Op weg naar een rookvrij sportterrein

Transcriptie

1 Op weg naar een rookvrij sportterrein Stappenplan Dit stappenplan is voor iedere bestuurder of vrijwilliger van een sportvereniging die op weg wil naar een rookvrij sportterrein. Om nieuwe afspraken in te voeren is het handig om een aantal stappen te doorlopen. De Hartstichting heeft hiervoor een stappenplan gemaakt voor sportverenigingen.

2 Inleiding Heeft u er wel eens aan gedacht dat sporten en roken niet bij elkaar passen? Sporten is gezond, terwijl roken en meeroken erg schadelijk is voor de gezondheid. Kinderen brengen veel van hun vrije tijd door op de sportvereniging. Het is moeilijk voor kinderen om roken te weerstaan als anderen om hen heen roken, vooral als het om rolmodellen gaat. Denk aan sporters tegen wie zij opkijken of trainers. Met een rookvrij sportterrein draagt de sportvereniging uit dat niet-roken de norm is. Hierdoor wordt roken minder normaal en daarmee minder aantrekkelijk voor kinderen en wordt het schadelijke meeroken voorkomen. Zet ook stappen op weg naar rookvrij! Wat is een geheel rookvrij sportterrein? Een geheel rookvrij sportterrein zonder enige uitzonderingen houdt in: Het gehele terrein is rookvrij binnen de hekken of andere begrenzing van de sportvereniging, inclusief kantine, terras, velden, langs de lijn en de tribune. Iedereen houdt zich aan de afspraak om niet te roken op het sportterrein: leden, medewerkers, vrijwilligers, trainers, ouders, maar ook externen die op bezoek zijn. Het rookvrije sportterrein wordt uitgedragen door bordjes of andere aanduiding op het buitenterrein. De e-sigaret is meegenomen in het rookvrije beleid. Ook deze is verslavend, bevat schadelijke stoffen en verlaagt de drempel tot het roken van sigaretten. Binnenruimten van een sportterrein zijn al rookvrij, denk aan de kantine, de kleedkamer en sportzalen. Geheel rookvrij is de aanbeveling van de Hartstichting, maar u kunt hier ook stapsgewijs naartoe werken door te beginnen met maatregelen om het roken te beperken. In de bijlage Afspraken Op weg naar rookvrij ziet u voorbeelden van afspraken om het roken te beperken. Toelichting stappenplan Rookvrije generatie Dit stappenplan beschrijft de stappen die u kunt doorlopen voor het invoeren van een geheel rookvrij sportterrein of maatregelen om het roken te beperken. Het is slechts een hulpmiddel. U kunt er uiteraard voor kiezen om het anders aan te pakken. Om het proces makkelijk te maken vindt u in de eerste bijlage een checklist die u kunt gebruiken als u het stappenplan doorloopt. We wensen u mooie stappen op weg naar rookvrij. De stappen zijn: 1. Creëren draagvlak 2. Doelstelling en taakverdeling 3. Voorbereidingen en invoering 4. Handhaving nieuwe afspraken 5. Evaluatie van het nieuwe beleid Rookvrije sportterreinen dragen bij aan het realiseren van een rookvrije generatie. Mensen die vanaf 2017 een kind krijgen, willen we de kans geven hun kind volledig rookvrij te laten opgroeien. Zonder het ongezonde voorbeeld van rokende mensen die ze om zich heen zien. In elke fase van het opgroeien willen we kinderen beschermen tegen tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Zodat kinderen kunnen opgroeien als een generatie die zélf kan en zal kiezen voor een gezonde, rookvrije toekomst. 2

