financiële transacties mee verbonden zijn. De standaarddeviatie van de totale hoeveelheid zal beter zijn dan 2%. Overig zakelijk personenvervoer is een kleine post in de Carbon Footprint. Voor het personenvervoer is een forfaitaire waarde van 210 g CO 2 /km aangehouden voor huurauto s, omdat het type auto niet bekend is. Dezelfde waardes worden ook gehanteerd voor zakelijk vervoer met privé auto s. Voor de demo auto s is een gemiddelde emissiefactor voor diesel en benzine aangehouden omdat dit niet is geregistreerd. De standaarddeviatie van beiden samen wordt geschat als beter dan 20%. Vliegverkeer is een kleine post in de Carbon Footprint. Deze is variabel in tijd doordat de bestemming wisselt en het aantal deelnemers. Als schatting van de standaarddeviatie wordt hierom 50% gehanteerd. Tabel 4 geeft de schatting van de totale onzekerheid van de Carbon Footprint. Standaarddeviatie relatief absoluut Kwadraat Gasverbruik 2% 6,2 38,2 Lease auto's (eigen gebruik) 2% 8,3 69,2 Overig zakelijk personenvervoer 20% 7,9 62,2 Elektriciteitsverbruik 2% 18,5 343,2 Zakelijk personenvervoer 20% 1,2 1,5 Zakelijk vliegverkeer 50% 4,1 16,4 Kwadratensom 530,7 Totale standaarddeviatie 23,0 Totale relatieve standaarddeviatie 1,4% Totale onzekerheid (95% Betrouwbaarheidsinterval) 2,7% Tabel 4 Berekening totale onzekerheid van de Carbon Footprint De totale onzekerheid wordt geschat op 2,7%. Dit is een relatief kleine onzekerheid omdat meer dan 95% van de CO 2 bronnen wordt gemeten door meters met een lage meetonzekerheid. 8

10 5. Kwaliteitsbewaking en gegevensverzameling Dit is het derde jaar dat Alphabet een Carbon Footprint opstelt. De benodigde gegevens komen uit twee belangrijke bronnen. Elektriciteit en gas zijn afkomstig van de afdeling Facility Services en het brandstofverbruik van de afdeling HR/Quality (wagenparkbeheer dienstauto s). Van meer dan 95% van de CO 2 emissies ligt dus het gegevensbeheer op deze twee plaatsen. De Manager Facility Services verzamelt van alle vestigingen het elektriciteit- en gasverbruik. Dit wordt gearchiveerd. Wagenparkbeheer inclusief alle brandstofverbruiken is een kerncompetentie van Alphabet Nederland B.V. De wagenparkbeheerder beheert het archief wat elektronisch is opgeslagen in Fleet Agent/TWS Top Workflow System. 6. Samenvatting van de CO 2 emissies De totale CO 2 uitstoot van Alphabet Nederland B.V. is samengevat in tabel 5. Scope Bron / Soort CO2 uitstoot (ton) Subtotaal Totaal per Scope Directe emissies (scope 1) Gasverbruik Hoofdkantoor 110 Overige locaties (16) 199 Brandstof Lease auto's (eigen gebruik) 416 Overig zakelijk personenvervoer Totaal ton CO2 Elektriciteitsverbruik Hoofdkantoor Energie indirecte emissies (scope 2) Overige locaties (16) 292 Stadswarmte 7 CO2 prestatieladder specifiek Zakelijk personenvervoer 6 Zakelijk vliegverkeer 8 14 Tabel 5 Carbon Footprint 2011 gebaseerd op de conversiefactoren uit het Handboek van 23 juni De totale uitstoot is vastgesteld op 1692 ton CO 2. 9

11 Figuur 1 geeft de verdeling over de drie CO 2 bronnen die bij Alphabet zijn te onderscheiden Verwarming Vervoer Elektriciteit Figuur 1 Verdeling Carbon Footprint over drie bronnen. 10

12 7. Acties voor vermindering van de CO 2 uitstoot 7.1 Reductiedoelstelling Alphabet wil ten eerste de CO 2 emissie verminderen van grote bronnen waar het meeste invloed op is uit te oefenen. De reductie wordt daarom uitgevoerd bij het gas-, brandstof en elektriciteitsverbruik. Tabel 6 geeft de reductiedoelstelling in procent per jaar ten opzichte van Tabel 6 Reductiedoelstelling in procent per jaar ten opzichte van 2009 Scope Bron / Soort CO2 reductie Subtotaal Directe emissies (scope 1) Energie indirecte emissies (scope 2) Gasverbruik Hoofdkantoor 2,5% Overige locaties (14) 0,0% Brandstof Lease auto's (eigen gebruik) 4,0% Overig zakelijk personenvervoer 0,0% Elektriciteitsverbruik Hoofdkantoor 4,0% Overige locaties (14) 0,0% Stadswarmte 0,0% CO2 prestatieladder specifiek Zakelijk personenvervoer 0,0% Zakelijk vliegverkeer 0,0% 0,8% 3,7% 2,5% 0,0% Totaal per Scope 2,5% 22 ton CO2 2,4% 16 ton CO2 Totaal 2,4% 38 ton CO2 De totale reductiedoelstelling voor Alphabet is vastgesteld op 2,4% per jaar = 38 ton CO 2 per jaar. Deze reductiedoelstelling is gesteld voor het jaar 2011 en 2012 ten opzichte van het referentiejaar

