Hogeschool Utrecht, Utrecht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hogeschool Utrecht, Utrecht"

Transcriptie

1 Hogeschool Utrecht, Utrecht Opleiding: Physician Assistant, hbo-master Croho: Variant: duaal Visitatiedata: 13 mei 2008 en 27 november 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2008

2 2/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 26 Onderwerp 4 Voorzieningen 29 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 31 Onderwerp 6 Resultaten 33 Deel C: Bijlagen 37 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 38 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 54 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 57 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding hbo-master Physician Assistant van Hogeschool Utrecht heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in februari 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 13 mei Het panel heeft op 27 november een tweede bezoek aan de opleiding gebracht. Het panel bestond uit: - Mevrouw dr. J Cohen-Schotanus (domeinpanellid); - De heer Q. van den Driesschen (domeinpanellid); - Mevrouw J.S.G. van Teeffelen-Selten (studentpanellid); - Mevrouw drs. M.E. Voorthuis (NQA-auditor); - De heer J.R. Koopmans (NQA-junior-auditor). Bij het tweede bezoek is mevrouw drs. M.E. Voorthuis (NQA-auditor), wegens uitval door ziekte, vervangen door mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd zijn met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 7/61

8 1.2 Inleiding De Hogeschool Utrecht (HU) heeft ongeveer studenten en medewerkers. De HU had het studiejaar een instroom van ruim studenten. De zes faculteiten bieden samen meer dan 70 bacheloropleidingen aan op het gebied van communicatie en journalistiek, economie en management, natuur en techniek, maatschappij en recht, gezondheidszorg, en onderwijs. Bovendien biedt de hogeschool verschillende masteropleidingen aan, ondermeer op het gebied van gezondheidszorg. De HU heeft onderwijslocaties in de Utrechtse binnenstad, op de Uithof en in Amersfoort. In 2005 heeft de Hogeschool Utrecht haar onderwijsprofiel vastgesteld. Het onderwijsprofiel geeft het kader aan waarbinnen het onderwijs van de hogeschool in de periode is ontwikkeld en uitgevoerd en geeft richting aan lopende en komende onderwijsinnovaties. Het uitgangspunt van het profiel luidt: de Hogeschool Utrecht geeft haar ambities vorm door opleidingen competentie- en vraaggericht in te richten en studenten te laten studeren binnen sterke leeromgevingen. Het onderwijs is erop gericht dat studenten op samenhangende wijze hun competenties verwerven, zodat ze in staat zijn professioneel te handelen in kenmerkende beroepssituaties van toenemende complexiteit. Competentiegericht opleiding betekend ook dat de hogeschool voor de studenten maatwerk levert. Er wordt aangesloten op eerder verworven competentie en studenten worden gestimuleerd om in toenemende mate regisseur te worden van hun eigen leerproces, keuzes te maken en deze te verantwoorden. In dit rapport wordt verslag gedaan van de visitatie van de duale opleiding master Physician Assistant (MPA) van de Hogeschool. Deze opleiding heeft een omvang van 150 EC en is ondergebracht in het Centrum voor Verpleegkundige Studies (CVS) van het Instituut Verpleegkundige Studies (IVS) van de Faculteit Gezondheidszorg (FG). Bij het IVS staan in totaal 1800 studenten ingeschreven. Naast de MPA biedt de faculteit ook de master Advanced Nursing Practice (MANP) aan, die gelijktijdig is gevisiteerd. De opleiding is gestart in 2001, in nauwe samenwerking met het UMC Utrecht en de Universiteit Utrecht onder de koepel van de Academie voor Gezondheidszorg Utrecht (AGUtrecht). In 2003 is de opleiding voor het eerst geaccrediteerd. Sinds die tijd heeft de opleiding substantiële bijdragen geleverd aan de ontwikkeling en implementatie van dit, in Nederland, nieuwe beroep. Een Physician Assistant is werkzaam binnen de gezondheidszorg (ziekenhuis of huisartsenpraktijk), waarin hij routinematige (en goed protocolleerbare) taken overneemt van de arts of huisarts. In het voorjaar van 2008 zijn er 150 afgestudeerde PA s werkzaam in de directe patiëntenzorg. De opleiding heeft gemiddeld 22 studenten per cohort, en streeft op korte termijn naar 30 studenten per cohort. De toegewezen formatie voor dit studiejaar bedroeg 5,2 fte, inclusief 0,3 fte OBP en 1,2 fte voor personeel niet in loondienst, de gastdocenten. De gecalculeerde docent-student ratio, voor de toewijzing van OP-formatie, is 10,5:1. 8/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze, zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april en mei 2008 inhoudelijk voor op het bezoek op 13 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het Facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Voorafgaand aan het tweede bezoek heeft het panel in oktober 2008 aanvullende documenten ontvangen en bestudeerd. Het betreft onder andere een vernieuwd toetsbeleid, een aanvulling op het zelfevaluatierapport en vernieuwde blokboeken voor blok 9 en 10. In bijlage 4 is een volledig overzicht opgenomen van het bestudeerde materiaal. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel, dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 9/61

10 In november 2008 heeft het panel een tweede bezoek aan de opleiding gebracht. Het panel heeft daarbij actueel materiaal van studenten bestudeerd en gesprekken gevoerd met het opleidingsmanagement, docenten en studenten. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een Facetrapport en een Onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten, die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging, die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet master Physician Assistant Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau master Goed 1.3 Oriëntatie HBO master Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Goed Totaaloordeel Positief NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 11/61

