0A631: Leren Innoveren: Economische aspecten Door Tommy van der Vorst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "0A631: Leren Innoveren: Economische aspecten Door Tommy van der Vorst (t.v.d.vorst.1@student.tue.nl)."

Transcriptie

1 0A631: Leren Innoveren: Economische aspecten Door Tommy van der Vorst Kosten- Batenanalyese Een kosten- batenanalyse (cost- benefit analysis, CBA) wordt uitgevoerd door investeerders en overheden om de kosten en baten van een project tegen elkaar af te wegen. Er zijn verschillende vormen van deze analyse: Non- financial CBA (N- CBA) Bekijkt de geldstromen binnen een project, zonder daarbij rekening te houden met vermogensverkrijging (leningen die nodig zijn voor het project). De uitkomst van de N- CBA zegt iets over de winstgevendheid van een project; investeerders zullen alleen willen investeren in een project waarbij het geïnvesteerde geld ook daadwerkelijk meer oplevert. Ook belangrijk hierbij is de termijn waarop de winst geboekt zal worden. Financial CBA (F- CBA) Bij een financiële kosten- batenanalyse wordt gekeken naar vermogensverkrijging, dus hoe leningen, eigen vermogen en subsidies worden ingezet om het project te financieren. De F- CBA is nuttig bij een liquiditeitsanalyse, waarbij wordt gekeken of het project gedurende zijn looptijd altijd genoeg geld in kas heeft (oftewel niet rood hoeft te staan náást de al bestaande leningen) om zijn rekeningen te kunnen betalen. Economical CBA (E- CBA) De twee voorgaande CBA s zijn vooral interessant voor investeerders; echter, ook de overheid wil projecten kunnen analyseren op hun winstgevendheid. Het verschil met investeerders is dat de overheid de effecten voor de gehele maatschappij wil meenemen; het vervuilen van bijvoorbeeld schone lucht is voor de investeerder gratis, maar voor de overheid is het net alsof daar ook een prijskaartje aan hangt: het vervuilen van schone lucht is milieuvervuiling en heeft negatieve gevolgen voor de samenleving. De kosten- batenanalyse kan vervolgens worden gebruikt voor een serie andere analyses: Sensitivity analysis bekijkt de gevoeligheid van een project voor schommelingen in bepaalde prijzen of kosten. Liquidity analysis bekijkt of het project gedurende zijn looptijd altijd genoeg geld heeft om rekeningen te kunnen betalen. 1

2 Non- financial CBA De N- CBA is in feite het kasboekje van het project (cash flow statement for non- financial operations). In de N- CBA staan alle inkomende en uitgaande geldstromen (cashflows). De som van deze cash- flows heet de net cashflow (NCF). Het project begint in jaar 0, waarin meestal grote investeringen worden gedaan terwijl er nog geen omzet is. Jaar 0 heeft vaak een variabele lengte; als het bijvoorbeeld 3 maanden duurt om een elektriciteitscentrale te bouwen, dan is jaar 0 drie maanden lang. Een voorbeeld: Jaar Cash in Cash out Discount ratio Net cashflow Net cashflow (with discount) Cumulative , ,00 100,00% , , , , ,00 95,34% , , , , ,00 90,90% , , , , ,00 86,67% , , , , ,00 82,64% , , , , ,00 78,79% , , , , ,00 75,12% , , , , ,00 71,62% , , ,96 Discounting Met een N- CBA kan een investeerder inschatten hoeveel een project waarin hij nu investeert in de toekomst waard zal zijn. Het is zinvol om die waarde- in- de- toekomst om te rekenen naar een waarde (uitgedrukt in geld) nú. Hiervoor wordt discounting (verdisconteren) ingezet. Bij discounting ga je ervan uit dat de waarde van geld in de toekomst wordt bepaald door de rente die je daarvoor krijgt als je het op een bank zou zetten. Dit rente- percentage noemt men de opportunity rate of interest (i). Stel dat je de rente 10% is en je vandaag 100 euro op de bank zet. Over een jaar staat er dan 110 op die rekening; in andere woorden, wat over een jaar 110 is, is nú 100 waard. Met de discount factor kun je bedragen in de toekomst omrekenen naar bedragen in termen van geld van vandaag. De discount- factor d is te berekenen met =1(1+ ). In de N- CBA wordt de discountfactor toegepast op de net cashflows (en dit is logisch, want dit getal geeft aan hoeveel winst/verlies er in een jaar wordt gemaakt/geleden). Dit getal noemen we dan de discounted net cashflow (DNCF). De laatste kolom van de tabel is slechts een cumulatieve optelling van de DNCF. Inflatie In de berekening hierboven wordt niet (expliciet) rekening gehouden met inflatie. Op zich is dit niet zo vreemd: een van de redenen waarom je rente krijgt voor geld op de bank is omdat geld door inflatie minder waard wordt, en de rente compenseert je hiervoor. De inflatie wordt ook uitgedrukt in procenten (p). Constante en werkelijke prijzen Een CBA kan in constante of in werkelijke prijzen worden opgesteld. Bij constante prijzen ga je er in de berekening vanuit dat de prijzen niet veranderen; wat vandaag 100 euro kost, koop je over tien jaar ook nog steeds voor 100 euro (althans in je CBA). Om toch het effect van inflatie mee te nemen, wordt als opportunity rate of interest (i) in de berekening van de discount- factor de nominale rente gebruikt. Dit is 2