3 Stap 1: Creëren draagvlak Steun vergroten Steun krijgen van het bestuur, medewerkers, vrijwilligers, leden en ouders van jeugdleden, is een belangrijke eerste stap. Het kan weerstand voorkomen en maakt uiteindelijk invoering en handhaving gemakkelijker. U vergroot steun door uit te leggen waarom u nieuwe afspraken wilt invoeren. Leg uit dat de sportvereniging de jeugd en andere sporters in een gezonde omgeving wil laten sporten en het goede voorbeeld wil geven. Kinderen leren van gedrag van anderen en doen het gedrag ook na. Het is moeilijk voor kinderen om roken te weerstaan als anderen roken, zoals sporters tegen wie zij opkijken of de trainer. Met een rookvrij sportterrein draagt u uit dat niet-roken de norm is. Dit maakt roken minder normaal en daarmee minder aantrekkelijk voor kinderen. Ook wordt meeroken, het inademen van tabaksrook uit de omgeving, voorkomen. Net als roken is meeroken zeer schadelijk voor de gezondheid. Het voorkomen van meeroken is ook in de buitenlucht belangrijk, want er is geen veilige hoeveelheid voor het inademen van tabaksrook. Als u uitleg geeft en overtuigd bent van een rookvrij sportterrein, zullen mensen het belang van de rookvrije afspraken inzien en het zelf willen naleven. Robert Guis, vader van drie voetballende zoons: Sporten is gezond en heel erg goed voor de ontwikkeling van kinderen. Een sportterrein moet voor kinderen dus geassocieerd worden met iets wat goed voor je is. En daar hoort zichtbaar roken niet bij. Inventariseren van meningen Het is verstandig om eerst de mening te peilen van medewerkers, vrijwilligers, de leden inclusief de jeugdleden en de ouders. Dit kan één op één of in vergaderingen. U kunt ook gebruikmaken van de voorbeeldvragenlijst. Verzamel informatie over: het aantal rokers en niet-rokers; door wie en waar er op de sportvereniging wordt gerookt; de mening over de huidige afspraken rondom het roken; de mening over een rookvrij sportterrein/maatregelen; bezwaren en positieve reacties. Luister naar vragen en bezwaren. Wees duidelijk, geef waar nodig tegenargumenten en neem goede ideeën mee. Laat mensen meedenken over de nieuwe afspraken voor het sportterrein en de weg naar rookvrij. Deze informatie kan u helpen om te bepalen of de sportvereniging klaar is voor een geheel rookvrij terrein of dat een aanpak in stappen nodig is. Informatie op een rij Na de meningen te hebben geïnventariseerd is het goed om deze uit te werken in een informatiedocument. Dit document kunt u vervolgens gebruiken tijdens de bestuursvergadering waar u het onderwerp rookvrij behandeld. De volgende informatie kunt u erin zetten: de huidige afspraken rondom roken; voorgestelde afspraken rondom rookvrij; voordelen voor de vereniging; veelgestelde vragen; veelgehoorde bezwaren; veelgehoorde positieve reacties. Stel nieuwe rookvrij afspraken voor Zet nieuwe afspraken voor een rookvrij sportterrein op de agenda van de bestuursvergadering en verspreid een informatiedocument onder de bestuursleden. Praat niet over een rookverbod, leg de nadruk op het rookvrij maken van de sportvereniging. Rokers blijven welkom, maar vraag hen rekening te houden waar ze roken en het goede voorbeeld te geven aan kinderen. Maak gebruik van het document Argumentenkaart & Veelgestelde vragen aangeleverd door de Hartstichting om de belangrijkste bezwaren weg te nemen. Organiseer een startbijeenkomst Zoek uit wie zich wil inzetten om het rookvrije sportterrein tot een succes te maken. Nodig hen uit voor een startbijeenkomst. Het is belangrijk dat alle mensen hierbij aanwezig zijn van wie de steun nodig is voor de invoering van het rookvrije sportterrein. Blijf bestuursleden, medewerkers, vrijwilligers, leden en ouders van jeugdleden betrekken om steun te behouden. 3