13 Figuur 2 geeft deze doelstelling in tonnen CO 2 per jaar, verdeelt over de bronnen. Alphabet reductiedoelstelling; ton CO2 per jaar Elektriciteitsverbruik (scope 2); 16 Gasverbruik (scope 1); 3 Brandstof (scope 1); 19 Figuur 2 Reductiedoelstelling per jaar 7.2 Reductiemaatregelen Gasverbruik De reductie op het gasverbruik wordt in eerste instantie bij de hoofdvestiging gezocht. Er is onderzocht of de klapdeuren bij de hoofdentree vervangen konden worden door automatische schuifdeuren. Deze aanpassing is inmiddels doorgevoerd en de verwachting is dan ook dat dit een reductie tot gevolg heeft. De besparing op het gasverbruik op de hoofdvestiging wordt ingeschat op 2% jaar. De vestigingen worden gehuurd. Dit maakt het moeilijk om daar energiebesparing maatregelen voor verwarming door te voeren. Analyse van de mogelijkheden heeft nog niet plaatsgevonden. De totale besparing op het gasverbruik is dan 0,8% per jaar. 12

14 7.2.2 Brandstof Vanaf 2012 wil Alphabet voor het eigen wagenpark auto s aanschaffen met een gemiddelde CO 2 uitstoot van 120 gram CO 2 /km. Het huidige wagenpark wordt hierdoor in drie jaar vervangen door auto s met een lagere uitstoot. Tabel 7 geeft een schatting van de besparing per jaar en totaal. verbruik g CO2/km reductie per jaar gemiddeld per jaar totaal ,2% 2,2% ,4% 6,7% ,7% 13,3% ,4% 17,8% ,2% 20,0% ,0% 20,0% ,0% 20,0% ,0% 20,0% Tabel 7 inschatting van de emissiereductie door aanschaf auto s met lage CO 2 emissie De emissiereductie kan ongeveer 20% bedragen in een periode van vijf jaar, dit is gemiddeld 4% per jaar. Voor overig zakelijk personenvervoer wordt geen reductiedoelstelling vastgesteld. De totale reductie voor brandstof is dan 3,7% per jaar. De totale reductiedoelstelling voor de directe emissies (scope 1) is dan 2,5% per jaar = 22 ton CO 2 per jaar Elektriciteitsverbruik Het Data Service Center (ICT) is een grote verbruiker van elektriciteit op de hoofdvestiging. Dit gedeelte van de organisatie is nu van een aparte elektriciteitsmeter voorzien. Dit maakt het mogelijk om voor het Data Service Center gerichte maatregelen te nemen en deze te evalueren. Voor de kantooromgeving heeft er een onderzoek plaatsgevonden om te kijken wat vervanging van de verlichting door zuiniger verlichting zoals LED verlichting kan opleveren en wat bewegingsmelders op de verlichting opleveren. Door dit onderzoek is er besloten om deze te plaatsen als er aanpassingen op een werkplek en/of afdeling zijn. Op de hoofdvestiging wordt gestreefd naar een emissiereductie van 4% op het elektriciteitsverbruik per jaar. Voor de vestigingen wordt vooralsnog geen reductiedoelstelling vastgesteld. Nader onderzoek naar opties voor besparing is noodzakelijk wat in 2011 zal plaatsvinden. Door het grote aandeel van de hoofdvestiging in het elektriciteitsverbruik is de totale reductiedoelstelling voor elektriciteit 2,5% per jaar. 13

15 Voor stadswarmte, zakelijk personenverkeer en zakelijk vliegverkeer wordt vooralsnog geen reductiedoelstelling vastgelegd. De totale reductiedoelstelling voor de energie indirecte emissies (scope 2) is dan 2,4% per jaar = 16 ton CO 2 per jaar. 7.3 Effect van Reductiemaatregelen Alphabet heeft recent een aantal besparingsmaatregelen genomen die hier kort worden samengevat. Gasverbruik In 2009 is op de hoofdvestiging de verwarmingsketel vervangen. Een snelle trendanalyse van het verbruik laat een besparing zien rond m 3 per jaar op een totaal van m 3 gas per jaar. Dit is een CO 2 reductie van ongeveer 22 ton per jaar. Deze reductie is echter niet gerealiseerd in In 2011 is een reductie gerealiseerd van ongeveer 18 ton op jaarbasis. Brandstof De CO 2 prestatie van de eigen leasevloot was per jaar: 2008: 158,2 g CO 2 /km 2009: 151,5 g CO 2 /km 2010: 151,4 g CO 2 /km (benzine effect) 2011: 160,0 g CO2/km De besparing van 2008 naar 2009 was 4,4%. Van 2009 naar 2010 is er geen besparing gerealiseerd. Dit wordt veroorzaakt door een verschuiving van diesel naar benzine auto s in de eigen lease vloot. Het omslagpunt voor diesel auto s is door fiscale maatregelen verschoven naar een hoger aantal kilometers per jaar. Deze trend heeft zich ook nog in 2010 voortgezet. Elektriciteitsverbruik Het elektriciteitsverbruik is verminderd door implementatie van virtuele servers. Vanuit de specificaties is vastgesteld dat dit een besparing oplevert. Deze is niet gekwantificeerd. Het elektriciteitsverbruik is gestegen door uitbreiding van de Europese hosting. Verdere analyse is wenselijk voor de hosting services die Alphabet verzorgt. 8. Referenties NEN-ISO Greenhouse gases - Part 1: Specification with guidance at the organization level for quantification and reporting of greenhouse gas emissions and removals CO2 prestatieladder van SKAO CO2-PRESTATIELADDER Samen zorgen voor minder CO 2 HANDBOEK 2.0; 23 juni Einde rapport - 14