12 Doelstellingen opleiding De facetten 1.1 Domeinspecifieke eisen, 1.2 Niveau master, 1.3 Oriëntatie HBO zijn door het panel met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten 2.1 Eisen HBO en 2.5 Instroom zijn door het panel met goed beoordeeld. De facetten 2.2 Relatie Doelstellingen en Inhoud Programma, 2.3 Samenhang in Opleidingsprogramma, 2.4 Studielast, 2.7 Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud en 2.8 Beoordeling en Toetsing zijn door het panel met een voldoende beoordeeld. Tenslotte is aan de criteria van facet 2.6 Duur voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel De facetten 3.1 Eisen HBO en 3.2 Kwantiteit Personeel zijn door het panel met een goed beoordeeld. Het facet 3.3 Kwaliteit Personeel is met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Het facet 4.1 Materiële Voorzieningen is door het panel met een goed beoordeeld. Het facet 4.2 Studiebegeleiding is met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De facetten 5.1 Evaluatie resultaten, 5.2 Maatregelen tot verbetering en 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld zijn door het panel beoordeeld met een goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het facet 6.1 Gerealiseerd Niveau is door het panel met een voldoende beoordeeld. Facet 6.2 Onderwijsrendement is beoordeeld met een goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij de formulering van de eindkwalificaties heeft de opleiding zich op internationale voorbeelden (voornamelijk de Verenigde Staten) en binnenlands veldonderzoek gebaseerd. Uit de gesprekken met het management is op te maken dat de opleiding de Amerikaanse standaard voor Physician Assistants (PA) nauw volgt en mede hierdoor dient Nederland als toegangspoort voor het vak in Europa. De eindkwalificaties voor de Physician Assistant (PA) zijn geformuleerd op basis van wettelijke kaders voor de beroepsuitoefening, van behoeftepeilingen in het beroepenveld (UMC Utrecht en UMC Radboud, Nijmegen), het beroepsprofiel zoals vastgesteld door het beroepenveld, gesprekken met artsen, en onderzoek naar voorbeelden uit de Verenigde Staten (studiereizen en congressen). Er is voor de formulering van de eindkwalificaties nauw samengewerkt met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Beide opleidingen kennen dan ook dezelfde eindkwalificaties en curriculumopbouw. Daarnaast zijn de beide opleidingen actief in overleggen voor een Nederlandse standaard voor PA s. De eindkwalificaties van de MPA zijn gegroepeerd in drie competentiegebieden: werken met en voor patiënten/ directe patiëntenzorg, werken in en vanuit een organisatie, en professioneel handelen in de beroepsontwikkeling. Het panel heeft de eindkwalificaties en de beschrijvingen in het document Blauwdruk MPA, juni 2006 bestudeerd. De in dit document beschreven competentiegebieden en eindkwalificaties zijn gekoppeld aan leerlijnen en inhoudelijke thema s. De leerlijnen vormen de rode draad in het programma (zie ook onderwerp 2). Het beroepenveld, waarin de PA (al dan niet in opleiding) werkzaam is, heeft zich positief uitgesproken over de eindkwalificaties van de opleiding. Dit blijkt uit het onderzoek Overeenkomsten en verschillen in taken, verantwoordelijkheden en competentietoets van Nurse Practitioners en Physician Assistant-hbo-opleidingen in de gezondheidszorg (Kenbeek en Rademakers 2006, Den Haag, 2006). Het onderzoek is uitgevoerd onder ex-studenten PA van de HU en de HAN. Het panel sluit zich aan bij de resultaten van het onderzoek. Het recent gepubliceerde NAPA-beroepsprofiel (Nederlandse Associatie Phycisian Assistants) (november 2007) vertoont zeer grote overeenkomsten met het oorspronkelijke MPA-profiel. Dit NAPA-beroepsprofiel is gebaseerd op praktijkervaringen, het oorspronkelijke MPA-profiel en het CBO-raamwerk. Het CBO (Centraal Begeleidings Orgaan) is het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 15/61

16 De HU streeft ernaar om het hoger beroepsonderwijs te internationaliseren. De opleiding streeft er in dit kader naar om gastlessen door buitenlandse experts te laten verzorgen. Daarnaast bezoeken MPA-medewerkers internationale congressen, veelal in de VS, omdat het beroep daar ontstaan is. Ook is de opleiding in contact met Duitse partners over het vak en opleidingen. Belangrijke verschillen tussen het NAPA-beroepsprofiel en het MPA-profiel zitten in het toevoegen van kwalificaties op het gebied van registratie, deskundigheidsbevordering van derden en contacten met patiënten, medici en verpleegkundigen. Verschillen komen voort uit praktijkervaringen en uit oriëntatie op de opleidingskwalificaties voor geneeskundigen, die zijn gebaseerd op CanMeds 2000 (Canadees model voor kwalificaties binnen de gezondheidszorg). Facet 1.2 Niveau master Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een hbo-master. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het kwalificatieprofiel van de MPA sluit goed aan bij de Dublin descriptoren. In 2003 is dit bevestigd door het NVAO-accreditatiepanel. De opleiding heeft in een tabel de Dublin descriptoren opgenomen, met daaraan gekoppeld het profiel van MPA, inclusief de eindkwalificaties. Onder kennis en inzicht vallen vrijwel alle kwalificaties uit competentiegebied één (werken met en voor patiënten/ directe patiëntenzorg), bijvoorbeeld stelt indicaties en herkent complicaties van gangbare medische handelingen en verrichtingen en handelt daarnaar en verleent spoedeisende hulp, bewaakt en herstelt waar nodig lichaamsfuncties. Toepassen van kennis en inzicht zit ook in de eindkwalificaties van competentiegebied één, bijvoorbeeld verricht op een welomschreven terrein gangbare specifieke medische handelingen. Oordeelsvorming is met name terug te vinden in de competentie gebieden één en twee, bijvoorbeeld rapporteert met betrekking tot patiëntenzorg en praktiseert integer en betrokken, met respect voor de heersende ethiek en patiëntenrechten. Communicatie komt terug in de eerste twee competentiegebieden en komt tot uitdrukking in bijvoorbeeld verstrekt in het belang van de patiënt opdrachten aan andere participanten in de zorgketen, werkt constructief samen in teams en toont adequaat sociaal-communicatief gedrag. Leervaardigheden komen terug in competentiegebied drie, bijvoorbeeld draagt bij aan de ontwikkeling van het beroep, ontwikkelt zichzelf binnen beroep/ functie, verwerft actief professionele competenties, draagt deze uit en past ze toe. 16/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

17 Facet 1.3 Oriëntatie hbo-master Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - Een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Zoals al geformuleerd bij facet 1.1 en 1.2 is het door de opleiding gehanteerde beroepsprofiel en de hiervan afgeleide eindkwalificaties geformuleerd in samenspraak met het beroepenveld (zie voor een uitgebreide beschrijving de facetten 1.1 en 1.2) Physician Assistant is een nieuw beroep in Nederland. De opleiding leidt op om medisch specialisten te ondersteunen door het overnemen van taken bij het onderzoek en de behandeling van patiënten, evenals bij het uitvoeren van (delen van) wetenschappelijk onderzoek en bij niet patiëntgebonden taken. Het gaat daarbij in alle gevallen om routinematige en goed protocolleerbare taken. De Physician Assistant functioneert volgens de opleiding feitelijk op hetzelfde niveau als een basisarts, maar het functioneren is nadrukkelijk beperkt tot het terrein, waarin de PA is opgeleid. In huisartsenpraktijken wordt deze grens ook getrokken en zal de PA zich beperken tot het behandelen van patiënten met een eenvoudige diagnose. De eindkwalificaties van de opleiding zijn gebaseerd op de wettelijke kaders voor de beroepsuitoefening en op het beroepsprofiel zoals vastgesteld door het beroepenveld (zie ook facet 1.1). De opleiding bewaakt de relevantie en actualiteit van de gehanteerde eindkwalificaties door structurele contacten met het beroepenveld te onderhouden, onder andere via de beroepenveldcommissie en de opleidingsadviesraad (OAR). Het duale karakter van de opleiding dwingt in feite samenspraak met het beroepenveld over het beroepsprofiel af. De vertegenwoordigers uit het beroepenveld, die zitting hebben in de beroepenveldcommissie, ondersteunen de opleiding om adequaat te reageren op veranderingen in de beroepseisen voor de PA. In deze commissie (voorheen de curriculumklankbordgroep) hebben ook afgestudeerde PA s van de opleiding zitting. Uit het onderzoek van Kenbeek en Rademakers (2006), blijkt dat managers en medici zeer tevreden zijn over het gerealiseerde eindniveau en inzet van de PA. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 17/61