4 Stap 2: Doelstelling en taakverdeling Doelstelling formuleren Kies tijdens de startbijeenkomst een duidelijke doelstelling. Stel een plan op waarin duidelijk staat wat de stappen zijn. Bepaal wanneer het sportterrein rookvrij zal zijn of welke maatregelen wanneer worden genomen. Richt een projectgroep op Stel een projectgroep samen die het project op zich neemt en uitvoert. Het is handig als deze projectgroep ook het aanspreekpunt is voor vragen en opmerkingen van bijvoorbeeld vrijwilligers, leden, ouders of gemeente. Hulp van andere organisaties Bekijk welke organisaties kunnen helpen bij het rookvrij maken van de vereniging. Daarbij kunnen lokale of landelijke organisaties u helpen. Een overzicht van organisaties en contactgegevens zijn te vinden in de bijlagen onder nuttige organisaties. Taken verdelen Bepaal voor elke stap wie welke taken uitvoert en bespreek dat met hen. Planning maken Maak een planning op hoofdlijnen voor alle taken en activiteiten. Stel iemand aan die verantwoordelijk is om in de gaten te houden dat alle taken en activiteiten binnen de afgesproken tijd uitgevoerd worden. Voormalig profvoetballer en Oranjeinternational Wim Rijsbergen: Rookvrije sportterreinen vind ik een heel goed initiatief. Het zou heel mooi zijn als alle voetbalverenigingen actie ondernemen voor een rookvrij terrein. Organiseer een vervolgbijeenkomst Kies een datum voor een tweede bijeenkomst of plan alvast meerdere bijeenkomsten in om met de projectgroep bij elkaar te komen. Blijf bestuursleden, medewerkers, vrijwilligers, leden en ouders van jeugdleden betrekken om steun te behouden. Startpunt om resultaten te meten Als u het resultaat wilt weten van de nieuwe afspraken, houd dan voor de invoering een onderzoekje over het rookgedrag op het terrein. U kunt dit dan als startpunt gebruiken en bijvoorbeeld een jaar na de invoering herhalen. U kunt eventueel gebruik maken van een vragenlijst, zie de voorbeeldvragenlijst. Voorzitter Kees van der Burg, voetbalvereniging RCL in Leiderdorp: Ik voel mij verantwoordelijk voor een gezonde sportomgeving voor onze voetballende jeugdleden. 4

5 Stap 3: Voorbereidingen en invoering Maak nieuwe afspraken over rookvrij Bereid de nieuwe afspraken goed voor. Een duidelijk rookvrij beleid is makkelijker uit te leggen en te handhaven dan een onduidelijk beleid. Kies daarom het liefste voor simpele afspraken zonder uitzonderingen. Maak ook afspraken over het naleven van het rookvrije beleid. Handhaving van de nieuwe afspraken zorgt ervoor dat u niet alleen een symbolische stap zet, maar dat de afspraken ook daadwerkelijk worden nageleefd. Denk van tevoren na over hoe u de handhaving gaat uitvoeren (zie stap 4: Handhaving nieuwe afspraken). Kies een goed moment van invoering De manier en het moment van invoeren is belangrijk. Denk aan: De seizoensopening, na de zomerstop of winterstop; Een verbouwing of verhuizing; Een ander groot evenement of gebeurtenis. Het is leuk een aftrap te organiseren voor de nieuwe afspraken ingaan. Let er wel op dat u de nieuwe afspraken ruim van te voren introduceert zodat mensen hier alvast aan kunnen wennen. Nieuwe afspraken communiceren Stel de hele vereniging op de hoogte van de nieuwe afspraken. Plan informatiebijeenkomsten met medewerkers, vrijwilligers, trainers en (ouders van) leden. Bij deze gesprekken kunt u de nieuwe afspraken bekendmaken en uitleggen wat er gaat veranderen. Dit kan in een apart geplande vergadering of in een bestaande vergadering. Laat iedereen weten wat er van hen verwacht wordt bij de invoer van het nieuwe beleid. Voorkom twijfel en zorg ervoor dat de afspraken duidelijk zijn. Gebruik bestaande communicatiemiddelen om de nieuwe afspraken bekend te maken en nog meer steun te krijgen van mensen. Denk aan de website, nieuwsbrief, brieven aan leden, ledenkrant en eventueel het reglement. Zorg ervoor dat het voor iedereen duidelijk is wanneer het nieuwe beleid start. Vraag via voorbeeldteksten op voor bijvoorbeeld brieven of website en een filmpje die u kunt inzetten. Breng ook externe partijen op de hoogte, zoals leveranciers, sponsoren en bezoekende sportverenigingen. Ook zij moeten zich op uw sportterrein houden aan de afspraken. Veranderingen sportterrein Ga na welke veranderingen nodig zijn in en rondom de sportvereniging. Haal asbakken en speciale prullenbakken voor sigaretten weg en plaats bijvoorbeeld posters, stickers of bordjes op het terrein. Voorlichting rookvrij Voorlichting is nuttig, maar is niet noodzakelijk om het rookvrije sportterrein tot een succes te maken. Onder voorlichting over rookvrij verstaan we het geven van informatie over de voordelen van niet roken. Wel is het belangrijk om de nieuwe afspraken duidelijk te communiceren. Wilt u wel voorlichting geven over de gevaren van roken en meeroken, dan kunt u hier materialen vinden: Algemene informatie over rookvrij kunt u vinden bij het Trimbos Instituut: Informatie en een filmpje over meeroken, vindt u hier: U kunt ook gebruikmaken van een infographic over meeroken: Informatie over de rookvrije generatie en filmpjes die u kunt gebruiken kunt u vinden op: Ook in het document Argumentenkaart & Veelgestelde vragen van de Hartstichting vindt u informatie over de schadelijkheid van tabak. Stoppen met roken Mensen die roken hoeven niet te stoppen met roken om een rookvrij sportterrein te realiseren. Het rookvrij maken van de vereniging kan een stoppoging wel makkelijker maken. Wellicht kunnen rokers hulp bij het stoppen met roken gebruiken. Door deze hulp aan te bieden, laat u zien dat u het beste met ze voor hebt. De stoppen-met-rokenprogramma s worden vanuit de basisverzekering vergoed. Het gaat dan om begeleiding waarvan aangetoond is dat deze werkt. Dit wordt wel verrekend met het eigen risico. U kunt ook verwijzen naar of voor de maand oktober naar het initiatief Stoptober ( Aandacht in de media Neem contact op met (lokale) media, zoals een dagblad, een huis-aan-huisblad of de plaatselijke radio of televisie. Dit kan een kans zijn om de vereniging positief onder de aandacht te brengen. U kunt gebruikmaken van het voorbeeld persbericht. 5