3 de rente waarin de compensatie voor de inflatie verwerkt zit. De nominale rente is het rentepercentage dat je daadwerkelijk bij een bank krijgt. Je kunt ook in werkelijke prijzen rekenen (en voor een liquiditeitsanalyse, waarbij je gaat kijken naar hoeveel geld een project op ieder moment in zijn kas heeft, móet het zelfs). Hierbij reken je per jaar de prijzen om naar de prijzen in dat jaar via de inflatie- factor. De rate of interest voor discounting is hierbij de reeële rente r (immers, het effect van inflatie zit nu al in je prijzen verwerkt). De reële rente is makkelijk te berekenen uit de nominale rente en het inflatiepercentage: = Met huidige prijzen wordt bedoeld het gebruik van constante prijzen uitgaande van het huidige jaar. Net Present Value (NPV) De net present value (of netto contante waarde) is de waarde van een project nadat het is afgelopen, omgerekend naar prijzen van vandaag. Dit is altijd de som van de (verdisconteerde) netto cashflows van alle jaren opgeteld. In het voorbeeld hierboven is het het laatste getal uit de kolom cumulatieve DNCF. Internal Rate of Return (IRR) Je zou het project kunnen beschouwen als een soort spaarrekening: je zet er geld op, en uiteindelijk is dat geld meer of minder waard geworden. Je zou dus voor het project een soort rentepercentage kunnen uitrekenen, en dit kunnen vergelijken met het rentepercentage van een bank. Als de rente op een project lager is dan wat je bij een bank kunt krijgen, dan zet je je geld beter op de bank. Het levert dan immers meer op en de zekerheid dát het ook daadwerkelijk meer gaat opleveren is bij banken veel groter. Deze rente voor een project heet de internal rate of return (IRR) en bereken je door de opportunity rate of interest zo te variëren dat de NPV gelijk aan 0 wordt. Dit is vrij ingewikkeld en wordt meestal in Excel gedaan met de functie IRR. Let wel op dat de IRR voor constante prijzen verschilt van die voor werkelijke prijzen. Dit verschil is vergelijkbaar met het verschil tussen reeële en nominale rente, en je moet de IRR met werkelijke prijzen dan ook vergelijken met de nominale rente (en de IRR in constante prijzen met de reeële rente). Pay-back period De periode waarna het project winstgevend wordt, heet de pay- back period. Deze is eenvoudig op te zoeken in de tabel, namelijk het jaar waarin de cumulatieve DNCF groter dan 0 is. Benefit-Cost Ratio De benefit- cost ratio (BCR) is simpelweg de ratio tussen alle (verdisconteerde!) inkomsten en alle kosten:. Investeringsbeslissingen Een investeerder zal willen investeren als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: NPV > 0: als de NPV kleiner dan 0 is, is het project verliesgevend en wordt het geld van de investerder dus juist mínder waard. IRR > i: is de interne rentevoet van een project kleiner dan de rente die bij een bank kan worden verkregen, dan is het beter om het geld bij de bank te zetten, omdat het dan meer waard wordt 3

4 dan wanneer het in het project zou worden geïnvesteerd. Is het verschil tussen de IRR en de rente bij een bank heel klein, dan is het misschien veiliger om je geld bij de bank te zetten; immers, de kans dat het project niet slaagt is meestal groter dan de kans dat de bank omvalt. BCR > 1: als de BCR kleiner dan 1 is, gaat er meer geld uit dan er binnenkomt. Het project kan dan niet winstgevend zijn en er is geen reden om te investeren. Pay- back period zo kort mogelijk (liefst onder de drie jaar): een lange pay- back period is onaantrekkelijk voor investeerders, omdat het veel risico s met zich meebrengt. Hoe korter de PBP, hoe beter. Financial CBA (F-CBA) In een financial cost- benefit analysis (F- CBA) worden ook de kosten van vermogensverkrijging meegenomen. Meestal maak je eerst een N- CBA (in huidige prijzen, immers dat zijn de bedragen die je met de bank afspreekt) en voeg je daar later kolommen voor de F- CBA aan toe. Een F- CBA kan er zo uitzien: Fin Fin Fin Non- fin Jr Cash in Total cash out NCF NCF NCF Cum. NCF , , , , , ,00 1 0, , , , , ,10 2 0, , , , , ,52 3 0, , , , , ,09 4 0, , , , , ,35 5 0, , , , , ,42 6 0, , , , , ,66 7 0, , , , , ,17 8 0, , , , , ,36 9 0, , , , , , , , , , , ,43 De cash- inflows bij de F- CBA bestaan uit de bedragen die je leent. De cash- outflows bestaan uit de terugbetalingen van de lening en de rente op de lening. Je kunt ervoor kiezen om de lening in één keer terug te betalen in het laatste jaar van je project, of om gebruik te maken van annuïteiten; hierbij betaal je een vast bedrag per jaar, waarbij een steeds groter deel van dat bedrag de terugbetaling is en een steeds kleiner wordend bedrag het rente- bedrag. De formule hiervoor is = (1+ ) (1+ ) 1, waarbij I de hoeveelheid geleend geld is, R de hoeveelheid resterend geleend geld na n jaren. De letter n geeft dus het aantal jaren van aflossing aan. Let op dat i de rente op de lening is, en niet de opportunity rate of interest: in theorie zouden ze gelijk moeten zijn, in de praktijk maken banken winst omdat de rente op leningen hoger is dan de rente die wordt uitgekeerd over spaargeld. De financiële cashflows tel je op tot een financiële NCF. De NPV hiervan zou precies 0 moeten zijn, maar om eerdergenoemde reden betreffende de rente op de lening is dit in de praktijk niet zo. 4

5 Subsidies komen als cash- inflow op de F- CBA te staan. Liquidity analysis Een project moet gedurende zijn looptijd voldoende geld in kas hebben om rekeningen te kunnen betalen. In de CBA komt dat erop neer dat de cumulatieve DNCF nooit onder de 0 mag zijn. De cumulatieve DNCF is als het ware het banksaldo van het project. Een liquiditeitsanalyse gebeurt altijd in werkelijke prijzen! Gebruikmakend van de F- CBA kan worden gekeken wanneer leningen moeten worden ingezet en terugbetaald om dit te bewerkstelligen. Wanneer er teveel geld op de lopende rekening van het project staat (getallen in cumulatieve DNCF te hoog), dan kan er eventueel meer worden terugbetaald aan de lening, zodat de uiteindelijke winst groter wordt (er hoeft immers over minder geleend geld rente worden betaald; daarnaast is de rente op de lopende rekening van het project uiteraard lager dan de rente op de lening). Werkkapitaal Er is in een project ook vaak werkkapitaal nodig. Dit is een soort marge, extra geld op de lopende rekening om rekeningen te kunnen betalen. Immers, de CBA wordt berekend per jaar, en zegt niets over wanneer dat geld dan écht binnenkomt op de projectrekening. Een werkkapitaal van ongeveer 3 maanden (dus een evenredig deel van de investering/kosten) is meestal redelijk. Sensitivity analysis Bij sensitivity analysis worden de bovenstaande analyses gebruikt als model. Door het veranderen van bepaalde onzekere waarden (bijvoorbeeld de kosten voor bepaalde grondstoffen of de prijzen die voor het te maken product worden betaald) kan worden gekeken hoe gevoelig en daarmee risicovol het project is ten aanzien van deze schommelingen. Met de functie goal seek in Excel is het doen van een sensitivity analysis heel eenvoudig. Het doel is om voor iedere variabele waarde uit te zoeken hoe hoog/laag deze mag worden zodat de NPV precíes 0 wordt (en het project dus nét geen verlies draait). Deze waarden heten switching values (omdat bij die waarde het project dus switched van winstgevend naar verlieslijdend). Meestal worden ze ook uitgedrukt in procenten van de originele waarde. De beoordeling van deze switching values (zijn de veiligheids- marges groot genoeg?) hangt sterk af van de aard van de switching value. In sommige landen is de inflatie bijvoorbeeld redelijk stabiel, in andere landen juist heel variabel. Let bij het uitrekenen van switching values ook op gecombineerde effecten. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als de prijs voor energie én de prijs voor een bepaalde grondstof veranderen? Economical CBA (E-CBA) Bij een E- CBA worden de kosten en baten van een project uitgerekend vanuit maatschappelijk, nationaal perspectief. In deze CBA worden transfer payments (belastingen, subsidies) niet meegenomen. Verder wordt er gerekend in shadow prices ; de prijzen die mensen daadwerkelijk bereid zijn te betalen (en die kunnen afwijken van de normale prijs door beleid en andere distortions). Daarnaast neemt de E- CBA ook de externe effecten mee van een project, zoals effecten voor het milieu en spillovers. Van een spillover is sprake als de kosten/baten van een bepaalde transactie niet volledig de waarde van die transactie aanduiden. Een bedrijf kan bijvoorbeeld investeren in R&D, maar omdat die kennis vaak ook beschikbaar komt voor andere bedrijven, is de totale opbrengst voor de samenleving misschien hoger dan de 5