18 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit drie gelijke delen (van elk 50 EC): een deel binnenschools, een deel buitenschools en een deel werken-leren op de eigen werkplek. Aan deze verdeling liggen landelijke afspraken tussen overheid en werkveld ten grondslag. Uit taakanalyses en functieprofielen bleek tijdens de ontwikkeling van het programma dat de PA een breed scala aan taken en werkzaamheden heeft. Er is daarom gekozen voor een brede oriëntatie op het medische domein via zowel het binnenschools curriculum als de stages. Omdat de opleiding in duale variant wordt aangeboden zijn theorie en praktijk permanent met elkaar verweven. Hiermee wordt aandacht voor de ontwikkeling van beroepsrelevante kennis en vaardigheden gewaarborgd en houdt het programma een relatie met actuele ontwikkelingen in het werkveld, zo oordeelt het panel. De relatie met de beroepspraktijk wordt vormgegeven door de hieronder genoemde elementen: - Studenten zijn tijdens de opleiding werkzaam in de medische praktijk. - De casuïstiek van het binnenschools curriculum is aan de praktijk ontleend en in samenspraak met medisch specialisten ontwikkeld. Tijdens practica worden realistische situaties gecreëerd. - De studenten lopen zes stages van ca. 17,5 dagen (140 sbu) per stage binnen andere specialismen dan dat van de eigen werkplek (gerelateerd aan het thema van het blok). - Studenten worden aangemoedigd eigen praktijkervaringen in te brengen. Docenten zijn in staat de studenten te helpen om de koppeling tussen theorie en praktijk te leggen, omdat het merendeel van de docenten artsen en andere inhoudelijk deskundigen zijn, die werkzaam zijn in het relevante werk- en/ of onderzoeksveld werkzaam. Het curriculum besteedt veel aandacht aan het zelfstandig kunnen verwerven en toepassen van (wetenschappelijk onderbouwde) kennis (evidence based). Al vanaf blok één leren studenten wetenschappelijke literatuur te selecteren, lezen en beoordelen. Daarnaast leren ze bijdragen te leveren aan (medisch wetenschappelijk) onderzoek en 18/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

19 het schrijven van een wetenschappelijk artikel, het houden van een proefreferaat, het beoordelen van een Engelstalig artikel of het schrijven van een casestudy. Het inhoudelijke opleidingsmateriaal van de MPA is ontleend aan de universitaire medische opleidingscurricula van het UMC Utrecht, UMC Radboud, Nijmegen en uit de VS (Cornell) en is toegesneden op het MPA-competentieprofiel en zo nodig aangepast aan de Nederlandse situatie. De gebruikte vakliteratuur wordt regelmatig vergeleken met de literatuur, die gebruikt wordt binnen het medisch opleidingscontinuüm. Ongeveer een derde van de literatuur is Engels. Het panel is van mening dat de literatuurlijst er qua inhoud en niveau goed uitziet en voldoende actueel is. Uit evaluatieresultaten (STO 2006) blijkt dat studenten zeer tevreden zijn over de inhoud van de opleiding. Actualiteit en beroepsrelevantie zijn ook positief beoordeeld. Het panel kan deze mening onderschrijven. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken op masterniveau. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijs is georganiseerd per blok. De opleiding is verdeeld in totaal tien blokken van 15 EC, met elk hun eigen thema. Het eerste blok is een introductie op het beroep PA. Studenten leren aan de hand van het geneeskundige proces de basisvaardigheden voor het medisch denken en medisch handelen. Het is gericht op de eigen werkplek. Blok twee tot en met acht gaan uit van het geneeskundige proces binnen andere specialismen, zoals patiënt met acute aandoening en de oudere patiënt. Blok negen en tien vormen samen de afstudeerfase waarbij in blok negen de verdieping gezocht wordt op de eigen werkplek en in blok tien de wetenschapslijn wordt afgerond. Elk blok heeft een blokboek waarin het niveau van de te verwerven competenties, de leerdoelen, leeractiviteiten en leermiddelen, (praktijk) opdrachten, wijze van toetsing (inclusief beoordelingsformulieren), en portfolio worden vermeld. De opleiding hanteert vijf leerlijnen, die zijn uitgewerkt op het niveau van de thema s en lesactiviteiten. Het zijn de lijnen medisch redeneren, medisch handelen, wetenschap en onderzoek, werkplek en organisatie, en persoon en beroep. Deze leerlijnen vormen de rode draad van de opleiding en waarborgen een evenwichtige opbouw van kennis en vaardigheden tot volwaardige en beroepsrelevante competenties. In de blokboeken staan de leerdoelen beschreven, die gerelateerd zijn aan de vijf leerlijnen. Echter, er is (nog) geen relatie zichtbaar van de eindkwalificaties naar de leerdoelen. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 19/61

20 Omdat de opleiding meer wil gaan aansluiten bij het medisch (vervolg)onderwijs werkt zij thans aan een matrix, waarin de leerlijnen worden gekoppeld aan de medische competenties uit de Canmeds. Praktijkopdrachten sluiten zoveel mogelijk aan bij de thema s, die in de blokken aan de orde komen. Uit evaluaties (MOBG rapport en het onderzoek van Kenbeek en Rademakers, 2006) blijkt dat PA s de gedurende de opleiding verworven competenties voldoende achten en dat deze ook grotendeels overeenstemmen met de competenties die zij verwacht hadden. Supervisoren en opleiders zijn tevreden over de eindkwalificaties van de PA. Omdat er vooralsnog geen adequate vertaling is gemaakt van de eindkwalificaties naar leerdoelen, komt het panel tot het oordeel voldoende. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criterium: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De verticale samenhang van het programma wordt gerealiseerd door de vijf leerlijnen, die in de blokken aan de orde komen (zie ook facet 2.2). Binnen elke leerlijn ontwikkelt de student gaandeweg een hoger niveau, doordat de inhoudelijke complexiteit toeneemt. De leerlijnen komen terug in elk blok, maar niet per definitie in dezelfde hoeveelheid sbu s per blok en per leerjaar. Met andere woorden, een leerlijn kan in een bepaald blok dominanter aanwezig zijn dan de andere lijnen. De horizontale samenhang bestaat uit de integratie van gelijke delen binnenschoolse en buitenschoolse activiteiten en het leren op de werkplek. Per blok komt een patiëntencategorie aan de orde. Hierop is ook de stage gebaseerd. Om de continuïteit en samenhang van het curriculum te waarborgen, wordt er elke drie weken overlegd door de blokcoördinatoren. Zij bespreken de inhoud, het programma, de toetsing en de kwaliteitszorg. De samenhang tussen binnen- en buitenschoolse activiteiten krijgt vorm, doordat het reflectieve onderwijs de student helpt om de buitenschoolse (stage)ervaringen binnen de aangeleerde theoretische kaders betekenis te verlenen en omgekeerd helpen de buitenschoolse ervaringen de verdere ontwikkeling van de binnenschools opgebouwde kennis en vaardigheden. Borging van de samenhang van het programma is in principe de verantwoordelijkheid van de programmacoördinator. Daarnaast is er een stagecoördinator, die de samenhang tussen het binnenschoolse programma en de stages bewaakt. Uit evaluaties (STO 2006) blijkt, dat studenten tevreden zijn over de samenhang van het programma, echter in het gesprek van het panel met de studenten hebben de studenten aangegeven, dat er overlap in de stof van de verschillende blokken zit. Ook hebben de studenten het panel verteld, dat een aantal docenten soms een eigen invulling geeft aan het programma, waardoor de samenhang onder druk komt te staan. Dit wordt niet 20/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