6 Stap 4: Handhaving nieuwe afspraken Handhaving Het is belangrijk afspraken te maken hoe de vereniging omgaat met mensen die toch roken. Houd er rekening mee dat handhaven de eerste weken extra tijd en aandacht vraagt. Het vriendelijk aanspreken van mensen die roken op het terrein is erg belangrijk. Een goede manier om iemand aan te spreken die rookt, is diegene te vragen of hij/zij bekend is met de nieuwe afspraken op de sportvereniging. Vertel over de afspraken en laat diegene weten waar hij/zij kan roken en niet kan roken. Leg ook uit waarom de vereniging een rookvrij beleid heeft. Stap 5: Evaluatie van het nieuwe beleid Evalueer het nieuwe beleid Evalueer na een half jaar of een jaar de nieuwe afspraken voor een rookvrij terrein. Stel de volgende vragen: Houden mensen zich aan de afspraken? Zijn zij voldoende geïnformeerd en zijn de afspraken voldoende zichtbaar gemaakt? Zijn aanpassingen nodig om de afspraken te verbeteren? Zijn er aanpassingen nodig om het nieuwe beleid nog beter zichtbaar te maken? Wat is de volgende stap naar een geheel rookvrij terrein (mocht u niet in één keer rookvrij geworden zijn)? Vraag verschillende mensen naar hun mening of maak gebruik van de voorbeeldvragenlijst. Stel vast wie de rokers aanspreekt en wees hier in het begin extra zorgvuldig in. Vraag in ieder geval alle medewerkers, vrijwilligers en trainers mensen aan te spreken. Leg hen uit welke rol ze hebben in het handhaven van het beleid en wat hun verantwoordelijkheden zijn. Handhaaf het nieuwe beleid vanaf het begin onder alle omstandigheden. Vraag ook leden en ouders van leden elkaar te helpen om aan de nieuwe afspraken te denken en elkaar eraan te herinneren waarom de afspraken er zijn. Zie de bijlagen voor: Checklist Op weg naar rookvrij Afspraken Op weg naar rookvrij Nuttige organisaties Communicatierichtlijn Rokers blijven natuurlijk welkom op de vereniging. U vraagt ze alleen rekening te houden waar ze roken. Hoe meer de nieuwe afspraken bekend zijn, hoe gemakkelijker handhaving zal gaan. Bied bij knelpunten zo nodig meer ondersteuning bij invoering en handhaving in de eerste weken door bijvoorbeeld meer vrijwilligers in te zetten. 6