6 opbrengst voor dat bedrijf alleen (dit is een positieve spillover). Een negatieve spillover is bijvoorbeeld een investering in een project dat het milieu vervuilt. Het omrekenen van milieu- effecten in termen van geld is lastig en soms bijna onmogelijk. Aan de andere kant is het ook mogelijk om milieu- effecten te internaliseren, zoals bijvoorbeeld gebeurt met de CO 2 - emissierechten. Bedrijven kunnen in deze rechten handelen en betalen dus geld om het milieu te mogen vervuilen. De kosten voor milieuvervuiling verschijnen zo vanzelf op de CBA. Een andere interessante mogelijkeid is om de informatie uit de E- CBA te combineren met de informatie uit een investeerders - CBA (de F- CBA dus). Is het voor de investeerders én voor de maatschappij ongunstig om een bepaald project te doen, dan hoeft er geen beleid te worden gemaakt om doorgang van dat project te voorkomen. Als het wél gunstig is om te investeren in een project, maar de maatschappij gaat erop achteruit, dan heeft het zin om de uitvoering van dit project aan banden te leggen. Is het tenslotte niet gunstig om te investeren, maar is een project wél voordelig voor de maatschappij, dan kan er aan het beschikbaar stellen van subsidies gedacht worden. Samengevat: E- NPV > 0 NPV > 0 Er wordt geïnvesteerd in iets positiefs, geen beleid nodig (wellicht kijken of bepaalde subsidieregelingen nog nodig zijn) NPV < 0 Er wordt niet geïnvesteerd in projecten die wél maatschappelijke voordelen kennen. Eventueel subsidies toekennen en beleid maken. E- NPV < 0 Er wordt geïnvesteerd in negatieve projecten; probeer deze te ontmoedigen met beleid. Er wordt niet geïnvesteerd in iets negatiefs, geen beleid nodig. 6

7 Bibliography Balkema, A., & Romijn, H. (2008). Syllabus Cost- Benefit Analysis of Projects (Part 1: Financial Cost- Benefit Analysis). Eindhoven: Faculteit Technologie Management, Technische Universiteit Eindhoven. Balkema, A., & Romijn, H. (2008). Syllabus Cost- Benefit Analysis of Projects (Part II: Economic Cost- Benefit Analysis). Eindhoven: Faculteit Technologie Management, Technische Universiteit Eindhoven. Deze samenvatting is slechts bedoeld als hulpmiddel bij het leren van het vak en kan de syllabus bij het vak geenszins vervangen. 7

Beoordeling van investeringsvoorstellen

Beoordeling van investeringsvoorstellen Beoordeling van investeringsvoorstellen C2010 1 Beoordeling van investeringsvoorstellen Ir. drs. M. M. J. Latten 1. Inleiding C2010 3 2. De onderneming C2010 3 3. Investeringen G2010 3 4. Selectiecriteria

Nadere informatie

BEDRIJFSWETENSCHAPPEN. 2. De investeringsbeslissing en de verantwoording ervan

BEDRIJFSWETENSCHAPPEN. 2. De investeringsbeslissing en de verantwoording ervan BEDRIJFSWETENSCHAPPEN Hoofdstuk 2: INVESTERINGSANALYSE 1. Toepasbare beoordelingsmethodes 1.1. Pay-back 1.2. Return on investment 1.3. Internal rate of return 1.4. Net present value 2. De investeringsbeslissing

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: De rentevoet

Hoofdstuk 5: De rentevoet Hoofdstuk 5: De rentevoet Tot nu toe hebben we gekeken naar de technieken voor het berekenen van de contante waarde en de toekomstige waarde, gegeven een markt rentevoet. Maar hoe wordt de rentevoet eigenlijk

Nadere informatie

BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V.

BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V. BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V. VERONDERSTELLINGEN Vraagprijs 2.500.000 (pand en inventaris). Inkomsten: In totaal 40 kamers; Bezetting kamers: T1 45%, T2 52%, T3 63%, vanaf T4 en verder 68%;

Nadere informatie

Cost Management & Engineering

Cost Management & Engineering Cost Management & Engineering Cost estimation Indexes: he t schatten van kosten op basis van gegevens uit het verleden o = nieuw geschatte kosten in jaar = oude gemaakte kosten in jaar Power sizing technique:

Nadere informatie

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010 TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010 CiTG, minor Mining and Resource Engineering Economie college 1: Grip op Geldstromen Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Energy & Industry Group December

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: De tijdswaarde van geld

Hoofdstuk 4: De tijdswaarde van geld Hoofdstuk 4: De tijdswaarde van geld 4.1 De tijdslijn Een serie cash flows die verschillende periodes duurt, noemen we een cash flow stroom. Een cash flow stroom kunnen we op een tijdslijn weergeven. Een

Nadere informatie

Investeringsselectie met de gebruikelijke krabbels op het whiteboard

Investeringsselectie met de gebruikelijke krabbels op het whiteboard Investeringsselectie met de gebruikelijke krabbels op het whiteboard In het eerste cluster geheel spontaan, in het tweede met dezelfde gegevens: vorige week (op 13 en 14 oktober 2016) hebben we een voorbeeld

Nadere informatie

Als we geld lenen noemen we dat vreemd vermogen.