21 gewaardeerd door de studenten. Met deze twee kanttekeningen beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criterium: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Studenten volgen 40 weken per jaar onderwijs. De gecombineerde werk- en studiebelasting is 40 tot 44 uur per week. Vanuit de opleiding gaat men uit van een arbeidsovereenkomst op de leerwerkplek van minimaal 32 uur per week. Daarbij komt een onderwijsdag van zes uur en zes uur zelfstudie. Uit gesprekken die het panel had met de studenten bleek dat de zes uur voor zelfstudie door veel studenten als te weinig werd beschouwd. Het panel vindt de totale studiebelasting daardoor aan de hoge kant. De opleiding heeft totaal 400 contacturen. Deze zijn op de volgende wijze verdeeld: In blok één gemiddeld 80 uur, in de blokken twee tot en met acht gemiddeld 45 uur en in blok negen en tien gemiddeld 20 uur. De studeerbaarheid wordt zoveel mogelijk vergroot door transparante roosters, motiverende werkvormen en veel aandacht voor persoonlijke begeleiding. Een zorgvuldig geplande afwisseling van werk- en toetsvormen voorkomt piekbelasting. Om de studievoortgang van studenten te bevorderen voorziet de opleiding in: - Studiebegeleiding. De student wordt door een cohortcoördinator (binnen de opleiding) en een stagebegeleider (tijdens stage) begeleid bij zijn studie. - Herkansingsbeleid. De student heeft recht op twee herkansingen voor theoretische bloktoetsen. De overige toetsen hebben een vorm van een tastbaar (schriftelijk) product en kunnen onbeperkt worden herkanst (binnen de maximale studieduur van vier jaar). - Informatievoorziening. Via SharePoint (digitale leeromgeving) worden studenten voorzien van opleidingsmateriaal en informatie in de vorm van mededelingen en (zie ook facet 4.2). Blokcoördinatoren en de programmacoördinator houden de studiebelasting in de gaten, zodat deze binnen de afgesproken grenzen blijft. Uit evaluaties blijkt dat de studeerbaarheid ruimschoots voldoende scoort. Uit gesprekken van het panel met de studenten kwam naar voren dat eerstejaars de opleiding pittig vinden en tweedejaars vinden deze zwaar. De zes uur die voor zelfstudie wordt vermeld, is voor velen (veel) te weinig. Ook geven de studenten aan dat er veel piekbelasting in de opleiding zit. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 21/61

22 Er zijn geen noemenswaardige struikelvakken. De zwaarte van de opleiding wordt vooral veroorzaakt/ gekenmerkt door de hoeveelheid literatuur, die in weinig tijd bestudeerd moet worden, zo blijkt uit de gesprekken met studenten. Er zijn door de opleiding verbeteringen ingevoerd ten aanzien van de studeerbaarheid, te weten: - De beschrijving van het portfolio-instrument is aangescherpt; - Elke student heeft ten minste elk half jaar een studievoortgangsgesprek op de werkplek samen met opleider en cohortcoördinator; - Niet afgeronde praktijkopdrachten neemt de student in overleg met ofwel de cohortcoördinator en opleiding of de stagecoördinator en stagebegeleiders mee naar een volgend blok; - In blok 9 en 10 wordt er op toegezien dat de student niet dagelijks wordt ingeschakeld in het werk, maar voldoende studietijd blijft krijgen voor het afstuderen. Vanwege de voor een aantal studenten niet toereikende geprogrammeerde tijd voor zelfstudie (zes uur), in combinatie met de grote hoeveelheid literatuur, is het panel van mening dat het programma in de praktijk zwaarder is dan genormeerd en beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: bacheloropleiding en eventueel (inhoudelijke) selectie. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Instroomkwalificaties zijn afgestemd op de eisen die door het beroepenveld worden gesteld. Instromende studenten moeten beschikken over een bachelor-diploma in de gezondheidszorg of een door een bevoegde instantie als gelijkwaardig beoordeeld buitenlands diploma. Daarnaast moet de student beschikken over minstens twee jaar relevante werkervaring met de directe zorg voor patiënten en over een aanstelling van minimaal 32 uur als PA in opleiding in de eerste of tweede lijn. Personen met een getuigschrift van de InService-A opleiding Verpleegkunde, de opleiding operatieassistent of de opleiding anesthesiemedewerker die voldoen aan de instroomeisen kunnen deelnemen aan de opleiding nadat zij in een assessment hebben aangetoond dat zij beschikken over hbo-denk- en werkniveau. De Hogeschool Utrecht heeft de Code of Conduct getekend in mei Er worden eisen gesteld aan de leerwerkplek van de aankomende student. Deze zijn: - De patiëntenpopulatie dekt (vrijwel) het gehele spectrum van het betreffende specialisme; - Er is een bevoegd persoon binnen de afdeling of praktijk bereid op te treden als superviserend arts/ opleider; 22/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

23 - De superviserend arts/ opleider beschikt over voldoende tijd en vaardigheden om de PA-io op te leiden (tenminste één uur per dag); - Er is een schriftelijk onderwijsovereenkomst tussen de student, hogeschool en werkgever/ opleider opgemaakt en ondertekend. In principe volgen alle studenten hetzelfde binnenschoolse onderwijs dat goed aansluit bij de kwalificaties van studenten, zo heeft het panel vastgesteld. Op verzoek van de student verleent de examencommissie vrijstelling van onderdelen (bijvoorbeeld specifiek vaardigheidsonderwijs), indien de student kan aantonen dat hij de betreffende competentie al in voldoende mate heeft ontwikkeld. Voor vaardigheden is het aantonen van ervaring met het uitvoeren van de vaardigheid voldoende. Voor beroepstaken en afstudeeropdrachten vergelijkt de examencommissie de doelstellingen van het programma met de aanwezige kennis, vaardigheden en competenties van de student. Uit de studiegids en/of OER (Onderwijs en Examen Reglement) blijkt niet dat de opleiding over een EVC-procedure beschikt. De opleiding kan, vanwege het feit dat het een masteropleiding betreft, geen negatief bindend studie advies geven. Uit de evaluatie blijkt dat er weinig tussentijdse studiestakers zijn en dat studenten weinig studievertraging oplopen. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-master: minimaal 60 studiepunten/european credit points. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit 150 EC verdeeld over binnenschools leren (50 EC), buitenschools uitgevoerde stageopdrachten vanuit de opleiding (50 EC) en buitenschools werkplekgebonden leren (50 EC). De totale duur van de opleiding is 2,5 jaar. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijsprogramma is gebaseerd op een constructivistisch onderwijsconcept, dat staat beschreven in de Blauwdruk (2006, pag.18)) van de opleiding. Het constructivistisch concept stimuleert de eigen verantwoordelijkheid, een actieve opstelling en het samenwerkend leren van de student. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 23/61