7 BIJLAGEN

8 Checklist Op weg naar rookvrij Stap 1: Creëren draagvlak Inventariseer de stand van zaken en meningen over roken op de vereniging Zet de informatie op een rij Stel nieuwe rookvrij afspraken voor binnen het bestuur Organiseer een startbijeenkomst Stap 3: Voorbereidingen en invoering Maak nieuwe afspraken over rookvrij Kies een goed moment van invoering Communiceer de nieuwe afspraken (intern en extern) Bepaal welke veranderingen nodig zijn op het sportterrein Benader media voor positieve aandacht Stap 2: Doelstelling en taakverdeling Formuleer doelstelling voor een rookvrij sportterrein Richt een projectgroep op Kijk of hulp nodig is van andere organisaties Verdeel taken Maak een planning Stap 4: Handhaving nieuwe afspraken Handhaaf de afspraken Stap 5: Evaluatie Evalueer de nieuwe afspraken Organiseer een vervolgbijeenkomst Bepaal het startpunt door een onderzoekje te doen over het huidige rookgedrag 8

9 Afspraken Op weg naar rookvrij Geheel rookvrij is de aanbeveling van de Hartstichting. Dit is duidelijk beleid en daarmee geeft u het beste voorbeeld. Er zijn ook sportverenigingen die beginnen met één of een paar maatregelen om het roken te beperken. Zij gaan stapsgewijs op weg naar een rookvrij terrein. Hieronder ziet u voorbeelden staan van (een combinatie van) afspraken die een sportvereniging kan maken om het roken te beperken en de jeugd te beschermen tegen tabak. Niet meer roken op en langs de sportvelden, inclusief de dugout, tribunes en tussenpaden; Het aanbieden van uitsluitend één rookplek, zoveel mogelijk uit het zicht; Niet roken door de trainers in het bijzijn van de jeugd; Geen tabak verkopen; Niet roken tijdens evenementen voor de jeugd; Niet roken tijdens speciale events; Niet roken als er (veel) jeugd aanwezig is; Niet roken in sportkleding. Dit zijn slechts voorbeelden, er zijn wellicht ook andere stappen te zetten. 9

10 Nuttige organisaties Lokale organisaties: de GGD uw gemeente meestal via Landelijke organisaties: Trimbos Instituut Het Trimbos-instituut is een kennisinstituut. Kijk op U kunt ook bellen naar de roken Infolijn ( , 0,10 p/min) voor informatie en adviezen over tabak gebaseerd op de laatste stand van de wetenschap. Hartstichting of via rookvrij@hartstichting.nl De Hartstichting zet zich in voor een rookvrije generatie. Een generatie kinderen die kan opgroeien als een generatie die zélf kan en zal kiezen voor een gezonde, rookvrije toekomst.roken speelt een belangrijke rol bij het krijgen van hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Ook vandaag beginnen ongeveer 100 kinderen met roken in Nederland. Het is belangrijk dat kinderen al vroeg kennismaken met gezonde gewoontes en opgroeien in een gezonde rookvrije omgeving. Daarom zet de Hartstichting zich in voor rookvrije sportterreinen. 10

11 Communicatierichtlijn Hieronder geven we u graag een aantal tips voor uw communicatie over de nieuwe rookvrije afspraken op uw sportvereniging. Praat niet over een rookverbod, leg de nadruk op het rookvrij maken van de sportvereniging. Vermijd het gebruik van afbeeldingen en foto s waar een sigaret op staat. Wilt u gebruikmaken van het in actie logo van de Hartstichting? U kunt de richtlijnen voor het gebruik van het logo op de website van de Hartstichting vinden. Neem bij vragen over het gebruik van het logo contact op met de Hartstichting. Mail ons via traffic@hartstichting.nl of bel Toelichting en informatie die u kunt gebruiken in uw communicatie: De Hartstichting zet zich in voor een gezonde toekomst van kinderen en jongeren. Roken speelt een belangrijke rol bij het krijgen van hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Elke dag beginnen ongeveer 100 kinderen met roken in Nederland. Het is belangrijk dat kinderen al vroeg kennismaken met gezonde gewoontes en opgroeien in een gezonde rookvrije omgeving. Daarom zet de Hartstichting zich in voor rookvrije sportterreinen. Een rookvrij sportterrein draagt bij aan het realiseren van een rookvrije generatie. Op vindt u meer uitleg over de rookvrije generatie en kunt u inspirerende filmpjes vinden. 11

12 Kijk op voor meer informatie over een rookvrij sportterrein. Heeft u nog vragen na het lezen van dit document dan kunt u ook contact opnemen met: rookvrij@hartstichting.nl Of kijk voor meer informatie over de rookvrije generatie op: Versie: november 2015