Als we geld lenen noemen we dat vreemd vermogen. www.jooplengkeek.nl Enkelvoudige interest Als we geld lenen noemen we dat vreemd vermogen. Voor een lange periode (lang krediet) of een korte periode (kort krediet), maar het is altijd tijdelijk. We moeten

Nadere informatie

Financiën en risicomanagement

Financiën en risicomanagement Financiën en risicomanagement Leergang Bedrijfskunde voor de Agribusiness Miranda Meuwissen, Alfons Oude Lansink Bedrijfseconomie, Wageningen Universiteit Inhoud Risico-identificatie & stress test (Miranda)

Nadere informatie

Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven.

Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. www.jooplengkeek.nl Investeringsselectie Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. belangrijk Calculaties voor beslissingen

Nadere informatie

Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44

Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44 Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44 Samenvatting door een scholier 2184 woorden 5 april 2011 6,7 25 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans Hoofdstuk 41 Regels voor de

Nadere informatie

College 3. Opgaven. Opgave 2

College 3. Opgaven. Opgave 2 College 3 Opgaven Opgave 2 Tabel bij opgave 2 Schepen Marg. kosten Totale kosten Tot. opbr. Marg. opbr. Netto opbr. 3 200 600 900 900 300 4 200 800 1600 700 800 5 200 1000 2000 300 1000 6 200 1200 2100

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming

Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming Hoofdstuk 3: Arbitrage en financiële besluitvorming Elke beslissing heeft consequenties voor de toekomst en deze consequenties kunnen voordelig of nadelig zijn. Als de extra kosten de voordelen overschrijden,

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: Beoordelen

Hoofdstuk 6: Beoordelen Hoofdstuk 6: Beoordelen M&O VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Overzicht H6: Beoordelen Management & Organisatie Centraal Examen (CE) 1. Rechtsvormen 2. Prijsberekening 3. Resultaten 4. Balans 5. Liquiditeitsbegroting

Nadere informatie

Hieronder de vergelijking tussen de annuïteitenhypotheek en de lineaire hypotheek.

Hieronder de vergelijking tussen de annuïteitenhypotheek en de lineaire hypotheek. Hieronder de vergelijking tussen de annuïteitenhypotheek en de lineaire hypotheek. Inleiding: De genoemde vormen zijn voor starters de enige vormen die sinds 01-01-2013 leiden tot renteaftrek. Andere vormen,

Nadere informatie

ZEEËN VAN KANSEN FINANCIEEL MANAGEMENT

ZEEËN VAN KANSEN FINANCIEEL MANAGEMENT ZEEËN VAN KANSEN FINANCIEEL MANAGEMENT (Innovatieve) projecten Financiële haalbaarheid Welke kennis is essentieel Bedrijfsplan Investeringsselectie Inkoopmarkt Bedrijf Verkoopmarkt Productiemiddelen Gelduitgaven

Nadere informatie

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 9

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 9 12.000 18.000 26.000 25.000 UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 9 Opgave 1 a. Wat zijn de grote verschillen tussen financial- en operational leasing? Financial leasing Langlopende overeenkomst Leasetermijn

Nadere informatie

Thema 7. Investeringsmanagement

Thema 7. Investeringsmanagement Thema 7 Investeringsmanagement 1. Investeringsbeslissingsproces Besluitvormingsproces voor investeringen (6 fasen) (Choate & Racette, 1983) Investeringsopportuniteiten Nieuwe investeringsopportuniteiten

Nadere informatie

Werkkapitaal, Equity cashflow, Entity cashflow en Discretionary Cashflow

Werkkapitaal, Equity cashflow, Entity cashflow en Discretionary Cashflow Werkkapitaal, Equity cashflow, Entity cashflow en Discretionary Cashflow Er is al heel wat gezegd en geschreven over het onderwerp Cash Flows. Wat ons blijft verbazen is hoe onvolledig deze publicaties

Nadere informatie

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 2

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 2 HOOFDSTUK 2 Opgave 1 a. De kosten en opbrengsten en daarvan uiteindelijk de ontvangsten en uitgaven zijn voor iedere investering van belang. b. Het grote probleem zijn de schaarse middelen. c. Dit zijn

Nadere informatie

Financial Management BDK A. Kapitaalkosten

Financial Management BDK A. Kapitaalkosten A. Kapitaalkosten In dit hoofdstuk wordt onderzocht hoeveel procent van elke bron van geld (eigen vermogen of vreemd vermogen) gebruikt moet worden om een bedrijf te financieren. Kapitaalkosten Kapitaalkosten

Nadere informatie

We gaan de winstgevendheid van een onderneming analyseren. DOEL: - hoe verliezen oplossen? - financieren met VV vanuit rentabiliteitsstandpunt?

We gaan de winstgevendheid van een onderneming analyseren. DOEL: - hoe verliezen oplossen? - financieren met VV vanuit rentabiliteitsstandpunt? Hfst 7: Rentabiliteit We gaan de winstgevendheid van een onderneming analyseren. DOEL: - hoe verliezen oplossen? - financieren met VV vanuit rentabiliteitsstandpunt? Goede rentabiliteit heeft ook z n invloed

Nadere informatie

Financiële Markten 2

Financiële Markten 2 1ste bach TEW Financiële Markten 2 De Ceuster Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be 118 2.80 EUR Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Financiële markten

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: Basis van kapitaal budgettering

Hoofdstuk 7: Basis van kapitaal budgettering Hoofdstuk 7: Basis van kapitaal budgettering Een belangrijke verantwoordelijkheid van de financiële managers van een corporatie is het vaststellen, welke projecten of investeringen een bedrijf moet ondernemen.

Nadere informatie

Economie module 4 Ruilen in de tijd. goederen kopen

Economie module 4 Ruilen in de tijd. goederen kopen Economie module 4 Ruilen in de tijd 27 blz. werkboek = 1 ½ blz. per les H1 par 1 & 2 vb.1 O O sparen om tijd storting + rente iets te kopen goederen kopen vb.2 O O geld lenen om tijd aflossing + rente

Nadere informatie

Rendement, Effectief rendement, IRR, wat is het nu?

Rendement, Effectief rendement, IRR, wat is het nu? Rendement, Effectief rendement, IRR, wat is het nu? Author : G.K. van Dommelen Date : 02-10-2014 (publicatiedatum 3 oktober 2014) Op 18 september jongstleden publiceerden wij een artikel over het bod dat

Nadere informatie

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 7 tot en met 9. In deze opgave blijft de vermogensrendementsheffing buiten beschouwing.