24 In het binnenschoolse deel van het programma wordt dit concept volgens de opleiding gerealiseerd door het gebruik van de volgende werkvormen: - Bij kennisverwerving: hoor- en responsiecolleges, werkgroepen met onder andere probleemgestuurde opdrachten, zelfstudie en zoekopdrachten; - Vaardigheidsonderwijs: oefeningen in communicatieve vaardigheden, praktijkopdrachten, oefenen van medisch technische vaardigheden in skillslab en snijzaal; - Reflectief onderwijs: studiebegeleidingbijeenkomsten, reflectieverslag en het aanleggen plus bijhouden van het portfolio; - Buitenschools leren: bedside teaching, oefenen met simulatiepatiënten, learning by doing/ learning on the job en stages. - Het constructivisme wordt volgens de opleiding in het buitenschoolse onderwijsprogramma gerealiseerd door het leren op de werkplek en is volgens de opleiding per definitie sociaal constructief van opzet. Volgens de opleiding sluiten de werkvormen tevens aan bij het didactisch concept, doordat er bijvoorbeeld ruimte is om met andere studenten te werken en te reflecteren. Daarnaast is er een actieve houding van de student nodig bij onder andere de responsiecolleges, zelfstudie en zoekopdrachten. Uit het STO 2006 blijkt dat studenten tevreden zijn over de afstemming tussen de vorm en de inhoud. Het panel heeft vastgesteld, dat het sociaal constructivisme in de colleges (vooralsnog) weinig naar voren komt. Er zijn veel (gast)docenten bij het programma betrokken, die op een zelfstandige, docentgecentreerde manier lesgeven, zo heeft het panel vastgesteld. Studenten passen zich daarbij aan met als gevolg dat, bijvoorbeeld voor het responsiecollege vragen niet van tevoren worden ingeleverd. Van het leren als doelgerichte activiteit van de student en als een sociaal en interactief proces waarbij studenten samenwerken met elkaar, de docenten en de professionals uit de praktijk, komt in de gekozen onderwijsvormen van het binnenschoolse programma volgens het panel minder terecht dan de opleiding beoogt. Het panel is dan ook van mening dat de uitgangspunten van het sociaal constructivisme, niet expliciet genoeg in de uitvoering van het programma zijn terug te vinden. Op basis hiervan beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criterium: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het toetsbeleid van de opleiding past binnen het Facultaire Toetsbeleid. Procedures rond toetsing zijn vermeld in het OER van de opleiding. De wijze waarop de onderdelen getoetst worden, is vermeld in de blokboeken. 24/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

25 De opleiding hanteert een toetsmethodenmix: verschillende toetsinstrumenten met verschillende beoordelaars en verschillende beoordelingsystematieken. In het eerste en tweede jaar wordt de student beoordeeld aan de hand van een bloktoets (theoretische kennistoets), praktijkopdrachten en het portfolio. In het derde jaar (de afstudeerfase) wordt de student beoordeeld op professioneel handelen (kennis, vaardigheden en beroepstaken) en professionele ontwikkeling (reflectief vermogen). De nadruk van blok 9 ligt op de leerlijnen medisch denken en handelen. In blok 10 ligt de nadruk op de (afronding van de) wetenschapsleerlijn. De studenten formuleren een vraag- of probleemstelling vanuit de praktijk. Deze vraag wordt getoetst aan de theorie (literatuur) en vervolgens nader geanalyseerd. Uit dit onderzoek worden conclusies getrokken. Het onderzoek omvat een (beperkte) literatuurstudie of eenvoudig praktijkonderzoek of het opzetten van een protocol. De opdracht mondt uit in een artikel of ander werkstuk dat eventueel, in overleg met alle betrokkenen, ter publicatie kan worden aangeboden. Beoordeling van het afstudeerproduct gebeurt door de opleider op de werkplek en een wetenschappelijk onderlegde MPA-docent. De presentatie (referaat) van het artikel wordt beoordeeld door twee docenten van het MPA-team (zie ook facet 6.1). Op de werkplek wordt de student beoordeeld door de opleider. Het leerproces van de student op de werkplek wordt gestuurd aan de hand van een leerwerkplan. Hierin beschrijft de student per blokperiode de leerdoelen. Na elk blok reflecteert de student op het eigen leerproces en maakt daarvan een verslag. De examencommissie vervult een belangrijke rol bij het bewaken van de realisatie van de eindkwalificaties van studenten. Taken van de commissie zijn vastgelegd in het OER. In de commissie zit een aantal leden van het vaste team. Uit evaluatie blijkt dat studenten tevreden zijn over de spreiding van toetsmomenten over het leerjaar en de tijdige bekendmaking van toetsuitslagen. Tot voor kort bleek het voor studenten soms onduidelijk waarop de toetsing werd beoordeeld. Het panel heeft geconstateerd dat hiervoor in de kwaliteitszorgrapportages verbeterpunten zijn ingevoerd. Tijdens gesprekken met het panel is dit onderwerp niet als probleem aan het licht gekomen. Wel kwam naar voren dat een toets soms uit (te) veel vragen bestaat voor de tijd die ervoor gereserveerd is. De student wordt nu op een viertal gebieden getoetst: kennis/ inzicht en toepassing, vaardigheden, integrale toetsing (beroepstaken), en reflectief leren. De kwaliteit van de toetsen is volgens het panel in orde. Het panel vindt de gegeven beoordelingen aan de hoge kant, maar volgens de opleiding had zij alleen toetsen met een hoge beoordeling ter inzage neergelegd. Uit de eigen beoordeling van de opleiding blijkt, dat na het tweede jaar er doorgaans onvoldoende zicht is op de professionele ontwikkeling van de student. De introductie van de KPB (Klinische Praktijk Beoordeling), voorheen de KKB (Korte Klinische Beoordeling) is een middel om dit punt aan te pakken, want de nieuwe KPB helpt zowel studenten als opleiders om het professionele functioneren van de student beter in kaart te brengen. Indien de procedure correct wordt uitgevoerd, dat wil zeggen als er sprake is van een regelmatige beoordeling door meerdere beoordelaars, kan het medisch handelen betrouwbaar en valide beoordeeld worden, aldus het panel. De KPB wordt zowel binnen NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 25/61

26 de medische basis-, als specialistenopleidingen gebruikt. Om het gewenste effect te bereiken, wordt vanaf september 2008 het instrument als verplicht onderdeel in de toetsing opgenomen. De opleiding heeft besloten een aantal beoordelingsmodellen over te nemen die gebaseerd zijn op een van oorsprong Canadees competentieprofiel (CanMeds 2000), dat ook als kader voor de Nederlandse medische curricula wordt gehanteerd. De eisen van het portfolio zijn recent aangescherpt om inzicht te hebben in wat er wanneer in de praktijk getoetst wordt. De reflectieverslagen die het panel heeft gezien, zijn hier en daar wat oppervlakkig. In september 2008 wordt het werkplekleren nieuwe stijl ingevoerd, waarbij ook sprake zal zijn van een aanscherping van de portfolio s. Een aantal studenten werkt thans al met het nieuwe format. Deze portfolio s hebben als voorbeeld gediend voor de ontwikkeling van het nieuwe model. Vanwege een aantal kanttekeningen, zoals de (te) omvangrijke toetsen voor de beschikbare tijd en de nog uit te voeren plannen, oordeelt het panel dit facet met een voldoende. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Goed Criterium: - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijs wordt verzorgd door docenten, gastdocenten (werkzaam als arts, verpleegkundige, fysiotherapeut of medisch onderzoeker) en de opleider op de werkplek. Bij de werving van nieuw personeel wordt altijd gezocht naar docenten met recente praktijkervaring in het medisch domein of, zo mogelijk, docenten die de aanstelling binnen de HU combineren met een functie binnen het medisch domein. Het panel heeft de cv s bekeken en vindt dat de docenten beschikken over goede en relevante praktijkervaring. Om de verbinding met de praktijk te kunnen leggen, onderhouden docenten nauwe banden met de praktijk onder andere door het bezoeken van opleidingsplaatsen, het begeleiden van studenten in de praktijk en het beoordelen van opdrachten, het bezoeken en organiseren van congressen, symposia en lezingen waarbij het werkveld aanwezig is, deelname aan beroepsverenigingen, internationale congressen en lezingen, bijscholing en praktijkoriëntaties, het betrekken van collega s uit het veld bij de onderwijsontwikkeling, en tenslotte het deelnemen aan wetenschappelijk en toegepast onderzoek. 26/61 NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (du)

27 Uit evaluatie blijkt, dat gastdocenten goed scoren op zowel het punt van docentkwaliteit als de praktijkgerichtheid. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Goed Criterium: - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het docententeam van de opleiding bestaat uit 5 docenten en 75 gastdocenten. De norm voor de docent/studentratio is 1:10,5. In 2007 is de gerealiseerde ratio 1:10,3. De toegewezen formatie voor 2008 bedraagt 5,2 fte, inclusief 0,3 fte ondersteuning en 1,2 fte gastdocenten. Uit de evaluatie (STO 2006) blijkt dat studenten positief zijn over de beschikbaarheid en bereikbaarheid van de docenten. Ook kwam dit in de gesprekken van het panel met de studenten naar voren. In 2007 was het ziekteverzuimcijfer van de opleiding 3,2%. Het opleidingsmanagement heeft in het gesprek met het panel gezegd dat het personeelsbestand soms iets te krap is. Het management zou graag meer personeel inzetten voor innovatie en ontwikkeling. Het panel vindt echter de docent/student ratio toereikend voor een goede uitvoering van het onderwijs. Het panel heeft op basis van de evaluaties en de gesprekken niet kunnen constateren, dat er sprake is van een hoge werkdruk of slechte bereikbaarheid van docenten. Het panel beoordeelt dit facet met een goed. Facet 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Criterium: - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het personeelsbeleid is er op gericht om de resultaatgerichtheid te versterken en de binding met de beroepspraktijk en de deskundigheidsbevordering te vergroten. Er zijn periodieke RGW-gesprekken (Resultaat Gericht Werken), waarin persoonlijke resultaten van de docent en de wijze van monitoren centraal staan. Ontwikkelingstrajecten worden met leidinggevenden vastgelegd in MOP s (medewerkerontwikkelingsplannen). Driemaal per jaar worden er gesprekken gehouden. Het eerste gesprek is bedoeld om doelen vast te stellen, het tweede om de vooruitgang te bespreken en het derde is een beoordelingsgesprek. NQA - visitatie Hogeschool Utrecht: hbo-masteropleiding Physician Assistant (duaal) 27/61

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen {nvao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven:

A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven: 10 FACULTAIRE BEPALINGEN Faculteit Gezondheidszorg A. Hieronder is voor zover van toepassing nadere facultaire invulling per artikel gegeven: Artikel 20 Inschrijving voor cursussen 3A De student is zelf

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Verpleegkundig specialist (MANP)

Verpleegkundig specialist (MANP) Verpleegkundig specialist (MANP) Naam van de opleiding en opleidingsinstituut Door welk orgaan wordt deze opleiding erkend? Master Advanced Nursing Practice GSW, Inholland, Amsterdam NVAO = Nederlands/Vlaams

Nadere informatie

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten

Naam/Datum/Versie document advies/verbeterpunten. Avans documenten Document / Informatie P = Prettig ; N = Noodzakelijk Algemene input voor schrijven zelfevaluatie 1. (P) Interne rapport tussentijdse audit op onderwijskwaliteit/accre-ditatiewaardigheid Suggesties NQA

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht, Utrecht

Hogeschool Utrecht, Utrecht Hogeschool Utrecht, Utrecht Opleiding: Master Advanced Nursing Practice Croho: 49246 Varianten: duaal Visitatiedatum: 13 mei 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, augustus 2008 2/51 NQA - visitatie

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM

Besluit. College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus EJ ARNHEM College van Bestuur Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus 5375 6802 EJ ARNHEM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Hogeschool INHOLLAND, Amsterdam

Hogeschool INHOLLAND, Amsterdam Hogeschool INHOLLAND, Amsterdam Opleiding: Master Advanced Nursing Practice Niveau: hbo-master Croho: 49246 Varianten: duaal Visitatiedatum: 15 oktober 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december

Nadere informatie

Hanzehogeschool Groningen, Groningen

Hanzehogeschool Groningen, Groningen Hanzehogeschool Groningen, Groningen Opleiding: Master Advanced Nursing Practice Croho: 11398 Varianten: duaal Visitatiedatum: 18 februari 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juni 2008 2/63

Nadere informatie

Hogeschool INHOLLAND. Opleiding: Master Physician Assistant Locatie: Amsterdam Croho: 49115 Varianten: duaal. Visitatiedatum: 29 januari 2009

Hogeschool INHOLLAND. Opleiding: Master Physician Assistant Locatie: Amsterdam Croho: 49115 Varianten: duaal. Visitatiedatum: 29 januari 2009 Hogeschool INHOLLAND Opleiding: Master Physician Assistant Locatie: Amsterdam Croho: 49115 Varianten: duaal Visitatiedatum: 29 januari 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, maart 2009 2/59 NQA

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Physician Assistant; hbo-master Locatie: Nijmegen Croho: 49115 Varianten: duaal Visitatiedatum: 19 maart 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juni

Nadere informatie

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V.

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. {nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. datum 29

Nadere informatie

me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started

me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started Inhoud Competentiegericht opleiden 3 Doel van praktijktoetsen 4 Wijze van evalueren en beoordelen 4 Rollen 5 Getting started

Nadere informatie

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende.

De NVAO beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding derhalve voldoende. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 GB ZWOLLE Besluit datum 10 februari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde van de Christelijke

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam ,nvao w nederlands-vlaamse accreditatieorganisatie es lult Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool Rotterdam datum Gegevens

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht

Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht Hogeschool Utrecht, locatie Utrecht Opleiding: hbo-master Dovenstudies/ Leraar Nederlandse Gebarentaal Croho: 44104 Variant: deeltijd Visitatiedatum: 18 december 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling:

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling: College van bestuur Universiteit Utrecht Postbus 80125 3508 TC UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Selective Utrecht Medical Master

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie

Hanzehogeschool Groningen

Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen Opleiding: Master Physician Assistant Locatie: Groningen Croho: 49115 Varianten: duaal Visitatiedatum: 27 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009 2/57

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Master Advanced Nursing Practice Locatie: Nijmegen Croho: 49246 Varianten: duaal Visitatiedatum: 3 april 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM

Besluit. College van Bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus AX AMSTERDAM College van Bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Media,

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM College van bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-master Integraal Leiderschap

Nadere informatie

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016 Regeling Externe toezichthouders bij examens Inhoudsopgave 1. Positie en benoeming externe toezichthouders... 3 2. Taak externe toezichthouder

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie. studiejaar

REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie. studiejaar REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS Instituut voor Toegepaste Biowetenschappen en Chemie studiejaar 20172018 Inhoud REGELING EXTERNE TOEZICHTHOUDERS BIJ EXAMENS... 1 1. Positie en benoeming externe

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Fontys Hogescholen, Tilburg

Fontys Hogescholen, Tilburg Fontys Hogescholen, Tilburg Opleiding: Advanced Nursing Practice; hbo-master Croho: 49246 Varianten: duaal Visitatiedatum: 24 juni 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2008 2/57 NQA

Nadere informatie

Beoordelen in het HBO

Beoordelen in het HBO Beoordelen in het HBO Eef Nijhuis Saxion Joke van der Meer HAN RIZO 12 maart 2013 Competentiegericht leren Competenties bepalen de inhoud van leren en toetsen Leren en beoordeling zijn gericht op effectief

Nadere informatie

Getting Started. Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen

Getting Started. Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen Getting Started Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen De BIG-opleidingen worden competentiegericht vormgegeven. Met het competentiegericht opleiden hebben de opleidingen een duidelijker inhoudelijk

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit datum 19 januari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde ons kenmerk NVAO/20050113/CT

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1. 1 INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.4 Onderwijs- en examenregeling... 4 2. TOELATING TOT DE OPLEIDING...