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 7 tot en met 9. In deze opgave blijft de vermogensrendementsheffing buiten beschouwing. Opgave 5 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 7 tot en met 9. In deze opgave blijft de vermogensrendementsheffing buiten beschouwing. Tot ongeveer het jaar 2010 stegen de gemiddelde prijzen van verkochte

Nadere informatie

Indexcijfers. - We rekenen volumes van allerlei zaken om naar procenten - We vergelijken vervolgens die cijfers om conclusies te trekken

Indexcijfers. - We rekenen volumes van allerlei zaken om naar procenten - We vergelijken vervolgens die cijfers om conclusies te trekken Wat is een? Binnen de economie vergelijken we vaak procentuele ontwikkelingen. Die ontwikkelingen zijn in geld uitgedrukt soms lastig te doorzien. Zo wordt de economische groei van een land uitgedrukt

Nadere informatie

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 5

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 5 HOOFDSTUK 5 Opgave 1 a. Bereken het netto werkkapitaal per 1-4-2018. = Nettowerkkapitaal Voorraad goederen 250.000 Debiteuren 80.000 ING bank 65.000 Kas 5.000 + 400.000 Crediteuren 60.000 Te betalen omzetbel

Nadere informatie

Kleurpagina vraagkaartjes beginner Ruilen over de tijd Quiz. Deze pagina 2 keer printen daarna op de achterkant de vraagkaartjes Ruilen over de tijd

Kleurpagina vraagkaartjes beginner Ruilen over de tijd Quiz. Deze pagina 2 keer printen daarna op de achterkant de vraagkaartjes Ruilen over de tijd Kleurpagina vraagkaartjes beginner Ruilen over de tijd Quiz. Deze pagina 2 keer printen daarna op de achterkant de vraagkaartjes Ruilen over de tijd quiz beginner printen en uitsnijden of knippen. Bijlage

Nadere informatie

Samenvatting Management & Organisatie Berekeningen

Samenvatting Management & Organisatie Berekeningen Samenvatting Management & Organisatie Bereke Samenvatting door een scholier 834 woorden 7 november 2003 6,5 127 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans Hoe uit te rekenen Lineaire lening: 1. Bereken

Nadere informatie

De investeringsanalyse

De investeringsanalyse Het programma van vandaag: het investeringsproject de cashflow het gemiddelde rendement de terugverdientijd de netto contante waarde Adele 1 Investeringsbeslissingen Waarom investeren? We verwachten winst

Nadere informatie

Toepassen van Adjusted Present Value

Toepassen van Adjusted Present Value Toepassen van Adjusted Present Value Blz. 1 van 8 In deze bijdrage wordt ingegaan op het berekenen van economische waarde. Naast de bekende discounted cash flow (DCF) methode wordt ook wel gebruik gemaakt

Nadere informatie

Aurington. Administratie en Advies

Aurington. Administratie en Advies Aurington Administratie en Advies Let op de houdbaarheidsdatum! Mei 5 Pincode 6 7 8 Boetes Dit jaar Deze maand De balans Tandorine B.V. Debet Activa Bezittingen Wat heb ik? Credit Passiva Vermogen Hoe

Nadere informatie

www.jooplengkeek.nl Hoofdstuk 42 belangrijk

www.jooplengkeek.nl Hoofdstuk 42 belangrijk www.jooplengkeek.nl belangrijk 1 Liquiditeitskengetallen Current ratio Quick ratio Working capital (werkkapitaal) Cashflow Kengetallen Kengetallen zijn verhoudingsgetallen, ze geven de verhouding aan tussen

Nadere informatie

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel FINANCE & RISKMANAGEMENT 6 OKTOBER UUR. SPD Bedrijfsadministratie B / 7

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel FINANCE & RISKMANAGEMENT 6 OKTOBER UUR. SPD Bedrijfsadministratie B / 7 SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel FINANCE & RISKMANAGEMENT 6 OKTOBER 2015 08.45 11.15 UUR SPD Bedrijfsadministratie B / 7 Opgave 1 (40 punten) 1. Een voorbeeld van een goed antwoord: De interest

Nadere informatie

Loen Educatie & Schrijfwerk www.economieweb.nl. (N)iets op de bank? Lesbrief over sparen en lenen

Loen Educatie & Schrijfwerk www.economieweb.nl. (N)iets op de bank? Lesbrief over sparen en lenen (N)iets op de bank? Lesbrief over sparen en lenen Het is makkelijk en verstandig om geld achter de hand te hebben. Er kan bijvoorbeeld iets kapot gaan in huis, of je spaart voor iets dat je graag wil hebben.

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak management en organisatie havo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te

Nadere informatie

Financiële hefboomwerking

Financiële hefboomwerking 17 Financiële hefboomwerking Waarom gaan ondernemingen dan schulden aan, kan men zich terecht afvragen? Het antwoord ligt bij de kost van het alternatief. Schulden kosten aanzienlijk minder dan. Er werd

Nadere informatie

11 Investeringsselectie

11 Investeringsselectie 11 Investeringsselectie hoofdstuk 11.1 C 11. B 11.3 B 11.4 D 11.5 C 11.6 D 11.7 A 11.8 A 11.9 C Gemiddelde winst: 100.000 85.000 = 15.000 Gemiddeld vermogen: (100.000 + 10.000) / = 55.000 GBR: 15.000 /

Nadere informatie

1 november 2011 Examenhal (18:30 21:30)

1 november 2011 Examenhal (18:30 21:30) Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Naam: Studentnummer: Tentamen Financiering voor Vastgoedkunde Antwoordsuggesties 1 november 2011 Examenhal (18:30 21:30) Omcirkel het meest juiste antwoord bij de Multiple

Nadere informatie

Examen PC 2 Financiële Rekenkunde

Examen PC 2 Financiële Rekenkunde Examen PC 2 Financiële Rekenkunde Instructieblad Examen : Professional Controller 2 leergang 8 Vak : Financiële Rekenkunde Datum : 18 december 2014 Tijd : 14.00 15.30 uur Deze aanwijzingen goed lezen voor

Nadere informatie

Economische waarde voor de waardering van de onderneming

Economische waarde voor de waardering van de onderneming Economische waarde voor de waardering van de onderneming Kort geleden werd het volgende artikel gepubliceerd: Waardebepaling rammelt aan alle kanten. Een Registeraccountant had in het kader van een geschillenwaardering

Nadere informatie

BANK VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN (Centrale Bank)

BANK VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN (Centrale Bank) BANK VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN (Centrale Bank) Voorschriften Publicatie van de Effectieve Rentevoet juli 2004 NEDERLANDSE ANTILLEN Voorschriften Publicatie van de Effectieve Rentevoet 1. Aard en wettelijke

Nadere informatie

De bestuursleden van Stichting Goed Bezig Midscheeps 3 9733 A Groningen. Financieel verslag 2012. Dossiernummer: 800070.0

De bestuursleden van Stichting Goed Bezig Midscheeps 3 9733 A Groningen. Financieel verslag 2012. Dossiernummer: 800070.0 De bestuursleden van Stichting Goed Bezig Midscheeps 3 9733 A Groningen Financieel verslag 2012 Dossiernummer: 800070.0 Kenmerk: H. Veen Datum: 26 april 2013 Inhoudsopgave 1. Rapport 3 1.1 Opdracht 4 1.2

Nadere informatie

Wanneer gaat het fout met de financieringshefboom?