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Management & Innovation, hbo-master Locatie: Nijmegen Croho: 70036 Varianten: deeltijd Visitatiedatum: 24 april 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht,

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Opleidingen: HBO-V, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal. Visitatiedata: 25 april 2006

Hogeschool Utrecht. Opleidingen: HBO-V, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal. Visitatiedata: 25 april 2006 Hogeschool Utrecht Opleidingen: HBOV, bachelor Varianten: voltijd/deeltijd/duaal Visitatiedata: 25 april 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2006 2 NQA Hogeschool Utrecht, opleiding

Nadere informatie

ICLON Powerpoint sjabloon

ICLON Powerpoint sjabloon ICLON Powerpoint sjabloon Een voorbeeld van een ICLON presentatie Piet Presentator & Co Copresentator (ICLON) Coby Collega (Leiden University) Max Medewerker (Instituut voor Cooperatie) [Congresnaam, Plaats,

Nadere informatie

Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE

Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE Fontys Hogescholen Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek (HKP) RAPPORTAGE 28-03-2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Betreft: Fontys Hogescholen, Tilburg Opleiding: Hogere Kaderopleiding Pedagogiek

Nadere informatie

Hogeschool Zuyd, Heerlen

Hogeschool Zuyd, Heerlen Hogeschool Zuyd, Heerlen Opleiding: Advanced Nursing Practice; hbo-master Croho: 49246 Varianten: duaal Visitatiedatum: 10 juni 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009 2/69 NQA -

Nadere informatie

Begrippenlijst. Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden. Register Zorgprofessionals. Uitvoeringsregelingen

Begrippenlijst. Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden. Register Zorgprofessionals. Uitvoeringsregelingen Begrippenlijst Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden Register Zorgprofessionals Uitvoeringsregelingen Vastgesteld door het College Kwaliteitsregister V&V en Register Zorgprofessionals op 10

Nadere informatie

Advies van het visitatiepanel Samenvatting bevindingen en overwegingen van het panel.

Advies van het visitatiepanel Samenvatting bevindingen en overwegingen van het panel. nvao 7 nederiands-aiaam se accreditatie organisatie datum 31 juli 2017 onderwerp Besluit accreditatie hbo-bachelor Creatieve Therapie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (005584) uw kenmerk UITCVB17/20969

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). m ao * nederiands-viaam se accreditatie organisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

Hogeschool Arnhem en Nijmegen

Hogeschool Arnhem en Nijmegen Hogeschool Arnhem en Nijmegen Opleiding: Management in Zorg, hbo-bachelor Locatie: Nijmegen Croho: 34538 Varianten: deeltijd Visitatiedatum: 26 juni 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december

Nadere informatie

Medical Imaging/ Radiation Oncology Masteropleiding Haarlem

Medical Imaging/ Radiation Oncology Masteropleiding Haarlem Medical Imaging/ Radiation Oncology Masteropleiding Haarlem Gezondheid, Sport en Welzijn Masteropleiding Medical Imaging/ Radiation Oncology Verschillende studies laten zien dat de druk op de gezondheidszorg

Nadere informatie

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool NVAO, 3 maart 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 5 3 Beoordelingskader 6 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding In de kwaliteitsagenda voor het opleiden van leraren

Nadere informatie

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen n ed erl a n d s - u I a am se a ccr editatt eo rga ni sati e Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Physician Assistant van de Hogeschool van Arnhem en

Nadere informatie

Hogeschool Zuyd, Sittard

Hogeschool Zuyd, Sittard Hogeschool Zuyd, Sittard Opleiding: Small Business & Retail Management Niveau: hbo bachelor Croho: 34422 Varianten: voltijd/duaal Visitatiedatum: 26 en 27 september 2007 Netherlands Quality Agency (NQA)

Nadere informatie

Sport en Welzijn. Physician Assistant Masteropleiding Amsterdam

Sport en Welzijn. Physician Assistant Masteropleiding Amsterdam Gezondh Sport en Welzijn Physician Assistant Masteropleiding Amsterdam Gezondheid, Sport en Welzijn Masteropleiding Physician Assistant De Physician Assistant (PA) is een hoogopgeleide medische professional

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht, Utrecht

Hogeschool Utrecht, Utrecht Hogeschool Utrecht, Utrecht Opleiding: Logopedie, hbo-bachelor Croho: 34578 Variant: voltijd Visitatiedatum: 8 april 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juni 2008 2/57 NQA - visitatie Hogeschool

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Elektrotechniek, hbo-bachelor; Croho: 34267 Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 27 mei 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2008

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

2. Bevindingen met betrekking tot het VBI-rapport

2. Bevindingen met betrekking tot het VBI-rapport Hogeschool Dirksen B.V. De heer D. van der Mark, directeur Postbus 3090 6802 DB ARNHEM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nuao nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Logistics Engineering van de NHTV internationale hogeschool Breda datum

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master nvao nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Executive MBA van de Business School Nederland datum 28 april 2017 onderwerp

Nadere informatie

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor , nvao v nederlands - viaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Pedagogisch Management Kinderopvang van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Locatie: Nijmegen Opleiding: Ergotherapie hbo bachelor Croho: 34574 Varianten: voltijd Visitatiedatum: 31 mei 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

Nadere informatie

: 29 april 2016 : 17 mei 2016

: 29 april 2016 : 17 mei 2016 m a o w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een oordeel positief onder voorwaarden van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Bachelor of Nursing

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Financial Services Management HBO bachelor, locatie Arnhem Croho: 34414 Varianten: voltijd & deeltijd

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Financial Services Management HBO bachelor, locatie Arnhem Croho: 34414 Varianten: voltijd & deeltijd Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Financial Services Management HBO bachelor, locatie Arnhem Croho: 34414 Varianten: voltijd & deeltijd Visitatiedatum: 25 juni 2007 Netherlands Quality Agency

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi nuao nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskunde van de Hogeschool NCOi datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

NSE: Van vraag naar verbetering

NSE: Van vraag naar verbetering NSE: Van vraag naar verbetering Olof Wiegert Hogeschool van Amsterdam Stafafdeling Onderwijs en Onderzoek Hogeschool van Amsterdam 46444 studenten 3539 medewerkers 7 domeinen 68 voltijd bachelor opleidingen

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Huidtherapie, hbo-bachelor. Farmakunde, hbo-bachelor. Visitatiedatum: 16 maart 2006

Hogeschool Utrecht. Huidtherapie, hbo-bachelor. Farmakunde, hbo-bachelor. Visitatiedatum: 16 maart 2006 Hogeschool Utrecht Opleiding: Variant: Opleiding: Varianten: Huidtherapie, hbobachelor voltijd Farmakunde, hbobachelor voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 16 maart 2006 Netherlands Quality Agency (NQA)

Nadere informatie

Landelijk Opleidingscompetentieprofiel. Master Physician Assistant

Landelijk Opleidingscompetentieprofiel. Master Physician Assistant Landelijk Opleidingscompetentieprofiel Master Physician Assistant Dit Landelijk Opleidingscompetentieprofiel van de Physician Assistant is tot stand gekomen door samenwerking tussen de 5 PA opleidingen