Wanneer gaat het fout met de financieringshefboom? Wanneer gaat het fout met de financieringshefboom? In tijden dat de verwachtingen voor toekomstige vrije geldstromen ieder jaar uitkomen werkt de financieringshefboom in het voordeel van de eigen vermogen

Nadere informatie

Dorssport bedrijfswaardering basis concept jaarrekening 2017

Dorssport bedrijfswaardering basis concept jaarrekening 2017 Dorssport bedrijfswaardering basis concept jaarrekening 2017 Bedrijfsnaam: Dorssports Vestigingsplaats: Heiloo Pagina 2 van 12 1. Uitkomsten 1. 1. Waarde eigen vermogen Basisscenario Waarde eigen vermogen

Nadere informatie

5 Opstellen businesscase

5 Opstellen businesscase 5 Opstellen In de voorgaande stappen is een duidelijk beeld verkregen van het beoogde project en de te realiseren baten. De batenboom geeft de beoogde baten in samenhang weer en laat in één oogopslag zien

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: Investeringsbeslissingregels

Hoofdstuk 6: Investeringsbeslissingregels Hoofdstuk 6: Investeringsbeslissingregels Een bedrijf moet alleen tot acquisitie overgaan als het een positieve netto contante waarde heeft. Hoewel de NCW investeringsregel de waarde van het bedrijf maximaliseert,

Nadere informatie

Leningen en kasstromen

Leningen en kasstromen 2015 Leningen en kasstromen Onderzoek ikv artikel 213a van de gemeentewet Otto Mekel JS Consultancy 9/21/2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 1.1 Aanleiding van het onderzoek... 2 1.2 Onderzoeksvragen...

Nadere informatie

19 mei 2008. Wat is de waarde van een bedrijf?

19 mei 2008. Wat is de waarde van een bedrijf? 19 mei 2008 Wat is de waarde van een bedrijf? Wat is de waarde van een bedrijf? P.P.C. Buijsrogge RV Register Valuator Makelaar in bedrijfsbelangen www.corporatesearch.nl buijsrogge@corporatesearch.nl

Nadere informatie

Handleiding Exploitatiemodellen

Handleiding Exploitatiemodellen Handleiding Exploitatiemodellen T4 GEN Macro Sjoerd Sloterdijk 12 december 2013 Versie 1 Inhoudsopgave 1 / Handleiding exploitatiemodellen 3 12 december 2013 / Versie 1 Handleiding Exploitatiemodellen

Nadere informatie

De familiebank - vanaf 2013

De familiebank - vanaf 2013 De familiebank - vanaf 2013 Inleiding Sinds 01-01-2013 moet iedere nieuwe lening t.b.v. de eigenwoning worden afgelost, met uitzondering van situaties die vallen onder het overgangsrecht. Omdat banken

Nadere informatie

7,8. Samenvatting door een scholier 868 woorden 3 maart keer beoordeeld. Economie in context. Samenvatting economie. 2.

7,8. Samenvatting door een scholier 868 woorden 3 maart keer beoordeeld. Economie in context. Samenvatting economie. 2. Samenvatting door een scholier 868 woorden 3 maart 2015 7,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Economie in context Samenvatting economie 2.1 Sparen en rente Redenen om te sparen: 1. Sparen uit voorzorg

Nadere informatie

(N)iets op de bank? Lesbrief over sparen, beleggen en lenen

(N)iets op de bank? Lesbrief over sparen, beleggen en lenen (N)iets op de bank? Lesbrief over sparen, beleggen en lenen Het is verstandig om geld achter de hand te hebben. Sparen betekent het niet uitgeven van een deel van je inkomen. Je kunt verschillende redenen

Nadere informatie

Contributiemarge = dekkingsbijdrage voor de vaste kosten = omzet variabele kosten

Contributiemarge = dekkingsbijdrage voor de vaste kosten = omzet variabele kosten Hoofdstuk 1 Accounting verstrekt informatie voor 3 hoofddoelen: 1. Routinematige interne verslaggeving voor beslissingen van managers (die regelmatig voorkomen). 2. Niet routinematige interne verslaggeving

Nadere informatie

9 Uitwerkingen proefwerktrainingen deel 2

9 Uitwerkingen proefwerktrainingen deel 2 Docentenhandleiding Hoofdstuk 25 9 Uitwerkingen proefwerktrainingen deel 2 a Per november 2008 wordt aan huur vooruitontvangen: 400 3 650 = 780.. b Per december wordt achteraf ontvangen: 25 3 720 = 270..

Nadere informatie

Boekverslag door M woorden 21 februari keer beoordeeld

Boekverslag door M woorden 21 februari keer beoordeeld Boekverslag door M. 1345 woorden 21 februari 2012 6 34 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Samenvatting economie hoofdstuk 8 en hoofdstuk 9 Paragraaf 1 Verzien in behoeften door goederen en diensten

Nadere informatie

Hoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever <> begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo

Hoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever <> begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo Hoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo zijn opgemaakt (ook onder IFRS) IAS 7 maakt gebruik van cashstroom tabellen,

Nadere informatie

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen

Nadere informatie

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 6. In deze opgave blijven de belastingen buiten beschouwing.