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool ,nvao r nederlands-vlaam se accreditatie organisatie S uif Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool datum

Nadere informatie

KIT Plus, borgingsinstrument voor examencommissies

KIT Plus, borgingsinstrument voor examencommissies X0A0T Validiteit Betrouwbaarheid Functionaliteit Condities Toetsbeleid Het toetsbeleidsplan is valide Het toetsbeleidsplan is betrouwbaar Het toetsbeleidsplan is functioneel Het toetsbeleidsplan voldoet

Nadere informatie

Sport en Welzijn. Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam

Sport en Welzijn. Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam Gezondh Sport en Welzijn Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam Gezondheid, Sport en Welzijn Masteropleiding Verpleegkundig Specialist De masteropleiding Advanced Nursing Practice (ANP) leidt

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

Assessment voor verpleegkundig specialist

Assessment voor verpleegkundig specialist Assessment voor verpleegkundig specialist Verpleegkundig specialisten staan met één been in de verpleegkundige en met een ander been in de medische wereld. Naast de vier taken van een verpleegkundige (het

Nadere informatie

Begrippenlijst. Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden. Register Zorgprofessionals. Uitvoeringsregelingen

Begrippenlijst. Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden. Register Zorgprofessionals. Uitvoeringsregelingen Begrippenlijst Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden Register Zorgprofessionals Uitvoeringsregelingen Vastgesteld door het College Kwaliteitsregister V&V en Register Zorgprofessionals op 10

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht ,nvao v nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Financial Services Management van de Hogeschool NCOI datum 31 oktober

Nadere informatie

Liesbeth Baartman & Raymond Kloppenburg, Hogeschool Utrecht, januari 2013

Liesbeth Baartman & Raymond Kloppenburg, Hogeschool Utrecht, januari 2013 KIT: KwaliteitsInstrument Toetsprogramma s in beroepsgericht onderwijs Zelfevaluatie-instrument voor docenten Website: www.kwaliteit-toetsprogramma.nl conceptversie 14-03-2013 In onderstaand schema vindt

Nadere informatie

AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch

AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch Opleiding: Varianten: Civiele Techniek voltijd en duaal Visitatiedata: 29 en 30 september 2004 NQA (Netherlands Quality Agency) 2 NQA visitatie Avans Hogeschool vestiging

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ,nvao F nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen datum 31 juli

Nadere informatie

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE)

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) HOGESCHOOL UTRECHT Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) Klik op een van onderstaande linken om direct naar het betreffende

Nadere informatie

Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg

Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg 5 Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg Master Special Educational Needs, bestaande uit 4 opleidingen: - de opleiding leraar speciaal onderwijs algemeen (LSO dt); - de opleiding leraar speciaal

Nadere informatie

Kwaliteit van toetsing

Kwaliteit van toetsing Kwaliteit van toetsing Scholingsdag HAN, 3 oktober 2012 Desirée Joosten-ten Brinke Open Universiteit Fontys Lerarenopleiding Tilburg Programma Kennismaking 9:45 Het borgen van toetskwaliteit Gerealiseerd

Nadere informatie

Christelijke Hogeschool Windesheim

Christelijke Hogeschool Windesheim Christelijke Hogeschool Windesheim Opleiding: Management, Economie en Recht; hbo-bachelor, croho: 34435 Locatie: Zwolle Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 16 april 2009 Netherlands Quality Agency

Nadere informatie

Hogeschool Zeeland, Vlissingen

Hogeschool Zeeland, Vlissingen Hogeschool Zeeland, Vlissingen Opleiding: Personeel en Arbeid, hbo-bachelor; Croho: 34609 Varianten: voltijd, deeltijd Visitatiedatum: 9 januari 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, april 2008

Nadere informatie

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Advanced Nursing Practice van de Saxion Hogeschool

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Advanced Nursing Practice van de Saxion Hogeschool ,nuao w nederlands - viaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Advanced Nursing Practice van de Saxion Hogeschool datum 30

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp

Nadere informatie

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding

College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus HA ROTTERDAM. 1. Inleiding College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Postbus 25035 3001 HA ROTTERDAM Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Maritiem

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs OCW Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs 22 mei 2003/Nr. WO/BS-2003/24136-I Nederlandse Accreditatie Organisatie 1 Opbouw toetsingskader Het toetsingskader voor nieuwe opleidingen in het hoger

Nadere informatie

Datum locatiebezoek : 29 februari 2016 Datum paneladvies : 18 april 2016 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 18 februari 2014

Datum locatiebezoek : 29 februari 2016 Datum paneladvies : 18 april 2016 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 18 februari 2014 ,mmo r n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Opleiding tot Verpleegkundige

Nadere informatie

Beroepsprofiel Physician Assistant

Beroepsprofiel Physician Assistant Beroepsprofiel Physician Assistant januari 2012 Nederlandse Associatie van Physician Assistants 31-01-2012 Copyright 2005 NAPA - K.v.K. 30200557 - Rabobank 1040.88.168 www.napa.nl Page 1 of 8 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Toetsing en examinering bij accreditaties. door Inge de Jong

Toetsing en examinering bij accreditaties. door Inge de Jong Toetsing en examinering bij accreditaties door Inge de Jong Inhoud 1. Aan welke eisen op het gebied van toetsing moet een opleiding voldoen? 2. Hoe kijkt een panel? 3. Hoe kan een opleiding goed duidelijk

Nadere informatie

De Haagse Hogeschool Faculteit voor gezondheid, voeding en sport. HBO-Verpleegkunde Voltijd/Deeltijd/Duaal Studiejaar: Jaar: 4

De Haagse Hogeschool Faculteit voor gezondheid, voeding en sport. HBO-Verpleegkunde Voltijd/Deeltijd/Duaal Studiejaar: Jaar: 4 De Haagse Hogeschool Faculteit voor gezondheid, voeding en sport HBO-Verpleegkunde Voltijd/Deeltijd/Duaal Studiejaar: 216-21 Jaar: Afstudeerfase Onderdeel: Meesterproefgesprek Rol van zorgverlener, regisseur,

Nadere informatie

AVANS Hogeschool, Breda

AVANS Hogeschool, Breda AVANS Hogeschool, Breda Opleiding: Management, Economie & Recht HBO-bachelor Croho: 34435 Varianten: deeltijd Visitatiedatum: 26 maart 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009 2/55

Nadere informatie

Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties

Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties 1 Inleiding In haar procedure van de accreditatie van bestaande opleidingen heeft de NAO een belangrijke plaats ingeruimd

Nadere informatie

BEROEPSPROFIEL PHYSICIAN ASSISTANT

BEROEPSPROFIEL PHYSICIAN ASSISTANT BEROEPSPROFIEL PHYSICIAN ASSISTANT 1-1-2012 Het kloppend hart van het beroep Versie 1.1 Nederlandse Associatie Physician Assistants, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Sport en Welzijn. Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam

Sport en Welzijn. Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam Gezondh Sport en Welzijn Advanced Nursing Practice Masteropleiding Amsterdam Gezondheid, Sport en Welzijn Masteropleiding Verpleegkundig Specialist De masteropleiding Advanced Nursing Practice (ANP) leidt

Nadere informatie

Leergang Praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk

Leergang Praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk Leergang Praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk Deze éénjarige leergang bereidt u voor op de functie van praktijkondersteuner/-verpleegkundige in de huisartsenpraktijk (POH). Het lesprogramma sluit

Nadere informatie