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 6. In deze opgave blijven de belastingen buiten beschouwing. Opgave 2 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 6. In deze opgave blijven de belastingen buiten beschouwing. VastNed Retail nv is een Nederlands vastgoedbeleggingsfonds dat met gelden

Nadere informatie

Investeringsanalyse. Inleiding. Inleiding. Investeringsanalyse. Investeringsanalyse. projectverantwoordelijke. Inleiding. H1: Basiskenmerken

Investeringsanalyse. Inleiding. Inleiding. Investeringsanalyse. Investeringsanalyse. projectverantwoordelijke. Inleiding. H1: Basiskenmerken Academiejaar 25-26 projectverantwoordelijke manager Academiejaar 25-26 2 .. Basiskenmerken van een investering.. Horizon.2. Inkomstenstr..3. Uitgavenstr..4. Nood actualis. Doel van een investering: vervanging

Nadere informatie

:: Investeringsanalyse

:: Investeringsanalyse :: Investeringsanalyse Patrick Henckes Business Development 19-03-2010 :: Inhoud Definitie Uitgangsprincipe Basisbegrippen Rendabiliteitscriteria TVT NPV KBE Invloedsfactoren investeringsanalyse Voorbeeld

Nadere informatie

Financiële analyse van de jaarrekening

Financiële analyse van de jaarrekening 17 hoofdstuk Financiële analyse van de jaarrekening 17.1 B 17. C 17.3 C 17.4 A 17.5 A 17.6 C 17.7 D 17.8 D 17.9 B 17.10 D 17.11 D 17.1 C 17.13 A 17.14 C 17.15 B 17.16 C 1.000.000 / 1.500.000 = 0,08 17.17

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak M&O vwo, eerste tijdvak (2014). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre was

Nadere informatie

Deze examenopgave bestaat uit 7 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 4 opgaven en omvat 19 vragen.

Deze examenopgave bestaat uit 7 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 4 opgaven en omvat 19 vragen. SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave TREASURY MANAGEMENT VRIJDAG 16 DECEMBER 2016 12.15-14.45 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 7 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat

Nadere informatie

TIJ Delft T«chnt5che Universiteit Detft

TIJ Delft T«chnt5che Universiteit Detft TIJ Delft T«chnt5che Universiteit Detft Tentamen Principes van Asset Trading (WI3418TU) 30 januari 2013 van 9.00-12^00 Het tentamen bestaat uit twee delen, die gelijk gewicht hebben. Het eerste deel bestaat

Nadere informatie

Bedrijfsbegroting naam leerling : oke

Bedrijfsbegroting naam leerling : oke 15 De bedrijfsbegroting Bedrijfsbegroting naam leerling : oke test Omschrijving melkvee Aantal eenheden Per eenheid in euro's Bruto opbrengst Saldo Totaal saldo Berekende rente per eenh. Totaal of % Waarde

Nadere informatie

10. Break the Code. Registratieformulier Break the Code. Namen groepsleden. Code poging 1 Puzzel 1 Puzzel 2 Puzzel 3

10. Break the Code. Registratieformulier Break the Code. Namen groepsleden. Code poging 1 Puzzel 1 Puzzel 2 Puzzel 3 10. Break the Code Registratieformulier Break the Code Namen groepsleden Code poging 1 Puzzel 1 Puzzel 2 Puzzel 3 Code poging 2 (indien nodig) Puzzel 1 Puzzel 2 Puzzel 3 Puzzel 1: woordzoeker Instructies

Nadere informatie

Obligaties een financieringsinstrument en een beleggingscategorie

Obligaties een financieringsinstrument en een beleggingscategorie Obligaties een financieringsinstrument en een beleggingscategorie Mr A. van Dijk RBA 1 Inleiding Wat zijn obligaties? Kenmerken Rendement Risico Obligatiesoorten 2 Kenmerken van Obligaties Vordering Vaste

Nadere informatie

Handleiding. Model ter ondersteuning van investeringsbeslissingen in de bouw

Handleiding. Model ter ondersteuning van investeringsbeslissingen in de bouw Handleiding Model ter ondersteuning van investeringsbeslissingen in de bouw 09-07-2009 Introductie... 3 Tabblad Inleiding... 4 Hoofdalternatieven... 5 Subalternatief... 6 Bouwdata... 6 Gebouwen... 6 Tabblad

Nadere informatie

Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten

Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten 21.0 Inleiding In Excel kunnen grote (en zelfs ook niet zo grote) tabellen met getallen en tekst er nogal intimiderend uitzien. Echter, Excel komt helemaal tot haar recht

Nadere informatie

Samenvatting M&O H14: Enkelvoudige interest

Samenvatting M&O H14: Enkelvoudige interest Samenvatting M&O H14: Enkelvoudige interest Samenvatting door K. 760 woorden 29 oktober 2016 0 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans H14; Enkelvoudige interest 14.1 Berekeningen met enkelvoudige interest

Nadere informatie

OEFENINGEN HOOFDSTUK 2

OEFENINGEN HOOFDSTUK 2 OEFENINGEN HOOFDSTUK 2 1 2 OEFENING 1 DE ONDERNEMING DATSUN N.V. MAAKT AIRCONDITIONING SYSTEMEN. OMWILLE VAN DE STERKE GROEI VAN DIE MARKT, IS DE HUIDIGE PRODUCTIECAPACITEIT NIET LANGER TOEREIKEND. DATSUN

Nadere informatie

Financieel verslag 2011/2012. Mixed Hockeyclub Voorbeeld Sportpark Hoefslag 12 2342 KM Vlissingen

Financieel verslag 2011/2012. Mixed Hockeyclub Voorbeeld Sportpark Hoefslag 12 2342 KM Vlissingen Financieel verslag 2011/2012 Mixed Hockeyclub Voorbeeld Sportpark Hoefslag 12 2342 KM Voorblad 0 Inhoud Bestuursverslag 2 Algemeen 3 Resultaatvergelijk 4 Financiele positie 5 Jaarrekening 7 Balans 8 Staat

Nadere informatie

Evalueren van rendabiliteit van enerzuinige investeringen. Jonathan Fronhoffs Cenergie

Evalueren van rendabiliteit van enerzuinige investeringen. Jonathan Fronhoffs Cenergie Evalueren van rendabiliteit van enerzuinige investeringen Jonathan Fronhoffs Cenergie Wie is Cenergie 20 jaar actief in integrale energiezorg Integrale energiezorg is: Volledig traject Alle aspecten van

Nadere informatie

HET RENDEMENT. De aankoopprijs en huurinkomsten geven een Bruto Aanvangsrendement (BAR = huuropbrengst/totale aankoopprijs) van 5.42%.

HET RENDEMENT. De aankoopprijs en huurinkomsten geven een Bruto Aanvangsrendement (BAR = huuropbrengst/totale aankoopprijs) van 5.42%. HET RENDEMENT 23-5-2015 www.hetrendement.be Bart@hetrendement.be 0476/941477 BTW-BE 0598.805.645 IBAN BE77 1430 9238 6642 Ezelstraat 71, 8000 Brugge De woning staat te koop voor 630.000 bij vastgoed Acasa,

Nadere informatie

Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten

Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten Opmerking vooraf. Een netwerk is een structuur die is opgebouwd met pijlen en knooppunten. Bij het opstellen van

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opgave 1 1 maximumscore 2 Een vereniging heeft leden, een stichting niet 1 Het bestuur van een vereniging wordt gekozen door de leden, bij een stichting benoemt het bestuur zichzelf (coöptatie) 1 2 maximumscore

Nadere informatie

fun house fun house fun house Pink

fun house fun house fun house Pink fun house fun house fun house Pink financieringsbegroting bezit en vermogen vaste activa - vlottende activa eigen vermogen - vreemd vermogen voorbeelden Joop Lengkeek Kamer H0.012 Email: Lengkeek.J@NHTV.nl

Nadere informatie

ALLES-IN-HUIS SLIM BETALEN

ALLES-IN-HUIS SLIM BETALEN ALLES-IN-HUIS SLIM BETALEN ALLES-IN-HUIS EEN INVESTERING IN DE TOEKOMST De gemiddelde energierekening in een huis met energielabel F is ongeveer 185,- per maand en op de jaarafrekening staat 2.200,-. Over

Nadere informatie

OPGAVEN HOOFDSTUK 9 ANTWOORDEN

OPGAVEN HOOFDSTUK 9 ANTWOORDEN HOOFDSTUK 9 ANTWOORDEN Opgave 1 a. Wat zijn de grote verschillen tussen financial- en operational leasing? Financial leasing Langlopende overeenkomst Leasetermijn gelijk aan de economische levensduur Contract

Nadere informatie

Agenda. Wie is De Hooge Waerder?

Agenda. Wie is De Hooge Waerder? 1 Agenda 1. Wie is De Hooge Waerder? 2. Wat is mijn bedrijf waard? 3. Is uw bedrijf verkoopklaar? Vestigingen Wie is De Hooge Waerder? 2 Wie is De Hooge Waerder? Divisies: op alle vestigingen zijn alle

Nadere informatie

Hoofdstuk 14: Datum & Tijdfuncties

Hoofdstuk 14: Datum & Tijdfuncties Hoofdstuk 14: Datum & Tijdfuncties 14.0 Inleiding Twee van de meest voorkomende en belangrijke velden in databases, logboeken, projectmanagement bestanden etc. zijn datums en tijden. Excel kan deze datums/tijden

Nadere informatie

Waarde versus Prijs De Golfbaan Case. Han Dieperink register valuator

Waarde versus Prijs De Golfbaan Case. Han Dieperink register valuator Waarde versus Prijs De Golfbaan Case Han Dieperink register valuator Drie manieren om prijs te bepalen Gelijkwaardig vraag & aanbod Dominante vrager of bieder Fairness Drie manieren om waarde te bepalen

Nadere informatie

Samenvatting Economie Rekonomie

Samenvatting Economie Rekonomie Samenvatting Economie Rekonomie Samenvatting door een scholier 1570 woorden 24 oktober 2011 5,3 76 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Rekonomie Hoofdstuk 1 De cijfers achter de komma worden ook

Nadere informatie

VOORBEELDEXAMENVRAGEN ( VOORBEELDEXAMEN!!!!)

VOORBEELDEXAMENVRAGEN ( VOORBEELDEXAMEN!!!!) VOORBEELDEXAMENVRAGEN ( VOORBEELDEXAMEN!!!!) VRAAG 1 WELKE VAN DE VOLGENDE UITSPRAKEN ZIJN JUIST? 1) IRR HOUDT GEEN REKENING MET DE GROOTTE VAN DE INVESTERING. 2) INDIEN EEN ONDERNEMING PROJECTEN DOORVOERT

Nadere informatie

De Pensioenkrant. Wilt u ook uw pensioen veilig stellen? Lees verder in de pensioenkrant...

De Pensioenkrant. Wilt u ook uw pensioen veilig stellen? Lees verder in de pensioenkrant... De Pensioenkrant Wilt u ook uw pensioen veilig stellen? Lees verder in de pensioenkrant... Het probleem Levensstandaard behouden wordt moeilijker Uit cijfers van het nationaal instituut voor statistiek

Nadere informatie

9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende?

9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation. Is sturen op budget voldoende? 9e PUG symposium PRINCE2, The Next Generation Is sturen op budget voldoende? Nieuwe ontwikkelingen om de resultaten te volgen! Nicole Claassen Gianni Piazza Performanagement Introductie Performanagement

Nadere informatie

netto winst

netto winst opgave 1 investering 400.000 restwaarde 100.000 jaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 netto winst 20.000 30.000 40.000 10.000 10.000 Gevraagd: Wat is het gemiddelde rendement? gemiddelde winst / gemiddeld

Nadere informatie

Examen HAVO. management & organisatie. tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage.

Examen HAVO. management & organisatie. tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage. Examen HAVO 2014 tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-16.30 uur management & organisatie Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 33 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD. Suriname Debt Management Office. Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012

BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD. Suriname Debt Management Office. Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012 BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD Suriname Debt Management Office Kosten en Risico analyse van de Surinaamse schuldportefeuille per ultimo 2012 Een vooruitblik op de schuld, de schuldenlastbetalingen in 2013-2045

Nadere informatie

2. Sparen, lenen en beleggen

2. Sparen, lenen en beleggen 37 2. Sparen, lenen en beleggen Droomt u ook wel eens van een mooi huis dat u in een advertentie ziet staan? Hoeveel zou dat per maand kosten aan hypotheek? U kunt natuurlijk direct naar uw bank of de

Nadere informatie

Geld en prijzen op de lange termijn

Geld en prijzen op de lange termijn Geld en prijzen op de lange termijn De geldvoorraad in de eurozone Cijfers over de geldvoorraad in de eurozone vind je in Europan Central Bank, Economic Bulletin, tabel 5.. Tabel geeft de opsplitsing van

Nadere informatie

Toets 3 HAVO 5 g Diagnostische toets 2012

Toets 3 HAVO 5 g  Diagnostische toets 2012 Uitwerkingen/waardering Toets 3 HAVO 5 20 12 MO Onderdeel 3.1 Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Diagnostische toets 2012 Uitwerkingen/waardering Voor deze toets zijn maximaal 35 punten te behalen; De

Nadere informatie

Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken

Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken Probleemanalyse Clips Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken Er is geen goed antwoord bij dit vak.

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak M&O havo, eerste tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre was

Nadere informatie

samengestelde rente: rente op rente ik spaar mijn rente

samengestelde rente: rente op rente ik spaar mijn rente samengestelde rente: rente op rente ik spaar mijn rente Als je geld langere tijd (meerdere jaren) op een spaarrekening zet, dan ontvang je per jaar een rentebedrag. Als je het rentebedrag niet opneemt,

Nadere informatie